جهانگیر امیری

جهانگیر امیری

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه زبان و ادبیّات عرب دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۵۶ مورد از کل ۵۶ مورد.
۴۱.

المستویات المؤثّره لألف لیله ولیله فی "سُلاف بغداد" لمحسن جاسم الموسوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الربیع و الصیف ۱۴۴۴ شماره ۲ (پیاپی ۶) 1-30

کلیدواژه‌ها: السردانیه العربیه ألف لیله ولیله سلاف بغداد الروایه العراقیه محسن جاسم الموسوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۲۷۷
حکایات ألف لیله ولیله بما تضمّنها من السّمات المنوّعهِ المبنیّهِ علی عملیّه السرد والوصف والحوار بین الشخصیّات فی حیّز الزمان والمکان، تعکس واقعَ المجتمع بمختلفِ جوانبه. حیث یسعی الرّوائی المعاصر إلی تعزیز فعّالیّته الرّوائیه مُلهماً مما تتمتّع به حکایات ألف لیله ولیله،کنصّ مصدرٍ، بتشحیذ ملکته الأدبیّهِ وذهنه للخلقِ. روایه «سُلاف بغداد»، لمحسن جاسم الموسوی الناقد والرّوائی العراقیّ الذی استعار «بغداد» لتمثیل الواقع العراقیّ الکئیبِ بعد الاحتلال الأمیریکی، لیست هی إلّا دلیل علی تأثّره المباشر تارهً والمبدع وغیرالمباشر تارهً أخری، بالمناخاتِ السردیّهِ لحکایات اللیالی من الناحیّهِ الأسلوبیّهِ، وذلک لبثّ أفکاره وتجربتِه الرّوائیه أو المبدعه ومهارته النقدیّه کناقدٍ أدبیٍ غائصٍ فی مفاهیم السردّ وتقنیّاتِه. إنّ الحصولَ علی إدراک دافع الرّوائی لاستلهام الإطار السردیّ لألف لیله ولیله، یُوضح ضرورهَ إجراءِ البحث الحالیّ بالمنهج الوصفی - التحلیلی. یبدو لنا أنّ الهیکل السردیّ للرّوایه مع البناء السردیّ المتداخل والأماکن السریّه وأحیاناً الخیالیّه وحضور الشخصیّات غریبهِ الأطوار واستخدام الشعر، مرتبطٌ ب ألف لیله ولیله. یمکن القولُ بأنّ هذا التأثّرَ کقوّهٍ دافعهٍ لمشروعٍ یَهدف إلی رسم أجواء بغداد الماضی المأساوی فی الخمسینات وبغداد المستقبل المجهول المخیف بجانب أحوالِ حانه «سلاف» بروّادها ووقائعها بروایاتٍ عِدّهٍ فی روایهٍ واحدهٍ علی ید ساردهٍ شهرزادیّهٍ بین الواقعِ والخیالِ. أما فیما یتعلّقُ بمحتوى العمل الرّوائی، فیمکن قولُه وفقًا لوجهه نظر المؤلف النقدیّه والعدید من الکتبِ التی کتبَها فی مجال نقد ألف لیله ولیله والروایه العربیّه، زوّد روایته صورهً فنیّهً بقراءهٍ جدیدهٍ من ألف لیله ولیله وآلیات الرؤیه الفکریّه فیها.
۴۲.

بررسی و تحلیل وجوه ادبی در تفسیر قرآن (نمونه موردی: تفسیر القرآن العظیم ابن کثیر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 107 - 128

کلیدواژه‌ها: تفسیر ابن کثیر وجوه ادبی استشهاد شعری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۲۲۵
منابع ادبی به عنوان یکی از منابع تفسیر نقش بسزایی در فهم درست از آیات دارند و مقصود از آن، واژگان و متون ادبیات عرب است که یاری گر مفسّر در فهم معنای لغوی، ساختار نحوی و بلاغی آیات است و جایگاه متقدمی نسبت به سایر منابع دارند؛ زیرا بدون فهم واژگان و ساختار ادبی قرآنی، اولین مرحله ی فهم شکل نمی گیرد. ابن کثیر مورخ ، مفسّر و محدّث شافعى قرن هشتم، صاحب «تفسیر القرآن العظیم « است که ضمن تفسیر نقلی آیات، در موارد بسیاری از داشته های ادبی خود نیز بهره گرفته است. نگارنده در صدد است با روش توصیفی- تحلیلی، میزان و چگونگی بهره برداری مفسر از وجوه ادبی(صرف و نحو، بلاغت و مفاهیم ادبی) در تبیین آیات را مورد بررسی قرار دهد. نتیجه ی پژوهش نشان داده که وی، وجوه ادبی را در قالب بیان آراء مستقل با استناد به شواهد شعری معتبر و یا نقد آراء ادبی دیگر علماء یا نقل قول مستقیم آراء پرداخته است.
۴۳.

نشانه شناسی زبان بدن در رمان «النومُ فی حَقل الکَرَز» اثر «أزهر جرجیس»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبانشناختی در زبانهای خارجی دوره ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 20 - 38

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی زبان بدن ارتباطات غیرکلامی النومُ فی حَقل الکرز أزهر جرجیس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۳۳۶
ادبیات داستانی سرشار از نشانه های غیرکلامی از جمله علائم زبان بدن است. بررسی داستان ها از منظر ارتباطات غیرکلامی به ویژه زبان بدن که زنجیره ای از نشانه های گسترده است و پیام های متنوعی با توجه به بافت ارتباطی دریافت می شود، می تواند به خوانشی تازه از متن منجر شود. أزهر جرجیس عراقی در رمان «النوم فی حَقل الکرز» از علائم زبان بدن از جمله زبان چشم، دست، سر، لامسه، اندام و ظاهر فیزیکی بهره برده است. این پژوهش درصدد است با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی با تکیه بر رویکرد نشانه شناسی به واکاوی نقش و جایگاه زبان بدن و کارکرد آنها در این رمان بپردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد جرجیس پیام هایی چون؛ تعجّب و حیرت، اضطراب، خشم و غضب، فراموشی، ترس و... به واسطه زبان بدن به مخاطب انتقال می دهد که پرده برداری از آنها در کشف پیام نهفته در متن سهم بسزایی دارد. از میان رفتارهای غیرزبانی در رمان ذکر شده، زبان چشم با (32 درصد) در جریان انتقال پیام بیشترین نقش و زبان ظاهر فیزیکی (موی صورت) با (2 درصد) کمترین نقش را دارد و زبان بدن در این رمان بیشتر، جایگزین و جانشین ارتباط کلامی شده است اما در مواردی نیز برای تکمیل کردن پیام کلامی یا پیام های کلامی را مورد تأکید بیشتر قرار داده است. بکارگیری زبان بدن در این رمان موجب افزایش ظرفیت نمایشی داستان شده است.
۴۴.

استخدام الرموز فی شعر یحیی السماوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۳ 9 - 26

کلیدواژه‌ها: یحیی السماوی العراق الاحتلال الرمز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۷
یُعد یحیی السماوی من الشعراء الذین عاشوا محنه العراق فی ظل سیاط الدیکتاتوریه الصدامیه، وبعده، الاحتلال الأمریکی تحت شعار حریه الزائف. ویُعد من الشعراء الذین یعبرون عن آلام الشعوب بکل صدق وأمانه، وهو فی نفس الوقت ضحیه الأصول والمواقف التی یؤمن بها، مما سبب له المعاناه والتشرد والاغتراب. الشاعر یستمد رموزه من البیئه، ویکثر من ذکر المفردات الداله علی الطبیعه؛ ویخلع علیها من عواطفه، وینقلها من دلالاتها المعجمیه إلی دلالات جدیده، کما طبیعه الطیور والحیوانات وصفاتهما ألهمت الشاعر فی استخدامها بصوره رامزه للتعبیر عما یجری فی العراق. ستحاول هذه الدراسه أن تکشف رؤیه السماوی الشعریه من خلال استخدام هذه الرموز، والتعرف علی دلالاتها وأبعادها فی خطابه الشعری. وحین یوظف الشاعر هذه الرموز، إنما یرید من خلاله التعبیر عن أحاسیسه وآلامه إزاء ما تمر بالعراق الجریح من الظلم، والدمار والمآسی، وحث الشعب العراقی علی الصمود والمقاومه.
۴۵.

