علی محمد موذنی

علی محمد موذنی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۹۱ مورد.
۴۱.

نامدار گمنام بررسی متن بلاغهُ المُراد فی طریق الأوراد اثر عیدعاشق خبوشانی (جشنی) صوفی و عارف سده های هفتم و هشتم هجری قمری (زنده در 719 ه .. ق.)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عرفان تصوف بلاغه المراد جشنی خبوشانی عاشیق آداب مریدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۵۲
بلاغه المراد فی طریق الأوراد متنی کهن و ناشناخته با موضوع تعلیم آداب سلوک عرفانی به مریدان است. این کتاب توسّط شخصیّتی ارجمند امّا بی نام و نشان از رجال صوفیه قرون هفتم و هشتم هجری قمری خراسان به نام «عیدعاشقِ خَبوشانی» با تخلّص شعری «جشنی» نوشته شده است. کتاب حاوی ویژگی های دستوری و واژگان و ترکیباتی بدیع از نظم و نثر خراسان است که برخی از آن در سایر آثار ادبی این دوره، تکرار نشده است. از ویژگی های شاخص این اثر، مدّت تألیف آن است که تماماً در طیّ سه روز به رشته تحریر درآمده که در متون ادبی از استثنائات است. نویسنده خود از مشایخ صوفی و از شاگردان شیخ حسن شمشیری صوفی شهیر قرن هفتم است. بلندای عرفانی نگاه نویسنده از خلال متن هویداست چنان که گاه نویسنده با پرهیز از افشای اسرار الهی دم فرو می بندد. در این نوشتار تلاش می شود تا ضمن آشنایی با مؤلّف و اثر او، شمّه ای کوتاه درباره سرشت ادبی و مفاهیم فرهنگی این کتاب در کنار مباحث نسخه شناسی و کتابشناسی آن، بیان شود.
۴۲.

جلوه های جامعه شناختی و شگرد طنز در اشعار عامیانه جنوب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اشعار عامیانه طنز دوبیتی جنوب فرهنگ مردم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۶۰۹
طنز یکی از مهم ترین شیوه های بیان مفاهیم در گونه های ادب عامیانه است. همان گونه که طنز در ارزش گذاری هنر رسمی در پوشش خنده هدف های جدی را دنبال می کند و قلمرو آن در مسایل اجتماعی بسیار گسترده است، در فرهنگ عامه نیز جدی و قابل تأمل است. ادبیات عامیانه جنوب نیز بخشی از گنجینه ارزشمند فرهنگ عامه است که بازتاب شیوه زندگی، اندیشه، باورها وآداب و رسوم مردم جنوب است. این پژوهش می کوشد که زمینه های جامعه شناختی طنز و شگردهای ایجاد آن را در اشعار عامیانه جنوب بررسی کند. به منظور بررسی طنز در اشعار عامیانه جنوب، ابتدا شواهد شعری مورد نظر از منابع مکتوب استخراج شد. پس از دسته بندی به عناصر معنوی و مادی و نظام اجتماعی، نمونه هایی برای جلوگیری از بسط کلام انتخاب شد. زمینه های اجتماعی طنز مطرح شده در اشعار عامیانه جنوب عبارت است از: شکایت و اعتراض، ستم ستیزی، نظام اجتماعی، شرایط زندگی و ازدواج. طنز در اشعار عامیانه جنوب با شگردهای اغراق، مناظره، مقایسه، تهکم تشبیه به حیوان، تحقیر، طنز رفتاری و مهمل گویی ایجاد می شود. طنز در اشعار عامیانه جنوب به صورت طنز موقعیت، طنز آیینی و طنز گفتاری جلوه می کند.
۴۳.

بررسی عنصر «لحن» و کارکرد آن در «الهی نامه» عطار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الهی نامه عطار روایت لحن طنز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۴۸۵
«الهی نامه» از منظومه های عرفانی و اخلاقی عطار است که با دو طرح روایی کلان و خرد و با هدف القای مسائل مهم عرفانی و اخلاقی سروده شده است. بررسی دقیق این کتاب نشان می دهد که به سبب ضعف های آشکار دو عنصر «تعلیق» و «فضاپردازی» در این کتاب، «لحن» مهم ترین عامل برای تأثیرگذاری بر مخاطب است. مهم ترین عامل پیش برنده طرح در حکایت کلان و حکایات خرد، گفت وگو است و لحن این کتاب به صورتی منظم و با کمترین تنوع، متناسب با شخصیت های گفت وگوکننده، تکرار شده است. تقابل اصلی شخصیت در حکایت کلان، میان «پدر» و «پسر» است که در مضمون و لحن کلام دو شخصیت ایجاد شده است. لحن غالب شخصیت پدر، «واعظانه» و لحن غالب شخصیت پسر، مصرانه است. این ساختار لحن به گونه ای کاملاً آشکار در حکایات کوتاه نیز تکرار شده است. لحن واعظانه و جاهلانه، در حکایات کوتاه نیز میان شخصیت-های «دیوانه و عاقل»، «زیردست و زبردست»، «غلام و شاه»، «عارف و عامی» و... تکرار می شود. لحن واعظانه، برآیند لحن های «متعجبانه»، «سرزنشگرانه»، «متعصبانه» و «فیلسوف مآبانه» است. به همین دلیل عناصری مثل «پرسش»، «شرط»، «صفت» و «ندا» بارها در گفت وگو به کار می رود که عناصر اصلی ایجاد لحن های یادشده است. لحن مهم دیگر در الهی نامه، لحن طنزآمیز است که فقط در حکایات کوتاه، این لحن را می بینیم. برای ایجاد این لحن از عناصری مثل دعا، استعاره تهکمیه، پارادوکس، شرط و پرسش استفاده شده است. شخصیت مثبت حکایاتی هم که لحن طنزآمیز دارند، «دیوانه» است که در تقابل با خدا و شخصیت عاقل قرار می گیرد.
۴۴.

بررسی جامعه شناختی- هنری دوبیتیهای فایز

تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۱۰۵۰
دوبیتی از مردمی ترین قالبهای شعری فارسی است. یکی از راه های شناخت روحیات مردم هر منطقه، مطالعه و بررسی فولکلورآن منطقه میباشد. فایزدشتی یکی از دوبیتی سرایان محبوب مردم جنوب است که باید سر این محبوبیت را درمنعکس نمودن عناصر فرهنگ بومی و سخن گفتن از آلام و آمال آنان دانست. نوشتار حاضر بر آن است تا تاثیر متقابل فرهنگ بومی جنوب و دوبیتی های فایز را بیان نماید؛ از اینرو شباهت و اختلاف روایت دوبیتی ها و عناصر معنوی و مادی فرهنگ مردم را مورد بررسی قرار داده است. محبوبیت فایز نزد مردم و همچنین عقاید و باورهای ویژه مردمی، موجب تبدیل شدن وی به یک اسطوره مردمی گردیده و مردم جهت تبیین هنر شاعری او به افسانه سرایی دست زده اند. فایز شاعری مردمی است که درخلال دوبیتی هایش از امثال و حکم رایج بهره برده است و مردم نیز اشعار وی را در فرهنگ خود واردکرد هاند. بسیاری از دوبیتی ها در آوای شروه مردم جنوب و لالایی های آنها ماندگارشده اند. فایز شاعری روستایی است که تصاویر شعرش را از محیط زندگی خود میگیرد. این تصاویر بیانگرحال و هوای خاص روستاهای شهرستانهای دشتی، دشتستان و تنگستان است.
۴۵.

