رسول صمدزاده

رسول صمدزاده

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۲ مورد.
۱.

سنجش تحقق شهر اصیل اسلامی در مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۲ (پیاپی ۵۹) 341 - 362

کلیدواژه‌ها: شهر اصیل اسلامی مدل ویکور سنجش مناطق شهری اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۹
تولیدات انسانی نتیجه جهان بینی و اعتقادات اواست، به ویژه اینکه در شهرهای اسلامی ظاهر شهر توسط مردم ایجاد می شود و برای ظهور شهر اصیل اسلامی، همپوشانی سه جنبه: فکری، عملی ، رفتاری یک ضرورت است. در این مقاله قصد داریم علاوه بر پرداختن به این موضوع، جایگاه شهر اردبیل را در بین این جنبه ها مشخص کنیم. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که مناطق مختلف شهری اردبیل تا چه حد با معیارهای شهر اصیل اسلامی مطابقت دارد؟ پژوهش حاضر از نظر روش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است و داده های آن به دو صورت اسنادی و میدانی گردآوری شده است. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان اردبیل تشکیل می دهند. با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران، 383 نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب و به روش نمونه گیری طبقه بندی شدند. سپس ، نمونه گیری از پنج منطقه اردبیل انجام شد و از مدل ویکور برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد و مشخص گردید که هر یک از مناطق شهری اردبیل از نظر نزدیکی با عناصر دخیل در ظهور شهر اصلی اسلامی نسبت های متفاوتی دارد. به طور کلی موقعیت شهر اردبیل از نظر نزدیکی با شاخص های شهر اصیل اسلامی با میانگین 424/0 Q بین متوسط و عالی است.
۲.

تحلیلی بر تاب آوری اجتماعی و اقتصادی شهری در برابر خطرپذیری لرزه ای (مطالعه موردی: شهر خلخال)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۹ بهار ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 105 - 126

کلیدواژه‌ها: تاب آوری اجتماعی تاب آوری اقتصادی زمین لرزه شهر خلخال Arc GIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۹۳
مقدمه: مخاطرات طبیعی به خصوص زمین لرزه به دلیل شدت و زمان کوتاه اثرگذاری به یکی از دغدغه های اصلی برنامه ریزان تبدیل شده است. هدف: تحلیل و ارزیابی ابعاد و مؤلفه های تاب آوری اجتماعی و اقتصادی شهر خلخال. روش شناسی: پژوهش حاضر جزو تحقیقات کاربردی و روش به کاررفته در آن، توصیفی -تحلیلی می باشد. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، عوامل مؤثر بر تاب آوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامه ای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونه گیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تاب آوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از جمع آوری داده ها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد و مشاهدات میدانی با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل ANP جمع آوری گردید و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی Arc GIS پس از تهیه نقشه آسیب پذیری برای هر معیار، نقشه نهایی شاخص اجتماعی و اقتصادی شهر خلخال در نرم افزار Arc GIS تهیه گردیده است. قلمرو جغرافیایی: محدوده موردمطالعه پژوهش حاضر شهر خلخال می باشد. یافته ها: بالاترین وزن تاب آوری بعد اجتماعی با 7 زیر معیار اصلی مربوط به ساختار جنسی با وزن 20094/0 و پایین ترین آن مربوط به سطح تحصیلات با وزن 04651/0 می باشد؛ همچنین در بعد اقتصادی با 3 زیر معیار اصلی بالاترین وزن تاب آوری مربوط به وضعیت مالکیت مسکن با وزن 48064/0 و پایین ترین آن مربوط به مالکیت وسیله نقلیه با وزن 11397/0 می باشد. نتیجه گیری: با توجه به خروجی نرم افزار GIS می توان بیان نمود که تقریباً نیمی از شهر ازنظر اجتماعی و اقتصادی در وضعیت نامطلوبی قرار دارد و این امر موجب می شود که در هنگام زمین لرزه آمار تلفات جانی و مالی افزایش یابد. به طورکلی می توان گفت در محدوده موردمطالعه همه شرایط و عوامل دخیل در آسیب پذیری در برابر زمین لرزه اعم از اقتصادی، اجتماعی در ارتباط باهم عمل نموده و باعث شکل گیری نواحی با آسیب پذیری بالا گردیده است.
۳.

سنجش و ارزیابی پراکنش خدمات شهری در نواحی شهر اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بوم شناسی شهری سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۳۷) 61 - 80

کلیدواژه‌ها: خدمات شهری عدالت فضایی نواحی شهری شهروندان مدل ویکور شهر اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۶۷
هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی پراکنش خدمات شهری نواحی 51گانه شهر اردبیل بوده است. روش ت پژوهش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع اسنادی و پرسشنامه ای بود که از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری نظرات شهروندان استفاده شد. داده ها با روش تصادفی طبقه بندی شده به تعداد 385 پرسشنامه از نواحی شهری تکمیل و جمع آوری گردید. برای واکاوی داده ها از مدلVIKOR ، تعیین وزن 11 شاخص اصلی پژوهش، از نظرات 10 کارشناس امر (به روش گلوله برفی) و روش آنتروپی، سطح بندی نواحی شهری از نظر شهروندان؛ از روش تحلیل خوشه ای، مقایسه داده های عینی و ذهنی نیز از آزمون ویلکاکسون در نرم افزار SPSS و همچنین بررسی الگوهای فضایی خدمات شهری از مدل میانگین نزدیک ترین همسایگی و آرایش فضایی مولفه های مورد مطالعه از نرم افزار ArcGIS استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که نواحی مرکزی شهر از نظر دسترسی به خدمات شهری در سطح مطلوبی قرار دارند و هرچه از مرکز شهر به طرف پیرامون فاصله گرفته شود، میزان مطلوبیت کم تر می شود که نشان از خوشه ای و به صورت مرکز-پیرامونی الگوی غالب توزیع است. همچنین مقایسه نتایج داده های عینی (پراکنش خدمات شهری) و داده های ذهنی (پرسشنامه شهروندان) نشان داد که بین آن ها اختلاف آماری معناداری وجود دارد. مطالعه هم زمان وضعیت عینی و ذهنی توزیع خدمات شهری در نواحی شهری شهر اردبیل، نوآوری پژوهش حاضر می باشد.
۴.

مدیریت بحران مخاطرات لرزه ای شهری(مطالعه موردی: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 123 - 140

کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران مخاطرات لرزه ای شهر اردبیل آسیب پذیری شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۶۳
مقدمه:  بحران های ناشی از بلایای طبیعی همواره در کمین جوامع انسانی بوده و می توانند در مدت زمان کوتاه آثار زیان باری را بر کانون های مدنی شهری و روستایی تحمیل نمایند. یکی از این آثار زیان بار به دلیل عدم توانایی در پیش بینی زمانی وقوع سوانح طبیعی مخصوصاً زمین لرزه ها، بحران های ناشی از آن ها است. هدف:  هدف مقاله حاضر مخاطرات لرزه ای شهری با رویکرد مدیریت بحران در شهر اردبیل است. روش شناسی:  پژوهش حاضر از لحاظ هدف از نوع کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی تحلیلی  است. در این پژوهش، ابتدا سناریوی لرزه ای شهر اردبیل برای شدت های مختلف لرزه ای مورد بررسی قرار گرفته است. در مرحله بعد برای بررسی عوامل موثر جهت کاهش آسیب های لرزه ای معیارهای بررسی در مدیریت بحران شامل: وجود نظام ذخیره سازی، تجهیزات تخصصی، نیروی انسانی متخصص، نظام اطلاع رسانی، اثر بخشی عملیات و زیرساخت های ارتباطی، با استفاده از اطلاعات پرسشنامه ای تکمیل گردیده و تحلیل عوامل و متغیرها از روش معادلات ساختاری در نرم افزار لیزرل صورت گرفت.   قلمرو جغرافیایی پژوهش:  مناطق پنجگانه شهر اردبیل. یافته ها و بحث:  پژوهش نشان می دهد که بیشترین و کمترین نمایه آسیب پذیری شهر اردبیل به ترتیب 905/0 و 580/0 است و کمترین و بیشترین میزان شدت لرزه ای در زمین لرزه های با شدت V-VI و VII به 640/0 و 560/2 می رسد. مهم ترین متغیرهای پنهان موثر در مدیریت بحران زمین لرزه و کاهش آسیب پذیری نیز وجود نظام ذخیره سازی برای مدیریت پشتیبانی امداد (گویه ذخیره سازی لوازم اسکان )، تجهیزات تخصصی و وجود ساختار تشکیلات مناسب عملیاتی (گویه تجهیزات پشتیبانی)، نیروی انسانی متخصص (گویه آموزش های تخصصی و تکمیلی)، و اثربخشی عملیات و نظام اطلاع رسانی برای ساکنین ( گویه فعالیت مستمر ستاد اطلاع رسانی) و در بین وجود زیرساخت ها و تأسیسات ارتباطی (گویه وجود کمیته بحران) هستند. نتیجه گیری: در حال حاضر هر چند که زمین لرزه ها از لحاظ مکانی قابل پیش بینی هستند ولی هنوز از لحاظ زمانی این امر مقدور نمی باشد. لذا در بحث مدیرت بحران لرزه ای مخصوصادر سطح شهرستان اردبیل به عنوان یکی از کانون های لرزه خیز شمال باختری ایران بایستی رویکرد غالب ایجاد آمادگی برای روبرو شدن با خطر لرزه ای مورد توجه قرار گیرد.
۵.

ارزیابی آسیب پذیری شهر خلخال در برابر زمین لرزه با رویکرد ارتقاء تاب آوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۸۹ 109 - 86

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری شهری خطر لرزه ای تاب آوری شهر خلخال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۰۳
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمین لرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامه ریزی شهری کاهش آسیب پذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمین لرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیب پذیری شهر خلخال در مقابل زمین لرزه احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیب پذیری خطرات زمین لرزه با رویکرد تاب آوری در شهر خلخال است.پژوهش حاضر ازلحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ ماهیت جزو پژوهش های کاربردی است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، عوامل مؤثر بر تاب آوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامه ای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونه گیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تاب آوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از جمع آوری داده ها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و برای ترسیم نقشه ها و پهنه بندی ها در قالب نرم افزار ARCGIS استفاده شد.با توجه به نتیجه خروجی مدل SPSS در قالب نقشه GIS می توان بیان نمود که بخش مرکزی شهر خلخال در شرایط تاب آوری پایینی قرار دارد و زلزله خیز است و در حالت کلی نقاط زیادی از وسعت شهر خلخال در وضعیت تاب آوری متوسط و نقاط کمی از شهر در وضعیت تاب آوری بسیار نامناسب قرار دارد؛ همچنین با توجه به آزمون پارامتریکتی تک نمونه ای نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در پیاده سازی تاب آوری شهری، معیارهای اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم تاب آوری شهر خلخال قرارگرفته اند و نقش مؤثری بر کارآمدی تاب آوری شهری در این شهر دارند.
۶.

تحلیل فضایی پراکنش خدمات شهری با تاکید بر نظریه عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۹ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۶۸) 105 - 118

کلیدواژه‌ها: خدمات شهری عدالت فضایی مدل Vicor شهر اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۹۴
مقدمه: امروزه رعایت عدالت فضایی در نحوه توزیع خدمات شهری نمود بیشتری یافته است. بگونه ای که هر چقدر خدمات شهری توزیع فضایی نامتوازنی داشته باشد، نمودار بی عدالتی در فضا بوده و شهر را به سطوح برخوردار و غیر برخوردار تقسیم خواهد نمود که در صورت عدم رفع و رجوع آن می تواند نتایج به مراتب زیان بارتری به دنبال داشته باشد. در این بین مهم ترین معیار برای تحلیل وضعیت عدالت فضایی در شهر، بررسی چگونگی توزیع خدمات شهری است. شهر اردبیل به عنوان نمونه مورد مطالعه این تحقیق، به نظر می رسد با توجه به رشد شتابان جمعیت و شکل گیری محلات و شهرک های جدید در بخش های پیرامونی شهر، نظام توزیع خدمات و تسهیلات آن از هم پاشیده و موجب نابرابری در بین نواحی مسکونی شهر شده است. هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی پراکنش خدمات شهری شهر اردبیل با تاکید بر نظریه عدالت فضایی می باشد. از این پژوهش، سنجش و ارزیابی پراکنش خدمات شهری در نواحی ۵۱گانه شهر اردبیل به منظور بررسی میزان عدالت فضایی در توزیع این خدمات می باشد. روش شناسی تحقیق: تحقیق حاضر، از لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف، کاربردی می باشد. جهت جمع آوری داده ها از اطلاعات پایه طرح جامع و تفصیلی اردبیل و داده های به روز شهرداری استفاده شده است. در فرایند تحقیق حاضر به منظور تعیین وزن 11 شاخص اصلی پژوهش، از نظرات 10 کارشناس امر (به روش گلوله برفی) از روش آنتروپی و به منظور همپوشانی لایه ها از توابع موجود در نرم افزار Arc GIS، در قالب مدل Vicor استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این تحقیق شهر اردبیل و نواحی 51گانه آن است. یافته ها: از بین 11 شاخص کلی تحقیق، شاخص تاسیسات و تجهیزات شهری نسبت به سایر شاخص ها از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین نتایج فضایی در خصوص پراکنش خدمات شهری اردبیل بیانگر این امر است که نواحی مرکزی شهر از نظر دسترسی به خدمات شهری از مطلوبیت بالایی برخورداند و هرچه از مرکز شهر به طرف پیرامون فاصله گرفته شود، میزان مطلوبیت کمتر و کمتر می شود و اینکه پراکندگی توزیع خدمات شهری از الگوی خوشه ای تبعیت می کند. نتایج: نتیجه اینکه اکثر خدمات شهری اردبیل در مرکز شهر متمرکز شده اند که این امر باعث شکل گیری مرکز-پیرامون و عدم رعایت عدالت فضایی شده است.
۷.

تبیین همبستگی متغیرهای خلاقیت با میزان خلاقیت مناطق شهری، (مطالعه موردی: مناطق شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۸ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 135 - 148

کلیدواژه‌ها: خلاقیت شهر خلاق مناطق شهری شهر رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۳
مقدمه: مفهوم شهر خلاق به تازگی در کشورها به عنوان یک ابزار برنامه ریزی شهری با پتانسیل کاهش مشکلات اجتماعی و اقتصادی مربوط به شهرها معرفی شده است. شهر رشت در سال 2015 از طرف یونسکو به عنوان شهر خلاق غذا و خوراک شناسی انتخاب شد. اما شواهد حاکی از آن است که از آن تاریخ هیچ اقدام مؤثری در راستای توسعه شهر خلاق رشت انجام نگرفت. هدف: این پژوهش با هدف بررسی همبستگی میان متغیرهای خلاقیت با میزان خلاقیت مناطق شهر رشت و همچنین شناسایی میزان تأثیرگذاری هر شاخص در تحقق خلاقیت شهری انجام شد. روش شناسی: روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی بود که برای انجام آن، متغیرهای خلاقیت در چهار بعد شامل زیرساخت های خلاق (13 شاخص)، فعالیت های خلاقانه (12 شاخص)، اجتماع خلاق (9 شاخص) و کیفیت زندگی (10 شاخص) انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات نیز از ابزار پرسشنامه استفاده شد. با توجه به فرمول کوکران نیز حداکثر حجم نمونه، برابر با 384 نفر برآورد شد. برای تعیین تعداد پرسشنامه در هر منطقه با توجه به سهم نسبی جمعیت هر منطقه اقدام شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: این پژوهش در مناطق پنج گانه شهر رشت به عنوان مرکز سیاسی اداری استان گیلان انجام شده است. یافته ها و بحث: براساس نتایج تحلیل رگرسیون، در منطقه «یک» متغیر اجتماع خلاق با ضریب تعدیل شده 651/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد؛ در منطقه «دو»، متغیر اجتماع خلاق با ضریب تعدیل شده 659/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد؛ در منطقه «سه» متغیر فعالیت های خلاقانه با ضریب تعدیل شده 523/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد؛ در منطقه «چهار» متغیر کیفیت زندگی با ضریب تعدیل شده 612/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد؛ و در منطقه «پنج» متغیر اجتماع خلاق با ضریب تعدیل شده 645/0 بیشترین تأثیرگذاری را بر خلاقیت شهری دارد. نتیجه گیری: با مشخص شدن شاخص های تأثیرگذار بر وضع خلاقیت شهر رشت، می توان آنها را در روند برنامه ریزی های صحیح شهر وارد کرد و با ایجاد خلاقیت شهری در مناطق پنج گانه، ضمن رفع بسیاری از مشکلات ساختاری و کالبدی و کارکردی، موجبات رفاه و آسایش بیشتر ساکنان را فراهم نمود.
۸.

عوامل مؤثر در کاهش میزان آسیب پذیری فیزیکی بافت شهری تالش در برابر زمین لرزه با تأکید بر رویکرد بازسازی و نوسازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی سال ۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 213 - 229

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری فیزیکی زمین - لرزه رویکرد بازسازی و نوسازی شهر تالش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۶
پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناسایی عوامل علی، زمینه ای و مداخله گر موثر در کاهش میزان آسیب پذیری فیزیکی شهر تالش در برابر زمین لرزه با رویکرد نوسازی و بازسازی انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و دارای ماهیت تفسیری و تحلیلی و از لحاظ روش در گروه پژوهش های کیفی و کمی قرار دارد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تئوری زمینه ای و مدل (FARAS)، استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، مقولات: توسعه غیرمتمرکز در برنامه های توسعه شهری، افزایش تاب آوری نهادی و کالبدی در تالش و مدیریت یکپارچه در بین سازمان ها از عوامل علی موثر در کاهش آسیب پذیری فیزیکی شهر تالش در برابر زلزله شناسایی شدند. سپس مقولاتی از جمله: توسعه بانک اطلاعاتی از شهر تالش، اطلاع رسانی و افزایش آگاهی در زمینه حجم آسیب پذیری فیزیکی شهر در برابر زلزله، امکانات فنی، گفتمان سازی و تبادل دانش و اطلاعات در زمینه کاهش آسیب پذیری فیزیکی و شناسایی اهمیت و ضرورت رویکرد بازسازی و نوسازی در امنیت فیزیکی بافت های شهری در برابر زلزله، به عنوان عوامل زمینه ای و مقولاتی از جمله: مستندسازی و عملکرد هر سازمان در رابطه با کاهش آسیب پذیری فیزیکی در شهر تالش، تدوین نظام نامه و استراتژی کلی در بین سازمان های ذی ربط، نظارت و پیگیری و تشکیل کمیته تخصصی به عنوان عوامل مداخله گر موثر در کاهش آسیب پذیری فیزیکی شهر تالش از دل مصاحبه ها استخراج شدند. سپس نتایج مدل آراس فازی نشان داد، مدیریت یکپارچه در بین سازمان ها با مقدار وزن 420/0، از  بین عوامل زمینه ای مطرح شده، گفتمان سازی و تبادل دانش و اطلاعات در زمینه کاهش آسیب پذیری فیزیکی با مقدار وزن 430/0، و از بین عوامل مداخله گر مطرح شده، به ترتیب: تدوین نظام نامه و استراتژی کلی در بین سازمان های ذی ربط با مقدار وزن 426/0، بیشترین میزان اهمیت را در کاهش آسیب پذیری شهر تالش در برابر زلزله به خود اختصاص داده اند.
۹.

تحلیل شبکه ای جریان های فضایی شهرستان زنجان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال دوزادهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۶ 6 - 25

کلیدواژه‌ها: تحلیل شبکه جریان های فضایی گراف سرمایه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۲۶۳
طی چند دهه گذشته شاهد تغییر نگاه برنامه ریزان و جغرافی دانان از نگاه مبتنی بر مکان و صفت مبناء، به طرف رویکرد شبکه محور و تعامل مبناء هستیم. از این رو نمی توان مناطق روستایی و شهری را در مطالعات و برنامه ریزی ها به صورت جداگانه و منفک مورد بررسی قرار داد. و نیازمند بررسی به صورت شبکه ای می باشد. بر این اساس هدف اصلی تحقیق شناسایی جریانات فضایی بین روابط شهر و روستایی شهرستان زنجان می باشد. پژوهش حاضر بر اساس ماهیت، اکتشافی و بر مبنای روش، توصیفی – تحلیلی است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از روش میدانی، فن پرسشگری و با ابزار پرسشنامه و اطلاعات دستگاه های مختلف اجرایی شهرستان جمع آوری شده است. در مرحله بعد داده ها و اطلاعات گردآوری شده در محیط نرم افزاری NodeXL تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شهر زنجان در سطح شهرستان زنجان به دلیل دارا بودن سطح بالای خدمات، بازار خرید و فروش و ... در جایگاه نخست جذب جریان های درون و برون شهرستانی قرار دارد به گونه ای که کلیه جریان ها به طرف شهر زنجان حالت قطبی پیدا کرده و قوی ترین جریان در سطح شهرستان می باشد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل جریان ها بیانگر آن است که الگوی جریان ها به صورت روابط یکسویه و به سمت شهر زنجان است و پیوندهای مکمل، دوسویه و هم افزا در سطح شهرستان شکل نگرفته است. این الگو مطابق با نظریه قطب رشد است و هنوز با الگوی شبکه منطقه ای فاصله زیادی دارد. 
۱۰.

ارزیابی و سنجش شاخص های شکوفایی شهری در شهر اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۱ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: ارزیابی شکوفایی شهری مدل پرومته اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۳۰۳
گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را لازم ساخته است. در این راستا مفهوم شکوفایی شهری به عنوان یک چارچوب مفهومی وسیع در زمینه سنجش توسعه و رفاه انسانی و اجتماعی مطرح شده است که شامل 5 بعد بهره وری، کیفیت زندگی، زیرساخت، عدالت اجتماعی و پایداری زیست محیطی می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی شکوفایی شهری در مناطق چهارگانه شهر اردبیل می باشد. این پژوهش از نظر هدف، نظری کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی می باشد. برای رسیدن به هدف پژوهش، از 5 معیار اصلی شاخص شکوفایی شهری در قالب 55 زیر معیار استفاده شده است. اطلاعات و داده های مورد نیاز در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانه ای و آمارنامه سال 1395 گردآوری شده است. جهت تحلیل، ابتدا داده ها استانداردسازی شده و سپس برای وزن دهی هر یک از شاخص ها از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده شده است. در نهایت با استفاده از مدل پرومته، شکوفایی شهری برای هر یک از مناطق چهارگانه شهر اردبیل امتیاز بندی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مناطق 1 و 2 شهر اردبیل به لحاظ برخورداری از شاخص شکوفایی شهری در وضعیت نسبتا ضعیف و مناطق 3 و 4 در وضعیت ضعیف قرار دارند و با توجه به تمرکز امکانات در بخش های مرکزی شهر، از میزان شکوفایی شهری از مرکز شهر به طرف حاشیه در همه مناطق چهارگانه کاسته می شود. هم چنین، رتبه بندی مناطق نشان می دهد که منطقه یک و منطقه چهار به ترتیب با داشتن مقدار امتیاز برتری 50.20 و 49.77 دارای بیشترین و کمترین شکوفایی شهری هستند.
۱۱.

مدل سازی تشخیص و تفکیک ساختار سلسله مراتبی فرم شناسی در دانش ژئومورفولوژی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶۷ 183 - 209

کلیدواژه‌ها: مدل سازی فرم شناسی ژئومورفولوژی ساختار سلسله مراتبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۳۲۷
تنوع و گستردگی پژوهش های کاربردی در حوزه علم ژئومورفولوژی منجر به قطع ارتباط معنایی و مفهومی این گونه پژوهش ها با مبانی نظری و ایده های فکری تغذیه کننده آنها شده است. امروزه ضرورت دارد که بین پژوهش های کاربردی حوزه علم ژئومورفولوژی و مکاتب فکری پشتیبان آنها، ارتباط شفاف تری برقرار شود که این مسئله توجیه کننده ضرورت پژوهش حاضر است. لذا در جهت دستیابی به اهداف کلیدی این پژوهش، ایده های نظری مطرح شده در مکاتب نظری و فلسفی ژئومرفولوژی ایران مورد کاوش قرار گرفت. از این رو با اتکا به ریشه های نظری و بنیادین مطرح شده در نظام فرم شناسی دانش ژئومورفولوژی و با روشی تحلیلی، عملیات مصداق سازی و کمی سازی ایده های بنیادین، با استفاده از مدل ها و تکنیک های مرفومتریک تبیین گردید. در نتیجه، هفت سطح زمین - معنا، زمین - فضا، زمین متن، زمین منظر، زمین شکل، زمین عارضه و زمین - شئی، پیکر بندی، مصداق سازی و در حوزه ژئومورفولوژی، کمی، بصری و کاربردی گردید. بدین معنا که با ایجاد یک حلقه واسط، فضای نظری با روش ها و تکنیک های کمی، مصداق سازی و کاربردی گردید. کلید واژگان: مدل سازی، فرم شناسی، ژئومورفولوژی، ساختار سلسله مراتبی
۱۲.

بررسی و تبیین وضعیت تاب آوری ابنیه بافت فرسوده شهر مرند با استفاده از GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال پانزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۵۹ 207 - 225

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری ریسک زلزله سکونت گاه های انسانی مرند

تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۲۹۱
قرارگیری اکثر شهرها در حریم گسل های فعال، باعث افزایش آسیب پذیری ابنیه شهری در مقابل زلزله شده است. شهر مرند در پهنه بندی زلزله، در حریم 15 کیلومتری خط گسل فعال آذربایجان قرار گرفته است. وجود بافت های حاشیه ای و فرسوده، باعث آسیب مضاعف این بافت ها در برابر زلزله خواهد شد. پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل ریسک زلزله در سکونتگاه های انسانی شهر مرند با روش شناسی توصیفی _ تحلیلی پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق بافت های فرسوده شهر مرند می باشد. برای ارزیابی ریسک زلزله در منطقه مورد مطالعه، ابتدا مدل ارزیابی و ریسک زلزله در بافت فرسوده شهر مرند، ارائه گردیده و سپس با وزن دهی به شاخص ها با استفاده از نظر متخصصان علوم شهری و پردازش اطلاعات در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، از طریق مدل همپوشانی وزن دار، نقشه پهنه بندی آسیب پذیری بافت فرسوده شهر مرند استخراج گردید. از شاخص های کیفیت بنا، قدمت بنا، نوع سازه، فاصله از معابر، نوع نما، تراکم ساختمانی و تراکم جمعیتی برای ارزیابی میزان آسیب پذیری بافت فرسوده استفاده شده است. بر اساس نقشه های مستخرج از مدل همپوشانی وزن دار، 40 درصد از مساحت بافت فرسوده شهر مرند با مساحت 372958 متر مربع (2/37 هکتار) در معرض آسیب پذیری خیلی بالا و بالا در برابر زلزله قرار گرفته اند.
۱۳.

آمایش فضایی مناطق شهری اردبیل با معیارهای شهر اصیل اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 115 - 133

کلیدواژه‌ها: شهر اصیل اسلامی آمایش فضایی مناطق شهری شهر اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۲۶۵
اسلام به عنوان جهان بینی نقش بسزایی در ساختار شهرهای اسلامی دارد و در آن پدیده های شهری توسط مردم و با تلفیق سه جنبه: وجه فکری و عقیدتی، عملی و رفتاری، تجلی عینی، تکوین می یابند امروزه شهرهای مسلمانان از ایده های مدل شهر غربی تقلید می کنند و این روندی فاقد هر گونه هویت اسلامی، ملی، بومی است در این مقاله قصد داریم باهدف شناسایی عناصر و مؤلفه های شهر اصیل اسلامی و تبیین آمایش فضایی مناطق شهری اردبیل در انطباق با معیارهای شهر اصیل اسلامی به این سؤال پاسخ دهیم: عناصر و مؤلفه های مناطق شهری اردبیل تا چه اندازه در انطباق با معیارهای شهر اسلامی قرار دارند؟ این پژوهش ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی و ازنظر هدف، کاربردی است برای گردآوری داده ها از شیوه اسنادی و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است به طوری که ابتدا به شاخص بندی مؤلفه های شهر اصیل اسلامی پرداخته شد و در مرحله بعد برای هر یک از مؤلفه ها گویه هایی در قالب مقیاس لیکرت (پنج گزینه ای) معرفی شدند جامعه آماری این تحقیق شهروندان اردبیل در محدوده سنی 15 تا 65 سال می باشد و با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 383 نفر به عنوان نمونه آماری تحقیق با روش نمونه گیری طبقه ای از پنج منطقه اردبیل (متناسب با تعداد جمعیت مناطق) انتخاب شدند و برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل وازپس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد شهر اردبیل حاوی عناصر دخیل در ظهور شهر اصیل اسلامی است و با میانگین (43062/0 Qi) از وضعیت آمایش فضایی نسبتاً متوسط برخوردار است مناطق شهری نیز دارای نسبت های متفاوتی هستند به طوری که منطقه یک رتبه اول، منطقه دو رتبه دوم، منطقه سه رتبه چهارم، منطقه چهار رتبه پنجم، منطقه پنج رتبه سوم را در این انطباق پذیری به خود اختصاص داده است.
۱۴.

ارزیابی اثرات زیست محیطی خزش شهری در روند توسعه شهر (مطالعه موردی: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۸ بهار ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 30 - 55

کلیدواژه‌ها: توسعه کالبدی خزش شهری ماتریس RIAM پیامدهای زیست محیطی شهر رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۲۰۶
رشد جمعیت شهرهای ایران بعد از انقلاب اسلامی با افزایش چشمگیری مواجه شد و این افزایش در طی دو دهه اخیر به حدی بوده است که شهرها با شیوه های مختلفی رشد و تکامل یافتند. یکی از مسائل حائز اهمیت در این ارتباط، توسعه بی رویه فیزیکی شهرهاست که با تراکم پایین و به صورت پراکنده اتفاق افتاده و به مشخصه ظاهری بسیاری از شهرها در جهان تبدیل شده است. این مسئله امروزه به شکل خزش شهری نمود پیدا کرده و موضوع بسیاری از پژوهش ها قرار گرفته است. شهر رشت نیز از این قاعده مستثنی نیست و به دلیل چندنقشی بودن آن در سطح منطقه و استان، در مقایسه با سایر شهرها رشد کالبدی نامناسبی را شاهد بوده است که مهم ترین ویژگی آن خزش شهر به سمت و سوی سطح اراضی پیرامون محدوده قانونی شهر بوده است. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی اثرات زیست محیطی خزش شهر رشت در روند توسعه زمانی فضایی است. در تحقیق حاضر، برای ارزیابی اثرات زیست محیطی خزش شهری در شهر رشت، از روش ماتریس ارزیابی اثرات سریع (RIAM) استفاده شده است که به منظور ثبت اثرات ناشی از احداث ساخت و سازهای مسکونی و غیرمسکونی بر چهار محیط فیزیکی شیمیایی، اکولوژیکی بیولوژیکی، اجتماعی فرهنگی و اقتصادی فنی استفاده شد. در ادامه 26 عامل در چهار محیط مذکور انتخاب شد و با استفاده از ماتریس RIAM، اثرات این عوامل بر خزش شهری شناسایی شد. تحلیل ماتریس RIAM نشان داد که 87/83 درصد از عوامل دارای اثرات منفی و تنها 13/16 درصد دارای اثرات مثبت بودند. بر این اساس، توریسم، فعالیت های کشاورزی، تنوع زیستی، فون و گونه های جانوری و آلودگی آب های سطحی بیشترین اثرات منفی را بر خزش شهری دارند.
۱۵.

تحلیل فضایی ابعاد تاب آوری منطقه ای در برابر بلایای طبیعی در استان آذربایجان شرقی با تاکید بر شهر مرند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 144 - 164

کلیدواژه‌ها: تاب آوری منطقه ای مخاطرات کریجینگ روش پرامیتی مرند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۳۳۶
امروزه حوادث و بلایای طبیعی بیش از پیش جوامع انسانی را تهدید می کنند که در صورت نداشتن آگاهی و آمادگی، صدمه های جبران ناپذیری بر زندگی انسان ها، اعم از حوزه های سکونتی و دیگر ابعاد اقتصادی، اجتماعی، نهادی و کالبدی-محیطی دارد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی تاب آوری منطقه ای در برابر مخاطرات طبیعی در شهرستان های استان آذربایجان شرقی است. روش تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت جزو تحقیقات توصیفی - تحلیلی است. به منظور جمع آوری  اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در راستای انجام تحقیق از 25 شاخص در قالب 5 متغیراجتماعی،اقتصادی، بهداشتی و درمانی،خدماتی و زیرساختی و محیطی، استفاده گردیده است. در این پژوهش به منظور وزن دهی شاخص ها از تکنیک دلفی و به منظور تحلیل داده ها در راستای سطح بندی شهرستان های استان از تکنیک پرامیتی استفاده گردیده است.همچنین به منظور تحلیل تاب آوری فضایی استان آذربایجان شرقی از روش کریجینگ و نرم افزارArc  - Gis بهره گیری شده است.نتایج پرامیتی نشان داد شهرستان های جلفا، مرند و تبریز در از نظر تاب آوری  رتبه های اول تا سوم هستند. همچنین نتایج تحلیل کریجینگ نشان داد وضعیت تاب آوری مناطق موردمطالعه در نواحی شمال شرق و جنوب غرب استان در وضعیت نامناسب و نواحی مرکزی در وضعیت متوسطی قرار دارند و در مناطق شمال غرب در وضعیت بهتری هستند. و ارزیابی کلی نشان دهنده وضعیت  تاب آوری بهتر نواحی مرکزی مانند شهرستان تبریز وبستان آباد و مرند است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بیش از 31.3 درصد از مساحت ساخته شده شهر مرند در برابر زلزله آسیب پذیری زیادی دارند که مساحتی برابر با  28.5 هکتار را شامل می شود. این مناطق در مرکز شهر و غرب شهر گسترده شده اند. 
۱۶.

