درخت حوزه‌های تخصصی

پژوهش حاضر با هدف تبیین کیفیت نمایه سازی و رتبه بندی اشیای محتوایی حاوی عناصر فراداده­ای هسته دوبلین و مارک 21 مبتنی بر زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (XML) توسط موتورهای کاوش عمومی، و مقایسه آنها با یکدیگر به روش تجربی انجام شد. جامعه پژوهش را صد شیء محتوایی مبتنی بر XML در قالب دو گروه تشکیل میداد؛ گروه اول حاوی پیشینه­های فراداده­ای هسته دوبلین، و گروه دوم حاوی پیشینه­های فراداده­ای مارک 21 که بر روی دو حوزه فرعی http://www.dcmixml.islamicdoc.com و http://www.marcxml.islamicdoc.com انتشار یافته بود. حوزه­های فرعی مورد مطالعه به دو موتور کاوش گوگل و یاهو معرفی شدند. کیفیت نمایه سازی پیشینه­های فراداده­ای درج شده در اشیای محتوایی و تفاوت نمایه سازی و رتبه بندی آنها بررسی گردید. تمامی عناصر پیشینه­های فراداده­ای مورد مطالعه توسط موتورهای کاوش گوگل و یاهو نمایه سازی شدند. بر اساس نتایج آزمون غیر پارامتری یومان ـ ویتنی، تفاوتی میان کیفیت نمایه سازی پیشینه­های فراداده­ای هسته دوبلین و مارک 21 مبتنی بر XML توسط موتورهای کاوش گوگل و یاهو مشاهده نگردید. میزان معناداری تفاوت رتبه بندی اشیای محتوایی حاوی عناصر فراداده­ای هسته دوبلین و مارک 21 در دو موتور کاوش گوگل و یاهو نیز با استفاده از آزمون «یومان ـ ویتنی» محاسبه گردید. بین رتبه بندی اشیای محتوایی حاوی دو طرح فراداده ای در موتور کاوش گوگل تفاوت معناداری مشاهده نشد، اما وضعیت رتبه بندی اشیای محتوایی حاوی دو طرح فراداده­ای در موتور کاوش یاهو، تفاوت معناداری داشت. یافته­های پژوهش نشان داد هیچ یک از دو طرح فراداده­ای هستة دوبلین و مارک 21 مبتنی بر XML، از لحاظ دسترس پذیری توسط موتورهای کاوش عمومی، نسبت به یکدیگر برتری ندارند

پژوهش حاضر با هدف شناسایی واژه­های غیرمفهومی در زبان فارسی و تهیه سیاهه­ای از این واژه­ها برای نمایه­سازی خودکار متنهای فارسی در رشته­های روانشناسی، علوم­تربیتی و کتابداری و اطلاع­رسانی انجام شده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا صورت گرفته­است. جامعه آماری این پژوهش را مقاله های مندرج در آخرین شماره منتشر­شده در مجله های علمی و پژوهشی ِ رشته­های علـوم­تربیتی، روانشناسی و کتابداری و اطلاع­رسانی در سال 1385 تشکیل میدهد. نمونه شامل 63 مقاله است. گردآوری داده­ها با استفاده از تفکیک واژگان به صورت ماشینی و دستی صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد: 1- افعال ( معین و همراه­شونده)، قیدها، ضمایر، حروف، اصوات، اعداد و علائم سجاوندی به­عنوان واژه نمایه­ها ظاهر نمی­شوند، بنابراین، آنها را می­توان واژه­های غیرمفهومی یا به اصطلاح واژه­های بازدارنده تلقی کرد. 2- بدون احتساب علائم سجاوندی، در رشتة علوم تربیتی 96/39%، در رشته روانشناسی 57/38% و در رشـــته کتابداری 12/38% از حجم متون را واژه­های غیرمفهومی تشکیل می­دهد. 3- واژه­های بازدارندة پربسامد در هرسه حوزه تقریبا مشابه است. 4- از تعداد 248552 واژه (بدون احتساب علائم سجاوندی) که پیکرة زبانی مورد مطالعه را تشکیل می­داد، 97280 واژه که 94/38% کل واژه ها را شامل می­شود، جزء واژه­های بازدارنده هستند.5- نتیجة مقایسه فهرست فارسی حاصل از پژوهش با فهرست واژه­های بازدارنده انگلیسی نشان داد بین این دو فهرست به میزان 5/28% همپوشانی وجود دارد. 6. همچنین 38/20% از واژه­ها فاقد توزیع بسامدی یکسان در سه رشتة مورد مطالعه می­باشند

هدف: بررسی توانمندی رشته کتابداری و اطلاع رسانی است که چنانچه با نگاهی نو به آن نگریسته شود میتواند قابلیت های خود را نشان دهد. روش: روش به کار گرفته در این مقاله تاریخی و در عین حال مقایسه ای است. در روش تاریخی به سابقه رشته کتابداری و اطلاع رسانی توجه شده و در روش مقایسه ای آن را با رشته های دیگر مقایسه شده است. یافته ها: یافته ها نشان میدهد که کتابداری و اطلاع رسانی با مفهوم نو میتواند به تشکیل دانشکده ای با حداقل 7 رشته بیانجامد. این رشته ها شامل گروه مرجع، گروه فن آوری اطلاعات، مدیریت و بهره-وری اطلاعات. یادمانه ها (آرشیو) و نسخ خطی و ... میشود

نقش» عبارت است از واژه یا عبارتی که پس از نام یک شخص در سرشناسه یا شناسه افزوده، قرار میگیرد و ماهیت کار آن شخص را در پدید آوردن اثر نشان میدهد. نوشتة زیر بر آن است تا نشان دهد که «نقش» که در فهرستنویسی سنتی ایرانی مورد بیاعتنایی قرار گرفته است میتواند نقشی مؤثر در بهبود بازیابی اطلاعات داشته باشد. از آن جایی که نرم افزارهای کتابخانه ای و مارک ایران بر مبنای فهرست کتابخانه طرّاحی و اجرا شده اند این نقش به ترتیب، در فهرستنویسی سنّتی، نرم افزارهای رایانه ای و مارک ایران مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در پایان نیز پیشنهادهایی برای بهبود بازیابی اطلاعات با استفاده از نقش در سه مورد ارائه خواهد شد

هدف:در تحقیق حاضر میزان توانایی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، نسبت به استفاده از کتابخانه بررسی میشود. شناخت نارسائیها و بررسی دیدگاه های دانشجویان درباره آموزش استفاده از کتابخانه نیز، از دیگر هدف های این پژوهش است. روش:در این پژوهش از روش پیماشی استفاده شده است. این تحقیق با انتخاب یک نمونه آماری 351 نفری (5 درصد) از دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم از تمامی سطوح اعم از کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در دو گروه آموزش دیده و آموزش ندیده انتخاب شده بودند صورت گرفت. یافته ها :تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که دانشجویان، راه های جستجوی اطلاعات را به خوبی نمیدانند. و تنها 32 درصد آن ها منابع مورد نظرشان را خود جستجو میکنند بقیه افراد برای این منظور از شخص ثالثی کمک میگیرند. به کارگیری کتابدار متخصص در بخش های مختلف کتابخانه برای ارائه آموزش های موردی همراه تهیه بروشور یا جزوه چاپی، تشکیل کارگاه یا سمینار آموزشی، ارائه یک درس 2 واحدی و تهیه نوار ویدیویی در رتبه های بعدی قرار گرفتند. همچنین، بین میزان آشنایی و تسلط دانشجویان آموزش دیده و آموزش ندیده در استفاده از کتابخانه، تفاوت معنیداری وجود دارد.

در فهرستنویسی موضوعی، فهرستنویس برای بیان محتوای موضوعی کتاب در دست فهرستنویسی، اغلب از سرعنوان(های) موضوعی استفاده میکند. نحوة قرار گرفتن یک سرعنوان یکسان، در فهرستبرگه های متفاوت، ممکن است متفاوت باشد. یک سرعنوان ممکن است تنها سرعنوان تخصیص یافته به یک فهرستبرگه، یا با یک یا چند سرعنوان دیگر همراه باشد. در حالت دوم، بسته به رتبه سرعنوان در میان سرعنوانهای دیگر، آن سرعنوان به طور نظری، دارای وزن متفاوتی خواهد بود. امّا در تمامی این موارد، این سرعنوانها به گونه­ای مساوی در نظر گرفته میشوند؛ نکته­ای که می­تواند بر بازیابی اطّلاعات تأثیری منفی بگذارد. نوشتة حاضر تلاش می­کند برای حلّ این مشکل در فهرستنویسی سنّتی، نرم افزارهای کتابخانه­ای، و مارک ایران، راه حلهایی پیشنهاد نماید.