تفسیر و تحلیل مرگ گریزی و جلوه ی آن در خلق شخصیت های رویین تن ملل جهان (با تأکید بر وجوه اشتراک شخصیت های اسفندیار، آشیل، زیگفرید و بالدر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسطوره حماسه رویین تنی مرگ گریزی اسفندیار آشیل زیگفرید ‌بالدر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۷۸
     آدمی از ابتدا سوال ها و چالش هایی را پیش روی خود دیده و همواره سعی بر آن داشته است که جوابی برای این پرسش های خود بیاید. یکی از این مسائل که از همان دوران آغاز زندگی بشر گریبان گیر وی بوده است، هویت و ماهیت مسئله ی مرگ بوده است، چون موجودی که تشنه ی بقا بوده است را به سوی فنا و نابودی می کشاند. انسانی که با مشکل حل ناشدنی و گریزناپذیر مرگ رویاروی بود در ضمیر خویش به دنبال راه رهایی می گشت تا تسلی خاطر آشفته ی خویش را نه در دنیای بیرون، بلکه در جهان ذهن خویش جستجو کند.     تکاپوی همه ی اقوام و ملل در تمام دوران سبب گشت تا آن ها به خلق شخصیتی توانمند دست بزنند که از فنا، و آسیب و گزند در امان باشد و به نوعی نامیرا و ابدی باشد و به این دلیل است که در فرهنگ ها، اساطیر و آثار حماسی ملل مختلف شخصیت هایی را می بینیم که ویژگی های مشابهی دارند و برجسته ترین ویژگی این اسطوره ها، رویین تنی است. در این پژوهش سعی می کنیم با بیان مشترکات چهار شخصیت ، که از مشهورترین قهرمانان رویین تن ملت ها به حساب می آیند ریشه ی مشترک خلق این آثار و تلاش برای تدبیر مرگ اندیشی بشر پیشین را نشان دهیم.
۴۶.

سلسلة قادریه و شیخ عبدالقادر گیلانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شیخ عبدالقادر گیلانی عارف قادریه هند

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات جریانها و مکتبهای عرفان و تصوف
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات عرفا و صوفیه
تعداد بازدید : ۴۷۲۶ تعداد دانلود : ۱۸۶۲
این مقاله به بررسی احوال و برخی آثار شیخ عبدالقادر گیلانی عارف سده ی پنجم می پردازد که پیروان بسیاری در شبه قاره و مخصوصاً کشور هندوستان دارد. از جمله آثار او الغنیه الطالبی، رسائل، فتوح الغیب و سرالاسرار می باشد. یکی از مهمترین  دلایل پرداختن به این موضوع آن است که قادریه با این که یکی از نخستین طریقه های منظم صوفیانه در اسلام است ولی در مجموع با فقر شدید کارهای تحقیقی رو به رو است و عقاید و باورهای آنان به مراتب بیشتر از آن که غیر اسلامی باشد اسلامی است و حتی خود مدعی هستند بهترین گروه مسلمانان و مومنان واقعی آنان هستند و با این وجود ناشناخته باقی مانده اند .  لزوم این تحقیق آنکه سلسله قادریه در شبه قاره، یکی از سلسله های پرطرفدار است. با این وجود آثار و احوال شیخ شناخته شده نیست و بیشتر به زبان عربی است و تنها از رسوم عارفانه این سلسله پیروی می شود. در این تحقیق  سعی می شود که جلوه ای روشن تر از بنیان گذار طریقت قادریه، آثار و احوالش به پیروان او و محققین ارایه شود. در این پژوهش به دلیل بنیادی بودن آن از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است.
۴۷.

بازتاب تمثیلی و لفظی اسمای الهی در آثار عطار(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: آثار عطار اسمای الهی تمثیلی و لفظی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۲۸۶
بازتاب تمثیلی و لفظی اسمای الهی در آثار شیخ فریدالدّین عطّار نیشابوری، به ویژه در مثنویّاتش؛ اهمّیت فراوان و جایگاه والایی دارد. پی بردن به چگونگی کاربرد اسمای الهی در آثار این شاعرِ عارف؛ مستلزم آگاهی از نظر وی درباره ی توقیفی بودن اسما و صفات خداوند است. مقاله ی حاضر، ابتدا دیدگاه عطّار را در این مورد مشخّص ساخته؛ با استناد به داده های تحقیق نتیجه می گیرد که وی معتقد به عدم توقیفی بودن آن هاست. سپس به بررسی چگونگی بازتاب برخی از اسمای خداوند از لحاظ لفظی، حقیقی و تمثیلی؛ به همراه شواهد مثال از آثار عرفانی و تعلیمی وی می پردازد و آن ها را از جنبه های مختلف شکلی و ماهوی مورد بررسی قرار می دهد. با دقّت در منظومه های تعلیمی و داستان های تمثیلی و رمزی عطّار، معلوم می شود که مشرب عرفانی وی «وحدت وجودی» است، لذا تطابق کامل و یگانگی حقیقی بین صفات و ذات خداوند، در آثار وی کاملاً مشهوداست. همین ویژگی، آثار عطّار را منشور اسمای الهی قرار داده که اغلب آن ها را به کمک تمثیل های کوتاه و به گونه ی رمز و اشاره بیان کرده است.
۴۸.

بررسی و تحلیل تمثیل حکایت آن عاشق که شب بیامد برامیدِ وعده معشوق ...(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: مثنوی تمثیل حکایت عاشق وعده معشوق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۱۸۶
مثنوی، دریای بی کران معرفت، به عنوان یک اثر تعلیمی ممتاز، تمثیل در آن یک شگرد بلاغی است که خودِ داستان گویی تنها هدف آن نیست بلکه انتقال معانی و پیام های عمیق تر، درجه نخست اهمیت را دارد. این شگرد بلاغی ((تمثیل)) به دلیل ویژگی تأثیر گذاری و اقناعی، کاربرد بسیار بالایی دارد. مثنوی معنوی نمونه بارز و شاخص یک اثر تعلیمی است که مولانا به مناسبت نوع اثر، با استفاده از این ابزار ((تمثیل)) در مسیر هر چه روشن تر شدن مفاهیم پیچیده ذهنی مورد نظر خود گام برداشته است. و گاه نیز برای آسان تر شدن و القای این مفاهیم از آوردن حکایاتی در دل یکدیگر بهره جسته است در پژوهشی که در پی می آید برآنیم تا لایه های مختلف تمثیل یکی از حکایت های دفتر ششم با عنوان حکایت آن عاشق بر امید وعده معشوق، به آن وثاقی که اشارت کرده بود، را تحلیل و بررسی نماییم.
۴۹.

بررسی قلندریات سنایی از لحاظ محتوا

کلیدواژه‌ها: سنایی قلندریات ملامتیه کفر خرابات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱ تعداد دانلود : ۷۵۲
شعر قلندری بیانگر آخرین مرحله تکامل احوال صوفیانه و اوج بیان اندیشه های ایشان در زبان هنر است. بی شک تنها راه شناخت تکامل احوال عارفان، تغییرات زبانی و محتوایی افکار ایشان خواهد بود. سنایی نیز همچون بسیاری از موارد دیگر آغازگر نشر این مفهوم در عرصه شعر بوده است. زبان و اندیشه سنایی در عرصه قلندریات رنگ و بویی دیگر می گیرد، زبانی بی پروا با اندیشه های نامتعارف که گویی کوششی است در جهت رسیدن به اخلاص.در این مقاله برآنیم تا به بررسی قلندریات سنایی از لحاظ محتوا بپردازیم.
۵۰.

نظام داستان پردازی در حکایات حدیقه ی سنایی

کلیدواژه‌ها: داستان پردازی حکایات عرفانی کمینه گرایی حدیقه الحقیقه سنایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۵۷۰
حدیقه الحقیقه سنایی منظومه ای است عرفانی که در قالب داستان ها و حکایات و تمثیل ها به آموزش تعالیم دینی و اخلاقی می پردازد. این اثر از متون عرفانی است که ایجاز و سادگی خصیصه عمده آن است. بنابراین پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزارکتابخانه ای انجام گرفته، بر آن است تا نظام پردازش داستان های حدیقه الحقیقه سنایی غزنوی، خصوصاً حکایت های کوتاه آن را با الگو قراردادن ویژگی کمینه گرایی تجزیه و تحلیل، و عناصر و ویژگی های حکایات این اثر را با عنایت به شخصیّت و شخصیّت پردازی، پیرنگ، جایگاه گفتگو، صحنه و صحنه پردازی، بررسی نماید. برای رسیدن به این منظور، سی حکایت از حدیقه سنایی انتخاب و ویژگی های مختلف آن بررسی و تحلیل شد و نتایج به دست آمده مبنی بر این است که حکایات حدیقه سنایی بسیاری از ویژگی های کمینه گرایی همچون: ایجاز، پیرنگ ساده، بسیاری گفتگو، محدودیت شخصیّت ها و صحنه پردازی را داراست و سنایی در این زمینه بسیار موفّق بوده است.
۵۱.

استقبال و معارضه حزین لاهیجی در قصاید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قافیه سعدی مضمون سنایی خاقانی ناصرخسرو ردیف انوری حزین لاهیجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۱ تعداد دانلود : ۴۱۶
حزین لاهیجی از شاعران و علمای برجستة سدة دوازدهم هجری است که بیشتر ایّام خود را در هند گذرانیده است. وی تقریباً به همه موضوعات علمی عصر خود تسلّط داشته و دربارة آنها دست به نگارش زده است. وی با اینکه شاعری را به عنوان هنر اول خود محسوب نمی کند و مقام علمی او فراتر از شاعری او است، صاحب اشعار فراوانی در قالب های گوناگون: غزل؛ قصیده؛ قطعه؛ ترکیب بند؛ رباعی و مثنوی است. برجستگی و امتیاز وی در زمینة شاعری، بیشتر در غزل های اوست. حزین چهل قصیده دارد که اغلب محتوای آنها را، توحید، نعت حضرت رسول(ص)، مدح و منقبت حضرت علی (ع) و پیشوایان دین تشکیل می دهد. منقبت حضرت علی(ع) پربسامدترین قصاید اوست. وی در قصاید خود به ترتیب از انوری، خاقانی، سنایی، سعدی و ناصرخسرو استقبال کرده و با همان وزن و قافیه و ردیف و با پاره ای کلمات و مضامین مشترک اشعار خود را سروده است. ارادت او به پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) و سایر ائمه (علیهم السلام)، باعث شده است تا در مقابل مدّاحان متملق مثل انوری به معارضه برخیزد و با ذکر نام آنها اشعارشان را سحر، و مدایحشان را دروغین جلوه دهد و در برابر آنها، اشعار خود را سحر حلال و بیان صدق معرفی نماید. این مقاله با روش کتابخانه ای و به شیوه ی تحلیل محتوای قصاید به بررسی این موضوع و انطباق قصاید حزین با شاعران یاد شده می پردازد .
۵۲.

مقا یسه شرح و ترجمه دفتر دوم مثنوی نیکلسون با شروح مثنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۴۱۷
تاکنون شروح گوناگونی بر مثنوی معنوی نگاشته شده است . برخی از دیدگاه ادبی ،عرفانی ،فلسفی و موضوعی بدان پرداخته اند . گوناگونی شروح ، مقایسه آنها را ایجاب می کند ،استادان نیکلسون، شهیدی ، استعلامی و زمانی هر یک به شیوه  خود به شرح این کتاب عظیم همت گماشته اند . این شروح مشابهات بسیار دارند ، تفاوت هایی نیز دارا هستند . در تفسیر عرفانی ، ذکر یا عدم ذکر آیات و احادیث ابیات ، باورهای مذهبی و گاه به سبب تفاوت در ضبط واژه یا بیت اختلافاتی در شروح مشاهده می شود .در این مقاله کوشش بر آن است تا تفاوتهای شروح دفتر دوم  مثنوی فوق الذکر از وجوه مختلف بررسی  می شود 
۵۳.