تحلیل فضایی مناطق شهری در برخورداری از شاخص های شهر نوآور (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 68 - 81

کلیدواژه‌ها: کلان شهر تبریز شهر نوآور تکنیک ANP تاپسیس تمرکز فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۲۸۴
شهرها با دربر گرفتن درصد فزاینده ای از جمعیت و گسترش شهرنشیتی، با چالش های مهمی از جمله نابرابری فضایی روبرو هستند. نقش کلان شهرها به علت آثار تجمعی چالش های افزایش جمعیت، بسیار حائز اهمیت است. با اینکه شهرها به عنوان مرکز نوآوری در نظر گرفته شده، اما سطح نوآوری بین مناطق به صورت برابر توزیع نمی شود . هدف این پژوهش سطح بندی مناطق کلان شهر تبریز در برخورداری از شاخص های شهر نوآور است. پژوهش حاضر براساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات مقایسه ای بوده و روش گردآوری داده ها، به صورت پیمایشی می باشد. با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر از میان شهروندان و 27 خبره با روشه گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب گردیده اند ؛ پایایی پرسشنامه شهروندان و خبرگان به ترتیب با مقادیر 89/0 و 93/0 تایید شده است. نتایج به دست آمده از تکنیک ANP نشان می دهد که زیرمعیارهای مراکز آموزشی و پارک علم و فناوری به ترتیب با مقادیر 104046/0 و 090895/0 بیشترین و زیرمعیارهای مساحت منطقه و جمعیت به ترتیب با مقادیر00374/0و 007537/0 کمترین تأثیر را درحرکت شهر تبریز به سمت یک شهر نوآور دارند. بررسی وضعیت چگونگی توزیع شاخص های شهر نوآور نشان می دهد که منطقه هشت با میزان تاپسیس 9647 /0در رتبه اول و منطقه چهار با میزان تاپسیس 068081/0 در  رتبه آخر سطح نوآوری قرار گرفته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های شهر نوآور به صورت عادلانه توزیع نشده و تمرکز فضایی در توزیع شاخص ها وجود دارد. لذا، مدیریت کلان شهر تبریز در راستای تحقق شهر نوآور نیازمند تحریک نوآوری از طریق توزیع عادلانه شاخص های شهر نوآور و تمرکززدایی از مرکز است.
۱۷.

ارزیابی آسیب پذیری کالبدی- اقتصادی بافت های فرسوده شهر اردبیل در مقابل خطرپذیری لرزه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷۸ 139 - 157

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری فیزیکی سناریوهای لرزه ای خطرپذیری لرزه ای بافت فرسوده اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۲۴۸
زمین لرزه ها عامل ویرانی بسیاری از سکونتگاه های انسانی مخصوصاٌ بافت های فرسوده و قدیمی در طول تاریخ بشر بوده-اند. این قبیل بناها به ویژه در برابر مخاطرات لرزه ای آسیب پذیر هستند. نخستین گام برای کاهش خطر زمین لرزه شامل درک خطر لرزه ای موجود و ارزیابی راهبردهای احتمالی برای کاهش آن است. در این پژوهش از یک روش مبتنی بر نمایه آسیب پذیری برای ارزیابی خسارت مورد انتظار در بافت های فرسوده شهر اردبیل استفاده شده است. واکاوی خطرپذیری برای سناریوهای زمین لرزه تعریف شده توسط شدت های مهلرزه ایV ، V-VI ، VI ، VI-VII و VII برای طراحی برنامه های اضطراری لرزه ای انجام شده است. اوج شتاب اولیه زمین برای یک دوره بازگشت 475 ساله 0.04g است که مربوط به شدت VII می باشد. بنابراین، ضمن کمی سازی آسیب فیزیکی، تأثیر آن بر جمعیت و سایر مقادیر مانند آوار و هزینه اقتصادی بررسی شده است. علی رغم خطر لرزه ای متوسط تا زیاد در اردبیل، نتایج نشان می دهد که به دلیل قدمت زیاد، گونه شناسی بنایی تقویت نشده (یا غیر مسلح) و تقویت شده (مسلح) ساختمان های واقع در بافت های فرسوده و آسیب پذیری محیط ساخته شده، خطر بسیار زیاد است و آسیب پذیرترین بافت ها در مناطق یک و دو شهری واقع گردیده-اند.
۱۸.

ارزیابی و سنجش شاخص های اجتماعی و فرهنگی شهر نوآور (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۶ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵۵) 325 - 337

کلیدواژه‌ها: شهر نوآور کلان شهر تبریز شاخص های اجتماعی و فرهنگی آنتروپی شانون تاپسیس

تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۲۱۰
مقدمه: شهر نوآور ازجمله مباحث جدید در حوزه مطالعات شهری توسط جغرافیدانان ، اقتصاد دانان و جامعه شناسان در رسیدن به جامعه دانایی و توسعه دانایی محور مورد تأکید قرار گرفته است. در این راستا شهر به عنوان محل شکل گیری خلاقیت ، دانایی ، صنایع خلاق و نوآور و اقتصاد دانایی در یک رویکرد ترکیبی در نظر گرفته شده است . بنابراین محیط های شهری باید از شرایطی برخوردار باشند که بتوانند سرمایه های انسانی خلاق و نوآور را جذب کرده و حفظ نمایند. روش شناسی تحقیق: با توجه به اهمیت موضوع هدف این پژوهش ارزیابی و سنجش شاخص های اجتماعی و فرهنگی شهر نوآور در مناطق کلان شهر تبریز است.این پژوهش بر اساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات مقایسه ای است. در این پژوهش برای وزن دهی به شاخص ها از روش آنتروپی شانون و جهت رتبه بندی مناطق کلان شهر تبریز از تکنیک تاپسیس استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهر تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی در سال 1395 به 1558693 نفر افزایش یافته و ششمین کلان شهر کشور محسوب می شود. کلان شهر تبریز دارای ده منطقه شهرداری است که منطقه 9 به دلیل خالی از سکنه بودن در این پژوهش لحاظ نشده است. یافته ها و بحث: یافته های پژوهش نشان می دهد که منطقه 8 در رتبه اول و منطقه 10 در رتبه آخر در میزان برخورداری از شاخص های شهر نوآور با تأکید بر شاخص های اجتماعی و فرهنگی قرار دارند. نتیجه این پژوهش نشان دهنده این است که شاخص های  اجتماعی و فرهنگی به صورت عادلانه توزیع نشده و تمرکز فضایی در نحوه توزیع شاخص ها وجود دارد. نتایج: همچنین یافته های پژوهش بیانگر عدم انطباق توزیع شاخص های اجتماعی و فرهنگی با توزیع جمعیت در شهر است . با توجه به این موضوع که نوآوری کلید پیشرفت و توسعه شهرها و توزیع عادلانه و منطقی خدمات و امکانات لازمه توسعه و پیشرفت است، لذا توزیع عادلانه شاخص های اجتماعی و فرهنگی جهت تحقق شهر نوآور ضروری است.
۱۹.

سنجش کیفیت زندگی بر اساس شاخص شکوفایی شهری در شهر اردبیل(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 45 - 60

کلیدواژه‌ها: جزایر حرارتی تصاویر ماهواره ای شیراز ASTER

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷ تعداد دانلود : ۵۳۶
رشد شتابان شهری و توسعه نامتوازن و به تبع آن افزایش جمعیت شهرنشین ، شهرها را با چالش های جدی روبرو ساخته است. در همین راستا مدل شکوفایی شهری یک رویکرد جدید به رونق شهری و پایداری پیشنهاد می کند و به دنبال راه حلی اساسی برای بهبود کیفیت زندگی است. در این پژوهش با رویکردی تحلیلی – توصیفی و با هدف سنجش و مقایسه کیفیت زندگی و عوامل موثر بر آن در مناطق مختلف شهر اردبیل به بررسی تاثیرات این شاخص در بهبود شاخص شکوفایی شهری پرداخته شده است. برای رسیدن به هدف پژوهش از 18 زیر معیار استفاده شده است. اطلاعات و داده های مورد نیاز در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانه ای و آمارنامه سال 1395 گردآوری شده است. جهت تحلیل، داده ها استانداردسازی شده و برای وزن دهی هر یک از شاخص ها از فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده شده است. سپس با استفاده از مدل پرومته، شکوفایی شهری برای هر کدام از مناطق چهارگانه شهر اردبیل امتیاز بندی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مناطق 1 و 2 شهر اردبیل به لحاظ برخورداری از شاخص شکوفایی شهری بر اساس مولفه کیفیت زندگی در وضعیت نسبتا ضعیف و مناطق 3 و 4 در وضعیت ضعیف قرار دارند. هم چنین، رتبه بندی مناطق نشان می دهد که منطقه یک و منطقه چهار به ترتیب با داشتن مقدار امتیاز برتری 50.69 و 49.16 دارای بیشترین و کمترین میزان برخورداری از شاخص شکوفایی شهری بر اساس مولفه کیفیت زندگی هستند.
۲۰.

شناسایی و تحلیل پیشران های مؤثر بر خلاقیت شهری با رویکرد سناریونویسی (موردپژوهی: کلانشهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۷) 841 - 854

کلیدواژه‌ها: نیروهای پیشران شهر خلاق خلاقیت شهری سناریونویسی رشت

تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۳۲۲
هدف: پژوهش حاضر در راستای شناسایی نیروهای پیشران و عوامل کلیدی مؤثر بر خلاقیت شهری در کلانشهر رشت و شناسایی و تحلیل سناریوهای توسعه خلاقیت شهری در این شهر انجام گردید. روش شناسی تحقیق: در این پژوهش از روش تحلیل اثرات متقابل استفاده شد. در واقع 44 شاخص مؤثر در تحقق شهر خلاق به صورت زوجی مقایسه شده و میزان تأثیرات این عوامل بر یکدیگر با استفاده از پرسشنامه کارشناسان در نرم افزار میک مک ارزیابی شد. یافته ها و بحث: نتایج مطالعات نشان داد که می توان 7 عامل (تکنولوژی و فناوری های نوین، کیفیت گردشگری، دسترسی به فناوری های اینترنتی، برنامه و فعالیت های آموزشی، تنوع فرصت های شغلی، نمایشگاه های صنایع دستی و بومی و تعداد کارآفرینان) را عنوان عوامل کلیدی در ایجاد شهر خلاق رشت مطرح کرد. برای تدوین سناریوهای توسعه شهر خلاق، اقدام به تهیه سبد سناریو برای 7 عامل کلیدی گردید؛ به این ترتیب که برای هریک از عوامل، سه فرض خوش بینانه، بینابین و بدبینانه در نظرگرفته شد. درمجموع 21 وضعیت احتمالی طراحی و براساس ترکیب 21 وضعیت احتمالی، تعداد 2187 سناریوی ترکیبی استخراج شد که شامل همه وضعیت های احتمالی و پیش روی توسعه خلاقیت کلانشهر رشت در آینده است. نتیجه گیری: براساس نتایج نرم افزار سناریو ویزارد، 4 سناریو با احتمال وقوع بسیار بالا در شرایط پیش روی توسعه شهر رشت متصور گردید که از میان آن ها تنها سناریوی دوم شرایط مطلوب و امیدوارکننده را نشان داد. سناریوی اول سناریوی نسبتاً مطلوب و حالت بینابینی داشت.  دو سناریوی دیگر شرایط بحرانی را نشان دادند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان