اسدالله دیوسالار

مقدمه: سرمایه فرهنگی را می توان یک دارایی تلقی کرد که مجسم کننده و ذخیره کننده ارزش های فرهنگی است. توسعه فرهنگی و افزایش سطح سرمایه فرهنگی از مهم ترین ابعاد توسعه شهری پایدار است که با تأکید بر مفاهیم کیفی به دنبال تحقق فضاهای شهری پایدار اجتماعی-فرهنگی است. هدف : این تحقیق با هدف ارزیابی نقش عامل فشردگی شهری در تحقق سرمایه فرهنگی در شهر نکا تدوین شده است. روش شناسی: جامعه مورد مطالعه شهروندان ساکن در شهر نکا می باشد. بر اساس فرمول کوکران 381 نفر از افراد ساکن این شهر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری به صورت خوشه ای و تصادفی ساده است. روایی صوری پرسشنامه ها با نظر استاد راهنما مورد تائید قرار گرفت و به منظور بررسی پایایی سوالات پرسشنامه ها، از آزمون آلفای کرونباخ بهره برده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS با نسخه 20 استفاده گردید و داده ها در دو قسمت آمار توصیفی و آمار استنباطی تحلیل شدند. در بخش استنباطی از آزمون K-S، آزمون همبستگی پیرسون، آزمون t تک نمونه ای و آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهرستان نکا در استان مازندران و ما بین شهرستان ساری و بهشهر در عرض جغرافیایی 39 و 36 شمالی و طول جغرافیایی 19 و 53 شرقی نصف النهار گرینویچ قرار دارد. یافته ها: نتایج نشان داد که ساکنین شهر نکا وضعیت پایداری فرهنگی در شهر و سطح سرمایه فرهنگی شهروندان را مطلوب ارزیابی نکردند اما تراکم شهری را عامل موثری بر افزایش سطح سرمایه فرهنگی می دانند. در واقع بین سرمایه فرهنگی و فشردگی شهری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. از سوی دیگر سطح سرمایه فرهنگی در نواحی با تراکم بالا، متوسط و پایین مقایسه گردید. نتیجه گیری: نتایج بیانگر این بوده است که سطح سرمایه فرهنگی در نواحی با تراکم بالا با نواحی با تراکم پایین اختلاف معنادار دارد به طوری که سطح این سرمایه در نواحی با تراکم بالا بیشتر است. بنابراین سطح سرمایه فرهنگی با میزان فشردگی شهری در ارتباط است و نواحی با تراکم بیشتر دارای سطح سرمایه فرهنگی بالاتری هستند.

: کیفیت زندگی از جمله مسایل مهمی است که ابتدا با گسترش همه جانبه ی فناوری و فرایند صنعتی شدن در کشورهای غربی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. قرن ها است که مردم به دنبال زندگی خوب بوده اند و انسان ها پیوسته برای بهبود شرایط زیست خود،کوشیده اند تا از استعدادها و توانمندی های محیط زندگی خود، به بیشترین میزان و بهترین نحو بهره برداری کنند . در این میان همواره مسئله اصلی این بوده است که : زندگی مطلوب چیست؟ تعاریف و شاخص های گوناگونیاعم از عینی و ذهنی در مورد کیفیت زندگی مطرح شده اند،که همین خود ارائه تعریف واحد و مورد پذیرش وفاق جهانی را در شناسایی شاخص های مناسب و اندازه گیری آنها با مشکل روبه رو ساخته است . این مقاله به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا بین سنجش کیفیت زندگی روستایی از بعد اجتماعی در جامعه نمونه ارتباط معناداری وجود دارد؟پاسخی مستدل ارائه نماید.محدوده ی مورد مطالعه11روستا از دهستان میانکاله شهرستان بهشهر و روش تحقیق بصورت پیمایشی و توصیفی- تحلیلی است که روش گردآوری اطلاعات نیز بصورت کتابخانه ای و میدانی از طریق پرسش نامه در قالب طیف لیکرت طراحی شده و سئوال تحقیق از طریق نرم افزار( SPSS ) مورد تحلیل قرار گرفته است با توجه به نتایج تحقیق و مقدار  sig بدست آمده از متغیرها که پایین تراز سطح آلفا /05  بوده، می توان استنباط کرد که رابطه معناداری بین کیفیت زندگی روستایی ساکنان دهستان میانکاله از بعد اجتماعی وجود دارد و هم چنین با بهره گیری از روش تاپسیس در جهت رتبه بندی روستاها؛ روستاهای امیرآباد،زینوند،زاغمرز به ترتیب از بیشترین و روستاهای نمک چال، یعقوب لنگه از کم ترین تاثیرپذیری ازکیفیت زندگی برخوردار بوده اند .

در یک سرزمین، نحوه ساماندهی و سیمای محیط های طبیعی و انسان ساخت، باید آینه تمام نمای چگونگی روند توسعه ملی در آن سرزمین باشد. امروزه، در پی بروز بحران های زیست محیطی، نابودی منابع و ایجاد موانع در راه رسیدن به توسعه پایدار، لازم می آید برنامه ها بر اساس شناخت و ارزیابی توان محیطی صورت گیرد تا هم بهره برداری در خور و مستمر از محیط صورت گیرد و هم ارزش های طبیعی محیط حفظ شود. از اینرو پیش از تدوین راهکارهای توسعه و اجرای آن، بررسی جغرافیایی منطقه و شناخت توان های محیطی آن و سپس تعیین توان بوم شناسی سرزمین به برنامه ریز این امکان را می دهد تا بر اساس توان های منطقه، جهت و راهکارهای توسعه منطقه را مشخص نموده و برنامه ای متناسب با شرایط منطقه ارائه دهد. با توجه به اینکه محیط زیست طبیعی، توان بوم شناسی محدودی را برای استفاده های انسان داراست، ارزیابی توان بوم شناسی به عنوان هسته مطالعات زیست محیطی با پیشگیری بحران های موجود، بستر مناسبی برای برنامه ریزی زیست محیطی فراهم می آورد. وجود منابع طبیعی منحصر به فرد در استان مازندران شرایط بسیار مناسبی را برای توسعه صنعت گردشگری در این استان مهیا کرده است. یکی از ظرفیت های طبیعت گردی استان مازندران که ضرورت ارزیابی قابلیت تفرجی و برنامه ریزی اصولی آن توسط مسئولین امر احساس می شود، منطقه گردشگری سد شهید رجایی ساری می باشد. لذا این پژوهش بر آن است تا با شناسایی معیارهای موثر، به ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه جهت کاربری طبیعت گردی بپردازد. در این راستا پس از شناسایی معیارها (از قبیل عوامل فیزیوگرافی، شرایط زمین شناسی، خاک شناسی، راه های دسترسی، کاربری اراضی، شبکه هیدروگرافی، اقلیم منطقه و ...)، اقدام به تهیه پایگاه داده های مکانی آنها در سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) شد. در ادامه، پس از استانداردسازی این معیارها به روش منطق فازی در محیط نرم افزارArc GIS ، با استفاده از نظرسنجی پرسشنامه ای از 32 کارشناس و به کمک روش آنتروپی شانون به هر یک از معیارها وزن خاصی اختصاص داده شد. سپس با تلفیق و رویهم گذاری این معیارها، بر اساس منطق فازی، نقشه نهایی که بیانگر مناطق تفرجگاهی است، حاصل شد. منطقه موردمطالعه در نقشه تولید شده به سه طبقه بسیار مناسب، مناسب و نامناسب به منظور برنامه ریزی جهت انواع فعالیت های تفرجی تقسیم شده که در نهایت 25/5045 هکتار از آن به عنوان مکان های بسیار مناسب شناسایی شده است.

تحرک بخشیدن به نظام اقتصادی و اثر بخش نمودن آن برای ایجاد اشتغال که سرانجام به توسعه کشورها خواهد انجامید مستلزم همکاری سیاستگزاران و کارآفرینان است. کارآفرینی فرآیند ارتقاء تکنولوژی از طریق ایجاد و تاسیس کسب و کار یا سازمان جدید است. در این فرآیند شغل های تازه ای پدید می آید و نیروی کار، نیازمند مهارت های نوین می گردد و ساختارهای نوینی برای آموزش و نیز ارائه خدمات پدیدار می گردد. امروزه در بیش تر کشورهای مختلف توجه خاصی به کارآفرینی و کارآفرینان می شود و تقویت کارآفرینی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه آن از ابزار پیشرفت اقتصادی کشورها و به ویژه کشورهای در حال توسعه به شمار می آید. زیرا یک فعالیت کارآفرینی با اثربخشی بالا منجر به توسعه اقتصادی (از جمله ایجاد اشتغال، نوآوری در فعالیت ها و رقابت پذیری) می شود. کارآفرینی روستایی تنها به معنای ایجاد اشتغال برای قشر عظیم روستاییان نیست بلکه می تواند گامی باشد در راستای توسعه روستایی که به گفته بسیاری از صاحب نظران، هم تراز با توسعه اقتصادی است. یکی از ابعاد فراموش شده کارآفرینی عوامل اجتماعی و فرهنگی می باشد که ناشی از نگاه تک بعدی به کارآفرینی تا به امروز بوده است. بر همین اساس امروزه نوع جدیدی از کارآفرینی شکل گرفته و مورد تاکید است که در آن نگاه اجتماعی به کارآفرینان به عنوان موتور توسعه، نقش اساسی را داشته و از آن تحت عنوان کارآفرینی اجتماعی نام می برند. هدف این پژوهش بررسی عوامل مؤثر موفقیت کارآفرینان روستایی از بعد اجتماعی می باشد. محدوده مورد مطالعه 10 روستا از روستاهای دهستان میانکاله شهرستان بهشهر و روش پژوهش به صورت پیمایشی و توصیفی- تحلیلی است که روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای و میدانی از طریق پرسش نامه در قالب طیف لیکرت طراحی شده و سؤال پژوهش از طریق نرم افزار (SPSS) مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش در روستاهای مورد مطالعه نشان می دهد که با توجه به مقایسه حد متوسط گویه همه مؤلفه ها اجتماعی بالاتر از حد متوسط بوده و این تغییرات از نظر آماری معنادار برآورد شده و روستای زاغمرز در میان روستاهای مورد مطالعه با قرارگیری در طبقه (3) از بالاترین میزان موفقیت در زمینه کارآفرینی روستایی و همچنین براساس مدل WSM و وزن دهی شاخص ها بهترین گزینه برای رتبه بندی روستاها گزینه A 10 (روستا زاغمرز) بوده است که بیشترین میزان موفقیت و تأثیرات بالای کارآفرینی روستایی از بعد اجتماعی در آن مشاهده شده است.  

در سال های اخیر ژئوتوریسم به عنوان واژه نو و بدیع نقش و اهمیت ویژه ای در توسعه صنعت گردشگری کشورها داشته است. در این میان کشور ایران علی رغم برخوداری از پتانسیل های بسیار قابل توجه تاکنون نتوانسته است، آن چنان که باید و شاید بهره گیری لازم را از این صنعت داشته باشد. از این رو در سال های اخیر شناخت جاذبه ها و توانمندی های ژئوتوریستی همگام با افزایش انگیزه گردشگران برای بازدید از مناظر طبیعی مورد توجه مسئولان و مدیران قرار گرفته است. با توجه به این که حضور گردشگران با فرهنگ و عقاید مختلف از سراسر کشور در سواحل دریای خزر باعث ایجاد تعاملات اجتماعی و مبادلات فرهنگی با مردم ساکن در این نواحی می شود، در طی سال های اخیر تأثیر گردشگران بر فرهنگ، آداب و رسوم، سنن، گویش و شیوه زندگی و معیشت و به طور خلاصه مظاهر فرهنگی و معنوی مردم این مناطق بسیار قابل توجه بوده است. از این رو این مقاله پتانسیل ها و توانمندی های ژئوتوریستی برای ارائه راهکارهای اساسی برای دستیابی به توسعه پایدار فرهنگی در شهرستان های نوشهر و چالوس را ارزیابی می کند. روش تحقیق مطالعه حاضر توصیفی- تحلیلی و از نوع زمینه یابی (اکتشافی) است و از روش های مطالعه کتابخانه ای و بررسی متون و محتوی مطالب و نیز روش های میدانی نظیر پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که با توجه به قابلیت ها و پتانسیل های موجود در محدوده مورد مطالعه، این شهرستان ها می توانند در راستای ملاحظات توسعه پایدار فرهنگی به عنوان قطب های ژئوتوریستی در کشور مطرح گردند.

یکی از ارکان مهم و تعیین کننده درروند توسعه، پویایی و پایایی هر جامعه شهری، سیاست گذاری و برنامه ریزی جامع در زمینه ساماندهی بافت قدیمی و فرسوده شهری است. برنامه ریزی و مدیریت ساماندهی بافت های فرسوده شهر می تواند ضمن ارتقاء سطح کیفی استانداردهای زندگی ساکنین محلات فرسوده، سبب پایداری توسعه در تمامی ابعاد زندگی شهری شود. در چند دهه ی گذشته عدم کفایت سیاست های توسعه شهری متداول در زمینه ساماندهی بافت های فرسوده، ضرورت بکارگیری رویکرد نوینی چون استراتژی توسعه شهری را جهت احیا و بازآفرینی می طلبد. در این راستا هدف این پژوهش، ارزیابی و تحلیل شاخص های استراتژی توسعه شهری در پهنه فرسوده مرکزی شهرهای میانی استان مازندران می باشد. روش مورد استفاده در این تحقیق از نوع توصیفی– تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی و توسعه ای است. روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای و میدانی بوده که برای جمع آوری اطلاعات میدانی از پرسشنامه استفاده شده است. اطلاعات جمع آوری شده وارد نرم افزار spss شده و سپس با استفاده از آمارهای استنباطی و مدل های آنتروپی و ساو مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. نتایج پژوهش حاکی ازآن است که پهنه مرکزی شهرهای مورد مطالعه در برخورداری از شاخص های استراتژی توسعه شهری از وضعیت مطلوبی برخوردار نمی باشند. از میان شاخص های استراتژی توسعه شهری بیشترین میزان تحقق مربوط به شاخص قابل زندگی بودن با میانگین 2.39 و مقدار توزیع 10.89- و کمترین میزان تحقق مربوط به شاخص بانکی بودن با میانگین 2.24 و مقدار توزیع 12.26- می باشد. براساس مدلSaw به لحاظ برخورداری از شاخص های استراتژی توسعه شهری، شهر قائمشهر در مقایسه با دیگر شهرها از وضعیت بهتری برخوردار بوده و شهر بابل در رتبه آخر قرار گرفته است.

گسترش سریع شهرها، باعث تغییرات شدید در الگوی فضایی آن ها شده است که  به اقدامات سریع عمرانی نیاز دارند. عدم شناخت و درک الگوی فضایی و کالبدی شهرها و عدم تلاش در حفظ احیا و سامان دهی آن ها، مشکلات فراوانی را در پی دارد. پژوهش حاضر با هدف شناخت الگوی فضایی شهر دامغان و کارآمدی دسترسی ها به خدمات شهری (خرید و آموزشی) انجام شده است. روش تحقیق، پیمایشی- توصیفی است و داده ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شده است. جامعه آماری تحقیق، کلیه ساکنین 25 سال به بالای شهر دامغان بوده که 385 نفر انتخاب و به روش نمونه گیری تصادفی ساده کنترل شده مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج با استفاده از مدل های آنتروپی نسبی و آنتروپی شانون، مدل هلدرن و ضریب سطح زیربنا نمایش و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج نشان داد که الگوی ساختار فضایی شهر دامغان متمایل به الگوی نامتمرکز، پراکنده و اسپرال می باشد. هم چنین، اختلاف معناداری بین ساختار فضایی شهر دامغان با ناکارآمدی دسترسی های شهروندان به مراکز خرید و آموزشی با اطمینان 95/0 و سطح خطای کوچک تر از 05/0  وجود دارد.

راهبرد ورود صنایع به نواحی روستایی در حکم راهکاری برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور های در حال توسعه تلقی می شود. صنایع روستایی به عنوان یکی از راهکارهای ایجاد تحول در نظام فضایی روستا ها محسوب شده که در ایجاد اشتغال ،پیوند تنگاتنگ با بخش کشاورزی و خدمات دارد. دراین بین صنایع دستی به عنوان دومین عامل رشد و توسعه ی تولید ناخالص ملی به عنوان مهمترین منبع رشد و توسعه اقتصاد مناطق روستایی به حساب می آید. چنانچه این صنعت را در کنار گردشگری قرار دهیم جایگاه آن افزایش چشمگیری خواهد یافت.هدف این پژوهش اولویت بندی اثر بخشی صنایع دستی در توسعه اقتصادی مناطق روستایی با استفاده از مدلهای تصمیم گیری غیر جبرانی(لکسیکوگراف) است.محدوده ی مورد مطالعه 11روستا از دهستان عشرستاق شهرستان بهشهر و روش تحقیق بصورت پیمایشی ، توصیفی- تحلیلی است . روش گردآوری اطلاعات نیز بصورت اسنادی و میدانی از طریق پرسشنامه در قالب طیف لیکرت طراحی شده و سئوالات تحقیق از طریق نرم افزار(SPSS) مورد ارزیابی قرار گرفته شده است، نتایج تحقیق نشان می دهد با توجه به مقایسه حد متوسط گویه های مورد ارزیابی در هر یک از شاخص ها می توان استنباط کردکه کلیه شاخص ها بالاتر از حد متوسط بوده و این تغییرات به لحاظ آماری معنادار برآورد شده و همچنین با توجه به نتایج بدست آمده از روش لکسیکوگراف(ترتیبی) روستاهای،بخکش، جوربند و متکازین بیشترین تاثیر را از صنایع دستی و خرد برخوردارشده اند.

استان مازندران با تنوع اکوسیستم های مناسب و مساعد برای زیست انسانی و تنوع جاذبه های طبیعی و چشم اندازها و مناظر با ارزش زیست محیطی جزو مهمترین نقاط جمعیت پذیر کشور به شمار می رود، که در سال 1365 دارای 33 نقطه شهری با جمعیتی معادل 893293 (2/39 درصد جمعیت استان) بود. در سال 1375 تعداد نقاط شهری استان به 37 عدد افزایش یافت، که با 9/6 درصد افزایش، جمعیتی معادل 1202469 نفر (2/46 درصد جمعیت استان) را در خود جای داده بود. در سرشماری سال 1385 از 1020 نقطه شهری کشور، 51 شهر معادل 5 درصد به استان مازندران اختصاص داشت، که با جمعیتی برابر 568949/1 نفر 2/3 درصد از جمعیت شهری کشور و 2/54 درصد از جمعیت استان را شامل گردید که برای اولین بار در تاریخ توسعه استان متوسط جمعیت شهرنشین استان سرانجام بر جمعیت روستانشین غلبه پیدا نمود. این افزایش شهرنشینی و استفاده از سرزمین جهت توسعه سکونتگاه های شهری در استان بدون در نظر گرفتن توان های اکولوژیک و پتانسیل های محیطی منجر به پیامدهای ناگوار و تخریب محیط زیست در استان می گردد، که در نهایت منابع طبیعی را در معرض تهدید قرار می دهد و محیط را از توسعه پایدار دور می سازد. از اینرو تحقیق حاضر با هدف پهنه بندی کاربری توسعه شهری بر اساس توان های اکولوژیک با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره مبتنی بر GIS در استان مازندران صورت پذیرفته است. نتایج حاکی از آن است که 23 درصد از مساحت استان (1187 واحد اکولوژیک با مساحت 908/532572 هکتار) به پهنه مناسب، 47 درصد از مساحت استان (1275 واحد اکولوژیک با مساحت 652/1125391 هکتار) به پهنه متوسط و 47 درصد از مساحت استان ( 2192 واحد اکولوژیک با مساحت 605/720143 هکتار) به پهنه نامناسب کاربری توسعه شهری اختصاص یافته است.

گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد ملی کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال توسعه را تشکیل می دهد. بسیاری از کشورهای پیشرفته و درحال توسعه با درک جایگاه جهانگردی در چرخه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ارتباطات و مسائل سیاسی این فعالیت انسانی و پویا و صنعت بدون آلودگی را سرلوحه فعالیت های پیشرو در کشورشان قرار داده اند. هدف از پژوهش حاضر مطالعه و تدوین برنامه راهبردی و اجرایی توسعه صنعت گردشگری در راستای رشد و توسعه اقتصادی در شهر کیاسر می باشد. ادبیات تحقیق از منابع اسنادی- کتابخانه ای و همچنین روش پیمایشی گرداوری شده است. روش تحقیق از نوع هدف توصیفی- تحلیلی می باشد و با استفاده از مدل برنامه ریزی استراتژیک SWOT ، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید  توسعه گردشگری شهر شناسایی و راهبردهای مناسب در راستای توسعه گردشگری در منطقه ارائه شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، باوجود جاذبه های فراوان اکو توریستی، شهر کیاسر نتوانسته از فرصت های پیش رو استفاده لازم را درزمینه اقتصادی به عمل بیاورد. از مهم ترین نقاط ضعف آن نیز نبود برنامه ریزی های جامع توسعه گردشگری، ضعف مدیریتی و نبود سرمایه لازم در این زمینه می باشد. راهبردهای تهاجمی تدوین شده توسعه گردشگری شهر کیاسر به ایجاد یک نظام برنامه ریزی مناسب، فراهم آوردن امنیت در شهر،  دسترسی آسان و توجه به فرهنگ و آداب ورسوم بومی مردم می پردازد .

  در دهه های اخیر با بروز مشکلاتی ناشی از رشد کالبدی فضایی وسیع شهرها مانند کاهش کیفیت زندگی و شاخص های توسعه انسانی، عدم برخورداری کامل شهروندان از خدمات و مسکن، وجود فضاهای رها شده شهری و متروکه و بافت های فرسوده در نواحی شهر سبب شده به رویکرد توسعه میان افزا با احیای ظرفیت های موجود درون شهرها در جهت جلوگیری از تخریب محیط زیست و منابع طبیعی، ساماندهی فضایی و کالبدی شهر و استفاده بهینه از اراضی شهری توجه شود. هدف اصلی این پژوهش نقش رویکرد توسعه میان افزا در ساماندهی شهر جلگه ای بهشهر می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی –تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، مدیران و کارشناسان دستگاه های اجرایی و شهروندان می باشند. با توجه به معیارهای توسعه میان افزای، اثرگذاری این رویکرد در ساماندهی و هدایت اصولی برنامه های توسعه شهری و عملکرد نهادهای مدیریت شهری در بهبود فضایی – عملکردی و ساماندهی شهری 29 شاخص به عنوان چارچوب تحلیلی پژوهش در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل نشان می دهد در بهره برداری از ظرفیت ها و عرصه های توسعه درونی شهر بهشهر، تنها به معیارهای زیست محیطی( با میانگین2.91 و آماره تی 1.21-) در برنامه های توسعه شهری توجه شده و نهادهای مدیریت شهری بادید تک بعدی به بهبود شاخص های زیرساختی(با میانگین 3.09 و آماره تی 2.54) از میان ابعاد پنج گانه توجه نموده اند. همچنین در حوزه  بهبود فضایی – عملکردی و ساماندهی شهری بهشهر، نهادهای مدیریت شهری تنها در توسعه تراکم خالص شهری، استفاده بهینه از زیرساخت ها و تسهیلات موجود، توسعه شبکه معابر و شناسایی و بهره گیری از ظرفیت های موجود جهت توسعه درونی دارای عملکرد نسبتاً مطلوب بوده و به وضعیت سرانه ها در نواحی شهری و  کاهش فشار توسعه در پهنه های فضای سبز توجه چندانی نداشته اند. در نهایت بر اساس نظرات متخصصان شهری، توجه به پهنه بندی عملکردی، هزینه ها و نیازهای مالی، تراکم در نواحی شهری، مشکلات از نگاه ساکنین و شهروندان و بهبود زیرساخت ها به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر بر توسعه میان افزای شهر بهشهر تعیین شده است.

امروزه مقوله توسعه دغدغه ی خاطر بسیاری از کشورهاست، و توسعه نیز چیزی جز رضایت بخش تر کردن وضعیت زندگی مردم نیست. مطالعه شبکه شهری به انسانها این آگاهی را می دهد که چگونه در فضای جغرافیایی معین بر موانع ارتباطی و مبادلاتی خود فائق آمده و ماشین اقتصادی نواحی و مناطق خود را چگونه و  به اتکا کدام داده ها بکار بیاندازند و با توجه به تعدد نقش شهرهای موجود در شبکه ،روابط پیچیده بین آنها در سطح ناحیه را چگونه برقرار کرده و نظم دهند ، تا این سیستم موجب رضایت بخش شدن زندگی شان شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است ، بنابراین از مدل نقطه جدایی برای تعیین شکل شبکه شهری استان مازندران براساس آستانه های اقتصادی یا مرز های تجاری شهرهای اصلی نواحی استان استفاده شده است و سپس با استفاده از شاخص ترکیبی توسعه، توسعه پایدار شهری استان در نواحی ( شهرستان های) استان تحت حاکمیت شهرهای اصلی شبکه تعیین شده است .  در این پژوهش از روشهای کتابخانه ایی  وکارتوگرافی برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است . جامعه آماری این تحقیق 51 شهر استان مازندران و بویژه 21 شهر مرکز نواحی این استان بوده است. برخی از نتایج بدست آمده در این پژوهش عبارت است از ؛ استان مازندران دارای شبکه شهری واحدی نیست( در شرق شبکه ایی قطاعی و در غرب شبکه ایی خطی ) ، نابرابری در میزان توسعه پایدار شهری در استان مازندران حکمفرما است ، تقریبا" شهرهای شبکه شهری خطی در سطح توسعه یافتگی بالا و شهرهای موجود در شبکه شهری قطاعی در طبقه فرو توسعه یافته و محروم قرار گرفتند ، نواحی (شهرستان های) محروم و فرو توسعه یافته استان دارای درصد شهرنشینی بالایی هستند ، با توجه به نقاط جدایی شهرهای مراکز نواحی( شهرستان) از شهر ساری  ، شبکه شهری استان  از طریق انتقال بموقع و عادلانه جریان ( در شبکه خطی) موجب توسعه و با مکش بی موقع و استعمارگونه جریان ( در شبکه قطاعی) موجب عدم توسعه و محرومیت شهرها شده است و ... 

پایداری اجتماعی یکی از ابعاد پایداری محلات شهری است که برای دستیابی به پایداری امری کلیدی می باشد. لذا توجه به آن، در نظر گرفتن توزیع بهینه امکانات به نفع همه قشرهای اجتماعی جامعه بوده و عدالت را در زمینه اجتماعی و فضایی فراهم می آورد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان پایداری اجتماعی محلات 22گانه شهر بابلسر از منظر ساکنان انجام گرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد که پرسشنامه ای در قالب 5 بعد و 34 زیرشاخص تنظیم گردید و تعداد 375 پرسشنامه براساس مدل کوکران به صورت تصادفی در میان جامعه آماری مورد مطالعه توزیع شد. برای تجزیه و تحلیل شاخص های پایداری اجتماعی در محلات هدف از آزمون میانگین تی یکطرفه بر مبنای عدد 3 و در نهایت برای نشان دادن وضعیت محلات از نظر پایداری اجتماعی از کریتیک و روش ویکور بهره گرفته شد. یافته های آزمون تی یکطرفه بیانگر آن است که میزان پایداری در شاخص های ایمنی و امنیت (52/3)، سرمایه اجتماعی (16/3)، حس تعلق به مکان و کیفیت زندگی (26/3) نامطلوب و تنها شاخص مشارکت اجتماعی (87/2) نسبتا مطلوب می باشد. همچنین نتایج حاصل از امتیاز و رتبه بندی محلات نشان می دهد که 1/59درصد محلات در وضعیت پایداری اجتماعی ضعیف و کاملا ناپایدار قرار دارند. در مجموع، وضعیت پایداری محلات مورد مطالعه نامطلوب ارزیابی می شود.

پژوهش حاضر با هدف سنجش و ارزیابی پایداری اجتماعی شهرهای کوچک استان مازنداران انجام شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات با توجه به ماهیت مطالعه حاضر، به دو صورت کتابخانه ای و میدانی می باشد. جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر تمامی شهرهای کوچک استان که جمعیتی کمتر از 50 هزار نفر دارند می باشد. برای انتخاب نمونه، کل استان مازندران از نظر وسعت و جمعیت به سه ناحیه ی مازندران شرقی، مرکزی و غربی تقسیم بندی شده است و در هر ناحیه چند شهر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. انتخاب خانوارهای شهری به روش «تصادفی سیستماتیک» و انتخاب شهرهای نمونه به روش «تصادفی خوشه ای» بوده که تعداد 7 شهر انتخاب گردیده است. یافته های تحقیق بر اساس مدل بارومتر پایداری نشان از وضعیت نامطلوب پایداری اجتماعی در شهرهای کوچک مورد مطالعه بویژه شهرهای واقع در بخش مرکزی استان دارد. نتایج بدست آمده نشان می دهد، عواملی مانند ناپایداری شاخص های کیفیت زندگی هم از بعد ذهنی و هم عینی، نارضایتی از عملکرد ارگانهای دولتی، کیفیت پایین خدمات عمومی، عدم رضایت شغلی، سطح پایین عملکردی شهر در شاخص خدماتی و تنوع فرهنگی بواسطه توریستی بودن شهرهای ساحلی بیشترین سهم را در ناپایداری اجتماعی این شهرها داشته اند. بنابراین در امر سیاست گذاری جهت پایدارسازی ابعاد اجتماعی، توجه به عواملی که سبب افزایش کیفیت زندگی در این شهرها می شود ضروری است.

مقدمه: برنامه ریزی شهری از آنجایی که با تخصیص و توزیع منابع کمیاب در بین مکان های مختلف شهر در ارتباط است، متکی بودن آن به معیار های پراکنش فضایی خدمات شهری، امری ضروری به نظر می رسد. هدف پژوهش: هدف از پژوهش حاضر بررسی پراکنش فضایی کاربری های خدمات شهری در سکونتگاه های مراکز شهری شهرستان های استان مازندران است. روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و روش آن توصیفی - تحلیلی است. گردآوری داده های موردنیاز تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی از سالنامه آماری استان مازندران در سال 1396صورت گرفته است. در این پژوهش برای سنجش معیار پراکنش فضایی خدمات شهری از شاخص های خدمات تفریحی - رفاهی، خدمات حمل ونقلی، زیرساخت های شهری، عمران شهری، فضای سبز شهری، خدمات آموزشی، خدمات بهداشتی - درمانی و خدمات فرهنگی استفاده شده است. برای رتبه بندی مراکز شهری شهرستان های استان مازندران براساس وضعیت توسعه خدمات شهری مدل ویکور بکار رفته است. قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه، مراکز شهرستانهای استان مازندران می باشد. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که تنها 7 شهر استان که شامل نقاط شهری 4 شهرستان بابلسر، فریدونکنار، کلاردشت و رامسر می باشند، در گروه های کاملاً برخوردار، برخوردار و نیمه برخوردار قرار دارند و شهروندان آنها از نظر برخورداری از خدمات شهری وضعیت ایده آلی دارند. به عبارت دیگر خدمات رسانی به شهروندان در شهرهای بابلسر، بهنمیر، هادی شهر، فریدونکنار، کلاردشت، رامسر و کتالم و سادات شهر به میزان زیادی قابل قبول می باشد. نتایج: نتایج تحقیق نشان می دهد که نزدیک به 90 درصد از شهرهای استان مازندران ازنظر شاخص های خدمات شهری وضعیت نامطلوب و پایین تر از متوسط دارند و کمبود خدمات شهری مدنظر تحقیق به نسبت جمعیت این شهرها بطور چشمگیری احساس می شود.

از آنجا که شهرهای ساحلی امروزه، بیشترین رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری را تجربه کرده و تحت تاثیر فعالیت های عظیم انسانی قرار گرفته اند که موجبات رشد پراکنده شهری در زمین های مولد ساحلی و کشاورزی پیرامون این مناطق و بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی و کاهش کیفیت اکوسیستمی آنها شده است، پژوهش حاضر با هدف ارانه راهکاری به منظور سنجش میزان هوشمند بودن پدیده رشد شهری در شهرهای ساحلی انجام گرفته است. بدین منظور در پژوهش حاضر به منظور تبیین فضایی رشد هوشمند در سطح شهر ساحلی بابلسر 384 پرسشنامه بین خانوارهای ساکن محلات 22 گانه شهر بابلسر توزیع و شاخصی را با توجه به سه عامل تراکم و فشردگی، دسترسی و مجاورت و ترکیب کاربری های زمین بر اساس مدل اوینگ تعدیل یافته محاسبه نمودیم. بر این اساس با استفاده از روش تحلیل مولفه های اساسی، امتیاز استاندارد هر عامل را با میانگین 100 و واریانس 25 بدست آورده و سپس میزان شاخص رشد هوشمند در سطح محلات شهر محاسبه کرده ایم. نتایج پژوهش نشان می دهد محلات غرب بابلرود و تا اندازه ای از محلات مرکزی شهر از حیث شاخص رشد هوشمند در موقعیت بهتری نسبت به محلات پیرامونی قرار دارند

هدف پژوهش حاضر بررسی تحقق پذیری طرح های توسعه شهری بر سازمان فضایی شهر ساحلی بابلسر می باشد، لذا از لحاظ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و از لحاظ هدف، کاربردی می باشد. جهت جمع آوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای-اسنادی از طریق تحلیل گزارش های کمیسیون ماده 5 و 100 در یک دوره 11 ساله (1384 تا 1394) و همچنین بررسی های میدانی، مصاحبه صورت پذیرفته است. یافته های حاصل بیانگر آن است که از مجموع مساحت 1652 هکتاری شهر ساحلی بابلسر در حدود 60 هکتار از طریق افزایش تراکم های غیر مجاز، تغییرکاربری ها و تفکیک، دستخوش تغییرات اساسی گردیده که با اصول طرح های شهر مغایرت فراوان دارد. نتایج پژوهش ضمن تأیید فرضیه ارائه شده، بیانگر آن است که هر سه عنصر اصلی (بخش دولتی، بخش خصوصی و بخش عمومی) به عنوان گردانندگان سازمان فضایی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در تغییرات به وجود آمده در شهر بابلسر تأثیرگذار بوده است، همچنین با توجه وابستگی مدیریت شهری بابلسر به درآمدهای حاصله از افزایش تراکم ها، این روند از سال 1385 تا 1393 ادامه داشته است اما در سال 1394 کاهش داشته و به سمت تفکیک اراضی گرایش یافته است همچنین این افزایش تراکم ها در تمامی محله های 16 گانه شهر بابلسر یکسان نبوده و بیشترین آن در محله نخست وزیری بوده است.