ردود العلّامة محسن الأمین الشِّعریّة علی شبهات الوهابیّة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۳۰ تابستان ۱۴۰۲ (الصیف ۱۴۴۴ ) شماره ۲ ۸۲-۵۷

کلیدواژه‌ها: الشعر العربی العلامه الأمین الوهابیه السلفیه التکفیر الشبهات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۲۳
الأدب، تُراث الأمه وسِجلها الحضاری والثقافی والفکری، فسجَّل لنا عبر أروع الفنون البیانیه والأسالیب الشعریه، الحوادث التاریخیه والسیاسیه والآداب الاجتماعیه والثقافیه وأهمَّ المضامین الدینیه. فمن تلک الحوادث التی نُقِلَت عبرَ المصنفات والمقطوعات والمنظومات، هی کارثه التیار الوهابی، التی أجَّجَت المجتمع الإسلامی– منذ ظهورها " 1154ق "حتی الآن – وفرَّقت شمل المسلمین، بأفکارها الزائفه وبأحکامها الفاسده. فمنظومه «العُقُودُ الدُّرِّیهِ فِی رَدِّ شُبهات الوَهابِیَّهِ» القیمه، جلبت إلینا فی طیاتها تراثاً أدبیاً دینیاً وکشفت عن معتقدات الوهابیه، وردَّت شُبهاتهم بالاستناد علی القرآن والحدیث والسیره النبویه وحکایات الصحابه. التطرف والتکفیر والإرهاب- أبرز سمات الفرقه الوهابیه - المثلث الذی أدی إلی خروجهم من دائره الإسلام والمسلمین، فهم اتّخذوا التَّزَیُّف والتَّدَلُّس، بُغیه الوصول إلی غایاتهم. فرفعوا شعار الدعوه إلی التوحید، ونَبذِ الخُرافات والبِدَع، کسائر الحرکات الهدّامه التی اعتادَت أن تَتَسَتَّر خلف شعارات جذّابه ومُغریه کی یُخدَع بها العوام وضعفاء العقول. فسُرعانَ ما انبری الأمین – الفقیه والأدیب والشاعر الرسالی - لکشف أباطیلهم وتفسیر أضالیلهم وتحصین مجتمع المسلمین من أفکارهم الفاسده والهدّامه. فأدرک الأمین، الخطر الذی یُهدِّدُ کیان الأمه الإسلامیه بأسرها، فثار علیهم وردَّ إفتراءاتهم الزائفه، بالدلیل القاطع والبرهان الساطع، وحاجَجَهم بالعقل والنقل، دفاعاً عن العقیده وذبّاً عن الدین، وجاء بالآیات والروایات والسیره النبویه، والحکایات وأحداث صدر الإسلام التاریخیه وذلک بزخرف الکلام والشعر والبیان. فجاءت الدراسه فی إطار المنهج الوصفی - التحلیلی للشواهد الشعریه، ذلک بعد وقفه قصیره مع تاریخ نشأه الفرقه الوهابیه.
۴۶.

واکاوی تحلیلی تعادل ساختاری تمییز در ترجمه فارسی حدّاد عادل از قرآن کریم (مطالعه موردپژوهش: سوره های اسراء و مریم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن حداد عادل زبان شناسی تمییز تعادل نحوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۹۳
ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی یکی از چالش انگیزترین بخش های ترجمه است که رسالت آنتوسعه و ترویج فرهنگ قرآنی و انتقال آموزه ها و تعالیم وحیانی است. از اصول و ضرورت های اساسی هر ترجمه، علاوه بر انتقال و رساندن پیام و محتوای متن مبدأ قرآن کریم، تلاش برای برقراری ساختارهای نحوی- صرفی، معنایی- واژگانی، آوایی و بلاغی و ایجاد تعادل یا تشابه میان ساختارهای متفاوت زبان مبدأ قرآن کریم و مقصد زبان فارسی است؛ زیرا برخی نقش های نحوی زبان عربی در زبان فارسی ساختار مشابه نحویِ مشخصی ندارد. ازاین رو نیازمند برقراری ساختاری معادل یا مشابه در زبان فارسی هستند. این تعادل، به ویژه در مورد ترجمه قرآن کریم، اجتناب ناپذیر است تا جایی که ترجمه قرآن را علمی تر و منطقی تر می سازد. از مهم ترین ساختارهای زبانی که نقشی بنیادین در فرایند ترجمه و تحلیل های بین زبانی دارد، ساختار نحوی است. «تمییز» ازجمله نقش های نحوی است که ترجمه آن به سبب فقدان معادل ساختاری در زبان فارسی دقت خاصی می طلبد. از همین روی باید بر مبنای مشابه ساختاری -نه معادل ساختاری- در زبان فارسی معادل یابی شود. بی دقتی در برقراری این پیوند متعادل سبب بروز مشکلات و چالش هایی در حوزه ترجمه فارسی تمییز می شود. بر همین اساس، این مقاله ترجمه دکتر حدّاد عادل را مورد مداقّه و اعمال نظر قرار داده که نتایج حاصله حاکی از توفیق این مترجم در دستیابی به معادل هایی دقیق و نزدیک تر برای تمییز در زبان مقصد بوده است. بررسی ها نشان داد که ترجمه ایشان نسبت به بسیاری از ترجمه های معاصر موفق تر عمل کرده است تا جایی که بیشتر تمییزهای موجود در سوره های مریم و اسراء را به درستی ترجمه کرده اند.
۴۷.

کاربست انسجام پیوندی در تحلیل موارد اختلافی مفسران قرآن کریم (بررسی موردی: آیه 154 سوره انعام در تفسیر ابن کثیر )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 32 - 47

کلیدواژه‌ها: قرآن تفسیر انسجام پیوندی ابن کثیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۲۳۰
در قرآن کریم، جملات به واسطه ی لوازمی به یکدیگر پیوند خورده که باعث انسجام و پیوستگی آیات می گردند. از عوامل نقش آفرین در زیبایی های آن و کشف ظرافت ها و لایه های پنهان آن، انسجام و پیوستگی است. این موضوع در حوزه زبان شناسی جدید تحت عنوان انسجام متنی مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد. هالیدی و رقیه حسن در سال 1976 ارتباط معنایی، لفظی، نحوی و منطقی اجزای متن را «انسجام» و هماهنگی کلی آن ها در محور عمودی «پیوستگی» نامیدند. از مهمترین ابزارهای انسجام، انسجام پیوندی است . ادات ربط در این نظریه به عنوان یک عنصر جداگانه در کنار عناصر دستوری و واژگانی، با عنوان عناصر پیوندی ذکر شده است. هر متنی که فاقد این عنصر باشد متنیت خود را از دست می دهد. آیه 151 سوره انعام از موارد اختلافی مفسرین از جمله ابن کثیر است که عامل اختلاف، «ثمّ» به عنوان عنصر پیوند ساز است. در این پژوهش بر آنیم تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تحلیل موارد اختلافی مفسرین و ابن کثیر در این آیه بر اساس نظریه ی انسجام پیوندی پرداخته و مشخص نماییم که چگونه می توان به دسته بندی و تحلیل موارد اختلافی بر اساس این نظریه پرداخت. یافته ها نشان می دهد که تحلیل موارد اختلافی در این آیه بر اساس نظریه انسجام حاکی است که اعتقاد و عدم اعتقاد به نقش پیوند دهندگی معنایی جملات ما بعد ثمّ با ماقبل آن عامل اختلاف را نمایان می نماید به گونه ای که می توان آراء آنان را منطبق یا غیر منطبق بر نظریه انسجام دسته بندی کرد.
۴۸.

نقش ادبیات تطبیقی در جهانی شدن ادبیات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال دهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۳۸ 89 - 109

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی جهانی شدن لیلی و مجنون حی بن یقظان هزار و یک شب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۸۴
هدف این پژوهش آن است که نقش ادبیات تطبیقی را در خدمت به ادبیات اسلامی و انتقال این ادبیات به همه سرزمین های جهان نشان دهد؛ زیرا ادبیات تطبیقی از زمان بوجودآمدنش، جهانی بودن ادبیات اسلامی و تأثیر آن را بر ادبیات جهانی، به ویژه بر ادبیات اروپایی، به رسمیت شناخته است و ما نیز بر اساس همین دیدگاه، می توانیم خطوط اصلی این پژوهش را به شکل زیر ترسیم نماییم: عواملی که به جهانی شدن ادبیات اسلامی کمک کرده و می کند. تأثیرگذاری بخش هایی از ادب عربی بر ادبیات ملت های دیگر که از آن جمله است: داستان «لیلی و مجنون»، قصه «حیّ بن یقظان»، کتاب «هزار و یک شب»، کتاب «کلیله و دمنه»، و در پایان به بررسی تأثیرات اندیشه اسلامی بر کتاب «کمدی الهی» می پردازیم. این بررسی به طور خلاصه، بیانگر آن است که ادبیات عربی و کتاب های عربی، تأثیر ژرفی بر ادبیات غربی داشته است.
۴۹.

خوانشی نو از زنان در جامعه ایران و لبنان بر اساس نظریه گیدنز (بررسی سنّت و مدرنیته در دو رمان أنا أحیا و عادت می کنیم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۵ 25 - 48

کلیدواژه‌ها: سنت و مدرنیته ادبیات زنان لیلی بعلبکی زویا پیرزاد أنا احیا عادت می کنیم آنتونی گیدنز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۴۴
ارتباط ادبیات با جامعه ازجمله موضوعات مورد توجه در پژوهش های ادبی است؛ رابطه دوسویه سنّت و مدرنیته به عنوان یک مسأله اجتماعی در رمان های معاصر بازتاب یافته است و جامعه شناسی ادبیات سعی دارد این رابطه را شرح دهد. با ورود مدرنیته به ایران و کشورهای عربی، تقابلی آشکار بین آن و سنّت های موجود در جامعه به وجود آمد و نویسندگان این تقابل را در آثارشان به تصویر کشیدند. از آنجا که زیرساخت های مشترک و شباهت های فرهنگی عاملی برای تطبیق دو اثر ادبی است، این پژوهش با بررسی دو رمان أنا أحیا نوشته لیلی بعلبکی و عادت می کنیم نوشته زویا پیرزاد سعی دارد نظر آن ها را با تکیه بر نظریه آنتونی گیدنز (در چهار حوزه فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و سیاست) نشان دهد. بررسی درون مایه های مشترک این دو رمان نشانگر تقابل و جدال میان باورهای سنّتی و مدرن درباره زنان است و شاخص های سنّتی فرهنگی و اجتماعی بیشتر از عناصر مدرن در این دو رمان دیده می شود. تلاش شخصیت های اصلی زن رمان در تقابل میان باورهای نوگرای خود و سنّت های حاکم بی نتیجه می ماند و بر اساس نظریه ساختار اجتماعی گیدنز که اعتقاد دارد سنّت در مدرن ترین جوامع هم به حیات خود ادامه می دهد، در پایان این سنّت ها هستند که مسیر آن ها را تعیین می کنند و نویسندگان علی رغم گرایش زیاد به مدرنیته و نوگرایی، واقعیت اجتماعی زمانشان را بر شخصیت های اصلی رمان تحمیل می کنند.
۵۰.

حافظ وسید قطب(دراسه فی المضامین الغزلیه المشترکه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال نهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۶ 9 - 35

کلیدواژه‌ها: المضامین الغزلیه المنهج العرفانی الشعر العربی المعاصر الأدب المقارن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۳۸
خلّف سید قطب فضلاً عن آثاره الإسلامیّه دیوان شعر یحتلّ الغزل أکبر مساحه منه. أصبح سید قطب مولعاً بغزل حافظ إثر قراءته لترجمه عربیّه لغزله سمّیت ب «أغانی شیراز»، أثّرت فی نفسه حتّی النخاع. افتتن بأسلوبه التغزلی ومنهجه العرفانی حتّی اکتسب شعره طابعاً من غزل حافظ واصطبغ بصبغته. فشعر سید قطب بمجمله انعکاس صارخ لغزل حافظ الحافل بالحبّ والحنان والإنسانیّه والمعرفه. هذا ویری سید قطب أنّ لغزل حافظ مکانه مرموقه لدی الأدباء العرب، ذلک لأنّه أعطی الشعر الوجدانی العربی زخماً کبیراً وزاد فیه انتعاشاً وحیویّه یصمد بهما أمام تیارات الفسلفه الجارفه قویّاً شامخاً. وأمّا هذا المقال فهو إجراء دراسه مقارنه بین غزل الشاعرین الإیرانی والمصری وهما حافظ و سید قطب . فإنّه یهدف إلی دراسه تحلیلیّه للمضامین الغزلیّه فی شعر حافظ و سید قطب مسلّطاً الأضواء علی جوانب مشترکه من غزلهما. مهما یکن من أمر فإنّ أسلوبنا فی البحث فی هذا المقال یقوم علی أساس «المدرسه الأمریکیّه» المتّبعه فی مطالعات الأدب المقارن الجدیده.
۵۱.

