نمادها

سرودهای ملی به همراه پرچم مهم ترین نمادهای ملی کشورها هستند و از نظر رتبه بندی در دسته الف نمادهای ملی قرار می گیرند. از این رو کشورها در انتخاب سرودهای ملی دقت نظر ویژه ای دارند. هدف اصلی این مقاله بررسی مقایسه ای مفاهیم اساسی سرود های ملی کشورهای ایران، روسیه و فرانسه است. سه کشوری که با سه ایدئولوژی متفاوت سه انقلاب مهم عصر مدرن را پشت سر گذاشته اند. با توجه به اهمیت سرودهای ملی به عنوان یکی از نمادهای ملی در دولت های مدرن، در این مقاله به بررسی مفاهیم اساسی مندرج در سرود ملی سه کشور پس از وقوع انقلاب اشاره شده است و سعی شده است بر اساس روش تحلیل مضامین با تاکید بر شبکه مضامین و روش مقایسه ای با استفاده از ابزار فیش برداری از منابع مرتبط به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که مفاهیم اساسی و ارزشی- انقلابی در سرودهای ملی ایران، فرانسه و روسیه کدامند و وجوه تفاوت و تشابه آنها در این باره چیست؟

نمادهایی مثل نماد «بَردِکِل» در فرهنگ بختیاری به عنوان یک نماد معنوی، جایگاه ویژه ای داشته است که در این جستار به تحلیل و بررسی این نماد براساس دیدگاه های میرچا الیاده پرداخته می شود. روش پژوهش نیز میدانی- کتابخانه ای و به شیوه تحلیل محتوای کیفی است. براساس بررسی های شکل گرفته «بَردِکِل» نماد سوگند، باروری، بارش، حاجت، نگهبانی و زندگی دوباره است. با بررسی منابع گوناگون و تحلیل نمادهای اساطیری، «بَردِکِل» در قوم بختیاری ریشه های مذهبی و معنوی در ایران باستان و بعد از باستان دارد. تحقیقات نشان می دهد مردمان این سرزمین که عمدتاً عشایر هستند، با سنگ چینی روی تپه های مشرِف به امام زاده ها به دنبال القای معانی هستند که در زندگی آنان بسیار کارایی دارد. الیاده معتقد است وقتی نمادهای امر مقدس در قالب امور دنیایی پدیدار می شوند، میان امر مقدس و دنیایی رابطه دیالکتیک برقرار می کنند، و تبدیل امر دنیایی به امر مقدس در ضمیر ناخودآگاه آدمی وجود دارد که کاملاً از آن آگاه است. بنابراین، در این جستار بر پایه رابطه امر مقدس و دنیایی، به دنبال القای معانی و تأثیرگذاری این نماد در زندگی مردم هستیم.

در دوران معاصر و به دلیل دگرگونی های فراوان در آفرینش های هنری، تعداد اندکی از هنرمندان هستند که به بازتولید برخی از نمادهای خاص اهتمام دارند. از مهم ترین این هنرمندان، ژازه طباطبایی نقاش و مجسمه ساز است که به شیوه خاص خود برخی از نمادهای مهم و کهن ایرانی را بازمی آفریند؛ مانند شیروخورشید، اسب و مرغ آدم ها و غیره . در این مقاله چگونگی بهره گیری ژازه از این نمادها بررسی می-شود؛ این نمادها همان نشان و محتوای سابق را بیان نمی کند، بلکه به گونه ای طنزآمیز نمایان و در این خلال برخی مفاهیم سابق به هجو گرفته می شود. یعنی ژازه مطابق با زمانه خویش و فرهنگ معاصر و البته نوع نگاه ویژه خود نمادها را به کار می گیرد و آنچه مشخص است این که در همه نمادها و نشانه های آثار ژازه ردپای تانیث و زنانگی فرم و محتوا غالب است؛ البته به عنوان عنصری از دست رفته که به زبان نمادین هنرمند با این نگاه که جای خالی آن در عصر ما احساس می شود بیان می گردد. نمادهای آثار ژازه عمدتاً در قالب دو هنرِ نقاشی و حجم سازی رخ می نماید؛ در نقاشی های او نگاه زنانه را به وضوح بیشتری می توان دریافت اما در آثار حجمی او گونه ای شوخی و به هجوگرفتن نمادهای سابق مشاهده می شود.

در پژوهش حاضر، سنگ نگاره های درَه کبوگان شهر گشت که در رشته کوه های سیاهان شهرستان سراوان واقع شده اند، با روش توصیفی تحلیلی و اطلاعاتِ کتابخانه ای و میدانی در قالب مشاهده، عکاسی و تعیین موقعیت مکانی نگاره ها، مورد بررسی قرار گرفته و با هدف معرفی و نمادشناسی سنگ نگاره های کبوگان در پی پاسخ گویی به این دو پرسش است که؛ هدف از ایجاد سنگ نگاره ها چه بوده است؟ نقوش حک شده بر صخره ها دارای چه مفاهیمی است؟ یافته ها نشان داد که؛ با بررسی انواع نقوش حکاکی شده در این منطقه، با نمادهای باروری و زایش، نمادهای مهرپرستی، نماد جهت نما و نقوش حیوانی، انسانی و گیاهی مواجه می شویم که قدمت زیاد سکونت در این منطقه و اعتقادات و آیین های اولیه ساکنان را نشان می دهند.در نهایت نتیجه حاصل شد که؛ این سنگ نگاره ها مربوط به یک مقطع زمانی خاص نبوده بلکه طی دوره های مختلف با اهدافی متفاوت ایجاد شده اند، در مجموع اکثر نقوش دوره های قدیم مفاهیمی آیینی داشته ولی مضامین نقوش دوره های جدید اکثراً روایی بوده و بازتابی از شیوه زندگی آن دوره است.

مُهرها به عنوان یکی از مهم ترین داده های باستان شناسی، همواره در مطالعات این علم و هنر باستان موردتوجه بوده اند. شهر شوش به عنوان یکی از مهم ترین محوطه های باستانی ایران در دوره های مختلف تاریخی-فرهنگی، به ویژه دوره ایلام، داده های فرهنگی-هنری بسیاری ازجمله مهرها را در اختیار باستان شناسان و متخصصین تاریخ هنر قرار داده است. یافته های به دست آمده از این شهر باستانی، گویای سبک های گوناگون هنری در دوره های پشت سر گذاشته شده در آن بوده و سبک های گوناگون حکاکی مهر و شمایل نگاری آن ها که می تواند بیان کننده اطلاعاتی در زمینه های مختلفی چون نمادها، اسطوره ها و یا داستان های روایی باشند، در میان این داده ها جایگاه ویژه ای دارند. در دوره ایلام و به طور خاص ایلام قدیم که مورد بحث این پژوهش است، سبک های هنری مختلفی در حکاکی های مهرها دیده می شود؛ سبک هایی که هم می تواند گویای هنر ویژه ایلامی باشد و هم در برخی موارد از تأثیر سبک های حکاکی سرزمین همسایه، یعنی بین النهرین بی بهره نبوده اند. در همین راستا، در اینجا گزیده ای از مهرهای دوره ایلام قدیم شوش (تعداد 11 عدد) که متعلق به موزه ملی ایران هستند، با هدف مطالعه تصاویر آن ها به لحاظ داشتن سبک فرهنگی-هنری خاص بررسی می شوند، و پژوهش در جهت پاسخ گویی به این پرسش که آیا حکاکی های این مهرهای ایلام قدیم می تواند بیان کننده سبک روایی ویژه ای باشند؟ صورت گرفته است. مطالعه انجام گرفته که به روش کتابخانه ای-موزه ای و با تحلیل تطبیقی تصاویر همراه بوده است، می تواند راوی قدرت ارباب حیوانات / یا شاید فرد برتر جامعه آن روز، در حفاظت از حیوانات تحت حمایتش در مقابل حیوانات وحشی باشد و به نوعی با این تصویرپردازی ها، قدرت او را روایت کرده است.

گرایش به نماد و نشانه ها در معماری سنتی، معماری معاصر و حتی معماری مدرن همواره مورد توجه خاص بوده است از زمان غارنشینی بشر و بررسی آثار انسان های اولیه به دلایل فنی و کارکردی نمادها و نقاشی های بر روی دیوارهای غارها انجام شده اند. در طی تکامل بشر و با روی کار آمدن مکاتب، ادیان و فرهنگ ها این روند در طول تاریخ ادامه پیدا کرد و در جامعه ی امروز دیگر کمتر بستری را می توان یافت که در آن نشانی از نماد و نشانه نباشد. به ویژه این امر در معماری معاصر بسیار مشهود است. این پژوهش با هدف بازشناسی مانایی مفاهیم نماد، در شکل گیری ماهیت کالبد معماری اصیل سنتی ایران و تأثیرات آن بر معماری معاصر انجام شد. شیوه پژوهش به روش توصیفی، میدانی با استفاده از اسناد کتابخانه ای و پیمایشی استخراج و نقش نمادها در معماری معاصر مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش کارشناسان و اساتید دانشگاه می باشد. با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته داده های تحقیق از حدود 250 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده جمع آوری شد با استفاده از نرم افزار spss و با بهره گیری از آزمون رگرسیون خطی تاثیر ابعاد نمادها در معماری معاصر مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که اشکال هندسی، رنگ ها، نقوش گیاهی، اسلیمی و ختایی، نقوش حیوانی و ارکان آتش، باد، آب و خاک نماد ارکان چهار وضعیت بنیادی ماده بر شکل گیری معماری معاصر اثر مبتنی دارند. از نتایج حاصل از این تحقیق می توان جهت خلق فضاهای با هویت ایرانی اسلامی بهره جست.