حسین نظم فر

نوآوری و خلاقیت راه اصلی تحریک رشد اقتصادی است. توسعه متاورس تکنولوژی های موجود را ارتقا می دهد و ارتباط و تعامل دنیاهای واقعی و مجازی را تقویت می کند. این تکنولوژی با ادغام و در بستر شهر خلاق روش زندگی مردم را نیز تغییر می دهد و به خاطر ویژگی های خاص خود، بر فلسفه، فرهنگ، جامعه و حکمرانی اقتصادی تأثیر می گذارد. هدف این پژوهش، ارزیابی ابعاد تحقق پذیری شهر خلاق تبریز در بستر متاورس است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی توسعه ای و از نظر روش شناختی توصیفی تحلیلی است. جهت تعیین وزن اهمیت نسبی مؤلفه های تحقیق با پرسش از 20 خبره براساس الگوریتم مدل تحلیلی نسبت ارزیابی وزن دهی ترجیحی (سوآرا) وزن شاخص ها و زیرشاخص ها استخراج و در مدل تحلیلی آراس خاکستری رتبه بندی شد. حاصل نظرات خبرگان شاخص ها در 4 مؤلفه استعداد، تکنولوژی، تنوع و تسامح و دارایی ها و امکانات محلی جهت حرکت تبریز به سمت شهر خلاق استخراج گردید. باتوجه به اوزان به دست آمده در تکنیک آراس خاکستری، بهترین گزینه ها به ترتیب مناطق 5 با وزن 0/106، 8 با وزن 0/175 و 10 با وزن 0/186 بیشترین نزدیکی را نسبت به گزینه بهینه و مناطق 6 با وزن 0/147 و 9 با وزن 0/192 کمترین نزدیکی را نسبت به گزینه بهینه یا ایده آل دارا می باشند. نتایج نهایی اوزان براساس مدل خطی با استفاده از نرم افزار لینگو نشان می دهد که شاخص های استعداد با وزن 0/401 رتبه اول، تکنولوژی با وزن 0/285 رتبه دوم و تحمل و تسامح با وزن 0/096 رتبه سوم و زیرساخت و دارایی های محلی با وزن 0/067 رتبه چهارم به ترتیب به عنوان مهم ترین شاخص های شهر خلاق در کلان شهر تبریز معرفی شدند. مهم ترین رویکردی که شهر تبریز برای تحقق شهر خلاق در بستر متاورس می تواند به کار گیرد، اول بهبود محیط شهری خلاق در راستای پرورش شهروندان خلاق، دوم حفظ و جذب طبقه خلاق و شهروندان خلاق است.

مناظر و فضاهای سبز شهری به ویژه پارک های شهری با ظهور و گسترش همه گیری کرونا تحت تاثیر قرار گرفته و در بسیاری نقاط مختلف جهان در طول دوران قرنطینه تعطیل شدند و سبب دوری شهروندان از این اماکن گردید، لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات بازدید شهروندان از پارک های شهری در سه دوره مختلف قبل از همه گیری کرونا، همه گیری کرونا و پساکرونا می باشد. روش جمع آوری داده های مورد نیاز پژوهش از طریق منابع کتابخانه ای و پرسشنامه با ۹ سوال به وسیله توزیع در فضای مجازی بوده است. داده های حاصل از پرسشنامه به وسیله روش میانگین امتیازی بررسی شد و نتایج مورد نظر حاصل گردید. یافته های پژوهش نشان داد که دفعات مراجعه به پارک های شهری در دوران همه گیری کرونا نسبت به دوران قبل از آن به طور معنی داری کاهش یافته است اما در دوران پساکرونا این روند کاهشی متوقف شده و دوباره مراجعات افزایش یافته است، همچنین در ارتباط با دلایل مراجعه به پارک های شهری در دوران قبل و بعد از همه گیری کرونا جنبه تفریحی و گذران اوقات فراغت مهم ترین جنبه بوده ولی در دوران همه گیری کرونا جنبه آرامش روحی و روانی پر رنگ شده است.

اراضی شهری، اساسی ترین عامل توسعه و از مهم ترین مباحث برنامه ریزی شهری است. یکی از گزینه های مناسب توسعه، بهره گیری از رویکرد توسعه میان افزاست. بنابراین این پژوهش با هدف مطالعه تطبیقی مناطق شهر رشت بر مبنای شاخص های توسعه میان افزا به روش توصیفی- تحلیلی انجام یافته است. پس از بررسی شاخص های توسعه میان افزا بر اساس آمار سرشماری 1390 و 1395، از بین مجموع شاخص ها 3 شاخص (کالبدی، پراکنش جمعیتی و دسترسی) که بیشترین تأثیر را در توسعه میان افزا دارند انتخاب گردید. در این راستا ابتدا ضریب اهمیت هر یک با استفاده از مدل آنتروپی شانون به دست آمده و جهت اولویت بندی مناطق شهر رشت به لحاظ توسعه میان افزا، از مدل پرومته در نرم افزار Excel بهره گرفته شد. لذا از بین شاخص های مورد مطالعه منطقه یک و پنج شهر رشت به دلیل نوساز و تازه ساخت بودن بناها دارای پتانسیل کمتری برای توسعه میان افزا می باشد.

مناظر شهری از مهم ترین فضاهای شهری به حساب می آیند و می توانند در شهروند محور نمودن فضاهای شهری نقش مهمی را ایفا نمایند. بر همین اساس هدف از پژوهش حاضر واکاوی و بازشناسایی شاخص های برنامه ریزی و طراحی منظر شهری شهروندگرا می باشد. در جهت دستیابی به هدف پژوهش از مصاحبه از متخصصان امر در دو مرحله استفاده گردید که تعداد متخصصان شرکت کننده به 19 نفر رسید. در مصاحبه اول شاخص های برنامه ریزی و طراحی منظر شهری شهروندگرا استخراج گردید و سپس در مصاحبه دوم با تشکیل ماتریس بازیگر - هدف (متخصص - شاخص) اهمیت شاخص های استخراج شده تعیین شد. در ادامه داده های مستخرج از مصاحبه ها در نرم افزارهای مکتور و اطلس تی آی وارد گردیده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد شاخص های افزایش سرانه فضاهای سبز، ایجاد فرصت هایی جهت تعاملات اجتماعی و تقویت نقش انسان در طراحی منظر شهری پرتکرارترین، با اهمیت ترین و همگراترین و شاخص توسعه فضاهای فعالیت هنری کم تکرارترین، کم اهمیت ترین و واگراترین شاخص در برنامه ریزی و طراحی منظر شهری شهروندگرا می باشد. به طور کلی می توان گفت که برنامه ریزان و طراحان شهری باید به شاخص های مطرح شده در تحقیق حاضر و بر اساس اولویت بندی برای برنامه ریزی و طراحی منظر شهری شهروندگرا توجه ویژه داشته باشند تا با ایجاد منظر شهری مطلوب بتوانند رضایت شهروندان را کسب نموده و حس شهروند محور بودن مناظر شهری را در آنان تقویت نمایند.

مسجد به عنوان نماد دین مبین اسلام و تجلی گاه هویت شهر ایرانی- اسلامی نه تنها محلی برای عبادت بلکه سنگری برای ترویج اسلام و دفاع از حریم عقیده و بستری برای انسان سازی است. هدف پژوهش حاضر تبیین نقش مساجد بر پایداری اجتماعی شهر خرم آباد است. رویکرد پژوهش کیفی و مبتنی بر تحلیل تم است. جامعه آماری پژوهش را دین پژوهان و کارشناسان شهرسازی تشکیل داده اند. روش نمونه گیری به صورت هدفمند یا (گلوله برفی) است. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات و داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای کدگذاری و پردازش داده ها از محیط نرم افزار ATLAS.ti بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان داد که مساجد به عنوان کانون شهرهای اسلامی در صورت داشتن یک برنامه ریزی منسجم می توانند زمینه پایداری اجتماعی شهر خرم آباد را فراهم کنند. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که مسائلی مانند، کمبود بودجه، وجود هیئت امنای ضعیف، نگاه تک بعدی به مساجد، سنتی بودن برنامه ها و مدیریت ضعیف از مهم ترین چالش ها و دلایلی است که عدم استقبال کم شهروندان از مساجد را به دنبال داشته است.