سعید یوسفی

هدف این پژوهش، درک پیامدهای روانی - رفتاری مواجهه با پست های تناسب اندام اینستاگرام در میان دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه بود. روش پژوهش از نوع کیفی، با رویکرد پدیدارشناسی توصیفی انجام شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه آنلاین حاوی سؤالات بسته و باز از ۳۲۳ دانش آموز دختر در شهرستان دزفول گردآوری گردید و با روش تحلیل مضمون کلایزی تحلیل شد. یافته ها در قالب شش مضمون اصلی دسته بندی شد: تأثیرات انگیزشی، انگیزه های زیبایی و بدن ایده آل، واکنش های منفی روانی، موانع واقعی در تقلید بدنی، ناپایداری انگیزه و ناتوانی در اقدام عملی، و استفاده ی سرگرمی محور همراه با کاهش تحرک روزانه. مدل مفهومی پژوهش نشان داد که انگیزش اولیه برای ورزش و زیبایی بدنی به دلیل مقایسه با بدن های ایده آل، فشار انتظارات بدنی، و کمبود امکانات، به سرخوردگی، کاهش عزت نفس و خودسرزنشی می انجامد. محتوای تناسب اندام در اینستاگرام تجربه ای دوگانه، متناقض و پیچیده را برای نوجوانان دختر رقم می زند. از یک سو، این پست ها می توانند نقش انگیزشی ایفا کرده و تمایلاتی مثبت برای آغاز فعالیت ورزشی، پیروی از الگوی تغذیه سالم و تلاش برای شبیه شدن به الگوهای موفق و فعال را در ذهن نوجوانان برانگیزند. اما این انگیزه غالبا زودگذر، سطحی و بدون پشتوانه محیطی و اجتماعی است و در بیشتر موارد به تغییر رفتار منجر نمی شود. در نهایت، رفتار فعال جای خود را به استفاده ی منفعلانه از محتوای اینستاگرام می دهد. نتایج این مطالعه بر ضرورت آموزش سواد رسانه ای بدنی و طراحی مداخلات پیشگیرانه با هدف ارتقای سلامت روانی و رفتاری دختران نوجوان تأکید دارد.