محمدباقر قالیباف

شهر به مثابه بخشی از سلسله مراتب سیستم فضایی وتقسیمات سیاسی- جغرافیایی هر کشور براساس شاخصه های مختلفی مانند نوع حکومت، مدیریت، سطح آگاهی، علاقمندی اجتماعی ومشارکت مردم درنظام تصمیم گیری شکل می گیرد. ازآنجا که هر عنصردرچارچوب ویژگی های عملکردیش قابل تعریف است. لذا براسا س نقشهای مختلفی که در زیر سیستم های نظام شهری تعریف می شود می توان انواع مختلفی از اجزاء تشکیل دهنده سیستم را شناسایی نمود. با توجه به نقش مدیریت یکپارچه شهری بعنوان سیستم و عامل کنترل وهدایت نظام شهری در کلان شهرها می توان از عناصر تحت نظارت مدیریت یاد شده یعنی مناطق شهرداری بعنوان عناصر تشکیل دهنده سیستم شهری نام برد. از طرفی دیگر وسعت وپراکندگی کلان شهرها طالب تعادل در حجم عملیات این مدیریت با توان آن می باشند. دراین راستا ارگانهای مختلف خدماتی، شهر طرف خدمات خود را به واحدهای کوچکتری تقسیم می کنند. وبه همراه توجه به عوامل تراکم، پراکندگی وتوسعه آینده شهری، حدودی را در این تقسیمات مشخص می سازند. لذا با توجه به تنوع تعداد تقسیمات، گوناگونی معیارها ومبانی تقسیمات، پراکندگی مراکز خدمات وعدم انطباق حدود تقسیمات وعدم هماهنگی دستگاهای مجری نابسامانی شدیدی در اداره امور شهرها بوجود آمده است ونیازمند یک مدیریت یکپارچه در تقسیمات کالبدی شهر ها می باشد. هدف این مقاله بررسی منطقه بندی های گوناگون درون ساختار کالبدی _ فضایی شهر شیراز می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی به صورت اسنادی، پیمایشی و تحلیل محتوای برداشتی است. ودر نهایت نتیجه گیری خواهد شد که می توان در شهرها یک منطقه بندی یکسان که ممکن است از نظر کالبدی متفاوت ولی از نظر عملکردی همپوشانی داشته باشد، از موازی کاری، دوباره کاری و درگیری سازمانی، هدر رفتن سرمایه، کاهش هزینه و زمان جلوگیری کرد. در این پژوهش با استفاده از ابزارهایGIS و تصویر ماهواره ای به برداشت، طراحی و تحلیل مناطق گوناگون شهر شیراز پرداخته شده است.

محله های شهری را می توان کوچکترین واحدهای کالبدی و اجتماعی و حتی قومی در بدنه سنتی شهرهای ایران به شمار آورد. بدون توجه به تعاریف لغوی و مفهومی آن، محله ها مرزبندی فیزیکی مشخص ندارند، لیکن از نظر عملکردی و مشارکت درعرصه های فرهنگی و اجتماعی شهرها، محدوده آنها، حداقل برای ساکنین هرمحله مشخص بوده است .جدای از هر گونه ضوابط مرزبندی میان محله ها، توجه به اهمیت این نوع از جدایی گزینی در بدنه شهرهای ایران ، بویژه در دوره شتابان شهرنشینی و گسستگی نظام تعاملی بین اجزای بدنه شهرها، از دید مدیریت شهری و باززنده سازی قدرت عملکردی محله ها شایان توجه زیادی است. « محله های شهری » از جمله عرصه هایی هستند که به شدت از شهرنشینی شتابان متاثر گردیده و در این روند تحولات ساختاری و عملکردی زیادی پذیرفته اند . این مقاله بر آن است تا ضمن مرور پیشینه نظام محله ای در ایران و علل شکل گیری آن ، سیر تحول "" محله های شهری"" را به لحاظ ساختاری ، عملکردی بررسی نماید . در این بررسی « گسترش شهرنشینی شتابان » بعنوان عاملی مؤثر و مهم در تحولات ساختاری و عملکردی « محله » خصوصاً در چند دهه اخیر مطرح می شود .

هدف این مقاله، طرح مطالبی است که انتظار می رود در ساماندهی نظام سیاسی – اداری کشور مورد ملاحظه قرار گیرد و روند توسعه پایدار را تسهیل کند. روش تحقیق در تهیه مقاله، روش مطالعات اسنادی و تجزیه و تحلیل موضوعی از منظر جغرافیای سیاسی است که ابتدا مفاهیم و الگوهای توزیع فضایی قدرت تشریح شده، سپس با مروری تاریخی بر الگوهای شکل گرفته در کشور، سیر سازمان های محلی ایران بیان گردیده و در نهایت وضعیت کنونی کشور وضرورت توجه به اهمیت و نقش نهادهای محلی – مردمی در توزیع فضایی قدرت سیاسی مطرح شده است.