مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱۶۱.
۱۶۲.
۱۶۳.
۱۶۴.
۱۶۵.
۱۶۶.
۱۶۷.
۱۶۸.
۱۶۹.
۱۷۰.
۱۷۱.
۱۷۲.
۱۷۳.
۱۷۴.
۱۷۵.
۱۷۶.
۱۷۷.
۱۷۹.
۱۸۰.
حکومت اسلامی
حوزههای تخصصی:
مهم ترین موضوع محوری که قوام دهنده به دیگر موضوعات در مطالعات امنیتی است، مرجع امنیت می باشد. هر یک از مکاتب امنیتی با توجه به نظام فرهنگی و ارزشی خود، بر موضوعی به عنوان مرجع امنیت تأکید می کنند. در این بین، امنیت سیاسی یکی از مهم ترین ابعاد امنیت می باشد که پژوهش هایی توسط اندیشمندان اسلامی در جهت بررسی مرجع آن مبتنی بر دو روی کرد فردمحور و دولت محور صورت گرفته است. این مقاله نیز در راستای تکمیل تحقیقات مذکور در صدد است تا بر اساس روی کرد دولت محور، مبانی قرآنی و روایی مرجع امنیت سیاسی را در نظام امنیتی اسلام تبیین نماید. برای دست یابی به این هدف، با استفاده از روش تحلیلی استنباطی و در چارچوب نظریه امنیت سیاسی بوزان، گزاره های قرآنی و روایی ناظر بر نمودهای سه گانه امنیت سیاسی استخراج گردید. یافته های این مقاله مبتنی بر مؤلفه های روی کرد دولت محور در امنیت سیاسی نشان می دهد که در قرآن کریم و روایات اسلامی گزاره هایی وجود دارد که به صورت ایجابی و سلبی قواعدی را مطرح می کند که بر تقویت نمودهای سه گانه دولت اسلامی به عنوان مرجع امنیت سیاسی؛ یعنی ایدئولوژی اسلامی، نهادهای حکومتی اسلامی، دارالاسلام و نیز دفع و رفع هرگونه تهدید از آن ها دلالت دارد.
تعهدات فقهی- حقوقی حکومت اسلامی در صیانت از نهاد خانوادهِ زندانیان
منبع:
پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم دی ۱۴۰۰ شماره ۳۰
95 - 77
حوزههای تخصصی:
هدف این تحقیق بررسی تعهدات حکومت اسلامی در خصوص خانواده زندانیان؛ با تأکید بر حفظ و صیانت از نهاد خانواده، چه تعهدات حقوقی را بر عهده دارد. روش این تحقیق به صورت توصیفی – تبیینی است که با استفاده از اسناد و منابع معتبر اسلامی و نیز استفاده از پرسشنامه و مصاحبه به جمع آوری اطلاعات می پردازد. نتایج تحقیق با توجه به ماهیت تحقیق و متناسب با ابزارهای تحقیق در سه بخش ارائه شد . در بررسی ادله فقهی تعهد حکومت اسلامی، چهار قاعده ی؛ قاعده وِزر یا شخص بودن اصل مجازات، قاعده عدالت اجتماعی، قاعده ی قضایی الحاکم ولی الممتنع ، قاعده اهتمام به امور مسلمین دسته بندی شدند . این قواعد فقهی نشان می دهند که جرم و مجازات مرتبط با آن، اگر چه فرد خطاکار را محکوم به جبران خسارت وارده می کند، اما اطرافیان این فرد زندانی نباید از حقوق خود محروم شوند و بر حکومت اسلامی است که عدم حضور فرد زندانی را برای خانواده و اعضای وی جبران کند. نتایج پیمایش مسایل و مشکلات خانواده زندانیان نشان می دهد که خانواده های زندانیان در وضعیت اقتصادی و معیشتی نامناسبی قرار دارند و میزان حمایت های دولتی از خانواده های زندانی در وضعیت نامناسبی قرار دارد. نتایج مصاحبه با کارشناسان در زمینه مسایل حقوقی و خلا های قانونی در باب خانواده زندانیان نشان می دهد که مهمترین اشکال موجود در زمینه حمایت از خانواده زندانیان، فقدان متولی ثابت برای خانواده زندانیان می باشد که باعث گردیده است تا اعتبارات به صورت متمرکز و کلان تخصیص نیابد.
تبیین فقهی تابعیت ملی با تأکید بر انگاره حکومت محوری اسلام و احکام اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
«تابعیت ملی»، از جمله مفاهیم حقوقی در نظام حقوقی ایران است که موافقان و مخالفانی دارد. مخالفان معتقدند در اسلام چنین مفهومی اساساً امکان وجودی نداشته و در گذشته تاریخ اسلام نیز واقع نشده است. در مقابل، موافقان علاوه بر استدلال به امکان و ضرورت وجود چنین مفهومی در اسلام و حکومت اسلامی، بر وجود آن در معارف و تاریخ اسلام تأکید دارند. پرسش محوری مقاله حاضر این است که آیا «تابعیت ملی» از منظر فقهی قابل توجیه و تبیین است یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش، تلاش شده از طریق تبیین حکومت محوری اسلام و احکام اسلامی، حجیت و مشروعیت تابعیت ملی به اثبات برسد. بدین منظور با استفاده از روش مطالعات کتابخانه و متکی بر رویکرد تحلیلی توصیفی، با طرح موضوع تابعیت ملی در قالب های «حکم اولی، حکم حکومی و حکم ثانوی»، این مهم به عنوان «حکم اولی» تبیین و تثبیت شده است.
امکان سنجی استخدام انگاره بهتان برای حفظ نظام از منظر حضرت امام خمینی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
مرزهای اخلاقی فقه سیاسی و این انگاره که می توان برای حفظ نظام سیاسی به مخالفان سیاسی بهتان زد و این که اساساً تا چه حد ادعای مذکور دارای وجاهت در فقه سیاسی امام به عنوان معمار قانون اساسی است، مبنای اصلی و سؤال تحقیق حاضر بوده است. برای بررسی دقیق و اجتهادی تحقیق کوشیده است در یک نظم فقهی، ادعای مذکور بررسی شود که اولاً در فقه سیاسی شیعه و به طور خاص در فقه سیاسی امام چقدر این گزینه جایگاه دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در فقه سیاسی امام مرزهای اخلاقی محفوظ و اساساً این ادعا کاملاً غیر فقهی و نوعی تحمیل به فقه سیاسی امام و مدرسه فقهی ایشان تلقی می شود. نتایج تحقیق علاوه بر تبیین دقیق از احکام سیاسی فقه و مرزهای اخلاقی آن می تواند در طراحی الگوی حقوق سیاسی مردم در حکومت اسلامی همواره مد نظر قرار گیرد.
تبیین سطوح راهبردی منافع دولت اسلامی در سیاست خارجی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
دولت اسلامی سیاست خارجی را در چارچوب منفعت گرایی متلازم و به صورت چندسطحی دنبال می کند؛ به طوری که بر اساس خصیصه ذاتی تلازم، تأمین بهینه منافع خود را به ویژه در بخش منافع معنوی، در گرو تحقق منافع مشروع سایر ملت ها به شکل عادلانه می داند. گستره فراگیر منفعت گرایی، توان محدود دولت و پیچیدگی های موجود در عرصه سیاست خارجی، پیگیری بهینه این راهبرد را با مشکل مواجه کرده و تزاحمات گوناگونی را پیش روی کارگزاران سیاست خارجی قرار می دهد و این سؤال اساسی را مطرح می کند که دولت اسلامی برای رهایی از تزاحم، منفعت گرایی متلازم را در چه سطوحی دنبال می کند؟ این پژوهش در پاسخ به این سؤال، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، این انگاره را مطرح می کند که سیاست خارجی دولت اسلامی بر اساس الگوی سطح بندی ارزش-محور، چهار سطح راهبردی جامعه بشری، امت اسلامی، جامعه ایمانی و سطح حفظ نظام را در سیاست خارجی تعریف می کند که با حفظ اولویت، بستر تکاپوهای دولت در حوزه منفعت گرایی متلازم در سیاست خارجی قرار می گیرد.
مبانی و اصول کلامی کارگزاران ولایت مداردر حکومت اسلامی و کاربست آن ها در ولایت مداری کارگزاران(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
عدم التزام کارگزاران حکومت اسلامی به تبعیت از ولی امر، افزون بر نادیده انگاشتن قانون اساسی، بی شک ناکارآمدی حکومت در رسیدن به اهداف متعالی را در پی خواهد داشت. بر این اساس، تقویت باور ولایت مداری کارگزاران در تمام ارکان حکومت، مسأله ای است که ضرورت پژوهش در این حوزه را دو چندان می کند. با این وصف، هدف این تحقیق ارائه راه کارهای تقویت ولایت مداری کارگزاران حکومت اسلامی است. از جمله راه کارهای تقویت ولایت مداری کارگزاران در حکومت، تبیین مبانی و اصول کلامی کارگزار ولایت مدار است. در این مقاله، روش تحقیق کتاب خانه ای است که در آن با تحلیل عقلی، مبانی و اصول کلامی کارگزار ولایت مدار معرفی می شوند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که با برشمردن این مبانی و اصول و نیز با ارائه راه کارهای تقویت ولایت مداری، ریشه های دینی ولایت مداری در کارگزاران تقویت شده، التزام به ولایت مداربودن انگیزه اعتقادی و وجوب دینی پیدا می کند.
چیستی الگوی فرهنگ اقتصادی مطلوب در اقتصاد مقاومتی با تأکید بر سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و کارکردهای آن در مقاوم سازی اقتصادی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
یکی از مؤلفه های مهم اقتصاد مقاومتی، بُعد فرهنگی آن است. در این مقاله به بررسی این سؤال محوری می پردازیم که تحقق اقتصاد مقاومتی، نیازمند چه الگوی فرهنگ اقتصادی است؟ بنا به فرضیه مقاله، فرهنگ اقتصادی جهادی تنها فرهنگی است که می تواند زمینه تحقق اقتصاد مقاومتی را فراهم کند. به منظور اثبات این فرضیه با استفاده از روش تحلیلی، ضمن تبیین مؤلفه های عمومی و بخشی فرهنگ اقتصادی جهادی، به بررسی تأثیر آن بر تحقق اقتصاد مقاومتی پرداخته ایم. یافته های مقاله نشان می دهد که فرهنگ اقتصادی جهادی دارای مؤلفه های عمومی فعالیت اقتصادی در راه خدا، اولویت منافع جمعی بر منافع فردی، عدم پذیرش سلطه اقتصادی و تأکید بر مقاومت اقتصادی است. این مؤلفه های عمومی منجر به ایجاد مؤلفه های سخت کوشی برای کسب روزی حلال، همراه نهی از تنبلی و راکدگذاشتن اموال با تأکید بر تولید کالای داخلی در بخش تولید، مصرف طیب در سطح کفاف با اولویت کالای داخلی در بخش مصرف و توزیع عادلانه منابع و درآمد با تأکید بر بعد توانمندسازی در بخش توزیع می شوند. شواهد نظری و عملی حاکی از آن است که فرهنگ اقتصادی جهادی منجر به افزایش مقاومت اقتصادی می شود.
واکاوی عوامل رکودآفرین و موانع اعتباری ایجاد تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
در نظریه تمدن نوین اسلامی مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری، یکی از محورهای اساسی مورد تأکید در اندیشه ایشان، موانع اعتباری ایجاد تمدن نوین اسلامی است که تا کنون پژوهش مستقلی با این موضوع انجام نشده است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی بر مبنای نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و با هدف شناسایی و ارائه راه کار رفع عوامل رکود در ایجاد تمدن نوین اسلامی با تکیه بر قرآن و منابع اسلامی است و به این سؤال پاسخ می دهد که مقام معظم رهبری برای دست یابی به تمدن نوین اسلامی چه عواملی را به عنوان موانع اعتباری معرفی کرده است. یافته پژوهش حاضر این است که بی توجهی به اعتباریات هویتی و کثرت انقسامات اعتباری و نیازهای ثابت و متغیر که نتیجه آن نفوذ، وابستگی، نا امنی، خودکم بینی و تقلید گرایی است و نیز بی توجهی به نیازهای پیش از اجتماع و پس از اجتماع و بی توجهی به چگونگی ارتباط علوم اعتباری با واقعیت های اجتماعی و مواجهه با غیریت های تمدن نوین اسلامی در اعتبارزدایی از اصول انقلاب اسلامی، خط امام و نیز سبک زندگی اسلامی و هم چنین اعتبارزدایی از ضرورت مقابله با تهدیدات دشمن، از عوامل اصلی رکود در تمدن نوین اسلامی هستند.
شاخصه های اخلاقی کارگزاران در بیانیه گام دوم با تأکید بر نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵
124 - 149
حوزههای تخصصی:
رهبران ، مسئولان و کارگزاران دولتی و غیردولتی از مهم ترین خواص افراد حکومت در نهادینه کردن و تقویت اخلاق جامعه اند. طبق منشور اخلاقی امام علیA در نهج البلاغه و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ، رهبر حکومت اسلامی که در رأس کارگزاران و متصدیان امور عامه مردم قرار دارد ، باید سه اصل مهم اخلاقی عزّت ، عفّت نفس و ساده زیستی که اصول محوری تمام فضایل و مکارم اخلاقی کارگزاران است را دارا باشد. یافته های پژوهش حاضر که با روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با روش و تکنیک اسنادی و بهره گیری از نهج البلاغه و مراجعه به منابع مکتوب دینی و بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی سامان یافته است ، نشان می دهد که در حوزه اخلاق فردی ، کارگزاران با خودسازی و ایجاد جامعه بر اساس مبانی اسلام ، می توانند تمدن عظیم اسلامی را ایجاد کنند. این امر با خصلت خاص نیرومندی در دین و دوراندیشی کارگزاران محقق خواهد شد. برای هر یک از کارگزاران اعم از نظامیان ، قضات و داوران ، مدیران و کارمندان ، نمایندگان و دبیران ، بازرگانان و صاحبان صنایع در نهج البلاغه و بیانات رهبری ، مبانی اخلاقی تبیین شده است و رعایت و پایبندی به هر یک از آن ها زمینه ساز تمدن عظمای ولایت و امامت امام عصر (عج) خواهد بود.
بررسی تطبیقی حکومت در اندیشه سیاسی نائینی و مطهری(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و چهارم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۹۵
117 - 140
حوزههای تخصصی:
هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی حکومت در اندیشه سیاسی نائینی و مطهری است. مسئله اصلی این است که چگونه می توان وجوه اشتراک و افتراق اندیشه سیاسی نائینی و مطهری درباره حکومت را با ارجاع به شرایط حاکم بر دوره مشروطه و انقلاب اسلامی توضیح داد؟ به همین منظور با روش هرمنوتیک زمینه گرای اسکینر نشان داده شد که اختلاف نظری میان دو متفکر وجود ندارد. هر دو به مشروعیت الهی و مردمی فقیه در دوران غیبت امام معصوم باور دارند و نقش او نیز در جامعه نقش یک ایدئولوگ و وظیفه اش نظارت بر اجرای صحیح ایدئولوژی در جامعه اسلامی است. نائینی به دلیل حضور در فضای اصلاح طلبی، با نگاهی مثبت و تعامل گرایانه و با استفاده از ظرفیت های مکنون در فقه شیعه، خواستار اصلاح روند حکمرانی و نه برچیدن آن بود؛ اما مطهری به دلیل قرارگرفتن در فضای انقلابی ای که مارکسیسم ایجاد کرده بود، با بهره گیری از ظرفیت های فکری شیعه و نگاهی منفی و انتقادی به مؤلفه های مارکسیسم، به دنبال تشکیل حکومت اسلامی با نظرات خاص خود بوده است
ارزیابی ادله متعارض «حراست» در حکومت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش سیاسی سال هجدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۵)
173 - 198
حوزههای تخصصی:
تا زمانی که خطرات جانی و مالی وجود داشته باشد، نیازمند محافظت از جان و مال هستیم. به میزانی که جان یا مالی را خطرهای بیشتری تهدید کند، نیازمند محافظت های بیشتری هستیم. همواره در طول تاریخ، مسئولین حکومت ها و شخصیت های مهم در معرض خطر بوده اند. از این رو شاهد پدیده ای به نام محافظت و حراست از شخصیت ها و مسئولین هستیم. سؤال اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه «آیا حراست از مسئولین و شخصیت ها در اسلام امری پذیرفته شده است»؟ برای پاسخ به این سؤال به منابع اصلی اسلام مراجعه و با روشی فقهی، به این سؤال اصلی پاسخ داده شد. در این پژوهش دو دسته متفاوت از ادله یافت شد؛ ادله ای که موافق و مؤید حراست و حفاظت از شخصیت ها و مسئولان در اسلام هستند و ادله ای که به ظاهر در تعارض با حراست قرار می گیرند. با تتبع در آثار مختلف و فحص از ادلّه، نتیجه این پژوهش آن شد که حراست در اسلام امری مسلّم و پذیرفته شده است؛ اما با توجه به ویژگی های مطلوب برای حاکم اسلامی، روابط مطلوب برادرانه در جامعه ایمانی و اعتقادات فرد مؤمن، باید برای آن ضوابط و شرایطی تعیین کرد.
موانع عرفی شدن حکومت اسلامی در منظومه فکری امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در اندیشه متعالی امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، دین اسلام نیز مکتبی جامع است که برای ابعاد مختلف فکری و عملی انسان در جامعه راهکار دارد. در نقطه مقابل این اندیشه راهبردی، تفکراتی متعارض وجود دارند که در سطح ملی و بین المللی مترصد هستند اسلام ناب محمدی(ص) را دین تک ساحتی و صرفاً معنوی معرفی کرده و از این زاویه به ناکارآمدی دین در عرصه های گوناگون اجتماعی از جمله سیاست اذعان کنند. با توجه به این تهدید برای انقلاب متعالی ملت ایران، متفکران اسلامی از جمله امام خمینی(ره) با بینش، بصیرت و شناخت راستین از اسلام اصیل نیز در مقابل این نوع برداشت از دین ایستادگی کرده و مانع رشد این تفکر خطرناک شدند و از این طریق مانع شدند دین اسلام همچون مسیحیت دچار انحراف شده و سنن عرفی به جای دین وارد عرصه های اجتماعی شود. با توجه به اهمیت مسئله فوق-الذکر، در مقاله حاضر تلاش بر این است که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای به این سوال پاسخ داده شود؛ موانع عرفی (سکولار شدن) نظام سیاسی اسلام از منظر امام خمینی(ره) چه مولفه-هایی می باشند؟ مفروض مقاله به این قرار است که بر اساس نگرش راهبردی امام خمینی(ره)، اسلام یک دین جامع و کاملی است که برای تمامی وجوه و ابعاد زندگی انسان برنامه دارد که صرفاً در سایه تشکیل حکومت اسلامی امکان پیاده سازی دارد.
احداث، نگهداری و ترمیم معبد اقلیت های دینی در فقه امامیه(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
جستارهای فقهی و اصولی سال هشتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۶
189 - 220
حوزههای تخصصی:
همزیستی مسالمت آمیز شهروندان در جامعه اسلامی نمودهای مختلفی می تواند داشته باشد که ازجمله آن ها تمهید فرصت های مناسب زیست فرهنگی است. از نمونه های تجلی این امر تسهیل امور مربوط به معابد و پرستشگاه های اقلیت دینی است. با وجود این، ممکن است برخی منتقدان با تکیه بر تأثیرات فرهنگی اجتماعی یا وهم سلطه فرهنگی، اعطای مجوز به غیرمسلمانان در این حوزه را امری ناصواب جلوه دهند. بنابراین ضروری است تا با بررسی زمینه های نظریِ بحث، گامی شایسته در اتخاذ رویکردهای خردورزانه برداشته شود و نیز با تبیین موضع شریعت اسلامی از افراط و تفریط در این حوزه جلوگیری به عمل آید. پژوهش حاضر با بررسی انتقادی آرای فقهی و با تکیه بر تحلیل اسنادی، ضمن رد مبنای تحریم و ادله آن و براساس اصل آزادی اندیشه و عملِ شهروندان در جامعه اسلامی، حاکم اسلامی را در توافق، براساس مصالح جامعه اسلامی دارای اختیار لازم و کافی دانسته و با ارائه ادله موافق این قول، با رویکردی ترخیصی به این مسأله پرداخته و آن را حل کرده است. بر این اساس ابتدا با نقد موشکافانه چهار دلیل اصلی موافقان حرمت در هریک از فرض های احداث و نگهداری و ترمیم را ازطریقِ رد ادله نقد کرده است و اصل حرمت در مسأله را منتفی نموده است. آن گاه با تکیه بر دو اصل اباحه و ملازمه اذن به شیء با اذن به لوازم آن، تشخیص مصلحت توسط حاکم اسلامی را در دایره اصل آزادی عمل و اندیشه شهروندان، مبنای اساسی در حل این مسأله دانسته است.
ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت بر اساس آیات قرآن با تأکید بر دیدگاه های مقام معظم رهبری(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
متکلمان امامت را مانند نبوت لطف الهی و فلسفه وجودی امام را اکمال نفوس، صیانت از دین و هدایت مردم و... دانسته و آیات قرآن نیز بر آن لطف تعطیل ناپذیر الهی دلالت دارد. به طور قطع این لطف الهی با تشکیل جامعه توحیدی که از هر گونه کفر، نفاق و فسق پاک باشد، تنها با ظهور موعود الهی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شکل می گیرد. سؤال این است که تشکیل حکومت اسلامی اختصاص به حضور امام معصوم دارد یا آن که امت اسلام در عصر غیبت نیز موظف به تشکیل آن است؟ مفاد آیات قرآن این است که تشکیل حکومت اسلامی برای اجرای احکام الهی و عدالت، تعطیل ناپذیر است و اختصاص به حضور امام معصوم ندارد. افزون بر آن، حکومت اسلامی در دوران غیبت در حرکتی تکاملی به تحقق وعده الهی و ظهور حضرت مهدی(عجل الله تعالی-فرجه الشریف) کمک می کند. این مقاله با روش تحلیلی قرآنی و با تأکید بر فرمایشات مقام معظم رهبری ثابت کرده که حکومت اسلامی در عصر غیبت، افزون بر انطباق با لطف و فطرت الهی، جامعه را در مسیر کمال مطلوب و سعادت قرار داده و با حرکت تکاملی تدریجی، زمینه را برای ظهور منجی بشریت فراهم می کند.
ارائه الگوی حکمرانی متعالی اسلامی - ایرانی بر اساس اندیشه های حضرت امام خمینی و مقام معظم رهبری
منبع:
حکمرانی متعالی سال دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵
7 - 48
حوزههای تخصصی:
در جهان امروز یکی از چالش برانگیزترین و پرکاربردترین واژه ها در سیاست گذاری عمومی و مدیریت توسعه، واژه حکمرانی است.جوامع غربی مدل حکمرانی خوب متناسب با فرهنگ و هنجارهای خود را تدوین و آن را به عنوان چارچوبی برای رسیدن به توسعه پایدار به سایر جوامع تجویز نمودند. الگوهای مذکور به دلیل تبعیت از فرهنگ سرمایه داری در راستای اهداف و منافع امپریالیستی نظام سلطه طرح ریزی و اجرا می شود. لذا این الگوهای توسعه با فرهنگ ایرانی-اسلامی جمهوری اسلامی ایران سنخیتی ندارند و در صورت اجرا به دلیل عدم اقبال مردم و گروه های ذینفع نمی تواند در جهت تقویت هنجارها و قوانین جامعه مدنی حرکت کنند. دین مبین اسلام توجه خاصی به مسئله حکمرانی و روابط اجتماعی مسلمانان با یکدیگر و حکومت دارد. مقام معظّم رهبری با اعتقاد به برتری حکمرانی اسلامی بر حکمرانی خوب می فرمایند: «اسلام، هم به توسعه مادی و اقتصادی توجه دارد و هم به بعد معنوی و متعالی انسان، و هریک را بدون دیگری ناقص و ناکارآمد می داند». بنابراین به پشتوانه آموزه های دین مبین اسلام ، فرهنگ غنی ایرانی و اندیشه های دو رهبر و اندیشمند بزرگ انقلاب اسلامی می توان به الگوی متعالی از حکمرانی ایرانی-اسلامی رسید که با فرهنگ جامعه اسلامی ایران سازگاری داشته باشد و سبب مشارکت فعال افراد و نهادهای جامعه در امور حکومتی شود. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعه اسناد کتابخانه ای به توصیف و تبیین مؤلفه های حکمرانی متعالی ایرانی-اسلامی بر اساس اندیشه های حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) می پردازیم.
بررسی گستره و ابعاد «ولایت فقیه» در آرای شیخ انصاری و آیت الله بروجردی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه کلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳
137 - 160
حوزههای تخصصی:
بحث حاکمیت، رهبری و ولایت از جهات مختلفی قابل بررسی است؛ این موضوع از آن جهت که به صفات و افعال الهی بازمی گردد و از عوارض فعل الله است، بحثی کلامی است و از جهت وجوب قبول ولایت برای فقیه و وجوب تبعیت از فقیه برای مردم، در حوزه فقه قرار می گیرد. بر این اساس ولایت فقیه یکی از اساسی ترین مباحث حوزه کلامی و فقهی امامیه در عصر غیبت امام معصوم علیه السلام است که هیچ گاه در اصل پذیرش آن میان اندیشمندان امامیه اختلافی وجود نداشته است و حوزه اختلاف دیدگاه ها و نظریات تنها در میزان اختیارات و مصادیقی است که برای ولی فقیه برشمرده شده است. از میان اندیشمندان امامیه، شیخ انصاری;، مناصب سه گانه «فتوا»، «قضا» و «حکومت» را برای فقیه مجاز می داند، ولی در مورد حکومت، قلمرو ولایت فقیه را محدود می داند. در مقابل این دیدگاه، برخی فقها همچون آیت الله بروجردی اختیارات وسیع تری برای ولی فقیه قائل هستند، به طوری که حتی مدیریت بر امور جامعه را بر عهده فقیه نهاده اند و معتقد به ولایت مطلقه فقیه در عصر غیبت هستند و براین باورند که در صورت وجود شرایط و زمینه های لازم، تشکیل حکومت توسط فقها نیز حق آنان است. این پژوهش به روش توصیفی، تحلیلی و با نگاهی تطبیقی در دو حوزه فقهی و کلامی دیدگاه دو دانشمند مذکور را در موضوع «ولایت فقیه» مورد کنکاش قرار داده است و ضمن تبیین میزان و گستره شباهت ها، به چرایی اختلاف آرای آنان پرداخته است.
ضرورت و مشروعیت حکومت و ولایت فقیه از منظر امام خمینی و میرزای نائینی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
موضوع تحقیق حاضر، حکومت و ولایت فقیه از منظر امام خمینی(ره) و میرزای نائینی(ره) است. در این جستار، چند مسئله از مسائل مبحث حکومت و ولایت فقیه از دیدگاه امام خمینی(ره) و میرزای نائینی(ره) به روش توصیفی تحلیلی و با الگوی تطبیقی بررسی شده است. مهم ترین یافته های پژوهش عبارت اند از اینکه در مسئله ضرورت حکومت، امام خمینی(ره) آن را به ضرورت عقل، ضرورت احکام اسلام، رویه و طریقه رسول اکرم, و امیرالمؤمنین} و مفاد آیات و روایات، ثابت می داند و میرزای نائینی(ره) ضرورت حکومت را به اتفاق نظر عقلا ثابت و از اهمّ تکالیف می شناسد. در مسئله مشروعیت حکومت، امام خمینی(ره) به استناد قرآن، حاکمیت غیرخدا را ظالمانه و غیرمشروع می داند و مشروعیت حکومت را با تصدی فقیه عادل می شناسد و با فقدان نظام ولایت فقیه، نظارت فقیهان بر قوانین لازم است. میرزای نائینی(ره) حکومت مشروع دردوران غیبت امام معصوم} را در وهله اول، حکومت ولی فقیه بر اساس ولایت انتصابی فقیه می داند و با عدم حصول شرایط، حکومت را با اذن و نظارت فقها مشروع می داند. در موضوع نقش مردم درحکومت، نظام حکومتی امام(ره) دارای دو جنبه اسلامیت و جمهوریت است و مردم در تعیین مصداق، پذیرش ولی فقیه و تشکیل حکومت، نقش دارند. محقق نائینی(ره) با نظر به اصل مساوات و آزادی مردم درحکومت ولایی، نظارت و مشارکت مردم را در حکومت از طریق شور و مشورت با عقلای امت توصیه می کند.
شناسایی ریشه های فتنه از نگاه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قرآن و علوم اجتماعی سال دوم بهار ۱۴۰۱شماره ۱ (پیاپی ۵)
28 - 45
حوزههای تخصصی:
ازآنجاکه فتنه گران هر روز با شیوه های مختلف در جامعه فتنه به پا می کنند و در صدد گمراه کردن مردم اند، بررسی و شناخت عوامل و زمینه های وقوع فتنه ها، از جوانب مختلف، بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، ریشه های فتنه در حکومت اسلامی بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که فتنه در کاربرد قرآنی خود به کفر، شرک، نفاق نیز تعریف شده است؛ ریشه های فتنه در برخی درونی است که ناشی پیروی از هوای نفس است. بررسی ها نشان می دهد که هرجا فتنه هست، پای هوای نفس در میان است و هرجا خواهش های نفسانی حاکم است فتنه ها بروز می کند. برخی از ریشه های فتنه بیرونی اند، مانند، شیطان، طاغوت و عوامل نفوذی دشمن. در میان عوامل بیرونی، عوامل نفوذی دشمن نقش بسیار مخربی در فتنه انگیزی در جامعه اسلامی دارد، گاهی این نفوذی ها به حساس ترین جاها و پست های کلیدی نیز دست پیدا می کنند و خسارت های جبران ناپذیری به بار می آید.
مبانی منشائیت و مشروعیت حکومت اسلامی از دیدگاه آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)
یکی از موضوعات مهم در اندیشه آیت الله خامنه ای، مبحث حکومت اسلامی و مبانی آن است. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، تبیینی دقیق و مستدل از مبانی «منشائیت» و «مشروعیت» حکومت اسلامی از منظر آیت الله خامنه ای ارائه و به پرسش های پژوهش پاسخ داده شده است. یافته های مقاله حاضر نشان می دهد از نظر آیت الله خامنه ای، با توجه به مبادی سه گانه منشائیت حکومت اسلامی، یعنی حق حاکمیت انحصاری و مطلق خداوند بر انسان ها، عدم ولایت استقلالی انسان ها بر یکدیگر و ضرورت تشکیل حکومت انسانی به منزله مجرای حاکمیت الهی، تنها منبع و منشأ حکومت اسلامی، خداوند متعال و اذن اوست. بر همین اساس، از نظر آیت الله خامنه ای، خداوند متعال به عنوان یگانه منبع حاکمیت اسلامی، عامل انحصاری مشروعیت حکومت اسلامی است و حاکم اسلامی اعم از معصوم یا فقیه جامع الشرایط، مشروعیت حاکمیت خود را تنها از منبع الهی اخذ می کند. اراده و قبول مردم نیز شرط لازم تحقق حکومت اسلامی از نظر شارع است و درصورت از بین رفتن این شرط، امکان تحقق شرعی حکومت اسلامی منتفی است.