نبراتُ الحزن فی شعر صلاح عبدالصبور وحسین منزوی(دراسه مقارنه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۸ 109 - 130

کلیدواژه‌ها: شعر حسین منزوی شعر صلاح عبدالصبور دوافع الحزن الدوافع الذاتیه الدوافع السیاسیه والاجتماعیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۳۵
یُعدُّ الحزن مَعلماً بارزاً فی أشعار منزوی و عبدالصبور وله دوافع ذاتیه وسیاسیه. رغم المزید من القواسم المشترکه التی نستقصیها بین الشاعرین ثمّه فوارق بینهما ومن أبرزها أنّ دور الدوافع الذاتیه المثیره للحزن فی نفس منزوی أکبر وأشدّ من البواعث السیاسیه. زدْ علی ذلک أنّ الحزن فی کثیر من الأحیان یؤدّی إلی بروز حاله من التشاؤم فی نفس منزوی ؛ وعلی نقیض ما نجده فی منزوی فإنّ الحزن لدی عبدالصبور بات فی الأغلب حصیله المشاکل والخطوب الناجمه عن القضایا السیاسیه والاجتماعیه. ثمّ إنّ الحزن لدیه لم یرتقِ إلی مستوی التشاؤم بل تظلّ ملامح التفاؤل طاغیه علی شعره. علی أیه حال فإنّ أشعار الشاعرین جاءت صوره مختزله عن حیاه الإنسان الیوم بکلّ ما تنطوی علیه من آلامٍ وآمال. یهدف هذا المقال إلی دراسه ظاهره الحزن فی شعر عبدالصبور و منزوی وذلک بالاعتماد علی المنهج التحلیلی والتوصیفی المتّبع للمدرسه الأمریکیه.
۵۲.

خوانش تطبیقی کارکردهای زبانی در اشعار پایداری جابر الجابری و محمد کاظم کاظمی با تکیه بر نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پایداری سال ۱۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 37 - 74

کلیدواژه‌ها: رومن یاکوبسن نظریه ارتباطی اشعار پایداری جابر الجابری محمد کاظم کاظمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۵۵
عناصر سازه ای فرآیند کلامی در پیام، به عنوان نقش یا کارکردهای متفاوتی ظاهر می شوند که ماهیت و ساختار کلام را شکل می دهند. نظریه ارتباطی، یکی از منسجم ترین طرح های کنش کلامی است که توسط رومن یاکوبسن فرمالیست و نظریه پرداز روس مطرح شده است. الگوی ارتباطی یاکوبسن با شش عامل شکل دهنده در یک کنش ارتباطی آغاز می شود. وجود سه عامل اصلی فرستنده، گیرنده و پیام و سه عامل فرعی زمینه، رمز و تماس در شکل گیری فرآیند ارتباطی ضروری است. جابر محمّد عباس الجابری(مدین الموسوی) از شعرای برجسته مبارز عراقی است. محمّدکاظم کاظمی شاعر مهاجر افغانستانی است که نقش برجسته ای در رشد و بالندگی شعر مقاومت افغانستان داشته است. پژوهش حاضر بر آن است با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی کارکردهای زبانی گفتمان پایداری جابر الجابری و محمّد کاظم کاظمی با تکیه بر الگوی ارتباطی رومان یاکوبسن بپردازد تا با توجه به مؤلفه های ارتباطی در نظریه مذکور بتواند به خوانشی نوین از شعر پایداری این دو شاعردست یابد. یافته های پژوهش بیانگر آنست که نحوه به کارگیری کارکردهای ششگانه زبانی در شعر جابری و کاظمی با توجه به بافت و پیام شعری شان با هم متفاوت است. جابری و کاظمی در انتقال پیام پایداری و مبارزه به ترتیب أهمیت از نقش زبانی ارجاعی، عاطفی، ترغیبی و همدلی بهره برده اند. کارکرد ارجاعی در شعر جابری و کارکرد عاطفی در شعر کاظمی، بارزترین کارکردهای زبانی بکار رفته در گفتمان پایداری این دو شاعر هستند.  
۵۳.

بررسی تطبیقی مؤلفه های پایداری ایران و فلسطین (مطالعه موردی اشعار نصرالله مردانی و توفیق زیّاد)

نویسنده:
منبع: جستارهای ادب عربی سال ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 91 - 114

کلیدواژه‌ها: توفیق امین زیّاد نصرالله مردانی شعر پایداری نماد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۶۶
ایستادگی مردم در برابر بیگانگان در سرزمین های ایران و فلسطین و فداکاری آنان در راه دفاع از وطن، موجب خلق و گسترش شعر پایداری در دو ادبیات فارسی و عربی شده است. مردانی با الهام از میراث گذشته و با خلق تصاویری ساده، دل نشین و سرشار از عاطفه انسانی، شعری آفرید که آینه تمام نمای همه آرزوهای شاعر و چشم انداز آینده او برای وطن به شمار می آید. توفیق زیّاد، شاعر فلسطینی نیز با قلبی دردمند که طعم تلخ فقر، آوارگی و زندان را چشیده بود، تصاویری عاطفی و استوار از پایداری ملت فلسطین در برابر اشغالگران ساخته است. این پژوهش با رویکردی تحلیلی- تطبیقی، شعر مقاومت این دو شاعر را بررسی و مورد مقایسه قرار داده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش گویای آن است که استفاده از افسانه قدیم ایران و عرب در سروده های هر دو شاعر، فراوان یافت می شود، استفاده از نام پهلوانان و جوانمردان اسطوره ای و تاریخی ایران و عرب و گاه یونان، چون: کاوه، آرش، رستم در شعر مردانی و عنتره، جساس و کولُمبُس در شعر توفیق از ویژگی های بارز شعر آن هاست؛ رویکرد اصلی مردانی در اشعارش، رویکردی دینی است، حال آنکه اشعار توفیق بیشتر قالب و رنگ ملی-انسانی به خود گرفته است، به همین جهت نمادهای مردانی برگرفته از شخصیت های دینی و مذهبی و نمادهای توفیق برگرفته از نمادهای ملی-میهنی است.
۵۴.

الاتّجاه الدینی فی مدیح"صرّدرّ"( دراسه وتحلیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال ۲۷ یهار و تابستان ۱۴۰۲ (۱۴۴۵ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 105-130

کلیدواژه‌ها: الاتجاه الدینی الأمم البائده قصص الأنبیاء مغازی الرسول صردر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۸۴
إنّ لاستدعاء التراث العربی المجید فی شعر الشاعر العباسی "صرّدر"حیزاً ک بیراً لایضاهى. استحضر الشاعر فی مدیحه مساحه ک بیره من التراث الدینی الفخم ما أعطاه طابعاً دینیاً ملفتاً. لقد أخذ الشاعر من الموروث الدینی ما یمک ن اختزاله فی الحقول الثلاثه الآتیه: الأمم القدیمه البائده وقصص الأنبیاء ومغازی الرسول الأعظم (ص). علاوه علی ذلک فقد تأثّر صرّدر بالقرآن الکریم لفظا و معنی و أسلوبا حتّی النّخاع. بحیث خیّمت علی شعره أجواء قرآنیه رائعه. یرمی هذا المقال واعتمادا على المنهج الوصفی التحلیلی وبالاستمداد من آلیات الدراسه التاریخیه والأدبیه والدینیه، إلی تحلیل مدیح صرّدرّ فی ضوء رصد الاتّجاهات الدینیه فی شعره. ومن أبرز النتائج الّتی أفاده هذا البحث هو أنّ الشاعر فضلا عن توظیفه للتراث الإسلامی القویم فی الحقول الثلاثه الآنفه الذک ر، أخذ من القرآن الکریم المزید من الألفاظ والعبارات والمعانی بما یتلاءم ومدیحه ومن ثمّ دمج ما اقتبسه من القرآن الکریم فی شعره وشک ل بالتالی مجموعه شعریه متشابکه الأجزاء ومترابطه الأوصال، مستخدما فی ذلک، مختلف التقنیات البلاغیه من التشبیه والاستعاره والک نایه والتلمیح والاقتباس وضرب الأمثال والتناص و... بحیث اکتسی شعره صبغه قرآنیه واضحه. آخذاً بنظر الاعتبار أنّ التناص هو أبرز جمالیه لغویه وجدناه فی مدیحه وهذا لو دلّ علی شیء لیدلّ علی امتلاک الشاعر ثقافه قرآنیه ثریه. مهما یکن من أمر فإنّ شعره جاء مثقلا بالمقتطفات القرآنیه بألفاظها ودلالاتها، ما یمکن صبّه غالبا ما فی خانه تناص الاجترار.
۵۵.

دراسه العدول عن المعاییر اللغویه فی شعر أبی محمد عبد الله بن أحمد الخازن علی أساس نظریه جیفری لیتش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۳۱ سال ۱۴۴۶ شماره ۴ 129 - 145
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۴۸
کان أبومحمد الخازن أحد شعراء إیران فی العصر الدلمیان وتتلمذ علی ید صاحب بن عباد الذی کان ینشد الشعر باللغه العربیه. کان دیوان هذا الشاعر مجهولاً منذ قرون واُکتُشِفَ فی السنوات الأخیره وأخرجه أحمد مهدوی دامغانی من الغموض عبر تصحیح دیوانه. خمول ذکره والجوده المقبوله لشعره دفع الکتّاب إلی إجراء بحث علمی عن شعره ومنذ القراءه الأولی للدیوان تبیّن لنا أنَّ شعره مملوء بالانحراف عن المعیار. الانحراف عن المعیار هو انحراف عن القواعد التی تحکم اللغه ویتم ذلک بطرق مختلفه مثل الانزیاح والإبراز اللغوی وإضافه القواعد والحد من القواعد. للمنظر الإنجلیزی جیفری لیتش النظریه الأکثر تماسکًا فی هذا المجال، حیث لخصَّ العدول عن المعیار فی ثمانیه مواضیع؛ لذلک قررنا فی هذا المقال تحلیل أمثله الانحراف عن المعیار فی شعره فی ثلاثه مستویات: النحوی والدلالی والزمانی. إن منهج البحث المناسب لهذه المقاله هو المنهج الوصفی التحلیلی. هناک مبدآن لهما أهمیه خاصه فی عدول عن المعاییر؛ أی أن تجنب المعاییر لا ینبغی أن یکون عائقًا فی طریق الجمالیات أو إیصال المعنی والنتیجه العامه للبحث هی أن الانحرافات النحویه والدلالیه والزمنیه (المعجمیه) المستخدمه فی شعر الخازن لم تشکل خطراً علی وتیره فهم المعنی أو جمالیات شعره والسبب فی ذلک یعود إلی أنَّ الانحرافات عن القواعد قد حصلت إلی حدٍ لا یخرق القواعد النحویه والدلالیه والمفردات وقد حدثت علی نحو یسیر.
۵۶.

دیگریِ ایرانی در رمان المایسترو سعد القرش برمبنای نظریه خود و دیگریِ میخائیل باختین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بین رشته ای ادبیات، هنر و علوم انسانی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ 125 - 148

کلیدواژه‌ها: دیگریِ ایرانی رمان المایسترو نظریه خود و دیگری میخائیل باختین تصویرشناسی ادبیات تطبیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۸۳
توجه به «دیگری» شالوده ارتباط میان فرهنگ های مختلف با موضوعات متنوع است؛ از این رو دیگریِ ایرانی، یکی از آن «دیگری»ها به شمار می رود. رمان المایسترو رمانی دیالوگ محور است که در آن فرهنگ های متفاوت به چشم می خورد. نظریه خود و دیگری میخائیل باختین، فضای مناسبی برای حضور پررنگ دیگری در شکل دادن به خود است. تصویرشناسی یکی از نظریه های بسیار گسترده حوزه ادبیات تطبیقی است که در آن  «دیگری» نقش ویژه ای دارد. همچنین میان تصویرشناسی نظریه خود و دیگری، میخائیل باختین ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. سعد القرش، نویسنده برجسته مصری است که رمان المایسترو را با ترکیبی از فرهنگ های گوناگون نوشته است. دیگریِ ایرانی یکی از مصادیق فرهنگ های پرداخته شده در رمان المایسترو است که اهمیّت دیگری در برابر خود را مورد تأیید قرار می دهد. در این پژوهش «خود» مفهوم سیالی دارد؛ به گونه ای که گاهی ایرانی و یک عرب به عنوان خود در برابر دیگری است؛ همان گونه که یک غربی به مثابه خود در برابر دیگری قرار می گیرد. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی تحلیلی، دیگریِ ایرانی را در رمان المایسترو با تطبیق بر نظریه خود و دیگری میخائیل باختین نقد و بررسی کند. از مهم ترین یافته های این پژوهش آن است که میان تصویرشناسی و نظریه باختین، پیوندی ناگسستنی برقرار است؛ بنابراین رمان المایسترو بستر مناسبی برای مطالعات نقد فرهنگی و میان رشته ای، به ویژه فرهنگ ایرانی به شمار می آید که در آن ایدئولوژی های مخالف و موافق، بدون دخالت نویسنده آورده شده که از برجسته ترین مبانی نظریه باختین است. این پژوهش، خوانشی نو از ادبیات تطبیقی براساس نظریه خود و دیگری باختین در رمان المایسترو ارائه می د هد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان