ویدا همراز

جوانان یکی از مهم ترین گروه هایی هستند که باید از آموزش و مهارت لازم برای تحلیل و درک پیام های رسانه ای، به خصوص رسانه های تعاملی برخوردار باشندمسئله ی تحقیق آن است که آیا این کاستی ناشی از فقدان درک ضرورت آموزش سواد رسانه ای از طرف برنامه سازان رادیویی است یا از عدم شناخت شیوه های مناسب شکلی و محتوایی در برنامه سازی آموزش سواد رسانه ای برای مخاطبان جوان سرچشمه می گیرد؟ با استفاده از مصاحبه ی کارشناسی و تحلیل محتوای کیفی 28 برنامه ی رادیویی تولید شده درباره ی سواد رسانه ای در سال 1398 انجام شد و نشان داد که نه فقط اهمیت آموزش سواد رسانه ای برای بسیاری از برنامه سازان این شبکه روشن نیست در نتیجه این مقاله پیشنهاد می کند ساده سازی مباحث سواد رسانه ای در قالب ساختار های کوتاه با ریتم تند و بهره گیری از عناصر جذابی چون مصاحبه با خود جوانان، موسیقی، قطعات کوتاه نمایشی، مسابقه و سرگرمی، در رادیو جوان بکار گرفته شود که در حال حاضر وجود ندارد

فرهنگ به عنوان راه مشترک زندگی، اندیشه و کنش انسان در یک جامعه، میراث معنوی هر کشوری محسوب می شود و کتاب با قدمتی پنج هزارساله از اولین عناصری بوده که در تشکیل فرهنگ و تمدن نقش داشته است. بدین دلیل نیاز است به کتاب به عنوان یک عنصر مهم و اثرگذار در ارتقای فرهنگ جامعه، نگاهی چندوجهی و منشورگونه داشت تا در نهایت امر، عمل کتابخوانی محقق شود. دغدغه پژوهشگر در این حوزه، تعامل فناوری و سنت هاست، هدف از این پژوهش بررسی تأثیر کتاب صوتی بر ترویج فرهنگ کتابخوانی است. امروزه با ظهور فناوری های جدید، توزیع محتوا بر بسترهای گوناگونی قرار گرفته است و برای مخاطبان این فرصت را میسر ساخته تا با توجه به نیازهای خود در هر زمان و مکانی از محتوای رسانه ای بهره مند شوند، کتاب صوتی از مصادیقی است که در گروه رسانه های نوین جای می گیرد و در سال های اخیر به بستری محبوب و مورد استفاده مخاطبان بدل شده است. ابزار گردآوری داده ها، کتابخانه ای و مصاحبه خبرگی و روش پژوهش؛ تحلیل محتوای کیفی مضامین موجود است. به جهت دستیابی به مقولات، با هفت نفر از کارشناسان مدیریت رسانه، کتاب و تولیدکنندگان حوزه کتاب صوتی و برنامه های رادیویی مصاحبه عمیق انجام شده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده از مصاحبه ها، مخاطبان به دلیل شنیداری بودن، سهولت دسترسی و ویژگی همه جایی همه زمانی بودن اقبال بیشتری نسبت به کتاب صوتی دارند. در پایان، محقق در دو بخش نتیجه یافته های خود را ارائه کرده است: 1. تولید کتاب صوتی به عنوان رسانه ای نوین منجر به افزایش مطالعه مخاطبان و در نتیجه ترویج فرهنگ کتابخوانی شده است. 2. در حوزه تولید کتاب صوتی عناصر و مؤلفه هایی که بر اساس پاسخ متخصصان بایستی مورد توجه قرار گیرد: کارگردانی شدن کتاب صوتی، انتخاب گویندگان مناسب، کیفیت مطلوب ضبط، استفاده به جا و صحیح از موسیقی، انتخاب ژانرهای مناسب این مدیوم و تولید اثر به فراخور نیاز مخاطب است تا رضایتمندی مخاطبان فراهم شود.

این مقاله با هدف شناخت تأثیر ظرفیت های تعزیه عاشورایی در تولید برنامه های کوتاه رادیویی (با نگاهی گذرا به روایت و روایت شنو) نگاشته شده است، که سعی در ارائه الگوی پیشنهادی قالب یا شکل برنامه سازی جدیدی، به نام "بیت استوری" دارد. به این منظور، با تحلیل روایت تعزیه های عاشورایی در خصوص شاخصه های برنامه سازی، برای تولید قالب کوتاه "بیت استوری" مقوله هایی شامل نوع موسیقی، ریتم برنامه، نوع اجرا، کارکرد و قالب برنامه بررسی شدند. همچنین با تحلیل روایت دو نسخه از مجالس تعزیه عاشورایی، بازشنوایی اجراهای موجود و بررسی عناصر برنامه سازی رادیو، در مطالعه و بررسی تأثیر ظرفیت های تعزیه عاشورایی، برای تولید برنامه های کوتاه رادیویی، نگاهی گذرا به نظریه های روایت نیز شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، رادیو در جایگاه خود توانسته با استفاده از طیف برنامه های کوتاه، در سراسر دنیا انواع مختلفی از فرم برنامه سازی ارائه دهد، با معرفی و پیشنهاد استفاده از قالبی به نام "بیت استوری"جهت اطلاع رسانی و آموزش کاربران، می توان شاهد حفظ و معرفی بخش مهمی از فرهنگ ایرانی- اسلامی و توسعه آن در رشد و جذب مخاطبان جهانی رادیو در این زمینه باشیم.

یکی از مهم ترین عوامل بهبود کیفیت زندگی در جامعه، بهبود سطح سلامت افراد است ورسانه ها با توجه به کارکرد آموزشی که برای آنها مطرح شده است می توانند به شیوه های مختلف از جمله تکنیکهای متقاعد سازی مخاطب به این مهم کمک کنند.با توجه به فعالیت شبکه رادیویی سلامت این پژوهش بر آن است که دریابد برنامه های اموزشی آن در این امر چگونه عمل کرده اند .از این رو پژوهش حاضر با تحلیل محتوا کیفی7 برنامه آموزشی رادیو سلامت در پاییز 1401 سعی کرده است تاچگونگی طراحی پیام بر مبنای مدل " تغییر رفتار مخاطبان " را بررسی کند. در این مدل ابتدا با بهره گیری از سه عامل "انگیزه"، "توانایی" و "محرک "تغییر رفتار مخاطبان را در دو بعد" نوع رفتار" و "استمرار رفتار "بسط داده و در قالب ماتریس 15 بخشی «تغییر رفتار»بررسی نموده است. در این پژوهش از بخش های این ماتریس به عنوان مقوله های تحلیل محتواکیفی استفاده شده و پیام های آموزشی ارائه شده در برنامه ها پس استخراج و کدگزاری باز، در مقوله ها دسته بندی شده است. نهایتا با تکمیل کدگزاری، چگونگی طراحی پیام های آموزش و ارتقا سلامت در این برنامه ها حاصل شد و در نتیجه نشان داد که به نظر می رسد برنامه شنیده شده با فرض انجام رفتار توسط شنوندگان سعی دارند وضعیت سلامتی آن ها را توجه به رفتارهای کنونی آن ها بهبود دهند و کمتر توصیه به انجام یک رفتار جدید داشته باشند. یعنی برنامه ها تلاشی برای آگاه سازی مردم از رفتارهای جدید نمی کند و یا توصیه ای برای کاهش یا ترک رفتارهای غلط نداردکلمات کلیدی: رادیو سلامت، آموزش بهداشت، تغییر رفتار، مخاطب شناسی، تحلیل محتوا کیفی

دربین انواع برنامه های رادیویی، آگهی های خدمات عمومی یا PSA مهمترین وسیله برای انتقال پیامهای اجتماعی رایگان به مخاطبان شناخته می شوند. این مقاله که با هدف مطالعه وضعیت بازنمایی ارزشهای اجتماعی در اینگونه آکهی ها در ایران انجام شده است بر مبنای نظریه «ساختار ارزشی شوارتز» ده بعد انگیزشی برای ارزش ها مشخص شده و 57 ارزش اجتماعی متفاوت را در نظر گرفته است تا بازتاب این ارزش ها در نمونه های بدست امده را برسی کند.این پژوهش با تحلیل محتوای کیفی 10 نمونه از آگهی های اجتماعی پخش شده درشبکه رادیویی ایران انجام شده ونتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که در هر آگهی خدمات عمومی که ساخته و ارائه می شود به صورت خودآگاه و ناخوداگاه برای ارائه پیام از این ارزش ها سود می جویند و به شکل های مختلف و مرتبط باهم این ارزش ها انعکاس می یابند. اما با توجه به رویکرد سازمان وهر شبکه این ارزشهای اجتماعی در سلسله مراتبی از اهمیت قرار می گیرند مثلاً اگر رویکرد سازمان توجه و اهمیت به مسئله سلامت و یا محیط زیست باشد، تهیه کنندگان و برنامه سازان نیز تلاش می کنند که این موضوعات را در برنامه ها و آگهی ها منعکس نمایند.

با توسعه فن آوری و تغییر سلیقه مخاطبان، استفاده از قالب های جدید ارائه پیام ضروری به نظر می رسد. این پژوهش به دنبال قالبی جدید برای پخش خبر در رادیو است؛ قالبی که شکل ارائه و اجرای خبر را با گونه های غیرجدی مانند سرگرمی و طنز در هم آمیزد و به ماندگاری پیام آن کمک کند. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش تحلیلی-توصیفی با نمونه گیری هدفمند انجام و طی آن شش قسمت ازیک مسابقه اطلاعات عمومی از رادیو «بی بی سی4» که در شهریور تا مهر 1401 پخش شده بررسی شد. یافته های تحقیق نشان می دهد «مسابقه رادیویی اطلاعات خبری» به عنوان یک قالب نوین برنامه سازی رادیویی، با رویکرد تعاملی خود تأثیری قابل توجه بر یادگیری و یادسپاری مخاطب دارد. این شکل جدید از برنامه سازی رادیویی از مزیت های مختلفی نسبت به سایر قالب های ارائه خبر برخوردار است: موجب افزایش دانش عمومی می شود؛ درک و همراهی مخاطب با رویدادهای جاری را آسان می سازد؛ امکان همکاری و مشارکت با نهادهای اجتماعی را توسعه می دهد؛ همچنین نشان می دهد که در تعامل بین خبر و سرگرمی در «مسابقه رادیویی اطلاعات خبری»، همانا سرگرمی رویکرد اصلی تولید برنامه است. بنابراین، ضمن توجه به ساختارهای ارائه پیام در رسانه ملی، تمام اجزاء برنامه بر مبنای هدف اصلی سرگرمی، طراحی و اجرا خواهند شد. هرچند، انتخاب نوع خبر یا گزارش خبری، می تواند اهداف اطلاع رسانی را هم تأمین کند.

شناخت چگونگی کارکرد رسانه ها در حوزه های اجتماعی ازجمله دین یکی از موضوعات مهم در تاریخ رسانه بوده است و رادیو یکی از رسانه هایی است که از آغاز فعالیتش با توجه به سهولت دسترسی مخاطبان عام و خاص به آن، برای انتشار پیام های دینی به کار رفته است. بخشی از محتوای دینی ارائه شده در رادیو به شکل وعظ و دعا و آموزش مبانی دینی و بخش دیگر با هدف انسجام بخشیدن به گروه های پراکنده مخاطبان و بهره گیری از ظرفیت اجتماعی آنها در قالب فعالیت های عام المنفعه و خیریه دینی به ویژه مناسک سازی تولید شده است. مسئله تحقیق حاضر این است که دریابد چگونه از ظرفیت های آموزشی، اطلاع رسانی و اقناعی رادیو برای ترویج امور خیریه و مناسک سازی استفاده می شود. این مقاله می کوشد به دو سؤال پاسخ دهد: در رادیو چه ساختاری برای اینگونه پیام ها و ترویج آن اتخاذ می شود؟ رادیو چگونه می تواند با تقویت پویش های دینی اجتماعی، فعالیت های خیریه را به نوعی مناسک تبدیل و به دوام آن کمک کند؟ در این مقاله با روش کیفی با رویکردی توصیفی تحلیلی نمونه هایی مطالعه می شوند که از دو رادیو فرهنگ و تهران انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهند عواملی مانند تداوم و تمرکز بر اینگونه پیام ها که موجب شکل گیری پویش های اجتماعی خیریه در جامعه می شوند، نادیده گرفته شده اند و فرهنگ سازی با برنامه های پراکنده بدون استفاده از ظرفیت های جدید رسانه ای موجب نهادینه شدن پیام و درنتیجه، مشارکت مستمر و تبدیل امر خیر به مناسک نخواهد شد.

امروزه در اکثر رسانه ها نمونه هایی از تولیدات تاریخی وجود دارد که در میان طیفهای گوناگون مخاطبان علاقمندان خاص خود را دارد. اما اینکه تولیدات رسانه ای از دیدگاه متخصصان تاریخ چه جایگاه و اعتباری دارد و ایا آنها مستندات تاریخی به شکل صوت و تصویر را به عنوان مدرک معتبر تاریخی در تحقیقات خود پذیرفته اند همچنان جای بحث و اختلاف نظر است . همچنین بخشی از تحقیقات تاریخی را پژوهش در باره پیشینه و تاریخ رسانه های گوناگون در جوامع مختلف و سیر تحول انها تشکیل می دهد . اما این تحقیقات هم تنوع کیفی و کاربردی و رویکردی متفاوت دارد. به نظر نگارنده با توجه به پیشینه و گستردگی هر دوحوزه تاریخ و رسانه و اهمیت نگاه علمی به زمینه های موجود برای آموزش ، تحقیق و حتی کار افرینی ، می باید بطور مبنایی چگونگی این ارتباط مطرح شود. با رشد مباحث میان رشته ای در حوزه های مختلف شاید بتوان زمینه های جدید همکاری میان اهل تاریخ و رسانه را اینگونه مورد توجه قرار داد. این مقاله قصد دارد با روش اسناد ی وتحلیلی و توصیفی به اهمیت وضرورت و موانع شکل گیری مطالعات میان رشته ای تاریخ و رسانه در ایران بپردازد.

هدف: از آنجا که آیین های عاشورایی و ادبیات غنی وابسته به آن، ظرفیت معنایی و شکلی قابل توجه دارند، این مقاله با هدف ارائه یک الگوی مناسب برای مناسک سازی در محتوای تولیدشده برای رسانه های شنیداری با استفاده از ظرفیت های آیین تعزیه نوشته شده است و سعی می کند قالب های کاربردی جدید را برای مخاطبان ارائه دهد.روش شناسی پژوهش: روش پژوهش حاضر کیفی و با استفاده از تحلیل روایت انجام شده است. برای نمونه دو نسخه از مجالس تعزیه عاشورایی، بازشنوایی و اجراهای موجود از نظر مشابهت و یا عدم هماهنگی، با در نظر گرفتن مقوله هایی چون نوع موسیقی، ریتم ، نوع اجرا و کارکرد و قالب برنامه در رسانه های شنیداری بررسی شدند.یافته ها: بر اساس یافته های این پژوهش، رادیو در جایگاه خود توانسته با استفاده از طیف برنامه های کوتاه، در سراسر دنیا انواع مختلفی از فرم و قالب برنامه سازی ارائه دهد.بحث و نتیجه گیری: با معرفی و پیشنهاد قالبی به نام «بیت استوری» به منظور اطلاع رسانی و آموزش کاربران، می توان شاهد حفظ و معرفی بخش مهمی از فرهنگ ایرانی-اسلامی و توسعه آن در رشد و جذب مخاطبان جهانی در این زمینه باشیم.

بازی وارسازی ابزاری قدرتمند برای یادگیری، توسعه مهارت ها، افزایش درگیری کاربران، تغییر در رفتار و فرهنگ سازی محسوب می شود. بازی وارسازی، یک مفهوم گسترده است که به طور مداوم در حال تحول است تا خواسته های روزافزون انسان مدرن را برآورده سازد.اما به لحاظ کاربردی می تواند به شکلهای محتلف مورد استفاده قرار گیرد با توجه به نقش مهم رسانه ها در آموزش و یادگیری، مساله اصلی این تحقیق آن است که بازی وار سازی در رسانه ها چگونه می تواند مورد استفاده قرار گیرد . هدف این پژوهش شناسایی ظرفیت بازی وارسازی در تولید برنامه های آموزشی در رسانه های شنیداری برای کودکان است. این پژوهش با روش کیفی و با تحلیل مضامین مصاحبه های 9 نفر از متخصصان حوزه روانشناسی کودک، بازی وارسازی دیجیتال و تهیه کنندگان رادیو (به عنوان فراگیرترین رسانه شنیداری) بوده است . نتایج حاصل از مصاحبه نیمه ساختاریافته با این متخصصان در قالب چهار مضمون اصلیِ «رادیو و کودک»، «بازی وارسازی و آموزش کودکان»، «بازی وارسازی در رسانه» و «بازی وارسازی برنامه آموزشی در رادیو» مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . درواقع محرک بیرونی و اطلاعات از طریق کانا ل حسی (گوش) به حافظه فعال منتقل می شود و سپس طی فرایندی در حافظه بلندمدت پردازش، کدگذاری و ذخیره می گردد.