فاطمه عسگری

برنامه های آموزشی و فرهنگی تبادل دانشجو و دوره های کوتاه مدت آموزش زبان و فرهنگ خارجی که معمولاً در دانشگاه های جامعه هدف که زبان آن مورد مطالعه دانشجویان زبان است، فرصت مناسبی برای گسترش مهارت های زبانی و اجتماعی- فرهنگی برای زبان آموزان فراهم می آورد. در دهه های گذشته، معمولاً در برنامه های آموزشی اینگونه دوره های زبان در کنار نکات مربوط به دستور زبان، با پخش قطعه ای از یک فیلم در کلاس زبان، مدرس سعی بر انتقال مفاهیم فرهنگی و اجتماعی جامعه مقصد به زبان آموز داشت. حال آنکه چنین رویکردی به فرهنگ، در بطن آموزش زبان، چندان موفق نبود چرا که چنین رویکردی قادر به خلق ارتباط و پل بینافرهنگی با زبان آموز نبود. در این مقاله،  برنامه آموزشی که در سال های اخیر در یکی از این دوره های کوتاه مدت زبان و فرهنگ در یکی از دانشگاه های ایتالیایی ارائه شده، مورد بررسی قرار گرفته است. با تحلیلی بر داده های گرداوری شده طی  مصاحبه با دو زبان آموز که دانشجوی مقطع کارشناسی در رشته زبان ایتالیایی در دانشگاه تهرانند، سعی بر این شده است تا با عنایت به مطالعات بین المللی انجام شده در حیطه توانش کنشگری بینافرهنگی و مسئله مهارت فرهنگی-اجتماعی زبان ببینیم چقدر این دوره های کوتاه مدت، با اتکا بر برنامه های آموزشی مناسب و هوشمند، در کسب مهارت های فرهنگی زبان به دانشجویان کمک می کنند.

در ایتالیای قرن بیستم نویسندگانی چون پرتزولینی، پاپینی و ورگا با توجه به اینکه به ساختاررمان کلاسیک قرن نوزدهم متصل بوده و در سبک نوشتاری از لئوپاردی و مانتزونی تقلید کرده اند، در نوسازی ادبیات قرن بیستم و به خصوص رمان نقش خاصی ایفا نکرده اند، لذا رمان در قرن بیستم می بایست با نیاز فرهنگی و اجتماعی انسان عصر جدید آشنا باشد و این همخوانی به نظر برخی منتقدین فقط از طریق حرکت به سمت رمان مدرن اروپا ممکن ا ست. ایتالو ازوو در این سالها با پیروی از برخی تئوری های تفکر غربی در رمان خویش به بررسی رابطه فرد با دیگران در جامعه مدرن می پردازد و بدین سان رمان ایشان دارای نوآوری های حائز اهمیت است. این مقاله ضمن پرداختن به شرایط و ویژگی های فعالیتهای ادبی دهه سی قرن بیستم و با بررسی برخی نویسندگان مجله سولاریا سعی بر آن دارد شرایط فرهنگی و ادبی ای که با آن جامعه ایتالیا به استقبال ایتالو ازووُ می رود را مورد بررسی قرار دهد.

در این مقاله، در راستای آموزش فرهنگ محور زبان های خارجی، به نقاط تماس و ارتباطی که بین ادبیات و سینمای اقتباسی از باب آموزش زبان خارجی وجود دارد پرداخته می شود. فرض ما در این مقاله این است که این دو پیکره فرهنگی که بومی هستند چنانچه که در برنامه تدریس گنجانده شوند، به ابزاری مناسب در جهت آموزش زبان خارجی با محوریت توانش بینافرهنگی کمک شایانی خواهند داشت. لذا ابتدا به ویژگی های خاص ماهیتی متن ادبی و متن سینمایی یا همان فیلم پرداخته می شود. در این راستا دلایل آموزشی که در کنار منابع درسی معتبر، به استفاده از این نوع منابع بومی در کلاس زبان اعتبار می بخشند مورد بررسی قرار می گیرند. در ادامه سه الگوی بهره بری از این دو پیکره بومی در امر آموزش زبان معرفی و پیشنهاد می گردند. و در ادامه به ابعاد و وجوه متودولوژیک در استفاده از این نوع منابع آموزشی با ارائه سه الگوی تدریس متفاوت اشاره خواهد شد، به گونه ای که بتوان با بهره بردن از ویژگی های ماهیتی و ساختاری یک اثر ادبی و فیلم اقتباسی مربوط به آن، پیشنهاداتی مؤثر و راهکارهایی عملی ارائه داد برای استفاده از این نوع منابع آموزشی در کلاس زبان جهت توسعه دانش فرهنگی از جامعه هدف و کمک به زیرساخت های توانش بینافرهنگی در زبان آموزان.

حماسه دینی امام حسین (ع) از طریق مختلف از جمله زبان تصویر به نسلهای بعدی انتقال یافت. یکی از این کتابها که توجهی به آن نشده و دارای نسخه های متعدد مصور در قالب چاپ سنگی می باشد مجالس المتقین است. مسئله این تحقیق معرفی نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین موجود در کتابخانه ملی و مطالعه تطبیقی نسخه طراحی شده توسط عبدالجلیل، هنرمند ناشناخته است. اهداف این تحقیق، بازشناسی نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین و هنرمندان آن و نیز مطالعه ویژگیهای طراحی و شخصیت پردازیهای عاشورایی انجام شده در نسخه کتاب مذکور، همچنین بیان تفاوتها و شباهتهای طراحی هنرمندان این نسخ است. سؤال این تحقیق عبارت است از : 1- ویژگیهای نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین چیست و هنرمندان آن کدامند؟2 -شاخصه های طراحی و شخصیت پردازیهای انجام شده توسط عبدالجلیل در نسخه کتاب مذکور چیست؟ 3- تفاوتها و شباهتها در عملکرد طراحان نسخ مجالس المتقین کدامند؟ در نتایج حاصله از 5 نمونه جامعه آماری کتاب مجالس المتقین که به روش توصیفی تحلیلی و از نوع کیفی به شیوه کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است مشاهده می شود که اثر عبدالجلیل دارای ویژگیهایی از جمله هاشورزنیهای پراکنده و متراکم، اندامهایی کوتاه قامت، چهره هایی گرد است همچنین در سپاه اشقیاء فشردگی نامنظم و حرکات اغراق شده در چهره دیده میشود. عدم رعایت نسبتها و پس زمینه تصویر نکته بارزی است. در این نسخه بیانگری و پویایی و دوری از تزئینات به خوبی دیده میشود در حالیکه در سایر نسخ به خصوص اثر محمد اسماعیل تبریزی، سایه روشنها به صورت نقطه گذاری و حجم پردازی کمتری بارز است. کلیت طراحیهای خویی تزئینات و پرداخت بیشتری در قالب نظم و تقارن دارد به طور کلی کادربندیهای مربع شکل، پوشش ائمه، زیبایی آرمانی و عدم واکنش احساسی در چهره شخصیتهای مثبت، نحوه طراحی پوشش چهره امام حسین (ع)، جهت قرارگیری پیکره ها و ترکیب بندی قطری در اغلب تصاویر نسخ مشترک است.

نام دانته آلیگیری تقریباً در آثار زیادی از ادبیات جهان، به خصوص  غرب، به چشم می خورد. نویسندگان و ادبای معاصر  زیادی از زبان و فرهنگی متفاوت در برخی آثار و یا مطالعات خویش به سفر درونی دانته گونه انسان اشاره داشته اند. در شبه جزیره ایتالیا، نام و سنت و اندیشه و ذهنیت دانته بارها مورد خطاب و اشاره ی متفکرین و نویسندگان از قرن شانزدهم میلادی تا دوره ی معاصر قرار گرفته است. در مطالعات تطبیقی ملی و درون مرزی، امروزه محققین در ایتالیا و خارج از ایتالیا به وام گیری های موضوعی و ریخت شناسانه در آثار برخی داستان سرایان و نویسندگان قرن بیستم ایتالیا پرداخته اند، و در این بین شاید مطالعه ای از تریستان کی (۲۰۱۰) تحت عنوان «دانته به عنوان یک ضدمدل در ماه و آتشِ چزاره پاوزه» در خور اهمیت شایانی باشد چراکه با یک نگاه نقدی کلیت گرا به قیاس ساختاری و موضوعی بین افکار نویسنده ی ماه و آتش و نویسنده ی  کمدی الهی پرداخته است.  مطالعه ی حاضر با الهام گیری از مطالعه ی تریستان کی و با اتخاذ نگاهی لزوماً درون متنی، ضمن آنکه سعی دارد از عمق ماه و آتش  به سمت برخی زوایای محتوایی و تصویریِ کمدی الهی حرکت کند، به دنبال یافتن رد پای دانته در قسمت های مختلف این رمان است. سوالی که در نهایت این جستار به دنبال پاسخی بر آن است این است که آیا به جز دوزخ و برزخ، ردپایی از بهشت نیز در ماه و آتش وجود دارد؟