آیات قرآن

ثمربخشی ارتباطات و تعاملات انسانی در توجه به اصول حاکم بر نحوه ارتباط می باشد که بخش مهمی از آن مربوط به تعامل مناسب با پیام و محتوای آن است. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، بررسی مهم ترین ملاحظات و دستورهای قرآنی در تعامل بهینه با پیام است. بررسی سطح تأثیر پیام های دیداری- شنیداری در یادگیری مخاطبان و نحوه تعامل با این پیام ها از منظر آیات قرآن. روش پژوهش از نوع پدیدارشناسی توصیفی و شیوه تجزیه وتحلیل مطالب به روش کلایزی انجام شده است. برای این منظور خوانشی مروری بر آیات قرآن کریم انجام شد و تمامی آیاتی که به نحوی با موضوع پیام مرتبط بوده استخراج گردید. سپس داده های استخراج شده در مراحل تجزیه وتحلیل کلایزی دسته بندی و اعتبارسنجی شده و در نهایت، استنباط مرتبط از دسته های موجود، استخراج گردید. نتایج پژوهش در دو بخش کلی تعامل مطلوب با محتوای پیام و بهره مندی مطلوب از اصول حاکم بر پیام رسانی، استخراج شده است. بخش اول، خود دارای دو زیرمجموعه استقبال از محتوای پیام مطلوب در سه بخش (حیات بخش و هشداردهنده، حق نما و باطل گریز، با پشتوانه تدبیر و عقلانیت) و پرهیز از محتوای پیام نامطلوب در هشت بخش (مشکوک، بیهوده، بدون دلیل و سند، ظنی، بی پایه اجتماعی، تخریب گر، وسوسه برانگیز، غنا و موسیقی) می باشد. در بخش دوم، یازده اصل کلی حاکم بر پیام رسانی از متن آیات قرآن کریم استخراج گردیده است.

اصطلاح «پوشش اسلامی»، در زبان فارسی تقریباً معادل کلمه «حجاب» در زبان عربی است. امروزه، برخلاف گذشته که از کلمه «ستر» استفاده می شد، بیشتر واژه «حجاب» به کار می رود. یکی از دستورات اسلامی برای مسلمانان، مراعات حجاب در زندگی اجتماعی است. به لحاظ اهمیت نقش قرآن در زندگی مسلمانان، بررسی حجاب از نگاه قرآنی، حائز اهمیت است. هدف نوشتار کنونی، یافتن پایه های قرآنی در رابطه با ضرورت حجاب در اجتماع است. فرضیه مقاله، متکی بر این است که پوشش اسلامی و لزوم مراعات آن، یکی از آموزه های مسلم دینی و برآمده از متن قرآن است. یافته های پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به همراه اسناد و منابع کتابخانه ای در کنار شیوه استنطاقی آیات قرآن، معطوف به این است که از منظر قرآن، فرد مسلمان با در نظر گرفتن پایه های محوری و راهبردی در حیات ابدی اش، از آن جمله: معنادار بودن حیات، صعودی بودن زندگی، مواجهه انسان با شیطان، حیاء انسانی و ...، ملازم و مراقب پوشش خود باید باشد که در صورت مراعات عملی آن، می توان آثار و پیامدهای مثبت آن را در جامعه اسلامی به نظاره نشست.

با ظهور دین مبین اسلام، آیات قرآن کریم و احادیث نبوی (ص) به عنوان دو زیرمتنِ معتبر، منبع الهام بسیاری از شعرای مسلمان دوره صدر اسلام و ادوار بعدی به شمار آمده است؛ از میان انبوه شعرای عرب صدر اسلام حسّان بن ثابت انصاری که از شاعران نامدار آن دوره بوده و لقب شاعرالنّبی به خود گرفته است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی و بر بنیاد روش کتابخانه ای و با هدف بررسی تأثیر آیات قرآنی و احادیث نبوی بر ذهن و زبان این شاعر انجام می گیرد. زبان و به ویژه شعر عرب پیش از اسلام اغلب به منظور القاى مقاصد محسوس و محدود متعلق به زندگى روزمره و رویدادها و سرگذشت هاى قبیلگى قبایل عرب به کار گرفته مى شد؛ نتایج حاکی است: ظهور اسلام، نزول قرآن و بیان احادیث موجب شد که زبان قریش در میان تمام قبایل عرب و حتى غیر عرب انتشار یافته و حوزه مفهوم واژگان گسترش پیدا کرده و سطح مفاهیم از محسوسات به معقولات و از معاش به معاد ارتقا یابد. همچنین ذهن و زبان شعرا و ادبا با تأسّی از آیات و احادیث به سرحد کمال فصاحت و بلاغت سوق داده شد و مضامین عالی الهی، انسانی و فلسفی به وجود آمد. تا جایی که شعر از توصیف صرف به سوی تاریخ مکتوب گام نهاد و شعر به نوعی وسیله ثبت و بیان وقایع، تبلیغ آیین دینی، تحولات اجتماعی انسان و اسلامی گردید. چنانکه شعر حسّان یکی از نمادهای تبیین تاریخ صدر اسلام و مبلغ باورهای اسلامی گردید. به تبع رواج فرهنگ قرآنی، در معماری اسلامی و تزئینات معماری اسلامی در قرون اولیه هجری، آیات قرآنی و احادیث نبوی از جایگاه والایی برخوردار بود.اهداف پژوهش:بررسی تأثیر آیات قرآنی و احادیث نبوی بر ذهن و اشعار حسّان بن ثابت انصاری.بررسی تأثیر آیات قرآنی بر تزئینات معماری در قرون اولیه اسلامی.سؤالات پژوهش:آیات قرآنی و احادیث نبوی بر ذهن و اشعار حسّان بن ثابت انصاری چه تأثیراتی داشته است؟تأثیر آیات قرآنی بر تزئینات معماری در قرون اولیه اسلامی چگونه بود؟

یکی از مسائل مهمی که پیوسته مورد بحث و دقت نظر فلاسفه قرار گرفته است، مسئله نظام احسن است. فلاسفه اسلامی عموما برای اثبات احسن بودن نظام هستی به عنایت الهی به عنوان دلیل عقلی و آیه هفتم سوره سجده به عنوان دلیل نقلی تمسک جسته اند. در نوشتار پیش رو تلاش شده است که با روش توصیفی_تحلیلی و رجوع به آیات قرآن و تکیه بر مبانی علامه طباطبایی به عنوان فیلسوفی متأله و مفسری بزرگ در تفسیر المیزان، آیاتی که بر احسن بودن نظام هستی دلالت می کنند جمع آوری و مورد تحلیل و بازخوانی قرار گیرند. در پایان این نتیجه به دست آمده است که با توجه به دیدگاه علامه طباطبایی در ملاک حسن موجودات و تطبیق آن با سخنان وی ذیل آیات مختلف در تفسیر المیزان، هفت آیه دیگر غیر از آیه هفتم سوره سجده، احسن بودن نظام هستی را نشان می دهند.واژگان کلیدی: نظام احسن، ملاک حسن موجودات، آیات قرآن، علامه طباطبایی.

واژه های حجّت و خلق از پرکاربردترین واژگان قرآن کریم می باشند و از دیرباز مورد توجه مفسّرین قرآن کریم قرار گرفته و نظرات گوناگونی را در این مورد ارائه نموده اند. مصطلح حجّت از واژگان کلیدی قرآن کریم و در آیات مبارکه زیادی به آن اشاره شده است. پس، با تحلیل مفهوم این واژه و تبیین ارزش معنایی آن، می توان به این مسئله مهم پی برد که خداوند با این آیات به دنبال اتمام حجّت برای بندگان خود با اقامه دلیل و برهان است. واژه خلق نیز واژه کلیدی دیگر در قرآن کریم می باشد و با اکثر موضوعات اساسی قرآنی نظیر چگونگی آغاز خلقت، سبب و علت خلقت، غایت، سرانجام خلقت و رابطه ی خلق و خالق در ارتباط می باشد. خلق به معنای به وجود آوردن از هیچ و یا تبدیل از شیء به شیء دیگر که در قرآن کریم بارها ذکر گردیده و باید با توجه به سیاق آیه ی مورد نظر مفهوم آن را دریافت کرد و همچنین جانشین ها و همنشین های بکار رفته در آیات مختلف ما را در این زمینه بسیار یاری خواهد نمود. در این مقاله در نظر داریم به تفسیر، معناشناختی، تناسب و ارتباط واژگان حجّت و خلق با تکیه بر آیات و روایات قرآن کریم بپردازیم.

بازتاب الفاظ و مفاهیم آیات قرآن و احادیث به شیوه های مختلف همواره زینت بخش آثار اهلِ علم و ادب بوده است. این شیوه ها از منظر هنری و بلاغی در یک سطح نیستند؛ یعنی پی بردن به محتوای ارزشمند آن ها، گاه آشکار و گاه پنهان است. دستیابی به مفاهیم آشکار به صرف آشنایی ظاهری با آیات و روایات میسّر است، چنان که از قدیم فرقه ظاهریه به همین شهرت یافته اند. لکن دریافت اغراض پنهان از عهده کسانی بر می آید که پیش از مهارت در انواع فنون و صناعات ادبی، با علوم و ادبیات قرآن و حدیث اُنس داشته و عمر خود را در پیچ وخم این راه سپری کرده اند. مقامات حریری ازجمله آثاری است که از این منظر درخور توجه و بررسی است. رواج مفاهیم قرآنی در مقامات، از قرن پنجم به بعد و انس و الفت حریری با متون دینی و توجه وی به نکات اخلاقی اهمیت ویژه ای به این واکاوی می بخشد. حریری به دو شیوه لفظی و معنوی از قرآن کریم تأثیر پذیرفته است. این اثرپذیری در مقامات حریری بیشتر به شکل تلمیح، تأثیرِ تطبیقی، تأثیرِ واژگانی در انواعِ وام گیری و برایندسازی، تأثیر الهامی بنیادی و تأثیر گزارشی صورت گرفته است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی قضاوت زنان در قانون اساسی  جمهوری اسلامی ایران در پرتو آیات قرآن کریم با درنظر گرفتن ابعاد فقهی و شرعی و مذهبی به منظور تجدید نظر قرار دادن و اصلاح و توضیح اصل 163 قانون اساسی انجام گرفته است. روش: تحلیلی-توصیفی از نوع مطالعه ی موردی و ارزشیابی می باشد که به شیوه ی کتابخانه ای و با تحلیل محتوا و استنباط و استدلال انجام شده است. یافته ها: یافته های پژوهش حاضرنشان میدهد، در قرآن کریم آیه ای یافت نمیشود که صراحتاً و به وضوح شایستگی زنان را جهت منصب قضاوت نفی نماید.لذا، تحریم قضاوت زنان برای بانوانی که شرایط علمی و اخلاقی آن را داشته باشند، از آیات قرآن دریافت نمی شود. آیه هایی هم که پیرامون قضاوت در قرآن کریم آمده، هیچ کدام صحت قضاوت را منوط به رجولیت نکرده است. بنا بر این با توجه به این که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران طبق موازین فقهی معین میشود، اصل 163 قانون اساسی به اصلاح و بازنگری و توضیح نیاز دارد.