کدخدای حجره ی راز (بیان دیدگاه های عرفا در باب عزلت و بررسی آن در دیوان خاقانی با رویکرد روایی و تمثیلی)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: خاقانی عرفان عزلت روایی و تمثیلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۲۲۶
یکی از مفاهیم پرکاربرد در حوزه ی متون عرفانی بحث در مورد «عزلت» و مفاهیم وابسته بدان مانند خلوت، گوشه نشینی و چله نشینی می باشد. این مفهوم چنان پراهمیت می باشد که بسیاری از نظریه پردازان تصوف را واداشته تا بخش هایی را در آثار خود بدان اختصاص دهند. ایشان نیزگاه آن را ستوده و سفارش کرده و گاه آن را نکوهیده و حتی حرام دانسته و گاه نیز به تقسیم بندی آن پرداخته اند. این مقاله برآن است که به بررسی و تحلیل دیدگاه ها و بیان نظریات ایشان با رویکرد روایی و تمثیلی در این زمینه بپردازد و به دنبال آن این مفهوم را به طور خاص در دیوان خاقانی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
۵۴.

مقایسه ی اختلافات شرح مثنوی نیکلسون در دفتر اول با شرح مثنوی استادان فروزانفر، کریم زمانی و استعلامی

کلیدواژه‌ها: شرح مثنوی نیکلسون فروزانفر کریم زمانی استعلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۱۲۶۸
بسیاری ازآثارادبی وفرهنگی کشورما،با تاثیرپذیری از کلام وحی،احادیث نبوی وکلام معصومین(ع) خلق شده است.مثنوی معنوی نیز یکی ازاین آثاراست که افزون برغنای فرهنگی،علمی،عرفانی،تعلیمی ووسعت وعمق دیدگاه مولانادرحقایق انسانی، تاثیر بسیار زیاد کلام وحی برآن تا جایی است که آن را «قرآن عجم» نامیده اند و همچنین بهره مندی مولوی از احادیث و روایات نبوی وائمه ی اطهار(ع) موجب شده تا با وجود تفسیرها، شرحها وتوضیحات وهمچنین تلاش های بسیاری که در جهت شناساندن این اثرانجام شده، هنوز پژوهندگان عرصه ی ادب وزبان فارسی را به کنکاش ومطالعه ودقت وتأمل وا می دارد.دراین مقاله سعی شده است مقایسه ای بین شرح مثنوی نیکلسون با شرح مثنوی استادان فروزانفر،کریم زمانی، واستعلامی در دفتراول مثنوی مولوی موردبررسی قرارگیرد؛ به این منظور شرح مثنوی این استادان را مورد مطالعه و مقایسه قرارداده ایم وبا توجه به نکات مشترک بسیاری که دراین شروح وجود دارد تفاوتها و اختلافات موجود دراین چهارشرح را که ناشی از تفسیر ونگرش متفاوت آن هاست مورد بررسی قرارمی دهم.
۵۷.

عرفان و رابطه آن با نی در موسیقی و خوش نویسی

کلیدواژه‌ها: عرفان نی موسیقی خوش نویسی قلم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۲۸۳
مقاله حاضر در جستجوی ارائه نوعی الهام و بینش ذوقی در مورد انسان و هستی و مجسم نمودن این احساس برای مخاطب است؛ و بیان این که نوعی پیوند و هم نوایی بین هنرهای زیبا و عرفان وجود دارد. اگرچه در این گفتار از میان هنرها، خوش نویسی و موسیقی که همواره پیوند دیرینه ای با معرفت و ادبیات عرفانی داشته برگزیده شده اند؛ لیکن می توان این نگرش را در سایر رشته های هنری نیز گسترش داد. زیرا همان گونه که هدف نهایی هر هنری رسیدن به کمال، وحدت و انسجام و یگانگی است، در عرفان نیز شاهدیم که هدف غایی سیر و سلوک در وادی طریقت وصال به مبدأ و فنای کثرت وجودی در وحدت ذات حضرت حق است.  
۵۸.

تاملی در مثَلِ پیش قاضی و معلق بازی؟!(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هندو قاضی لوطی معلق زدن کولی لولی غازی بازیگر رسن باز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱۴۲ تعداد دانلود : ۳۲۳۲
مَثَل های بسیاری در زبان فارسی وجود دارد که هنوز در معنای اصلی و نیز در صورت نوشتاری آنها شک و تردید وجود دارد. از آنجا که اغلبِ مَثَل ها از طریق دهان به دهان و بصورت شفاهی به نسل های بعدی انتقال یافته و بیشتر، جنبه کنایی آنها مورد توجه بوده است، در برخی موارد، جنبه های حقیقی و معنایی و حتی صورت صحیح ملفوظ و نوشتاری آنها دچار تحریف و دگرگونی شده است. یکی از این امثال، مَثَل: «پیش قاضی و معلق بازی؟!» است که هرچند مفهوم کنایی آن باقی مانده؛ لیکن صورت صحیح نوشتاری و ملفوظ و معنای حقیقی آن دچار تغییر و دگرگونی شده است. در این مقاله سعی شده است، با توجه به سایر روایاتی که از این مَثَل باقی مانده و با تکیه بر شواهدی که از متون نظم و نثر فارسی یافت می شود، صورت درستِ نوشتاری و معنی حقیقی آن بازیابی شود.
۵۹.

بررسی مفهوم فقر در اشعار خاقانی

کلیدواژه‌ها: خاقانی شروانی عرفان عرفان عملی فقر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۲۹۱
خاقانی شروانی، سخنور بزرگ ادب فارسی در قرن ششم از شاعران گران مایه و از استادان درجه اول سخن پارسی می باشد؛ که در بسیاری از جنبه های سخنوری ممتاز محسوب  می شود. معانی به کار رفته در شعر خاقانی تا سالیان دراز به دلیل استفاده وی از استعارات، آرایه های هنری و به کار بردن اصطلاحات علمی که سبک خاص وی را رقم می زند مورد غفلت واقع شده بود. پیداش افکار و مفاهیم عارفانه در شعر فارسی، سبب شد تا بسیاری از شاعران در این زمینه طبع آزمایی و نظریات خود را بیان کنند. از جمله مسائلی که در اشعار وی، نمود فراوانی دارد و وی بارها بدان پرداخته است، مفاهیم عارفانه و صوفیانه می باشد. بررسی کلی و همه جانبه ی افکار وی از این منظر، مسلماً در خور یک مقاله نیست. لذا در این مقاله سعی شده است تا مفهوم فقر که وی خود را در این زمینه نظریه پرداز می داند مورد ارزیابی واقع شود.  
۶۰.

فتوت: تصوف مدنی

کلیدواژه‌ها: فتوت جوانمردی پیشه وری تصوف زندگی شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۳۴۶
«فتوت» که در طول تاریخ همواره با تصوف ارتباطی نزدیک داشته، در «حیات شهری» جوامع اسلامی نیز تأثیرگذار بوده است. این تأثیرگذاری نه تنها از مقوله تأثیرگذاری فکری، بلکه از مقوله تحولات سیاسی و اجتماعی قابل توجه است. عده ای بر آنند که فتوت، نوعی تصوف عامیانه به شمار می رود؛ با این حال به نظر می رسد چنین فروکاستی قادر نیست نقش و تأثیر این مقوله را در رشد حیات اجتماعی این آیین به تمامی توضیح دهد. فتوت در طول تاریخ با ورود به عرصه بازار و اجتماع و نفوذ در طبقات پیشه ور و مرعی داشتن آداب و سننی که با تاروپود فکری این طبقات در هم آمیخته، توانسته است مفاهیم صوفیانه را با روح زندگی شهری که بر پایه پیشه وری بنا می شوند، چنان درآمیزد که به عنوان گونه ای تصوف مدنی مطرح شود. در این نوشتار، دلایلی برای اثبات این مقوله ارائه می شود.  

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان