الهام ملک زاده

الهام ملک زاده

مدرک تحصیلی: دکتری رشته تاریخ ایران دوره اسلامی، دانشگاه الزهرا
رتبه علمی: دانشیار،گروه پژوهشی تاریخ اجتماعی و اقتصادی ایران، پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پست الکترونیکی: Malekzadeh.elham092@gmail.com
لینک رزومه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۶۳ مورد.
۱.

روایت اسنادی علی دشتی در لبنان و مصر طی حکومت محمدرضا پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۳۸) 27 - 52

کلیدواژه‌ها: علی دشتی وزارت امورخارجه مناسبات دیپلماتیک سفارت مصر سفارت لبنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۱۰۸
روابط خارجی و برقراری تعاملات دیپلماتیک با کشورهای خارجی، از مهمترین مؤلفههای سیاست خارجی هر کشور است. طی سده گذشته، وزارت امور خارجه ایران سفرای بسیاری را به کشورهای مختلف با سابقه روابط دوستانه اعزام کرده است. این سفرا نیز با توجه به میزان کفایت و قدرت مدیریتی خود، مصدر تعاملات و فعالیت های مفید دوطرفه با کشورهایی شدند که محل خدمتشان بود. نتیجه عملی این اقدامات هم به تحکیم روابط و بسط تعاملات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور منجر میشد؛ همچنین باعث کسب وجاهت سفرا به عنوان شخصیت واقعی که دارای برجستگی فرهنگی یا علمی بودند، در کشورهای محل مأموریت می گردید. علی دشتی از سوی وزارت امور خارجه با سمت سفیر کبیر ایران در مصر و لبنان، دوره مأموریت مهمی را پشت سر گذاشت که پژوهش حاضر بر آن است با بررسی عملکرد وی، به این سؤال پاسخ دهد که سفارت علی دشتی در بیروت و قاهره، بر روابط ایران با دو کشور لبنان و مصر چه تأثیری گذاشت و اینکه در میان کشورهای محل مأموریت خود چه وجهه ای داشت؟ روش پژوهش این مقاله براساس تحلیل تاریخی و با رویکرد توصیفی است که با تکیه بر اسناد آرشیوی موجود، اعم از آرشیو ملی ایران و مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه تهیه و تدوین شده است. نتیجه مترتب بر این پژوهش نیز حکایت از این دارد که علی دشتی به عنوان نماینده سیاسی کشور ایران و داشتن جایگاه فرهنگی، شناخت عمیق از زبان، ادبیات و فرهنگ کشورهای عربی و تجربیات دیپلماتیک، با ایجاد روابط دوستانه و حسنه با سران دو کشور لبنان و مصر، توانست مناسبات این کشورها با ایران را در سطح مطلوب، ذیل روابط دوستانه ارتقا دهد.
۲.

روند آموزش بهداشت فردی و اجتماعی در ایران، موردپژوهی: از اقدامات میرزا تقی خان امیرکبیر تا ایجاد سپاه بهداشت

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۸ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 60 - 81

کلیدواژه‌ها: بهداشت فردی بهداشت اجتماعی سپاه بهداشت دوره قاجار دوره پهلوی میرزا تقی خان امیرکبیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۲۳۸
از دیرباز، بهداشت و نظافت شخصی ازجمله احکام و تکالیف شرعی شمرده می شد و مؤمنان موظف بودند برای اجرای برخی عبادات خود را پاکیزه نگاه دارند. در روزگار نو، هم پای اکتشافات پی درپی و پیشرفت علوم مختلف، بهداشت و نظافت شخصی و اجتماعی به صورت دانشی وابسته به پزشکی نوین درآمد و به تدریج از شرایع و تکالیف دینی جدا شد و وجه اجتماعی یافت. پرسش اصلی این مقاله این است که نهادینه شدن بهداشت شخصی و اجتماعی، طی دوران صدارت میرزا تقی خان امیرکبیر تا تشکیل سپاه بهداشت در سال 1343 ش، چه روندی را طی کرده است. روش پژوهش تاریخی با رویکرد توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای، نشریات و جراید دوران پهلوی است. براساس نتایج پژوهش، به دنبال شناخت تدریجی ایرانیان با تمدن غرب و دستاوردهای علمی آن، و پس از اقدامات امیرکبیر، به تدریج مفهوم بهداشت فردی و اجتماعی معنادار شد و رعایت اصول بهداشتی به عادت و فرهنگ همگانی تبدیل شد؛ فرایندی که در دوران حکومت رضاشاه کُند و بطئی بود. پس از جنگ جهانی دوم، متأثر از تبلیغات وسیع، نهادینه کردن بهداشت با اجرای برنامه های مختلف تبلیغی مانند چاپ نشریات مخصوص بهداشتی، گنجاندن مفاهیم مربوطه در برنامه های تحصیلی مدارس و استفاده از ابزار رسانه ای جدید مانند نمایش فیلم های بهداشتی در شهرها و روستاها، هر روز تعداد بیشتری از ایرانیان با اصول بهداشت فردی و اجتماعی آشنا شدند و رعایت آن با انواع محصولات بهداشتی همگانی گردید. سرانجام با تشکیل سپاه بهداشت در سال 1343 ش این روند در سراسر ایران شتاب گرفت.
۳.

بررسی تطبیقی سیر تحول فرهنگ تملق و چاپلوسی در ایران؛ مطالعه موردی: دوره صفویه تا پهلوی اول، از منظر سفرنامه نویسان خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۵۲) 147-168

کلیدواژه‌ها: تملق سفرنامه صفویه قاجار پهلوی اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۱۸
با بررسی منابع سفرنامه ای از دوره صفویه تا پهلوی حوزه های موضوعی و معرفتی بسیاری در بستر تاریخ فرهنگی امکان بررسی دارد. یکی از مهم ترین موضوعات و مقوله های تاریخی ایران که در این منابع از بسامد بالایی برخوردار است تملق و چاپلوسی است؛ بنابراین سؤال پژوهش حاضر این چنین صورت بندی شده است: فرهنگ تملق و چاپلوسی در دوره صفویه تا پهلوی اول باوجود انقلاب مشروطه چه سیر تحولی را پشت سر گذاشته است؟ روش پژوهش تاریخی و جمع آوری داده ها بر اساس منابع کتابخانه ای خواهد بود. یافته های پژوهش نشان می دهد در دوره صفویه سه وجه از عنصر تملق و چاپلوسی در جامعه ایران و به ویژه گفتمان قدرت شکل گرفته است؛ تملق مقدس ماهانه، مرعوبانه و ذلیلانه که منطبق با فضای سیاسی بوده است؛ اما در دوره قاجار تنها وجه تملق ذلیلانه نمود دارد. با بررسی دوره پهلوی اول می توان گفت به دلیل اقتدار دولت شاهد تملق مرعوبانه هستیم و نهضت مشروطه نیز تأثیر شگرفی بر فضای ساختاری گفتمان سیاسی تملق ندارد.
۵.

موقوفات ارباب رستم گیو و نقش آن در توسعه اجتماعی و فرهنگی زرتشتیان ایران (مطالعه موردی: دوره پهلوی دوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات وقف و امور خیریه دوره ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 236 - 253

کلیدواژه‌ها: نیکوکاری وقف آیین مزدیسنا زرتشتیان ارباب رستم گیو

تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۲۸۲
نیکوکاری و داد و دهش از بارزترین تعالیم دینی - اخلاقی همه ادیان ازجمله آیین مزدیسنا است. از دوره قاجار و در پی تصمیم پارسیان برای بهبودی شرایطشان، نیکوکاری و اقدامات خیرخواهانه، به ویژه اختصاص موقوفات برای ارتقای وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زرتشتیان ایران رشد چشمگیری یافت. در سال های بعد با ایجاد امکان مشارکت اجتماعی بیشتر، پیروان آیین مزدیسنا در راستای توسعه فرهنگی و اجتماعی جامعه خویش، اقدامات گسترده ای در امر تأسیس و گسترش موقوفات با کارکردهای رفاهی، بهداشتی، مذهبی، فرهنگی و آموزشی صورت دادند. این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای - اسنادی، در مقام پاسخ به این سؤال اصلی است که جایگاه موقوفات ارباب رستم گیو و کارکرد آن در توسعه اجتماعی و فرهنگی زرتشتیان ایران طی دوره پهلوی دوم چه بود. همچنین، به مواردی از این قبیل پرداخته خواهد شد که جایگاه نیکوکاری و وقف در آیین مزدیسنا چیست. موقوفات زرتشتیان پیش از دوره پهلوی دوم، متمرکز بر چه حوزه هایی بود و چه نهادها و مؤسساتی مسئولیت نظارت بر موقوفات زرتشتیان را بر عهده داشتند. دستاورد این مطالعه بیان کننده این نتیجه است که اقدامات ارباب رستم گیو در قالب بنیاد خیریه گیو با گستره فعالیت های متنوع خیریه، در تهران و شهرهایی دیگر، متأثر از تعاملات وسیع با کشورهای مختلف، به ایجاد سازمانی با عنوان سازمان موقوفات گیو انجامید؛ با این هدف که با نظارت و نگهداشت موقوفات خاندانی، فرایند توسعه حوزه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه زرتشتی و مآلاً جامعه ایرانی از اثربخشی ماندگارتری بهره مند شود.
۶.

ترجمه نسخ خطی، رویکرد روشی جدید در مطالعات تاریخی در شناسایی معابر نفوذ فرهنگ، تمدن و واژگان غربی در ایران/ مورد پژوهی: نسخه خطی طباخی جدید

نویسنده:
منبع: نخستین همایش ملی «روش‌های پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی»

کلیدواژه‌ها: ترجمه نسخ خطی نفوذ فرهنگی کتاب آشپزی دوره قاجار طباخی جدید

تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۵۷
مطالعه تاریخ ترجمه در ایران، در زمره پژوهش های ارزشمند آگاهی بخش رشته های مختلف علوم از جمله علوم انسانی و اجتماعی است که از دیرباز در ایران رواج داشته است. در دوره معاصر، در نتیجه شرایط ایران در دوره قاجار، به خصوص دوره ناصری، با حمایت ناصرالدین شاه، تکاپوهای وسیعی که تحت عنوان نهضت ترجمه از آن یاد می شود، در امر ترجمه متون صورت گرفت. با هدف آشنایی با فرهنگ و تمدن غرب که از طریق ترجمه به راحتی قابل دسترس بود. غالبأ این گونه آثار به زبان فرانسه بودند که توسط افراد باسواد و آشنا به زبان فرانسه، ترجمه شدند. این مقاله با عنایت به موضوع همایش کنونی که روش های مختلف پژوهش های علوم انسانی و اجتماعی را شامل می شود، دانش ترجمه و تصحیح نسخ خطی را به عنوان یکی از مصادیق روش های پژوهش با ظرفیت پژوهش میان رشته ای، تلاش می کند ذیل بازنمایی اهمیت ترجمه و تصحیح نسخ خطی، تحولات تاریخی و اجتماعی متأثر از مضمون نسخه خطی "طباخی جدید" را ارائه نماید. این اثر به دستور مظفرالدین میرزا قاجار و توسط علی بخش قاجار، از زبان فرانسه به فارسی ترجمه شده است. مطالعه، شناسایی و تحلیل نسخه خطی طباخی جدید، افزون بر مؤلفه های نسخه شناسانه، قابلیت ارائه آگاهی های گسترده و گوناگونی از نفوذ فرهنگ و رسوم اروپایی به ایران از معبر نسخ و متون آشپزی، همچنین ورود واژگان فرانسوی در زبان فارسی را خواهد داشت.
۷.

موقوفات نساء مشهد فی العهد البهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و پنجم یهار و تابستان ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 337-371

کلیدواژه‌ها: موقوفات النساء مشهد العهد البهلوی خطاب الوقف إداره الأوقاف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۸۲
لطالما کانت النساء، بصفتهن جزءاً مهماً من المجتمع، ناشطات فی مختلف جوانب الحیاه الاجتماعیه والاقتصادیه والسیاسیه والثقافیه. ولم یحظ مجال الوقف، باعتباره أحد مشاهد مساهمه المرأه، باهتمام کبیر. فی مشهد، استمرت فتره الوقف، کما فی الفترات السابقه، وترکت النساء أیضاً الأوقاف فی هذه الفتره. یرکز الموضوع الرئیس فی هذا المقال على حقیقه أنه بسبب تنوع دوافع الوقف بین النساء فی مشهد، والتی کانت تتمحور فی الغالب حول المحور الدینی، فکیف یمکن اقتفاء آثار الوعی الاجتماعی والثقافی والسیاسی لهؤلاء النساء والمتأثره بحاجاتهن فی المجتمع والأحداث الناجمه عن التغیرات فی الزمن، وکیف یمکن تتبعها فی وقف ممتلکاتهن وأموالهن. تسعى هذه الدراسه إلى الإجابه عن هذا السؤال الرئیس: ما هی أهمّ دوافع نساء مشهد واتجاهاتهن فی وقف أموالهم خلال هذه الفتره، على أساس استخدام وثائق الوقف لنساء مشهد فی إداره الأوقاف والشؤون الخیریه فی محافظه خراسان الرضویه؟ تقوم هذه الدراسه على المنهج الوصفی _ التحلیلی، مع تحدید استخدامات أوقاف النساء، لدراستها وتحلیلها. تؤکد نتیجه هذه الدراسه على أنه بالإضافه إلى استمرار سنه الوقف ذات الاستخدامات الدینیه، وبسبب هیمنه السیاسات العلمانیه لرضاشاه، فقد انخفضت أوقاف النساء، بحیث أنه خلال السنوات 1932 إلى 1944م، لم تکن هناک حاله واحده للوقف النسائی.
۸.

تاثیر انگاره های زروانی بر متن پهلوی گزیده های زادسپرم با تکیه بر وضعیت اجتماعی زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال سیزادهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۱) 193-218

کلیدواژه‌ها: گزیده های زادسپرَم وضعیت اجتماعی زنان آیین زروانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۳۴۹
گزیده های زادسپرم متنی به زبان پهلوی است که توسط زادسپرم جوان جم هیربد سیرجان در قرن سوم هجری با هدف تداوم و حفظ حیات آیین زرتشتی نگاشته شده است. زادسپرم از علماء آگاه زمان خویش بوده و اندیشه های نوینی را در تقابل با دیدگاه سنتی علماء زرتشتی با توجه به مقتضیات و شرایط زمانه بیان نموده است.جستار حاضر بر اساس رویکرد تحلیل محتوا بر آن است تا وضعیت اجتماعی زنان را مورد واکاوی قرار دهد . با این هدف که در مقام پاسخ گویی به این پرسش باشد که شرایط اجتماعی زنان در این متن متاثر از چه عواملی است؟ واکاوی متن تصویر همه جانبه ای از وضعیت اجتماعی زنان زرتشتی در قرن سوم هجری را ترسیم نموده و مناسبات و سازوکارهای حقوقی و دینی نسبت یه زنان را به روشنی بیان نموده است .یافته های پژوهش به استناد متن گزیده های زادسپرم بیانگر تاثیرپذیری وضعیت اجتماعی زنان از ارزش ها و هنجارهای اجتماعی،باورهای دینی و رسوخ انگاره های زروانی است که که زنان را به لحاظ حقوق اجتماعی و معنوی در رتبه ای پایین تر از مردان قرار داده است. واژگان کلیدی: گزیده های زادسپرم، وضعیت اجتماعی زنان، آیین زروانی
۹.

جغرافیای قفقازیه، آلماناک بازمانده از عصر ناصری

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ و هنر آسیا سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 277 - 296

کلیدواژه‌ها: نسخه خطی جغرافیای قفقازیه سال نامه قفقاز آلماناک تفلیس تب نوبه

تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۳۶۴
جغرافیای قفقازیه[i] نسخة خطی منحصربه‌فردی است که ماردروس داودخانوف (Martiros Daudkhanov)، معلم دارالفنون و مترجم دارالطباعة دولتی، آن را به‌فرمان ناصرالدین‌شاه از روسی به فارسی ترجمه کرد. کتاب جغرافیای قفقازیه سال‌نامۀ (آلماناک Almanack) مفصل قفقاز است که در سه فصل و یک مقدمه تدوین شده و دارای مطالب متنوعی دربارة جغرافیای طبیعی و انسانی شهرهای قفقاز، جمعیت، اوضاع مذهبی، و سازمان تعلیم‌وتربیت، و وضع راه است. ازاین‌رو، منبع مهم و درخور توجهی برای آشنایی با تاریخ و جغرافیای قفقاز به‌شمار می‌رود. [i]. جغرافیای قفقازیه عنوان نسخه‌ای خطی است که به‌عنوان طرح موظف نگارندة مقاله در سال 1392- 1393 طی دوران مأموریت در مرکز اسناد فرهنگی آسیا تصحیح شد و به‌انجام رسید. در حال حاضر هم مراحل فنی انتشار را پشت سر می‌گذارد.
۱۰.

تلاقی فرهنگ و مذهب در سوگواری عاشورایی زنان بوشهری (مطالعه موردی: دوره رضاشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و ادبیات آیینی دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 221 - 238

کلیدواژه‌ها: عزاداری اماکن مذهبی زنان بوشهری پیوندهای فرهنگی و مذهبی دوران رضاشاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۲۸۷
وجود اماکن مذهبی خاص زنان، دارای قدمتی چندهزار ساله است. مقاله حاضر با در نظر داشتن تأثیر اعتقادات مذهبی و خرده فرهنگ های غیربومی در عملکرد زنان بوشهری، درصدد بررسی شاخصه های آیین های سوگواری عاشورایی زنان بوشهری است. مروری بر کارکرد اماکن مذهبی زنانه و عملکرد زنان بوشهری حاکی از اعتقادات دینی مردم منطقه و تأثیرپذیری از این خرده فرهنگ هاست. پرسش های اصلی پژوهش این است که سوگواری عاشورایی زنان از منظر مکان چه ویژگی هایی دارد و نقش های زنانه مراسم عزاداری بوشهر چیست و تأثیر آن بر کنش های آئینی منطقه چگونه قابل شناسایی و تبیین است؟ روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی با تأکید بر استفاده از تحقیقات میدانی و مصاحبه های شفاهی است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که زنان بوشهری رأساً به اجرای تعزیه، روضه و مرثیه سرایی می پرداختند و رویکردی برگرفته از مضامین اعتقادی شیعی، آئین های محلی و باورهای بومی از وقایع محرم داشتند؛ نمونه ای منحصربه فرد در میان شیعیان ایران و جهان که می توان انسجام، تعاون و مشارکت عملی در میان تمام اجزای برگزارکننده عزاداری، حتی تعامل با اقلیت های مذهبی غیرشیعی را  در آن مشاهده کرد. حضور زنان فارغ از نگاه های جنسیتی در اجرای تعزیه های مذهبی، نکته بدیع و مهم دیگری است که باید بدان اشاره کرد ضمن اینکه در همین ایام و برخلاف منازعات رقابتی موجود میان محلات بوشهر بر سر برگزاری باشکوه تر مراسم، تنها در میان آئین های سوگواری عاشورایی زنان این شهر است که هیچ گونه دشمنی و درگیری ای گزارش نشده است.
۱۱.

تبیین وضعیت علم پزشکی و طب در جهان اسلام عصر عباسی (132-656 ه.ق) و راه های انتقال آن به غرب (اروپا)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۶۹

کلیدواژه‌ها: غرب طب عصر عباسی نظریه پخش دانش پزشکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹
همانطور که امروزه مطرح است، علم پزشکی یک شبه رشد و توسعه پیدا نکرده است. این علم به علت تلاش میلیون ها نفر در طول تاریخ بشریت شکل گرفته است. در این بین واقعیت این است که یکی از پرچم داران این مسئولیت مقدس (علوم پزشکی) مسلمانان هستند. مسلمانان در فرازهای از عصر عباسی این علم را بیش از هر تمدن دیگری توسعه داده اند. بنابراین در این مقاله تلاش شده است به برجسته کردن این واقعیت که رنسانس اروپا تا حدی مدیون اختراعات و اکتشافات طب اسلامی دوره عباسیان است پرداخته شود و راه های انتقال این علم از شرق به غرب مورد مطالعه اسنادی قرار گیرد. در پژوهش پیش رو جهت تبیین و تحلیل پیشرفت های دانش پزشکی در عصر عباسی و راه های انتقال آن به مغرب زمین "نظریه پخش" به عنوان چهارچوب نظری کار مبنا قرار گرفته است. بر این اساس مبدأ تأثیر گذار در عرصه دانش طب جهان اسلام در عصر عباسی لحاظ شده و مقصد تأثیر پذیر، تمدن مغرب زمین در نظر گرفته شده و راه ها و کانال های انتقال در کنار موانع آن ذکر شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، دانش پزشکی جز اولین علومی بود که جهان اسلام بر اساس داده های پزشکی ایران، هند و یونان آن را فرا گرفت و سپس به بهترین نحو ممکن آن را توسعه و به جوامع دیگر سرایت داد.
۱۲.

نقش اشرف پهلوی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی دوره پهلوی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷ 289 - 316

کلیدواژه‌ها: اشرف پهلوی دوره پهلوی دوم فعالیت اقتصادی فعالیت اجتماعی فعالیت سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۲ تعداد دانلود : ۵۸۰
طبق سیاست های دربار پهلوی، زنان حضوری مؤثر در عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ایفا کردند. اشرف پهلوی، از متنفذان دربار بود که در برخی فعالیت اقتصادی و اجتماعی این دوران نقش مؤثری ایفا کرد. سؤالات اصلی پژوهش حاضر عبارت است از اینکه انگیزه ها و نقش اشرف پهلوی در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی دوم چه بود؟ پژوهش حاضر بر این است که اشرف پهلوی، با توجه به انزوای اجباری دوران کودکی و برون گرایی دوران بزرگسالی، انگیزه های قدرتمندی برای رسیدن به اهداف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی داشت و بهمنظور قدرت نمایی و یافتن وجهه اجتماعی، درصدد  کسب منافع مادی از قِبَلِ این فعالیت ها بود. مقاله حاضر با روش تحقیقات تاریخی و رویکرد توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد آرشیوی موجود در سازمان اسناد ملی ایران و مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تدوینشده است. نتیجه حاصل از این پژوهش مؤید تلاش اشرف در برون داد انگیزه های جاه طلبانه وی در جبران کمبودهای دوران کودکی است.
۱۳.

روایت اسنادی فعالیتهای تجارتخانه ارباب جمشید جمشیدیان در حوزه املاک نمونه پژوهی: روستاهای سلامی و سده (1267 1351ق./1230 1311ش.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان سال ۱۶ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۶۴) 41 - 76

کلیدواژه‌ها: ارباب جمشید املاک سده سلامی قوام السلطنه مالیات

تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۸۰
جمشید جمشیدیان (ارباب جمشید)، اولین نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی، تاجر و صراف بزرگ اواخر قاجار بود. وی کار خود را با کارگری در بزازی شروع کرد و به تدریج صراف بزرگ و ثروتمند عصر خود شد. تجارتخانه جمشیدیان در اکثر شهرهای بزرگ ایران و کشورهای مختلف شعبه داشت. به دلیل وسعت فعالیت صرافی جمشیدیان، به بانک جمشیدی هم مشهور بود. جمشیدیان نقش عمده ای در مبادلات داخلی و بین المللی اعتباری و مالی ایران ایفا کرد. منافع عمده حاصل از این حجم وسیع مبادلات تجاری و صرافی، به سرمایه گذاری جمشیدیان در عرصه املاک و مستغلات در تهران و سایر شهرها، بالغ بر 37 آبادی در سراسر ایران انجامید؛ از آن جمله، املاک جمشیدیان در روستاهای سلامی و سده بود.مقاله حاضر، با هدف تحلیل و تبیین نحوه مالکیت دو منطقه سلامی و سده توسط ارباب جمشید و پس از آن، بر آن است به چگونگی مالکیت و مسائل مالیاتی و نحوه اخذ مالیات دو منطقه مذکور پاسخ دهد. اسناد منتشرنشده خانواده جمشیدیان و اسناد آرشیو ملی ایران، منابع اصلی این مقاله را تشکیل می دهد که در چهارچوب سندپژوهی و با بهره گیری از روش تحقیق اسنادی با شیوه توصیفی تحلیلی پس از استنساخ، مطالعه و بررسی اسناد و با توجه به خلأ مطالعاتی موجود، تلاش شده است به سؤالات فوق پاسخ داده شود.دستاورد پژوهش حاکی از این است که منافع اقتصادی مترتب بر منطقه، ارزش ملکی و محصول آوری آن را دوچندان کرده و تاجر و صراف بزرگی چون ارباب جمشید را مشتاق به سرمایه گذاری و مالکیت اراضی سلامی و سده نموده است. این در حالی بود که تعیین، دریافت و پیگیری مالیات منطقه، مغشوش و تابع شرایط اقلیمی و بسته به تصمیم حاکمان و مباشران بود. ضمن اینکه تحولات و سیر قوانین مالیات بردرآمد، نامنظم و بعضاً سیر قهقرایی طی کرده است.
۱۴.

Social Status of Women in Iran and Turkey (Case Study: Reigns of Reza Shah and Atatürk)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۲۹, Issue ۳ (۲۰۲۲) 1-9

کلیدواژه‌ها: Women Policy Sovereignty Ideology Iran Turkey Reza Shah Atatürk

تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۳۹۴
Developments and accomplishments of the newly founded Republic of Turkey in the first half of the 20 th century had long been the focus of Reza Khan, the Pahlavi ruler of Iran. He considered Atatürk and his actions to be a good model for modern life. After ascending the throne, in parallel with the implementation of Western models, he applied the dominant thinking of Turkey about people’s way of life. Emphasis on the role of women, believing that the backwardness of social organization is the reason for the humiliation of women in the society, was closely pursued by Reza Shah as an important policy and as an ideology of his governance. Among special features and components of women's issues are their presence in the social fields, clothing, health, work and financial independence, and their education, which are addressed comparatively. The main question of this article is that despite the policies of Reza Shah's government regarding women, following the example of Atatürk, what similar achievement was made? If not, what were the reasons for this? The present article tries to identify different aspects of Iran and Turkey by using archival documents, newspapers, written sources, historical researches, and descriptive-analytical methods in examining instances of modernization by imitating Turkey. The result confirms the main point that it is not correct to equate the social modernization activities of Reza Shah and Atatürk. The personality structure, the level of knowledge and awareness, and how the two came to power had a different process, and finally, the society's approach to their position in power was also different. Reza Shah's perspective with Atatürk on women's issues and the actions taken by each of them to change the position of women followed different conditions, reactions, and consequences, which in this article is highlighted using a grounded theory and a background study on issues and finally an appropriate analysis is made based on the author's perception.
۱۵.

اثر کیفیت اطلاعات حسابداری بر رابطه بین محدودیت مالی با بازده سهام و سرمایه گذاری جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حسابداری و منافع اجتماعی دوره ۱۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۷) 33 - 56

کلیدواژه‌ها: کیفیت اطلاعات حسابداری محدودیت های مالی بازده سهام سرمایه گذاری جدید

تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۸۰
هدف: در حوزه مالی، کیفیت اطلاعات حسابداری می تواند بر متغیرها و پدیده های متنوعی تاثیر بگذارد، در این مطالعه، اثر آن بر رابطه بین محدودیت های مالی با بازده سهام و سرمایه گذاری جدید بررسی شده است. روش: با استفاده از روش نمونه گیری غربالگری منظم، 148 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای سال های 1392 تا 1398 انتخاب شدند و با کمک الگوی رگرسیون چندگانه با اثرات ثابت، فرضیه ها آزمون شدند. یافته ها: یافته ها نشان می دهد افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری، با افزایش بازده سهام و با سرمایه گذاری جدید همبستگی دارد. کیفیت اطلاعات حسابداری رابطه منفی بین محدودیت های مالی و بازده سهام را ضعیف می کند اما با افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری، رابطه مثبت بین محدودیت های مالی و سرمایه گذاری جدید تقویت می شود. نتایج: بازار سرمایه به کیفیت حسابداری واکنش مثبت نشان می دهد و بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری موجب افزایش بازده سهام و سرمایه گذاری های جدید می شود. از سوی دیگر، افزایش محدودیت های مالی، کاهش معنی دار در بازده سهام را به دنبال دارد، لذا، کیفیت اطلاعات حسابداری، رابطه منفی بین محدودیتهای مالی و بازده سهام را تضعیف می کند. محدودیت های مالی با سرمایه گذاری های جدید رابطه مثبت ولی غیرمعنا دار دارد، اما با افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری رابطه مثبت بین محدودیت های مالی با سرمایه گذاری جدید تقویت می شود. دانش افزایی: کیفیت اطلاعات حسابداری اثر منفی محدودیتهای مالی بر بازده سهام را کاهش می دهد. محدودیتهای مالی با سرمایه گذاری جدید رابطه ای ندارد اما افزایش در کیفیت اطلاعات حسابداری، رابطه مثبت بین محدودیتهای مالی و بازده سهام تقویت می شود.
۱۶.

روایت اسنادی علل بروز قحطی مناطق جنوبی ایران طی جنگ جهانی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال پنجم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 95 - 118

کلیدواژه‌ها: قحطی مناطق جنوب بوشهر شیراز جنگ جهانی اول آرشیو ملی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۷۲۳
قحطی بزرگ سال های 1296-1298ه .ش /1917-1919م، طی جنگ جهانی اول ازجمله مباحث تاریخ معاصر ایران محسوب می شود که دچار فقر تاریخ نگاری است و تا سال های اخیر، اهمیت و اثرگذاری آن در تعیین سرنوشت جامعه ی ایران مورد غفلت مورخان قرار داشت. انتشار پاره ای مقالات و تک نگاری ها با ذکر مصائبی که مردم ایران به واسطه ی نقض بی طرفی و حضور قوای بیگانه متحمل شدند، موجب شناسایی گوشه هایی از فجایع این سال ها شد. از همین رو مقاله حاضر تلاش دارد با تأکید بر اسناد منتشرنشده ی آرشیو ملی ایران به بررسی سیاست های دول درگیر جنگ و سوابق استعمارگرایانه ی آن ها طی دوره ی قاجار و بحران قحطی سال های جنگ جهانی اول در مناطق جنوبی ایران بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که چه عوامل در بروز قحطی و اتلاف نفوس مردم این مناطق مؤثر بوده است؟ نتیجه حاصل از پژوهش نیز حکایت از آن دارد که عوامل مختلفی در قحطی و هلاکت شمار زیادی از ایرانیان طی جنگ جهانی اول دخالت داشته که از مهم ترین آن ها می توان به کشیده شدن دامنه ی جنگ به جنوب کشور و حضور بیگانگان ازجمله نظامیان انگلستان اشاره کرد.
۱۷.

قحطی شمال خراسان طی جنگ جهانی اول به روایت اسناد منتشرنشده آرشیو ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۶۰) 127 - 150

کلیدواژه‌ها: احتکار جنگ جهانی اول شمال خراسان قحطی قوای روس

تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۴۲
ایران سرزمینی است که به دلایل متعدد جغرافیایی، هجوم بیگانگان، فقدان راه های مناسب مواصلاتی و غیره، پیوسته در معرض قحطی های مختلف و ادواری بوده است. با وقوع جنگ جهانی اول و اشغال ایران، مقارن با خشکسالی، آشفتگی هایی پیش آمد که وضعیت را پیچیده تر کرد. مسئله ی اصلی و پرسش مقاله ی حاض، با تمرکز بر منطقه شمالی خراسان به عنوان یکی از مناطق درگیر قحطی جنگ جهانی اول و تبعات حاصل از آن، این است که عوامل موجد یا تشدیدکننده ی بروز و گسترش قحطی وغلای پیش آمده چه بود؟ در این شرایط، دولت ایران جهت کاستن شدت قحطی و گرسنگی یا غلبه بر این وضعیت، چه اقداماتی انجام داد؟برای انجام این پژوهش از اسناد آرشیوی منتشرنشده به عنوان اصلی ترین منبع مطالعاتی موجود که حاوی اطلاعاتی بکر و تازه است، استفاده شده و تلاش شده با بهره گیری از روش تحقیق مطالعات تاریخی و بر پایه شیوه توصیفی تحلیلی پس از مطالعه و بررسی اسناد مربوطه، با توجه به خلأ مطالعاتی درخصوص موضوع کنونی، به پرسش های بالا پاسخ داده شود.نتیجه ی حاصله، نشان گر این واقعیت است که علاوه بر روند اقدامات غیر عادلانه ی روس ها در ایجاد اخلال و تخریب نظام خرید محصولات مناطق شمال خراسان، اعم از محصولات کشاورزی و دامی، عوامل مختلف دیگری از جمله بارش کم، احتکار گندم و جو، سودجویی بیش از اندازه فروشندگان غله، بی کفایتی و بی خردی مأموران گمرکی، بی تدبیری مسئولان دولتی و غیره، مهم و مؤثر بوده اند و باعث بروز قحطی در سال های 1291 1297 شده اند.
۱۸.

تأثیر فعالیت های سازمان یافته دولتی زنان بر جایگاه فرهنگی، اجتماعی زنان شهرستان دشتستان بر اساس اسناد نویافته داخلی (1357-1344ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 179-210

کلیدواژه‌ها: شورای عالی زنان سازمان زنان زنان دشتستان کمیته های محلی مراکز رفاه خانواده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۴ تعداد دانلود : ۳۲۵
با تشکیل شورای عالی زنان ایران در سال 1338 ش، کلیه جمعیت های زنان تحت پوشش آن شورا قرار گرفت. در شهرستان دشستان نیز شورای عالی از 1344ش شروع به کار نمود. بعد از انحلال آن شورا، سازمان زنان برازجان در سال 1349ش تشکیل و کلیه امکانات شورای عالی به این سازمان منتقل گردید. مسئله پژوهش حاضر بررسی و تبیین فعالیت های شورای عالی و سازمان زنان دشتستان در فاصله زمانی سال های 1357- 1344 است. در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع اصلی کتابخانه ای، اسناد آرشیوی و تاریخ شفاهی به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که فعالیت های شورای عالی و سازمان زنان چه تأثیری بر جایگاه فرهنگی، اجتماعی زنان دشتستان داشته است؟ دستاوردهای پژوهش نشان می دهد فعالیت های سازمان یافته شورای عالی و سازمان زنان از طریق برگزاری کلاس های سوادآموزی، برپایی کلاس های آموزش حرفه ای، انجام جلسات مشاوره حقوقی و خانوادگی موجب شدند تا با تحت الشعاع قرار دادن افکار عمومی زنان منطقه دشتستان و تحول در نگرش فرهنگی و رفتاری آنان، موقعیت آنان را بهبود و جایگاه فرهنگی، اجتماعی اشان را ارتقاء بخشند. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد فعالیت های سازمان یافته شورای عالی و سازمان زنان از طریق برگزاری کلاس های سوادآموزی، برپایی کلاس های آموزش حرفه ای، انجام جلسات مشاوره حقوقی و خانوادگی موجب شدند تا با تحت الشعاع قرار دادن افکار عمومی زنان منطقه دشتستان و تحول در نگرش فرهنگی و رفتاری آنان، موقعیت آنان را بهبود و جایگاه فرهنگی، اجتماعی اشان را ارتقاء بخشند.
۱۹.

بررسی پیشینه تاریخی و سیر تطور جمعیت شیر و خورشید ایران (با تکیه بر کارکرد شعبات آن در خراسان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان سال ۱۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۶۲) 123 - 142

کلیدواژه‌ها: جمعیت شیر و خورشید سرخ مشهد بیرجند

تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۶۰
جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، یکی از نخستین مؤسسات خیریه در ایران است که نخستین تلاش ها برای شکل گیری آن به دوره قاجار بازمی گردد. این جمعیت در بخش های مختلف خدماتی، درمانی، آموزشی، اجتماعی و فرهنگی، درون مرزی و برون مرزی با هدف تسکین بخشیدن به آلام انسان ها، برقراری صلح پایدار و همچنین حمایت از سلامت انسان ها بدون درنظرگرفتن هیچ گونه تبعیض میان آن ها عمل می کند. در مورد تاریخچه شیر و خورشید در ایران پژوهش های محدودی صورت گرفته است که البته بر خراسان متمرکز نبوده اند. مقاله حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی می کوشد تا ضمن بیان پیشینه شکل گیری جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، اقدامات و فعالیت های آن را در خراسان تبیین کند. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که جمعیت شیر و خورشید در حمایت از فقرا، امدادرسانی به بازماندگان بلایای طبیعی، مبارزه با بیماری ها، نگهداری و آموزش کودکان یتیم، تأسیس شیرخوارگاه ها و درمانگاه های عمومی، ارائه خدمات درمانی رایگان و امدادرسانی به افراد جنگ زده فعال بوده است.
۲۰.

اثر کیفیت حسابداری بر انتقال سیاست پولی مبتنی بر کانال ترازنامه به بازار سهام(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۳ 23-38

کلیدواژه‌ها: کیفیت حسابداری بازده سهام سرمایه گذاری سیاست پولی کانال ترازنامه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۷۶
این پژوهش اثر کیفیت حسابداری بر انتقال سیاست پولی مبتنی بر کانال ترازنامه به بازار سهام را بررسی می کند. کیفیت حسابداری می-تواند بر انتقال سیاست های پولی مبتنی بر کانال ترازنامه ای به بازار سهام از طریق بازده سهام و سرمایه گذاری شرکتها تاثیر بگذارد. کیفیت گزارشهای حسابداری می تواند نقش مهمی در انتقال سیاست پولی مبتنی بر ترازنامه ایفا نماید. از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران 148 شرکت برای سال های 1392 تا 1398 به روش غربالگری بعنوان نمونه انتخاب شدند و فرضیه ها با کمک الگوی داده های تابلویی با اثرات ثابت، آزمون شدند. یافته ها نشان می دهد سیاست پولی با بازده سهام و سرمایه گذاری شرکت رابطه منفی دارد، اثر تعاملی کیفیت حسابداری با سیاست پولی تاثیر منفی و معنادار بر بازده سهام دارد و اثر تعاملی کیفیت حسابداری با سیاست پولی تاثیر مثبت و معنادار بر سرمایه گذاری جدید دارد. بنابراین، بهبود کیفیت حسابداری منجر به افزایش میزان بازده سهام و افزایش سرمایه گذاری جدید می-شود. اما سیاست پولی انقباضی مبتنی بر کانال ترازنامه، منجر به افزایش بازده سهام و افزایش سرمایه گذاری می شود. شرکت های با کیفیت حسابداری پایین نسبت به تغییرات سیاست پولی حساسیت بیشتر دارند، بطوری که تغییرات بازده و میزان سرمایه گذاری آنها بیشتر از سایر شرکت ها است. اتخاذ سیاست پولی مناسب سبب بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری و متعاقبا بهبود صحت واکنش بازار می شود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان