کرامت الله زیاری

بوم شناسی سیمای سرزمین، ساختار منطقه شهری را مجموعه ای از شبکه بوم سیستم ها می پندارد و رابطه متقابل شهر و فرآیندهای طبیعی و بستر به وجود آورنده محیط زیستی آن را مورد ارزیابی و طرح ریزی قرار می دهد چنین رویکردی در گرو ایجاد نگرش سیستمی به ساختار بوم شناختی منطقه های شهری است. در این پژوهش به ارزیابی شبکه های بوم شناختی سیمای سرزمین در سطح شهر ایذه پرداخته می شود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، 5 شاخص با 17 زیر شاخص استخراج شد. برای ارزیابی شبکه های بوم شناختی سیمای سرزمین در سطح شهر ایذه از طریق الگوریتم رقابت استعماری (درخت پوشای مینیمم MST) در محیط نرم افزار Matlab 2016 استفاده گردیده است و برای فضایی سازی شاخص های موردمطالعه در سطح شهر ایذه از روش (Tracking Analyst Tools) در فرآیند تحلیل شبکه (Network Analyst Tools) در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده شد. نتایج نشان می دهد: بیشترین قسمت سیمای سرزمین منطقه مورد مطالعاتی را لکه های ساخته شده و کمترین مساحت را لکه های آبی تشکیل می دهند در پهنه ساخت وساز در سال 1365 از 100 درصد پهنه موجود در سطح شهر ایذه 44/42 درصد، در سال 1385 این عدد به 27/49 درصد و در سال 1397 به 02/59 درصد رسیده است در پهنه سبز در سال 1365 54/18 درصد، در سال 1385 این عدد به 63/14 درصد و در سال 1397 به 66/13 درصد رسیده است و در پهنه فضاهای باز و آبی در سال 1365 به ترتیب 56/37 درصد و 45/1 درصد در سال 1385 این عدد به ترتیب  12/35 درصد و 98/0 و در سال 1397 به ترتیب 34/26 درصد و 98/0 رسیده است.

امروزه دیدگاه ها و نظریه های مدیریت سوانح به دنبال ایجاد جوامع تاب آور در برابر مخاطرات طبیعی می باشد و درحال حاضر تاب آوری به عنوان راهی جهت تقویت جوامع با استفاده از ظرفیت هایشان مطرح می باشند. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شناسایی شاخص ها و عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی و ارزیابی میزان آنها در محلات شهر اردبیل می پردازد. در این تحقیق ابتدا از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، شاخصها و عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی شناسایی و تعریف عملیاتی گردید. پس با استغاده از پرسشنامه در قالب فرایند تحلیل شبکه ایANP وزن نهایی شاخصها بوسیله کارشناسان و اساتید تعیین شد. در گام بعدی با استفاده از پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز خانوارها محلات منتخب نمونه جمع آوری گردید. سپس با استفاده از مدلELECTRE محله های مورد مطالعه رتبه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که ازمیان شاخص های مورد مطالعه، شاخص سرمایه انسانی به ترتیب با وزن (0.37) دارای بیشترین وزن و شاخص سرمایه انسانی با وزن (0.29)،کیفیت زندگی با وزن (0.18) و شاخص ویژگی های جمعیتی با وزن (0.14) در مراحل بعدی قراردارند. باتوجه به روش الکتره اولویت بندی نهایی محله های مورد مطالعه نشان داد که محله های طوی با امتیاز 3 ،گازران 2 و عالی قاپو 1 اوجدکان به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند.

پدیده شهرنشینی طی دهه های اخیر با سرعت قابل توجهی در حال رخ دادن می باشد. به گونه ای که پیش بینی می گردد تا سال 2030 حدود 60 درصد از جمعیت جهان شهرنشین می شوند. یکی از مسایل و چالش هایی که جامعه شهری را تهدید می کند مساله تامین مسکن مناسب می باشد. مفهوم مسکن مناسب ابعاد وسیعی دارد که بعد مسکن پایدار یکی از آن هاست. از اهداف این پژوهش بررسی تطبیقی شاخص های مسکن پایدار در مناطق 12 گانه شهر شیراز می باشد. به طور کلی روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. به عبارتی سعی شده است تا علاوه بر استخراج داده های مربوط به شاخص های مسکن پایدار از طریق اسناد و کتب و تحلیل آن، از مطالعه میدانی (پرسشنامه) نیز کسب میزان رضایت ساکنین می باشد استفاده شود. ابزار تحلیل داده ها نرم افزار های SPSS و GIS می باشد. در پژوهش حال حاضر برای رتبه بندی زیرشاخص ها از مدل MCDM استفاده گردیده است. به منظور سنجش میزان پایداری مسکن رتبه هر یک از مناطق براساس شاخص ها تعیین شد . براساس این رتبه بندی و تحلیل پرسشنامه میزان مسکن پایدار مناطق شهر شیراز در سه طیف پایداری، نیمه پایداری، ناپایداری تهیه گردید.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مناطق 1، 3، 6 پایدار و مناطق 8 ، 9، 11 و 7 ناپایدار می باشد. سایر مناطق که شامل مناطق 2،4 5، 10، 12 طیف نیمه پایدار را تشکیل می دهد.

هدف این پژوهش بررسی میزان سازگاری و مطلوبیت کاربری های اراضی عباس آباد تهران با سایر کاربری های اطراف این محدوده می باشد. زیرساخت های سبز را می توان به عنوان شبکه ای از اکوسیستم های مدیریت شده با انسان و طبیعت تعریف کرد که در کنار هم سلامت و انعطاف پذیری اکوسیستم را تقویت می کنند و به تنوع زیستی کمک می کنند. مهم ترین هدف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری مکانیابی مناسب کاربری ها و جداسازی کاربری های ناسازگار از یکدیگر است. روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و معیارهای مؤثر بر سازگاری و مطلوبیت با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای تعیین شدند. تعیین مطلوبیت معیارها با استفاده از مدل فازی (Fuzzy) انجام گرفت. نقشه های سازگاری و مطلوبیت در محیط ArcGIS تهیه و میزان فواصل هر لایه به همراه استانداردسازی آن ها با استفاده از دستور Raster Calculator محاسبه شد. درنهایت نقشه نهایی کلاس بندی شده فازی به دست آمد. استفاده از مدل فازی براساس جدول میزان سازگاری کاربری اراضی شهری و تلفیق آن با معیارهای مطلوبیت کاربری ها از نوآوری این پژوهش می باشد. نتایج پژوهش نشان داد که براساس معیارهای انتخابی، مناطق شرقی، شمال شرقی و غربی اراضی عباس آباد دارای پهنه های نامناسب؛ جنوب شرقی دارای پهنه های خوب و بخش مرکزی پهنه های متوسط می باشند همچنین سایر بخش ها باارزش ضعیف طبقه بندی شدند.

وجود امنیت و احساس امنیت در شهرها یکی از مهم ترین نیازهای شهروندان می باشد که کاهش یا فقدان آن ها، به شدت بر کیفیت زندگی شهروندان و میزان استفاده آن ها از فضاهای شهری بخصوص فضاهای عمومی شهری تأثیر منفی می گذارد. در این میان وجود فضاهای بی دفاع در یک محله از مهم ترین عواملی می باشد که باعث کاهش و یا سلب امنیت و احساس امنیت شهروندان می شود. این مقوله در بافت های فرسوده و قدیمی شهری با توجه به شرایط فیزیکی و اجتماعی آن ها نمود بیشتری دارد. در همین راستا، هدف از این پژوهش بررسی فضاهای بی دفاع شهری در محله هرندی تهران می باشد. این تحقیق از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی و از نظر روش شناسی، توصیفی – تحلیلی می باشد و برای گردآوردی اطلاعات از روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در بخش میدانی به دو صورت مشاهده مستقیم و پرسش نامه ای در قالب مدل ارزیابی ایمنی به بررسی موضوع پرداخته شد. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش نامه های طراحی شده  896/0 ( بالاتر از 7/0) می باشد. نتایج تحقیق نشان داده که وضعیت   ایمنی فضاها در سطح محله نامناسب می باشد (238/0 mean= ) . همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد که در بین شاخص های موردبررسی شاخص حضور مردم در فضا (خلوتی بیش ازاندازه یا ازدحام) بیشترین تأثیر را در بی دفاع کردن فضاهای محله دارد (237/0 = B ). درنهایت جهت بهبود وضعیت ایمن سازی فضاهای بی دفاع در سطح محله راهکارهایی ارائه گردید.

چالش های موجود در نظام مدیریت شهری سبب ارائه نظریه های مختلف در این زمینه گردیده ، که هر یک از آن ها سعی دار ن د با در نظر گرفتن یک سری از متغیرها و معیارها الگوی مناسبی را پیشنهاد دهند. از آن جمله می توان به دو نظریه حکمروایی شهری و تاب آوری شهری اشاره نمود. هدف پژوهش حاضر، شناسایی متغیرها و معیارهای مؤثر در این دو نظریه و مقایسه آن ها با یکدیگر به منظور درک بهتر موضوع و ارائه الگویی کارآمد تر در زمینه مدیریت شهری در مواجه با بحران ها در شهر قزوین است. در این تحقیق از روش تحلیل محتوا استفاده شده، تا از ترکیب تحقیقات اخیر در رابطه با تاب آوری و حکمروایی به عنوان واحد تحلیل، و با بهره گیری از تفاوت های موجود در آن ها، شناخت بیشتری حاصل شود و تصویری جامع و شفاف از موضوع به دست آید. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، معیارها و متغیرهای اشاره شده در موضوع تاب آوری بسیار جامع تر به موضوع مدیریت شهری پرداخته اند. ازاین رو با تلفیق نتایج حاصل از این دو نظریه و بررسی ساختار کنونی ستاد مدیریت بحران شهر قزوین الگویی پیشنهاد گردیده، که در مقابله با بحران ها آماده تر و توانمندتر باشد. به این ترتیب در مدل پیشنهادی 10 متغیر مردم، سازمان های مردم نهاد، ضوابط و قوانین، حکومت محلی، حکومت فرامحلی، زیرساخت شهری، پایگاه امدادی، بانک اطلاعات، سیستم هشدار و بخش خصوصی در قالب 14 کارگروه دسته بندی شده اند. این کارگروه های باید بر اساس شاخص های مشترک به دست آمده از تاب آوری و حکمروایی به مدیریت و هدایت متغیرهای تأثیرگذار در هریک بپردازند.

شهرنشینی یک پدیده مهم اجتماعی و اقتصادی بوده که در سراسر جهان در حال وقوع است و فرایندی پویا از تغییر رابطه انسان و زمین است. گرچه گسترش شهری بیشتر به دلایل اقتصادی و جمعیتی است، اما تنها پیامدهای اجتماعی- فضایی و اقتصادی سیاسی ایجاد نمی کند و بر روی عوامل طبیعی و زیستی اثرگذار است. استان مازندران هم به واسطه موقعیت نسبی و شرایط محیطی حاکم مورد توجه مهاجران و گردشگران قرار گرفته و افزایش جمعیت و فضای ساخته شده در آن شدت گرفته است. بر این اساس در این پژوهش روند رشد جمعیت و فضای ساخته شده در محیط شهری و پیراشهری (حاشیه شهرها و روستاها) از سال 1355 تا 1400 مورد سنجش قرار می گیرد. در تحلیل ها داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن به همراه تصاویر ماهواره سنتینل 1 و 2 و لندست مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان می دهد در طی دوره های مورد بررسی از سال 1355 تا 1400 مساحت اراضی ساخته شده استان تقریبا 3.5 برابر شده و از 20 هزار هکتار به 71 هزار هکتار رسیده است. نرخ رشد سالانه طی این دوره تقریبا 2 درصد است که برای اراضی شهری 2.04 درصد و برای اراضی پیراشهری 3.45  درصد است. در صورتی که برای جمعیت این نسبت برعکس است و رشد سالانه برای جمعیت شهری 2.85 و برای جمعیت پیراشهری 0.75 است. درصد تغییرات اراضی شهری در شهرستان های سوادکوه با 44 درصد و بهشهر با 39 درصد بیشتر از سایر شهرستان ها بود که نشان می دهد اراضی پیراشهری رشد قابل توجهی در این شهرستان ها داشتند.

فضاهای شهری یکی از تأثیرگذارترین عوامل در هدایت الگوهای رفتار فردی و اجتماعی افراد هستند. تمامی رفتارهای انسان در فضاهای معینی شکل می گیرد که بستر رفتار به شمار می آیند. از همین رو، با ارتقای کیفیت محیط می توان از بروز رفتارهای ناهنجار تا حدی جلوگیری کرد. ایجاد محیط دفاعی با نظر به ترکیب دو جنبه فیزیکی و روان شناسی به طور همزمان، جوهر و اساس مفهوم پیش گیری جرم ازطریق طراحی محیطی را تشکیل می دهد. برخی مکان ها به دلیل ساختار کالبدی خاص، نوع فعالیت و ویژگی های ساکنان آن مکان، فرصت بیشتری را برای وقوع جرم فراهم می کنند. هدف کلی از انجام این تحقیق دست یابی به الگویی از برنامه ریزی و طراحی شهری به منظور جلوگیری از خلق الگوهای رفتاری ناهنجار به ویژه جرم در محله چهارباغ منطقه ثامن مشهد است. محله چهارباغ یکی از محله های قدیمی بافت اولیه و پیرامون حرم مطهر رضوی است که از ساختار کالبدی نامناسبی برخوردار است و میزان وقوع جرم در این محله بسیار بالاست. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است که با استفاده از روش کتابخانه ای و میدانی، داده ها و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده است. همچنین نظرات و دیدگاه های شهروندان به کمک ابزار پرسش نامه، مصاحبه و مشاهده جمع آوری و سپس با روش های آمار ناپارامتریک ازجمله آزمون تی و معادلات ساختاری به تحلیل استنباطی داده ها پرداخته شده است. با توجه به جمعیت سال 1395 این منطقه که معادل 13849 نفر است و با کمک فرمول تعیین حجم نمونه کوکران تعداد 381 پرسش نامه در این محدوده مورد پرسش گری قرار گرفته است. نتایج به دست آمده در این تحقیق نشان می دهد عوامل مختلفی ازجمله درآمیختگی کالبدی و محیطی در فضاهای شهری و کیفیت نامناسب بافت بر وقوع جرم نقش مؤثری دارند، همچنین بین مؤلفه های کالبدی در برنامه ریزی شهری و مسئله وقوع جرم رابط معناداری وجود دارد، به طوری که کالبدهای نامناسب و بدون فرم و با شکل نامنظم بر وقوع جرم می افزایند.  

در جهانی که به طور فزاینده ای رو به شهرنشینی می رود، شهرها و ساکنان آن ها با ضررهای انسانی و اقتصادی ناشی از بلایای طبیعی مواجه هستند. فجایع رخ داده اخیر در سراسر جهان، آسیب پذیری محیط ساخته شده ما را منعکس می کند و نمایانگر نتایج تأسف آور فجایع می باشند. در آسیب پذیری سکونتگاه ها، فقط عوامل کالبدی و فیزیکی اهمیت ندارد، بلکه عناصر اجتماعی سهم مهمی در میزان آسیب پذیری دارند. با توجه به نقش مسلم عوامل اجتماعی در کاهش و افزایش آثار مخاطرات طبیعی، در این پژوهش تأکید اصلی بر روی آسیب پذیری اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد آسیب پذیری در برابر مخاطرات طبیعی است. هدف این پژوهش، ارزیابی و اولویت بندی میزان آسیب پذیری اجتماعی شهر های استان اصفهان در برابر مخاطرات طبیعی است. لذا پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی با هدف کاربردی است. لذا برای ارزیابی و رتبه بندی شدت آسیب پذیری از مدل هوش مصنوعی و آزمون رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که سه شاخص خانوار دارای معلول، جمعیت معلول و زنان مطلقه دارای بالاترین میزان تأثیر برافزایش آسیب پذیری اجتماعی در شهرهای استان اصفهان بوده اند. همچنین ازنظر فضایی بالاترین میزان آسیب پذیری به شهرهای واقع در شهرستان های فلاورجان و لنجان مربوط می شود که بیشترین آسیب پذیری اجتماعی نسبت به مخاطرات طبیعی را در سطح شهرهای استان اصفهان به خود اختصاص داده اند.

امروزه باتوجه به شرایط جهانی شدن، برندسازی شهرها باتوجه به توان های گردشگری از اهمیت بسزایی برخوردار است و اکثر مناطق با برنامه ریزی در این زمینه سعی در توسعه اقتصادی و محرومیت زدایی بیشتر با استفاده از گردشگری دارند. در این پژوهش باتوجه به پتانسیل های بالای شهر کرمانشاه در زمینه گردشگری درصدد برنامه ریزی راهبردی برندسازی شهری با استفاده از گردشگری بودیم. روش پژوهش در این مطالعه توصیفی- تحلیلی و هدف آن کاربردی بود. داده ها و اطلاعات موردنیاز از منابع کتابخانه ای و پیمایشی (پرسشنامه و مصاحبه) از متخصصین جمع آوری شد. تکنیک متاسوات استفاده شد که براساس رهیافت داخل به خارج و دیدگاه مبتنی بر منابع است رقابت پذیری شهرها و مناطق را فراهم می کند. شهر کرمانشاه دارای قابلیت های بالایی برای جذب گردشگری به منظور رقابت پذیری شهری، منطقه ای و جهانی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد در بین قابلیت و توانایی های شهر کرمانشاه وجود بناهای تاریخی و فرهنگی مانند طاق بستان، تکیه ها، خانه های تاریخی، موزه ها، نقش مرکزیت صنایع دستی، تشابهات فرهنگی با افراد ساکن عراق و ترکیه، فرهنگ، اعتقادات و آداب ورسوم به عنوان پتانسیل های گردشگری کرمانشاه دارای چهار ویژگی (VIRO) هستند درواقع این ویژگی بیشترین میزان تناسب راهبردی با متغیرهای کلان مؤثر بر جذب گردشگر و رقابت پذیری شهری از طریق گردشگری در شهر کرمانشاه دارا بود. در بین متغیرهای کلان تأثیرگذار پاندمی کرونا، وجود تحریم ها علیه ایران، تغییرات آب وهوایی و بلایای طبیعی و کمبود اعتبارات دارای بیشترین میزان تأثیر بر رقابت پذیری شهری کرمانشاه هستند باتوجه به منابع و متغیرهای کلان تأثیرگذار نقشه تناسب راهبردی ترسیم شد و راهکارهای مناسب ارائه گردید.

در طی یکی دو دهه اخیر با افزایش بحران ها، تاب آوری شهرها و مناطق در مقابل مخاطرات طبیعی و انسانی موردتوجه ویژه ای قرارگرفته است. هدف این پژوهش تحلیل فضایی مؤلفه های اثرگذار بر تاب آوری شهری کلان شهر تهران (پایتخت سیاسی و اقتصادی ایران) در قالب شاخص های اکولوژیکی و شناسایی مهم ترین عوامل اثرگذار بر آن هاست. در این پژوهش ابتدا شاخص هایی در 7 دسته شامل مخازن انتقال آب، مراکز جمع آوری زباله، مراکز تصفیه آب و فاضلاب، کاربری سبز و پارک ها، اراضی قهوه ای و بایر، خطوط گسل، و آلودگی هوا در محیط نرم افزار جی آی اس با استفاده از ابزارهای هم پوشانی وضعیت تاب آوری مناطق را نشان داد. بحث آینده پژوهی این مقاله متشکل از دو بخش است.در بخش اول، به منظور ایجاد پایگاهی از عوامل اولیه موجود درباره مؤلفه های تاب آوری فضایی ، از تکنیک پویش محیطی (بررسی مقالات و منابع چاپی، مصاحبه با متخصصان و پایش همایش ها و کنفرانس ها) و بررسی پیشینه ادبیات استفاده شده است.در بخش دوم از کارشناسان و نخبگان خواسته شد که مهم ترین مؤلفه های اثرگذار بر تاب آوری اکولوژیکی زیست محیطی را ظرف ۱۰ سال آینده مشخص نمایند. که نهایتاً به صورت دلفی 18 متغیر تعیین گردیدند و از نرم افزار میک مک برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده می شود.یافته ها نشان داد تحلیل فضایی تاب آوری شهر تهران در بعد اکولوژیکی زیست محیطی با در نظر گرفتن نمودار تحلیل اثر وابستگی در وضعیت ناپایدار قرار دارد. بر اساس یافته ها، متغیرهای پهنه های گسل و شدت زلزله، خشک سالی، استقرار منابع تولیدی و صنعتی (نیروگاه و صنایع)، هم جواری کانون های خطر، کیفیت خاک، کیفیت و کمیت ذخایر آبی، آلودگی های زیست محیطی، تهدیدات با منشأ ژئومورفولوژیک (زمین لغزش، فرونشست و..) دارای بیشترین ضریب تأثیرگذاری بر بعد اکولوژیکی تاب آوری شهر تهران دارد.

افزایش چشمگیر شهرنشینی همراه با تراکم بیش ازحد جمعیت و فعالیت در شهرها و روند رو به رشد آن به لحاظ تنوع و دگرگونی های کارکردی و کالبدی موجب افزایش اهمیت موضوع آسیب پذیری شهری در برابر مخاطرات طبیعی نظیر سیلاب شده است. این پژوهش با استفاده از 54 شاخص کلیدی در چارچوب مدل MOVE میزان آسیب پذیری مناطق شهر تهران را مشخص نموده است. سپس نتایج به صورت فضایی تحلیل و میزان آسیب پذیری در هریک از ابعاد و همچنین شاخص نهایی تعیین شده است. در این پژوهش از مدل MOVE و GWR استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که در شاخص نهایی، محلات جنوب غربی و شمال شرقی تهران دارای نامناسب ترین شرایط و بالعکس مناطق مرکزی تهران، دارای مناسب ترین وضعیت بودند. مناطق 18، 19، 20 و 4 دارای بیشترین محلات با وضعیت آسیب پذیری متوسط تا بسیار زیاد بودند. همچنین محلات واقع در مناطق 8، 6، 10 و 7 به ترتیب دارای بهترین شرایط بودند. همچنین نتایج مدل رگرسیون وزن دار جغرافیایی نشان داد که زیر شاخص در معرض خطر بودن دارای بیشترین تأثیر و زیر شاخص های عدم تاب آوری و تأثیر پذیری به ترتیب در رتبه های بعدی قرار می گرفتند. در این بین با توجه به ضریب نزدیک به میانگین R2 در مجموع برآیند همه زیرشاخص ها، می توان گفت شاخص نهایی به دست آمده بر آسیب پذیری بالای ساکنان محلات مورد مطالعه به میزان زیادی تأثیر داشته است.

هدف از این پژوهش بررسی مسائل محیط زیست، آثار تخریبی آن، نقش ها و پتانسیل های آن در خصوص جذب گردشگر در محورهای اکوتوریسم، محور لشکرک - دیزین است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن تحقیق نیز توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق 3 جامعه آماری متخصصین، مردم ساکن در محور موردمطالعه، گردشگران وارد شده به محور موردمطالعه است که حجم نمونه بر اساس روش نمونه گیری تصادفی به ترتیب برای جامعه اول 30 نفر، جامعه دوم 200 نفر، جامعه سوم 150 نفر می باشد. دراین رابطه، ارزیابی نهایی صورت گرفته از ارزش آبشارهای موجود در طول مسیر و مسیرهای سبز گردشگری و اماکن ورزشی محور لشکرک - دیزین، نتایج حاصل از این روش نشان می دهد که شاخص اقتصادی باارزش 859/0 و معیار امکانات رفاهی و خدماتی نیز با 842/0 بیشترین نقش را در جذب گردشگران و همچنین اهداف سرمایه گذاری داشته اند. نتایج حاصل از مدل تحلیل شبکه نیز نشان می دهد، شاخص های توسعه فعالیت های اقتصادی با مقدار 157/0 بیشترین نقش را در تخریب منابع زیست محیطی محور لشکرک - دیزین داشته است. در مرتبه بعد تغییر کاربری ها مانند تغییر کاربری از زراعی و باغات به تجاری؛ تغییر کاربری از مسکونی به تجاری؛ تغییر کاربری از زراعی و باغات به تأسیسات و تجهیزات؛ تغییر کاربری از باغات به مراکز اقامتی و گردشگری با میزان 098/0 تأثیر زیادی در تخریب منابع زیست محیطی این محور داشته است.

شهر سنندج در استان کردستان با دارا بودن بخش عظیمی از بافت های فرسوده شهری در هسته و بخش مرکزی شهر نیازمند توجه جدی در امر مدیریت و برنامه ریزی شهری است. هدف این پژوهش این است که تأثیر مؤلفه های توانمندسازی در بازآفرینی پایدار بافت های فرسوده شهر سنندج را بررسی و تحلیل نماید. پ ژوهش حاض ر از نظ ر روش، توص یفی – تحلیل ی و به لحاظ هدف، کاربردی است. برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی و پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، ساکنان بافت فرسوده سنندج (328250 نفر) هستند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 308 نفر محاسبه شد و جهت تکمیل پرسشنامه از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردید. یافته-های حاصل از آمون T نشان داد که وضعیت توانمندسازی در بازآفرینی پایدار بافت فرسوده شهر سنندج در وضعیت نامناسبی قرار دارد. همچنین، براساس نتایج به دست آمده، مؤلفه آموزش برابر 81/0 بیشترین تأثیر در بازآفرینی پایدار بافت های فرسوده شهر سنندج دارد. بعد از آن، به ترتیب مؤلفه های؛ شفاف سازی با میزان اثر و سطح اطمینان (001/0 =P، 74/0=β)، مؤلفه اعتماد بخشی (001/0 =P، 69/0=β)، تشکل ها (001/0 =P، 43/0=β) و دسترسی به منابع (004/0 =P، 29/0=β) دارای اثر معنادار بر بازآفرینی پایدار بافت های فرسوده شهر سنندج بودند. بنابراین می توان چنین استنباط کرد که وضعیت مؤلفه های توانمندسازی در بازآفرینی پایدار بافت های فرسوده شهر سنندج در سطحی نامناسب قرار داشته و در راستای بازآفرینی پایدار این بافت ها مؤلفه های آموزش، شفاف سازی و اعتمادبخشی دارای نقش شگرفی هستند که نیازمند توجه بیشتر در برنامه های توسعه شهری در جهت رسیدن به پایداری هستند

در عصری که شاهد رشد شتابان و پیچیده تر شدن شهرها و گسترش بحران های شهری هستیم، اعمال حاکمیت و مدیریت به صورت یک سویه توسط حکومت برای مدیریت جامعه شهری، دیگر مطلوب و جواب گو نیست، لذا کاربست راهبردهای تعاملی با جلب همکاری و مشارکت شهروندان و نهادهای مدنی، بیش ازپیش ضرورت یافته اند. یکی از این کاربست های پیشنهادی الگوی حکمروایی خوب شهری می باشد. این الگو از سوی اغلب سازمان های بین المللی برای اداره شهروندمدارانه شهرهای جهان پیشنهاد شده است. این پژوهش با پی بردن به نیاز شهر سنندج به به کارگیری الگوی حکمروایی خوب شهری در این شهر، اقدام به بررسی وضعیت شاخص های حکمروایی خوب شهری در شهر سنندج نموده است. همچنین به این موضوع پرداخته شده است که عملکرد مدیریت شهری در نواحی مختلف بر اساس الگوی حکمروایی خوب به چه میزان از هم متفاوت می باشند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی می باشد. اطلاعات موردنیاز این پژوهش با استفاده از مطالعه کتابخانه ای و روش پرسشنامه ای به دست آمده است و برای تحلیل داده ها از آزمون های تی استیودنت، آنوا و توکی استفاده شده است. نتایج این پژوهش بیانگر وضعیت ضعیف شاخص های حکمروایی خوب شهری در شهر سنندج می باشد. با این حال وضعیت شاخص مشارکت نسبت به سایر شاخص ها در جایگاه بهتری قرار دارد و شاخص قانونمندی بصورت نسبی در وضعیت نامناسبی قرار گرفته است. همچنین تفاوت معنی داری بین عملکرد مدیریت شهری شهر سنندج در نواحی مختلف مشاهده شده است. بدین معنی که نواحی پیرامونی شهر و همچنین نواحی بخش شمالی شهر دارای جایگاه مطلوبی نمی باشند. در حالی که نواحی بخش جنوبی شهر دارای شرایط نسبتاً مناسبی می باشند.

در این مطالعه تطبیقی سعی شده است تا جمعیت و تعدادی از شاخص های مرتبط با آن در سطح جهان و قاره ای با شاخص های جمعیتی و موقعیت کشور ایران مقایسه شوند. این مطالعه توصیفی - تحلیلی با استفاده از طیفی وسیع از منابع مانند کتاب، مقاله، گزارش پژوهشی و اسناد مربوط انجام شده است. با توجه به هدف پژوهش، چشم انداز جمعیتی کشور با بررسی متغیرهایی از جمله نرخ موالید - مرگ ومیر، ساختار سنی، باروری و مهاجرت، با استفاده از آزمون های تی و کای دو، در کنار داده های آماری سایر کشورها ارزیابی شد. علاوه بر این، نرخ رشد جمعیت در کشور و همچنین، اروپا، آسیا و آمریکا بررسی شد و سطح همخوانی بین این نرخ های رشد تجزیه وتحلیل شد. با مقایسه میزان شهرنشینی کشور در شصت سال گذشته، روند صعودی ثابتی در نرخ شهرنشینی کشور مشاهده می شود که از 4/31 درصد در سال ۱۳۳۵ به ۷۴ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است. هرچند افزایش نسبت شهرنشینی از جمله شاخص های توسعه محسوب می شود، در ایران افزایش جمعیت شهری عمدتاً در چند کلان شهر بزرگ و از جمله شهر تهران اتفاق افتاده است. انتظار می رود در سال های آتی بر تراکم جمعیت کلان شهرها افزوده شود. رشد نامتوازن جمعیت و تراکم آن در تهران و چند کلان شهر دیگر یکی از مشکلات بزرگی است که در آینده نیز ادامه خواهد داشت؛ بنابراین، پیشنهاد می شود تمام برنامه ریزی های کلان کشور با هدف جلوگیری از رشد نامتوازن شهرها به ویژه شهر تهران ارائه شوند.

در حال حاضر عدم تعادل های ناحیه ای، آلودگی هوای کلان شهرها و تخریب بیش ازاندازه محیط زیست، تغییرات کاربری زمین، آسیب پذیری امنیت مناطق حاشیه ای و نابرابری های اقتصادی و اجتماعی، جدایی شهرها و روستاها، تمرکز سرمایه به صورت نامتوازن در مناطق و شهرهای بزرگ و غیره بیشتر از هر موقع وجود دارد که حاکی از مشکلاتی است که در عملکرد سیستم برنامه ریزی ایجادشده است و نظام برنامه ریزی آمایش سرزمین را به چالش کشیده است. هدف مقاله تحلیل نارسائی های نظام برنامه ریزی آمایش سرزمین در ایران است. تحقیق حاضر بر اساس هدف پژوهش توسعه ای و کاربردی است. پژوهش با رویکرد کیفی و استراتژی نظریه داده بنیاد  و با بهره گیری از نرم افزار مکس کیودا موردبررسی قرارگرفته است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات از منابع دست اول مصاحبه (مصاحبه نیمه ساختار با افراد کارشناس و باتجربه) و منابع دست دوم مطالعات کتابخانه ای (مقالات مرتبط، گزارش های سازمان های مرتبط) استفاده شد. حجم نمونه برای انجام مصاحبه ۴۰ کارشناس و روش نمونه گیری نظری بود. جامعه آماری کارشناسان و متخصصان صاحب نظر در حیطه آمایش سرزمین هستند. موردمطالعه نظام برنامه ریزی آمایش سرزمین در ایران است. یافته های تحقیق حاکی از دسته بندی ۱۱۷ کد جنینی در قالب ۱۱ مفهوم و ۳ مقوله نارسائی های ساختاری-کارکردی، نارسائی های بنیان ساز - معرفت شناسی و نارسائی های عملیاتی است. در بین مقوله ها، مقوله نارسائی های ساختاری- کارکردی دارای بیشترین نارسائی و سپس نارسائی های مقوله بنیان ساز قرار دارد. نتایج نشان دهنده این است که اصلاحات و تغییر در نظام آمایش سرزمین در گروه اصلاح نارسائی های کدها و مفاهیم مقوله ساختاری- کارکردی و سپس کدها و مفاهیم مقوله بنیان ساز است.

غالباً مدیریت حوادث سیلاب در کشورهای در حال توسعه واکنش به شرایط غالب فاجعه (پاسخ فوریتی و بهبود) را نشان می دهد. جهت افزایش اثربخشی مدیریت و کاهش خسارات وارده به زندگی و اموال، باید پاسخ واکنشی به اقدام پیشگیرانه تغییر یابد. مدیریت پیشگیرانه در برابر بلایای طبیعی نیازمند مشارکت بیشتر دولت های مختلف، سازمان های غیر دولتی و خصوصی و مشارکت عمومی است که شامل تلاش و زمان بیشتر، تأمین بودجه، تجهیزات، امکانات و منابع انسانی است که منجر به یکپارچه سازی مدیریت حوادث سیلاب برای فعالیت های بلندمدت و کوتاه مدت می شود.هدف این مقاله ، شناسایی وضعیت موجود مدیریت بحران سیلاب شهری ایلام در سه مرحله قبل ،حین و بعد از وقوع می باشد.که بر اساس نظرات خبرگان و کارشناسان امر، مدیریت بحران سیلاب شهری ایلام در سه مرحله مذکور، وضعیت نامطلوبی داشته است. با توجه به نتایج تحلیل داده های به دست آمده از بخش های کمی و کیفی مقاله ؛ می توان نتیجه گرفت طبق نظرات پاسخگویان در هر دو بخش کیفی و کمی وضعیت نظام مدیریت بحران سیلاب شهری ایلام در سه مرحله (قبل از وقوع بحران، حین وقوع بحران و بعد از وقوع بحران) وضعیت نامناسبی دارد. این نتایج نشان دهنده این موضوع است که اقدامات انجام شده در این زمینه اقداماتی مقطعی در هر سه مرحله وقوع بحران سیلاب بوده و وضعیت نظام مدیریت بحران سیلاب شهری ایلام برمبنای الگوهای سنتی استوار است و فاقد الگوی مناسب علمی است. بنابراین نتایج تایید کننده نظریه پشتیبان مقاله (دیدگاه سنتی در مدیریت بحران) می باشد.

هدف از طرح مسئله مدنظر دستیابی به برنامه ای است که بتواند مسائل شهر شهرکرد را در سطوح فراملی، ملی، منطقه ای و محلی تشخیص دهد و براساس آن هدف های لازم را تدوین کند. روش تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت ازجمله تحقیقات ترکیبی (کمی-کیفی) و به لحاظ هدف ازجمله تحقیقات کاربردی به شمار می آید. در این رویکرد ابتدا با استفاده از نرم افزار تحلیلی MAXQDA کدهای فرعی، محوری و گزینشی برای شناسایی عوامل مؤثر بر تحقق پذیری طرح های توسعه شهری استخراج شدند؛ به این صورت که برای مشخص شدن تحقق پذیری طرح های توسعه شهری در مقیاس جهانی، ابتدا منابع مختلف اعم از کتاب ها، مقالات، گزارش ها، طرح های مختلف توسعه شهری مطالعه شد. سپس با استفاده از نرم افزار MAXQDA به کدگذاری مطالب اقدام شد. در ادامه برای اولویت بندی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر تحقق پذیری طرح های توسعه شهری از مدل تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیس استفاده شد. بررسی یافته های پژوهش نشان می دهد که با بررسی ادبیات تخصصی پژوهش مشخص شد، موارد مختلفی بر فقدان تحقق پذیری طرح های توسعه شهری تأثیرگذارند. در بسیاری از تحقیقات مکانیسم های متفاوتی بر تحقق نیافتن تأثیر داشته اند؛ بنابراین وجه مشترک اغلب این تحقیقات، تأکید بر الزامات ساختاری در مقیاس های ملی و منطقه ای بوده است که بیشتر منطبق بر الگوی مدیریت متمرکز و بخشی است. علاوه بر این، ابعاد فضایی در حوزه انسانی و طبیعی بر وضعیت تحقق پذیری تأثیرگذار است. این تأثیر به تبع شرایط حاکم بر محدوده های مختلف، گاهی موجب تأثیر منفی بر وضعیت تحقق پذیری می شود و در برخی موارد نیز تأثیر مثبت دارد.  

امروزه تبدیل روستا به شهر به عنوان یک چالش اساسی در مباحث شهرنشینی و توسعه مطرح بوده و بسیاری از کشورها، خصوصاً کشورهای در حال توسعه با آن مواجه هستند. در ایران نیز تبدیل روستا به شهر به عنوان یکی از موضوعات مهم در مباحث توسعه شهری و روستایی مطرح بوده و به دلیل تغییر قوانین تقسیمات کشوری در زمینه شناخت شهر در اوایل دهه 1370 و به دنبال آن افزایش روند تبدیل روستا به شهر و شکل گیری مراکز شهری کوچک در نواحی روستایی، اهمیت بیشتری یافته است. تغییر در معیارهای شناخت شهر در ایران، سبب شده است که تعداد شهرهای کشور از 520 شهر در سال 1371 به 817  شهر در پایان سال 1385 افزایش یافته و بر تعداد شهرهای کوچک در شبکه سکونتگاهی شهری کشور افزوده شود. حال با عنایت به کارکرد بالقوه و بالفعل شهرهای کوچک در توسعه منطقه ای و روستایی، این سؤال اساسی مطرح می شود که آیا تبدیل روستا به شهر می تواند به عنوان گامی مهم درجهت تقویت مراکز روستایی بزرگ و ارتقا آن ها در سلسله مراتب سکونتگاهی قلمداد گردیده و برخی از اهداف عمده توسعه روستایی و منطقه ای نظیر کاهش مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ تر و تثبیت جمعیت در نواحی روستایی، ایجاد فرصت های شغلی و افزایش و بهبود کارکردهای خدماتی شهرها را برآورده سازد. بدین منظور شهرستان بروجرد به عنوان محدوده مطالعاتی انتخاب گردید تا اینکه نقش شهر کوچک (روستا شهر) اشترینان در تعادل ارتباط روستاهای اطراف با شهر بروجرد مورد تحلیل قرار گرفته و جهت ایجاد تعادل بیشتر درسطح شهرستان، روستای دیگری قادر به پذیرش نقش روستاشهر در این شهرستان باشد. هدف از پژوهش حاضر، از یک سو، بررسی نقش شهر کوچک (روستا شهر) اشترینان در تعدیل روابط روستاهای اطراف با شهر بروجرد بوده و از سوی دیگر بررسی این مسئله است که آیا روستای دیگری قادر به پذیرش نقش روستاشهر در سطح شهرستان بروجرد می باشد یا نه. روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد که مطالعات اسنادی از طریق روش کتابخانه ای(کتب، مقالات، اینترنت) انجام شده و بازدید میدانی جهت تکمیل پرسش نامه های طرح شده و بررسی های مورد نظر، صورت گرفته است. نتایج تحقیق بیانگر این امر است که شهر کوچک اشترینان در تعدیل روابط میان روستاها با شهر بروجرد در سطح شهرستان تا حدودی مؤثر بوده است و تحلیل های انجام شده نشان دهنده این امر می باشند که روستای جهان آباد می تواند با پذیرش نقش روستاشهر در تعادل بخشی به شهرستان بروجرد مؤثر واقع گردد.