مطالب مرتبط با کلیدواژه

جامعه مدنی


۶۱.

تأثیر جهانی شدن بر نهادهای مدنی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش سیاست نظری بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن نهادهای مدنی رئالیسم انتقادی عدم تناظر جامعه مدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۸ تعداد دانلود : ۶۳۴
در قلمرو مطالعات علوم انسانی در دهه هشتاد میلادی، پدیده «جهانی شدن» و نیز «جامعه مدنی» در کانون توجه قرار گرفت و در این میان نسبت این دو با یکدیگر نیز در مرکز توجه و تحلیل اندیشمندان مختلف بوده است. مقوله جامعه مدنی در ایران نیز در نیمه دهه هفتاد شمسی مورد توجه قرار گرفت که مقارن با اواخر دهه 90 میلادی است. در این مقاله با استفاده از روش رئالیسم انتقادی، تأثیر جهانی شدن بر نهادهای مدنی در ایران تجزیه و تحلیل شده و نشان داده شده است که در سال های 1376-1390، تناظری میان تحول در نهادهای مدنی و جهانی شدن در ایران وجود نداشته است. رئالیسم انتقادی به این معنا که امر واقعی مورد مواجهه، یعنی نهادهای مدنی از سه سطح هستی-شناسانه، واقعیت مندی و داده ای تشکیل شده است. نهادهای عمومی (مشارکتی) به عنوان سطح هستی شناختی امر واقع، نهادهای اجتماعی به عنوان سطح واقعیت مندی امر واقع و نهادهای سیاسی به عنوان سطح داده مند امر واقع در نظر گرفته شده اند.
۶۲.

تحلیل جامعه شناختی موانع استقرار نهادهای جامعه محور در ایران بین سال های (1384 1357)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم اجتماعی ایران سال یازدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۴۰)

کلیدواژه‌ها: نهادهای جامعه محور ساختار اجتماعی ساختار سیاسی جامعه مدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۲۶۳
پژوهش حاضر تحلیلی جامعه شناختی از موانع استقرار نهادهای جامعه محور در ایران بین سال های(1384 1357) است، از نظر نگارندگان این مقاله استقرار نهادهای جامعه محور در ساختارهای اجتماعی و سیاسی ریشه دارند. در این پژوهش سعی شده است با رویکرد تاریخی عوامل اجتماعی استقرار و تداوم فعالیت های سازمان های اجتماع محور پرداخته شود. چارچوب نظری این پژوهش تلفیقی از نظریات؛ فرانسیس فوکویاما، هانا آرنت و ویلیام کورنهاوزر، یورگن هابرماس، ساموئل هانتینگتون، آلموند و وربا و چارلز تیلور است و براساس چارچوب نظری اتخاذ شده مدل نظری تحقیق به دست آمده و مورد ارزیابی قرار گرفته است. از نظر روش شناسی این تحقیق کیفی و تاریخی است. روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش اسنادی و کتابخانه ای می باشد و داده هایی درباره طبقه متوسط، جامعه توده ای، نهادمندی سازمانی، نوع اقتدارگرایی و ادغام گرایی نهادها، جمع آوری شده و با روش تاریخی مورد تحلیل قرار گرفتند و مشخص گردید که ساختارهای اجتماعی و ساختارهای سیاسی از موانع استقرار نهادهای جامعه محور در ایران بین سال های(1384 1357) بوده اند.
۶۳.

ظرفیت ها و چالش های شبکه های اجتماعی مجازی برای جامعه مدنی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات رسانه های نوین سال پنجم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۷ 35 - 69

کلیدواژه‌ها: جامعه مدنی شبکه های اجتماعی مجازی ظرفیت ها چالش ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۲ تعداد دانلود : ۹۰۹
این مقاله به شناسایی ظرفیت ها و چالش های شبکه های اجتماعی مجازی در توسعه جامعه مدنی ایران و نگرش کنشگران مدنی شهر تهران در مورد آنها پرداخته است. این پژوهش از نوع آمیخته و روش آن مصاحبه عمیق و پیمایش بوده است. جامعه آماری در بخش کیفی صاحب نظران دانشگاهی و فعالان مدنی و حزبی که از بین آنها 27 نفر با نمونه گیری هدفمند و در بخش کمی کنشگران مدنی شهر تهران که از بین آنها 384 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد که صاحب نظران 16 ظرفیت و 12 چالش برای شبکه های اجتماعی در توسعه یا تضعیف جامعه مدنی مطرح کرده اند. کشف همسانی، امکان گفتگو، افشاگری، ایجاد حلقه ارتباطی، کاهش هزینه فعالیت های مدنی، گرایش زیاد مردم به شبکه ها، دسترسی آسان به شهروندان و دسته بندی نظرات آنان، آزادی در تبادل اطلاعات، دفاع از نهاد مدنی، معرفی رفتارهای نابهنجار مدنی، گستره پوشش، ارتباط دوسویه کنشگران، تقویت سرمایه اجتماعی، افزایش قدرت انتخاب از جمله ظرفیت ها، اعتیاد مجازی، کلاهبرداری مجازی، غلبه حاشیه بر متن، نافرهیختگی، ضعف استفاده حرفه ای، سیاست فیلترینگ، مطالبات مدنی کاذب، وجود روحیه نظاره گری کنترل و نظارت دولت، تسری مشکلات فضای مجازی بر جامعه مدنی، غلبه احساسات بر عقلانیت از جمله چالش هاست. از بین این موارد، کنشگران مدنی شهر تهران مهمترین ظرفیت شبکه ها برای جامعه مدنی را گرایش زیاد مردم به شبکه ها، دسترسی آسان به شهروندان و دسته بندی نظرات آنان و کاهش هزینه فعالیت-های مدنی و مهمترین چالش را ضعف استفاده حرفه ای، سیاست فیلترینگ و انتشار مطالبات مدنی کاذب عنوان کرده اند.
۶۴.

بررسی موانع توسعه سیاسی در ایران (مطالعه موردی: دوران پهلوی دوم)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب (ژرفاپژوه سابق) سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳ و ۴ (پیاپی ۴) 57 - 78

کلیدواژه‌ها: توسعه سیاسی مشارکت سیاسی رقابت سیاسی جامعه مدنی دولت رانتیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۵ تعداد دانلود : ۸۳۲
هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش هاست که اولاً، توسعه سیاسی در مفهوم توسعه مشارکت و رقابت سیاسی، در دوره پهلوی دوم چه روندی را در ایران طی کرده و چه فرازوفرودی را پشت سر گذاشته است؟ و ثانیاً، در این دوره توسعه سیاسی در کشور با چه موانع و چالش های جدی ای مواجه بوده است؟ برای پاسخ به این پرسش ها، که در حوزه جامعه شناسی سیاسی مطرح است، از نظریه های چاندوک، مور، هانتینگتون، اسکاچپول، و لوسیانی درباب ضعف جامعه مدنی و حاکمیت دولت تحصیلدار -به عنوان موانع و چالش های جدّی توسعه سیاسی- بهره گرفتیم و نهایتاً این فرضیه مطرح شد که هرچه تمرکز و اتکاء انحصاری دولت بر درآمد نفتْ بیشتر و بنیه جامعه مدنی ضعیف تر باشد، احتمال تحقق توسعه سیاسی در جامعه کمتر می شود. بررسی و آزمون این فرضیه به کمک اسناد و مدارک معتبر تاریخی و شواهد و قراین آماریِ دقیق نشان داد که در هر دوره ای که دولتْ خصلت تحصیلدار پیدا کرده و مستقل و بی نیاز از مالیات مردم شده و از تمرکز قدرت برخوردار شده است، عرصه را برای مشارکت و رقابت سیاسی تنگ تر کرده و مانع توسعه سیاسی شده است.
۶۵.

حوزه عمومی و نسبت آن با نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حقوق بشر سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 101 - 122

کلیدواژه‌ها: حوزه عمومی گفتگوی عمومی نظام حقوق اساسی جامعه مدنی زیست جمعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۵۸۲
مفهوم حوزه عمومی از جمله مفاهیم نشأت گرفته از نظام معرفتیِ مدرن است که حسب ارتباط تنگاتنگ با حق ها و آزادی های اساسیِ شهروندان، ازنظر برخی ازمتفکّران علوم اجتماعی، نقطه عزیمت و بسترِ تحقّقِ مردم سالاری به شمارمی رود و پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن تحلیل مفهومیِ حوزه عمومی ، به نسبت سنجیِ آن با نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران بپردازد. پذیرشِ نسبیّتِ حقایق و قابلیّت نقد و تغییرگزاره های مربوط به زیست جمعی، جوهره مفاهیم حوزه عمومی وگفتگوی عمومی را شکل می دهد. بدون هیچ گونه قضاوت ارزشی میان دو نظام معرفتی و داوری در برتریِ یکی بر دیگری ، رهیافت نوشتار حاضر حاکی از آن است که به اقتضای مکتبی و کمال گرا بودنِ قانون اساسی ، نمی توان تطبیق کاملی میان حوزه عمومی و نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران برقرار کرد و تنها با تفاسیر و برداشت های نوین می توان انتظار داشت که این دو نظام به هم نزدیکتر گردند و از مزایای یکدیگر بهره ببرند ؛ ولی درعین حال این همانیِ میان آن ها قطعاً منتفی است.
۶۶.

رویکردی پست مدرن به سه ضلع توسعه سیاسی: دولت، جامعه مدنی، شهروندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۲ بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ 225 - 242

کلیدواژه‌ها: پست مدرنیسم توسعه سیاسی جامعه مدنی جهانی شدن دولت شهروندی.

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۱ تعداد دانلود : ۳۳۵
پست مدرنیسم، رویکرد مسلط بر نظریه پردازی در عصر جهانی شدن است. بر این اساس، مفاهیم اجتماعی و سیاسی متفاوت از گذشته رقم زده می شوند. توسعه سیاسی نیز از این رویکرد تأثیر گرفته و از نگرشی نوین برخوردار شد که از پیشرفت دانش، فناوری های تولید و گسترش ارتباطات و مبادله اطلاعات در سطوح و ابعاد مختلف منشا گرفته است. در نتیجه، معیارهای آن متحول شد، تحولی که در تعریف، توصیف و تبیین توسعه در عصر حاضر مشهود است. روابط قدرت نیز در این چهارچوب به گونه ای دیگر شکل گرفته اند و دولت، جامعه مدنی و شهروندی از این برانگیختگی بی بهره نمانده اند. سطوح و ابعاد توسعه هم دستخوش تداخل و تلفیق شده است؛ در مقطعی الگوهای انتزاعی و جزمی، در برهه ای الگوهای عینی و تجربی و گاهی همراهی، تعامل و نیز تضاد مشاهده می شود.
۶۷.

سیاستگذاری مبارزه با فساد اداری در جمهوری اسلامی ایران و ارائه الگوی مطلوب: مطالعه تطبیقی ترکیه و پاکستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۳ بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ 137 - 154

کلیدواژه‌ها: سیاستگذاری عمومی حکمرانی خوب فساد اداری جامعه مدنی بخش خصوصی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۱ تعداد دانلود : ۷۶۸
در نوشتار پیش رو فرایند سیاستگذاری مبارزه با فساد اداری در جمهوری اسلامی ایران با دو کشور همسایه (ترکیه و پاکستان) مقایسه شده و از این رهگذر، تلاش شده تا موانع موجود شناسایی و مدل مطلوب سیاستگذاری مبارزه با فساد در ایران ارائه گردد. بر اساس نتایج به دست آمده در حالی که ترکیه سعی کرده است با تقویت بخش خصوصی و نهادینه کردن فعالیت نهادهای جامعه مدنی و احزاب سیاسی رابطه نسبتاً مناسبی بین سه بخش دولتی، خصوصی و جامعه مدنی برقرار کند -که نتیجه آن کنترل فساد اداری بوده است در جمهوری اسلامی ایران و پاکستان به دلایل مختلف این ارتباط به شکل مناسب برقرار نشده است. الگوی مطلوب مبارزه با فساد اداری در این مقاله برگرفته از انگاره «حکمرانی خوب» مبتنی بر همکاری و مشارکت بخش های دولتی، خصوصی و جامعه مدنی در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی- اجتماعی و مدیریتی است.
۶۸.

تمایزبخشی حوزه های تحلیلی توسعه: هفت حوزه تحلیلی در پاسخ به چرایی توسعه یافتگی کشورها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۴ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ 527 - 546

کلیدواژه‌ها: بازار جامعه سیاسی جامعه مدنی حوزه های تحلیلی توسعه خانواده دولت فرد نظام بین المللی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۴۲۴
دهه های متمادی است که پرسش مشهور «چه چیز عامل یا مانع پیشرفت کشورهای توسعه نیافته به سوی مدل جامعه صنعتی مدرن می شود؟» یکی از پرسش های محوری دانشمندان علوم اجتماعی بوده است. برای پاسخ به این پرسش، ضروری است بتوانیم آرا و نظرها درباره توسعه یافتگی/توسعه نیافتگی را دسته بندی کنیم و آن ها را دقیق بخوانیم. در این نوشتار می کوشیم با تقسیم تمام حوزه های تحلیلی بحث درباره چرایی توسعه یافتگی/توسعه نیافتگی ادبیات توسعه را از این زاویه طبقه بندی کنیم. از این منظر، اغلب تولیدات نظری درباره توسعه را می توان پیرامون موضوعات فرد، خانواده، بازار، جامعه مدنی، جامعه سیاسی، دولت، و نظام بین المللی دسته بندی کرد. از انسان های نوگرای اینکلس (فرد، عامل توسعه) تا غارت مداوم مازاد کشورهای توسعه نیافته و انتقال آن به مراکز نظام سرمایه داری جهانیِ آندره گوندرفرانک (نظام جهانی، عامل توسعه یافتگی/توسعه نیافتگی) را می توان در این هفت حوزه تحلیلی، طبقه بندی و آرای آ ن ها را تحلیل کرد.
۶۹.

بررسی فرایند توسعه اقتصادی کره جنوبی در چارچوب الگوی دولت توسعه گرای غیر دموکراتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۵ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ 1015 - 1032

کلیدواژه‌ها: استقلال دولت جامعه مدنی دولت توسعه گرا دیوان سالاری قوی نخبگان توسعه گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۱۹۴
امروزه، کره جنوبی به الگوی توسعه کشورهای کمتر توسعه یافته تبدیل شده و حتی کشورهای توسعه یافته نیز مایل اند به منظور حفظ پویایی اقتصادشان از تجربه کره جنوبی درس آموزی کنند. این کشور که تا اواخر دهه 1950 عمدتاً کشور کشاورزی محسوب می شد در پرتو نرخ های رشد بالا و مداوم طی چند دهه بعد به نقطه ای از پیشرفت رسید که در سال 1995، دومین دولت آسیایی پس از ژاپن بود که در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) که مجمع کشورهای پیشرفته صنعتی است پذیرفته شد. در این مقاله تلاش بر آن است که در چارچوب الگوی دولت توسعه گرا تبیینی سیاسی- جامعه شناختی از علل موفقیت اقتصادی این کشور ارائه شود.
۷۰.

طبقه متوسط جدید و توسعه حوزه عمومی در ایران مطالعه دوره 1376 تا 1384(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۸ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ 123 - 142

کلیدواژه‌ها: برساخت جامعه مدنی حوزه عمومی طبقه متوسط جدید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۴۴۲
در سال 1376 جامعه ایران شاهد فصل تازه ای از زندگی و حیات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود بود. موج اصلاح طلبی و لزوم تقویت جامعه مدنی به صورت گسترده ای به گفتمانی مبدل شد که تأثیراتش را برای سالیان بعد از خود نیز گذاشت. این گفتمان در افکار عمومی، رسانه های چاپی و دیجیتالی، محافل گوناگون، پاتوق ها و مراکز دانشگاهی گسترش یافت و دامنه آن زندگی روزمره را نیز در برگرفت. گسترش چنین گفتمانی شرایط و فضایی را ایجاد کرد که می توانیم ادعا کنیم حاصل آن رشد و توسعه حوزه عمومی در فاصله سال های 1376 تا 1384 است. مؤلفه های متعددی در تحقق چنین شرایط و فضایی مؤثر بودند که از آن جمله می توان به تحولات اقتصادی و اجتماعی دوره سازندگی، ویژگی های دولت تجددخواه و اصلاح طلب هفتم و از همه مهم تر ورود طبقه متوسط جدید به عرصه عمومی و سیاسی جامعه اشاره کرد. با طرح اندیشه ها و خواسته های طبقه متوسط بحث آزادی و حقوق مدنی" برساخت" شد و بر سایر شعارهای ارائه شده از بعد از انقلاب غلبه یافت و اساس همه این بحث ها بر لزوم توسعه حوزه عمومی برای ارتقای مشارکت های مردم در اداره جامعه بود. تأثیرگذاری طبقه متوسط جدید اگرچه با واسطه برخی دیگر از شرایط است، در این دوره تاریخی و با بهره گیری از داده های به دست آمده از روند رشد و توسعه طبقه متوسط و نقش کارگزاران و نخبگان این طبقه در توسعه مصادیق حوزه عمومی، نشان از تأثیر مثبت در این فرایند دارد.
۷۱.

انقلاب مصر؛ بررسی نقش نئوپاتریمونیالیسم در کژکاردی نهادهای اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال هفتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۸ (پیاپی ۵۸) 267 - 292

کلیدواژه‌ها: مصر انقلاب نئوپاتریمونیالیسم جامعه مدنی بخش خصوصی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۴۸۱
تحولات چند سال اخیر شمال آفریقا که به برکناری دیکتاتوری های قدیمی تونس و مصر منجر شد از جمله حوادث جالب و شگفت چند سال اخیر محسوب می شود که اذهان بسیاری از اندیشمندان را متوجه خود کرده است. این مقاله قصد دارد خوانشی تازه از علل وقوع تحولات مصر در سال 2011 که به برکناری حسنی مبارک منجر شد ارائه کند. لذا، در پاسخ به چرایی وقوع انقلاب مصر، از رویکرد ساختاری نئوپاتریمونیالیسم در تبیین این پدیده استفاده می شود چراکه اعتقاد بر این است که بهتر می تواند خاستگاه ها و ریشه های تحولات فوق را تبیین کند. در این راستا، این فرضیه به آزمون گذاشته می شود که ماهیت نئوپاتریمونیال حکومت مصر با ویژگی های خاص خود همچون شخصی بودن قدرت، حامی پروری، فساد، وابستگی به قدرت خارجی با دست کاری در ماهیت ساز و کارهای جامعه مدنی همچون احزاب، سندیکاها، بخش خصوصی به تشدید ناکارآمدی رژیم و در نتیجه اعتراضات مردمی سال 2011 انجامیده است.
۷۲.

ارزیابی الگوی مدیریت محلی روستایی مبتنی بر شاخص های حکمروایی خوب مطالعه موردی: شهرستان مشگین شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۷ 133 - 154

کلیدواژه‌ها: حکمروایی خوب روستایی مدیریت روستایی توسعه پایدار جامعه مدنی بخش خصوصی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۴۴۶
حکمروایی خوب روستایی همانا فرآیند تاثیرگذاری همه ارکان دخیل روستایی بر مدیریت روستایی، باتمام سازوکارهایی که بتوان با آن ها به سوی تعالی و پیشرفت روستا و مردم روستایی حرکت کرد. تحقیق حاضر با هدف سنجش و ارزیابی الگوی مدیریت محلی مبتنی بر شاخص های حکمروایی خوب در مناطق روستایی شهرستان مشگین شهر انجام شده است. این پژوهش به لحاظ روش پیمایشی، و از نظر هدف کاربردی محسوب می شود. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش، شامل کل روستاییان بالای 15 سال ساکن در مناطق روستایی شهرستان شهرستان مشگین شهر می باشد (90359N=)، که از این میان تعداد 383 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روایی صوری پرسش نامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش نامه صورت گرفت و با داده های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا در نرم افزار SPSS ، پایایی بخش های مختلف پرسش نامه تحقیق 72/0 الی 94/0 بدست آمد. نتایج حاصل از آزمون آماری نشان داد که شاخص های مشارکت اجتماعی و مسئولیت پذیری از کارکرد بیش تری در شکل گیری الگوی مطلوب مدیریت محلی روستایی شهرستان مشگین شهر تاثیر دارد و مدیریت محلی روستایی شهرستان مشگین شهر از لحاظ شاخص های حکمروایی مطلوب روستایی در وضعیت خوبی قرار دارد. افزون بر این، مطابق یافته های پژوهش تمامی شاخص های حکمروایی خوب (مشارکت اجتماعی، پاسخ گویی، کارآیی و اثربخشی، قانون مندی، عدالت و برابری، اجماع محوری، مسئولیت پذیری و شفافیت)، در مناطق روستایی شهرستان مشگین شهر در وضعیت مطلوبی قرار دارند.
۷۳.

موانع عدم توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی(1376-1368)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی انقلاب اسلامی سال اول پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: موانع توسعه سیاسی فرهنگ عمومی جامعه مدنی طبقه متوسط جدید احزاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۸ تعداد دانلود : ۷۲۴
بی تردید دگرگونی، توسعه و رشد در ه ر جامع ه ای ب ر مبنای الگو، معیار و منبعی مطابق با مبانی اعتقادی آن جامعه رخ می دهد. در تاریخ معاصر ایران همواره توسعه نیافتگی سیاسی با فراز و فرود زیادی همراه بوده است.گاهی ب ه توسعه سیاسی نزدیک شده و زمانی دیگر از آن دور شده ایم. در باب توسعه نیافتگی سیاسی جامع ه ای ران دو رویکرد وجود دارد. رویکرد اول معطوف به عامل خارجی است که توسعه نیافتگی سیاسی را ب ر اساس نظریه استعمار و امپرپالیسم، توطئه و زیاده خواهی بیگانگان توضیح م ی ده د. رویک رد دوم معطوف به عامل داخلی است که ریشه توسعه نیافتگی سیاسی را در مشکلات داخلی، ن اتوانی و بی کفایتی نظام سیاسی می پندارد. توسعه سیاسی پدیده ای است که نمیتوان تاثیرش را ب ر حی ات اجتم اعی - سیاسی جهان امروز، به ویژه در جوامع در حال توسعه، انکار کرد. در فرایند تحقق توسعه سیاسی عوامل گوناگونی ایفای نقش می کنن د ک ه در می ان آنه ا، دولت به عنوان بزرگترین و مهمترین نهاد سیاسی جامعه نق ش ب ا اهمیت ی ب ر عهده دارد. در پژوهش حاضر این سوال را مطرح نموده ایم که، رشد توسعه سیاسی در دوره ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی با چه موانع و چالش هایی روبرو بوده است؟ به نظر می رسد که ،علاوه بر فرهنگ عمومی جامعه ایرانی موانع و چالش های جدی در مقابل رشد توسعه سیاسی در دوره ی اقای هاشمی رفسنجانی وجود داشته است. نگارنده برای جواب دادن به سوال و اثبات فرضیه خود ازروش کیفی با رویکرد توصیفی تحلیلی استفاده نموده است.
۷۴.

موانع تحقق دموکراسی در آسیای مرکزی

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال چهارم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: آسیای مرکزی اقتدار گرایی جامعه مدنی دموکراسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۵۲۴
دموکراسی امروزه به عنوان مطلوب ترین شکل نظام سیاسی در قرن اخیر شناخته شده و در حال گسترش و تسری به اکثر نقاط دنیا است. کشورهای زیادی در صدد بر قراری نظام سیاسی مطابق با الگوی دموکراتیک بر آمدند و ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، خود را برآن مبنا بنا نهادند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال جمهوری های آسیای مرکزی، این کشورها با چالش های فراوانی جهت ساختار سازی جدید روبرو شدند، عده ای از محققان بر این باور بودند که بستر به وجود آمده پس از فروپاشی شوروی فرصت مناسبی برای تأسیس نظام های سیاسی دمکراتیک به عنوان الگوی جایگزین نظم کمونیستی حاکم در این کشورهاست. بر خلاف دیدگاه موجود، با توجه به گذشت سه دهه از استقلال این جمهوری ها شاهد استقرار وجود حکومت های اقتدارگرا در کشورهای این منطقه می باشیم بطوری که رسوب تفکرات توتالیتری باز مانده از نظام کمونیستی مشخص می باشد، لذا این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای به دنبال پاسخ به این سؤال است که موانع داخلی عدم تحقق دموکراسی در این کشورها چیست؟ و سپس آنها را مورد مداقه علمی و واکاوی قراردهد. ضمنأ پژوهشگران بر این باوراند که وجود عوامل سیاسی و اجتماعی داخلی حاکم بر این کشورها از جمله متغیرهایی همچون؛ عدم قانون مداری، عدم وجود احزاب سیاسی متکثر، جامعه مدنی ضعیف، از جمله موانع داخلی تحقق دموکراسی در این کشورها محسوب می گردد.
۷۵.

سرمایه اجتماعی و آگاهی از توسعه پایدار(مطالعه موردی شهروندان مشگین شهری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال هشتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 123 - 137

کلیدواژه‌ها: جامعه مدنی توسعه پایدار آگاهی از توسعه پایدار سرمایه اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۳۷۰
حرکت در مسیر توسعه پایدار نیازمند مشارکت مردم است و لازمه آن نیز آگاهی مردم درباره توسعه پایدار است. به نظر می رسد مؤلفه های جامعه مدنی به ویژه سرمایه اجتماعی نتوانسته اند شرایط مطلوبی برای رشد دانش درباره توسعه پایدار فراهم آورند. هدف مقاله حاضر مطالعه ارتباط آگاهی از توسعه پایدار و سرمایه اجتماعی در یک شرایط واقعی در جامعه ایران و در بین شهروندان مشگین شهری است. روش تحقیق پیمایش بوده، ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته، جمعیت آماری آن نیز شهروندان بالای 18 سال ساکن مشگین شهر بوده است. با فرمول کوکران تعداد 382 نفر با روش خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه برگزیده شدند. نتایج توصیفی پژوهش نشان داد «آگاهی شهروندان از مفهوم و مؤلفه های توسعه پایدار» با میانگین 1/4 در بازه 1 تا 6 در حد متوسط رو به بالاست. نتایج استنباطی نشان داد که: «آگاهی از مفهوم و مؤلفه های توسعه پایدار» با دو بعد «ارتباط با مردم» و «هنجارهای متقابل» سرمایه اجتماعی ارتباط معنی دارد و مستقیم دارد اما ارتباط آن با بعد «اعتماد اجتماعی» سرمایه اجتماعی رابطه معنی دار نیست. تحلیل رگرسیونی تحقیق نشان داد 36 درصد تغییرات متغیر وابسته را دو بعد «ارتباط با مردم» و «هنجارهای متقابل» که در تحلیل رگرسیونی باقی مانده اند تبیین می کنند. برای بهبود آگاهی از مفهوم و مؤلفه های توسعه پایدار، دانش درباره توسعه پایدار باید وارد شبکه های ارتباطی افراد جامعه شود. مهم تر از آن اعتماد در جامعه باید افزایش یابد تا زمینه رشد دانش درباره توسعه پایدار را فراهم آورد.
۷۶.

مقایسه ی تطبیقی دموکراسی لیبرال و دموکراسی گفتگویی (رویکرد کشورهای غربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 161 - 179

کلیدواژه‌ها: دموکراسی لیبرال دموکراسی گفتگویی برابری و آزادی شهروندی جامعه مدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۵۱۶
انگاره ی دموکراسی مقوله ای بنیادی در سپهر اندیشه سیاسی است که همواره دغدغه ی متفکران و فیلسوفان سیاسی بوده است. از این حیث، در مقایسه و نسبت سنجی با انواع حکومت های دیگر، می توان مدعی شد که گفتمان دموکراسی و مدل های معتنابه آن، کم و بیش با استقبال چشم گیری مواجه بوده و به آرمانی جهانی تبدیل شده است. به نحوی که اکثر کشورها در جهان نظام سیاسی خود را دموکراتیک می دانند. از میان این اشکال مختلف دموکراسی، دو نمونه ی مهم، یعنی دموکراسی لیبرال و دموکراسی گفتگویی، از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. اما این دو با وجود شباهت ها، وجوه تفارقی نیز دارند که درک و دریافت و مداقه در آن می تواند ما را در جهت فهم بهتر و شکل متعالی تر این آرمان حیات بشری یاری رساند. بدینسان، سؤال اصلی این مقاله می تواند اینگونه طرح شود که مبانی نظری و توان تبیینی دو جریان نظریه های دموکراسی لیبرال و نظریه های دموکراسی گفتگویی را در فلسفه سیاسی معاصر چگونه می توان مقایسه کرد؟ مطابق یافته های تطبیقی این پژوهش در مباحثی همچون آزادی، شهروندی، برابری و عدالت دموکراسی لیبرال بر شکاف بنیادین بین دولت و جامعه مبتنی است و فقط از طریق فرایند دموکراتیک، این رابطه برقرار می شود و از درک ماهیت بین الاذهانی سیاست غافل است و عقلانیت ابزاری را به جای عقلانیت مفاهمه ای یا ارتباطی جایگزین کرده است به همین جهت نظریه دموکراسی گفتگویی (مشورتی) از حیث تبیین مطلوبیت دموکراسی تواناتر است
۷۷.

پاسخگویی در شبکه خط مشی عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرآیند مدیریت و توسعه دوره ۳۰ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۲) 35-68

کلیدواژه‌ها: پاسخگویی شبکه خط مشی ظرفیت دولت جامعه مدنی مطالبه گری شهروندان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۵۴۳
شبکه های خط مشی شامل بازیگران دولتی و اجتماعی هستند که تعامل آنان با یکدیگر به شکل گیری یا اجرای خط مشی منجر می شود. یکی از خصوصیات شبکه ها این است که قدرت معمولاً پخش و در روابط میان بازیگران نهفته است. بنابراین، پاسخگویی در شبکه با مشکل مواجه می شود. ازاین رو پژوهش حاضر به دنبال ایجاد چارچوب نظری پاسخگویی در شبکه های تدوین خط مشی عمومی است. به منظور انجام پژوهش از روش کیفی نظریه پردازی داده بنیاد استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل خبرگانی است که در حوزه خط مشی گذاری دارای دانش کافی و تجربه عملی هستند. طی مصاحبه با پانزده خبره به روش اشباع نظری، این نتیجه حاصل شد که در صورت استقرار حاکمیت شبکه ای در خط مشی گذاری، ضروری است سازوکارهای پاسخگویی فردی و جمعی در خصوص شبکه های خط مشی طراحی شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که ارتقای ظرفیت دولت، مطالبه گری شهروندان، و فشار جامعه مدنی از عوامل موثر بر استقرار پاسخگویی در شبکه های خط مشی است. در صورت پاسخگو شدن شبکه های خط مشی عمومی شاهد پیامدهایی همچون افزایش کیفیت فرآیند خط مشی گذاری عمومی، تقویت نشاط اجتماعی و تعالی سیاسی جامعه خواهیم بود.
۷۸.

سیاست های مصدق و توسعه سیاسی در ایران

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال سوم بهار - زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۵ و ۶) 93 - 110

کلیدواژه‌ها: توسعه توسعه سیاسی مصدق سیاست داخلی جامعه مدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۹ تعداد دانلود : ۷۲۹
در دوره نخست وزیری محمد مصدق استقلال طلبی، آزادی خواهی، تحمل مخالفان و رواداری نسبت به آنان به گفتمان حاکم تبدیل و بخشی از گفتمان استبدادی دربار به چالش کشیده می شود. به این ترتیب، فضای سیاسی ایران متکثرتر، قدرت شاه محدودتر، احزاب متنوع تر، اقتدار، قانونی و مردمی شده و بیشترین تحمل و مدارا با مخالفان صورت می گیرد. با تصویب قانون برای مطبوعات، نه تنها بیشترین رواداری در قبال مخالفان پیش بینی شد بلکه، دستگاه های دولتی نیز از برخورد با مطبوعاتی که با دولت مخالفت یا از شخص نخست وزیر انتقاد می کردند، منع شدند. به همین سبب است که دوره حکومت مصدق را عصر مطبوعات آزاد دانسته اند. گفتمان غالب این دوره، گفتمان استقلال، آزادی، حاکمیت مدنی، مشارکت سیاسی و رفاه عمومی بود. مصدق در دوره 28 ماهه نخست وزیری خود کشور را تقریباً بدون هیچ درآمدی از نفت، استوار نگه داشت و نه تنها خدشه و خللی بر اقتصاد وارد نیامد، بلکه اقتصاد ایران که پیش از این دوره، بحران زده و گرفتار رکورد و حتی ورشکستگی بود، سلامت خود را بازیافت و به صورت اقتصادی متوازن و متعادل درآورد. این شاخصه ها نشان می دهد که مجموعه برنامه ها، عملکردها و اعتقادات مصدق در دوره 28 ماهه نخست وزیری، بیشترین قرابت را با شاخص های توسعه سیاسی دارد.
۷۹.

اهمیت و لزوم تربیت سیاسی در مکتب اجتهادی امام خمینی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۴) 91-113

کلیدواژه‌ها: تربیت سیاسی امام خمینی فقه سیاسی جامعه مدنی فقه مدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱ تعداد دانلود : ۳۶۴
پایداری حکومت های مردمی مرهون فرآیندی به نام تربیت سیاسی است. تربیت سیاسی که زمینه انتقال ارزش های حاکمیتی را از نسلی به نسل دیگر فراهم می کند، مهم ترین فرآیند پیش روی هر حکومت مردم پایه ای به شمار می رود. از همین رو حاکمیت فقه سیاسی شیعی که با زیر بنای نظریه ولایت فقیه، خود را داعیه دار حکومتی مردمی می داند نیز از این قاعده کلی مستثنی نخواهد بود. به همین جهت ضروری تداوم و حفظ انقلاب اسلامی، مرهون به ثمر نشستن تربیت سیاسی است. این پژوهش بنیادین که با روش تحلیلی و با استفاده از ابزار مطالعه ی اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته است، حاکی از آن است که فقه سیاسی شیعی با تبلوری تازه در مکتب اجتهادی امام خمینی تربیت سیاسی را به عنوان حقی طرفینی برای ملت و حکومت پاس می دارد و تحقق جامعه مدنی را به عنوان رکن تکاملی تربیت سیاسی مغتنم می شمارد.
۸۰.

گونه های فرهنگ سیاسی در ایران معاصر و دلالت های آسیب شناختی آن برای ثبات سیاسی و جامعه مدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۵۰ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 173 - 189

کلیدواژه‌ها: توسعه یافتگی سیاسی ثبات سیاسی جامعه مدنی فرهنگ سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۳۳۷
گونه شناسی فرهنگ سیاسی در ایران معاصر و بررسی آسیب شناختی آن از منظر مؤلفه های دوگانه توسعه سیاسی مسئله اصلی مقاله حاضر است. استدلال نظری مقاله این است که چنانچه فرهنگ سیاسی یک جامعه و مؤلفه های اصلی آن تضمین کننده ثبات سیاسی و تقویت کننده جامعه مدنی به مثابه مؤلفه های اساسی توسعه سیاسی نباشند، پیامدهای آسیب شناختی خواهند داشت. از نظر روش شناختی، مطالعه حاضر به شیوه اسنادی و با کاربرد روش های تفسیری و تحلیلی به اجرا در آمده است. فرهنگ سیاسی شبه طایفه ای و فرقه گرایانه، فرهنگ سیاسی چندپاره قومی، فرهنگ سیاسی توده ای، فرهنگ سیاسی دین محور و فرهنگ سیاسی هویت محور جوانان و زنان گونه های خاص و برجسته فرهنگ سیاسی در جامعه معاصر ایران هستند. ارزیابی تحلیلی و تفسیری گونه های فرهنگ سیاسی در ایران معاصر بیانگر این است که این گونه ها همگرایی زیادی با توسعه سیاسی ندارند و در مواردی ثبات سیاسی را تهدید و جامعه مدنی را تضعیف می کنند.