علی صادقی منش

علی صادقی منش

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۲ مورد.
۱.

بررسی منشأ زائوم ها در غزلیات شمس با تکیه بر آرای کارل گوستاو یونگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال ۲۲ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۲ 147 - 160

کلیدواژه‌ها: غزلیات دیوان شمس زائوم مولوی کهن الگو یونگ تراژدی دیونیسوس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۳۶۲
در مطالعه و بررسی غزلیات شمس با ابیاتی مواجه می شویم که موسیقیایی، امّا فاقد معنایی خاص هستند. عبارات این ابیات که در برخی از پژوهش ها، با نگرشی فرمالیستی، زائوم یا فراخرد نامیده شده اند، بحث ها و چالش های فراوانی در میان پژوهشگران برانگیخته اند. دریافت پاسخ این پرسش که منشأ روان شناختی سرایش چنین ابیاتی چیست و ریشه در چه رویدادهایی در زندگی مولانا دارد، یکی از مباحثِ دارای اهمیّت و ضرورت ویژه است. در پژوهش پیش رو با رویکرد تحلیلی توصیفی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و به ویژه با بهره گیری از اندیشه های روان شناختی کارل گوستاو یونگ به بررسی این ابیات خواهیم پرداخت. بدنه اصلی مقاله را بررسی روان شناسانه ابیاتی از مولانا تشکیل می دهد که می تواند مصداقی از زائوم باشد. برآیند این پژوهش، کشف پیوند تنگاتنگی است که در میانه این زائوم ها با نمود کهن الگوی دیونیسوسی وجود دارد و از رویدادهای تراژیک زندگی مولانا سرچشمه می گیرد؛ رویدادهایی که بر شکل گیری اشعار فاقد معنا امّا موسیقیایی غزلیات شمس، تأثیر مستقیم گذاشته است. بر این اساس، ابیات زائوم گونه مولانا، ریشه در ضمیر ناخوداگاه جمعی شاعر دارد و حاصل تجلی کهن الگوی دیونیسوسی وی در پی رویدادی تراژیک، یعنی دوری دفعی از شمس تبریزی است.
۲.

واکاوی راهبردهای نمادین سازی سرمایه ها در حوزه هویت شهری با تکیه بر روایاتی درباره امام رضا (ع) و بر بنیاد دیدگاه پی یر بوردیو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۸ 7 - 32

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) سرمایه نمادین هویت شهری پی یر بوردیو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۲۹
 فضای شهر به وسیله فرایندهای اجتماعی، اقتصادی و طبیعی در حال تغییر و نوزایی است. در این راستا، پاسداشت سرمایه های فرهنگی در یک شهر، یکی از چالش های بنیادین جهان معاصر است؛ هویت مردم، بر سرمایه های فرهنگی برجای مانده از گذشته، استوار است و یافتن راهی میانه برای توسعه پایدار شهرها، همراه با حفظ شاخصه های هویتی، دغدغه همیشگی پژوهشگران این حوزه بوده است. از جمله سرمایه های اجتماعی و فرهنگی ایران، شخصیتِ امام رضا (ع) است که سفر ایشان به ایران، بزرگ ترین رویداد مذهبی تاریخ ایران بوده و گنجینه ای از روایت ها را در اختیار ایرانیان قرار داده است؛ روایت هایی که هر کدام، ضمن آنکه به مثابه سرمایه فرهنگی می توانند مورد توجّه قرار گیرند، قابلیت تبدیل به سرمایه نمادین و ایجاد ارزش افزوده را نیز دارند. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع اسنادی و کتابخانه ای در پی بیان این موضوع است که چگونه می توان با بهره گیری از این سرمایه های فرهنگی به آفرینش سرمایه نمادین در فضاهای شهری و روستایی پرداخت و هویت شهری را بر این خاستگاه عظیم اجتماعی و فرهنگی استوار کرد. برساختن هویت تاب آور و توسعه پایدار شهرها با تکیه بر ظرفیت سرمایه های نمادین شده از روایت ها پیرامون امام رضا (ع) امکان پذیر است؛ بخش عمده این توسعه پایدار، می تواند متکی بر گردشگری مذهبی باشد.
۳.

لایه های سبکی اشعار عاشورایی پس از انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال هشتم بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 21-42
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۲۲
شعر عاشورایی، از گسترده ترین شاخه های شعرآیینی است که به روایت رویدادها و توصیف شخصیت های مرتبط با واقعه عاشورا می پردازد. این شعر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به ویژه دوران جنگ ایران و عراق رونق بیشتری یافت. توصیف شخصیت های عاشورایی به سان الگوهای متعالی مبارزه با ظلم، ایثار و صبر، انگیزه بخش مخاطبان در دوران انقلاب و جنگ بود؛ دورانی که در آن مردم نیازمند حفظ روحیه پایداری و مقاومت در خود بودند. پژوهش حاضر ضمن شناسایی لایه های سبکی و پیوند مسائل زبانی با محتوا ما را به درک و دریافت دقیق تری از این نوع شعر می رساند. کاربرد واژگان عینی و نشان دار، تکرار واژه ها و هم حروفی آنها و همچنین وجود تشبیهات و استعاراتِ گرفته شده از طبیعت، از ویژگی های این نوع اشعار است. این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی لایه های سبکی اشعار عاشورایی بعد از انقلاب اسلامی می پردازد و تکامل اشعار را در چهار لایه آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی نشان می دهد. براساس یافته های پژوهش این اشعار در حوزه واژگان و تصاویر نوآورانه است.
۴.

تحلیل غیریت سازی در گفتمانِ زبان حماسی و نقش آن در هم بستگی ملّی(نمونه مورد بررسی: بانوگشسب نامه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال ۱۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 235 - 256

کلیدواژه‌ها: بانوگشسب نامه حماسه گفتمان غیریت سازی هویت ملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۱۲
حماسه ها، با تکیه و تأکیدی که بر زبان، تاریخ، پیشینه فرهنگی و مرزهای جغرافیایی یک ملّت دارند، بیش از دیگر گونه های ادبی، با هویّت ملّی و هم بستگی و وفاق جمعی در پیوند هستند. آن چه موجب چنین هویّت سازی و وفاق هژمونیکی در حماسه ها می گردد ، کاربستِ زبان به گونه ای ویژه است؛ این بدان معناست که شاعر حماسه سرا در زبان حماسی، با تکیه بر غیریت سازی، از گفتمانی پویا بهره می برد و بدین گونه، برتری سیاسی اجتماعی مورد نظر خویش را ایجاد می کند. در پژوهش پیش روی، با روی کرد تحلیلی توصیفی به بررسی بانوگشسب نامه می پردازیم و هم زمان به ارائه نمونه هایی از منطق هم ارزی و منطق تفاوت در این اثر حماسی خواهیم پرداخت؛ مقولاتی که در نهایت، غیریت سازی را محقق می نمایند. ضمن بررسی بانوگشسب نامه با این روش به این نتیجه می رسیم که برایندِ این غیریت سازی حاکم بر گفتمان زبان حماسی، پررنگ شدن مرزهای فرهنگی و برجسته سازی هویّت ایرانی است؛ مقوله مفهومی که درک و بازشناختِ آن در دوره تقابل فرهنگی و سیاسی قدرت ها در راستای احیای هویّت ملّی و دست یابی به سعادت جمعیِ یک ملّت، ضروری است.
۵.

آفرینش سرمایه نمادین از گنجینه های نسخ خطی با ایجاد موزه های روایت مند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره بیست و پنجم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۹۹) 214 - 235

کلیدواژه‌ها: نسخ خطی موزه روایت سرمایه های نمادین اسطوره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۲۲۷
هدف: پژوهش پیش رو به بررسی ظرفیت های پنهان و آشکار گنجینه های نسخ خطی برای آفرینش سرمایه های نمادین تازه، با بهره گیری از نسخ، در قالب موزه هایی روایت مند، از گونه علمی تاریخی می پردازد. روش: در پژوهش پیش رو با روش تحلیلی توصیفی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، برداشتی اساطیری از معنای واژگانی موزه ارائه می شود و ضمن ارائه طرحی نو برای چیدمان و معماری موزه ها با بهره گیری از الگوهای معابد و آیین های اسطوره ای، ضرورت ایجاد موزه های روایت مند متکی بر نسخ خطی تبیین می گردد. یافته ها: گنجینه های نسخ خطی، سرمایه هایی نهفته هستند که روایت مندساختن آن ها در قالب موزه های علمی تاریخی می تواند به آفرینش سرمایه های نمادین تازه برای جامعه بیانجامد. موزه، پیوندگاه میدان آموزش، میدان گردشگری و میدان هنر است که نسخه های خطی در این میدان مشترک، با بهره گیری از یک روایت ویژه، می تواند به سرمایه نمادین مبدل شود. نتیجه گیری: تجسم تاریخ تطور علوم و مفاهیم علمی در قالب موزه هایی روایت مند، افزون بر کارکردهایی چون آموزش، هویت بخشی و آفرینش سرمایه های نمادین، می توانند پیامدهایی شبیه پیامدهای آیین های اساطیری برای بازدیدکننده داشته باشند. الگوبرداری از نیایش گاه ها و آیین های اساطیری در اجرای موزه، می تواند تصاویر کهن الگویی ضمیر ناخودآگاه جمعی بازدیدکننده را برانگیزاند و او را در فضایی شبه اساطیری قرار دهد؛ فضایی شبه اساطیری که بازدیدکننده در آن ضمن بازگشت به دوره های تاریخی پیشین، رهایی از زمان خطی و احساس نو شدن بر پایه حضور در زمان قدسی اساطیری را تجربه کند.  
۶.

بررسی تأثیر روایت های اسطوره ای بر تاب آوریِ شهرها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 197 - 221

کلیدواژه‌ها: اسطوره روایت تاب آوری شهرها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۱۸۱
روایت های اسطوره ای برآیند تجارب بشر از رویارویی با چالش ها و مسائلی هستند که بر زندگی او تأثیر گذاشته و یکی از این مسائل، تاب آوری شهرهاست. شهرهایی که تمدّن های کهن را در خود جای داده اند، بیش از آن که برای تاب آوری، متّکی بر سازوکارهای اقتصادی، مدیریّتی یا مهندسی باشند، متّکی بر بینشی اساطیری بودند. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی می کوشد با بهره گیری از نظریات اسطوره شناختی میرچا الیاده، کارل گوستاو یونگ و ژیلبر دوران، به تبیین پیوند روایت های اسطوره ای با به سازی و بازسازی شهرها بپردازد. نتیجه و برآیند این پژوهش آن است که روایت های اساطیری به سبب ریشه دار بودن تصاویر کهن الگویی شان در ضمیر ناخودآگاه جمعی، هم دلی و هم راهی افزون تری میان بیشینه مردم ایجاد می کنند؛ از سویی هم سانی و هم سویی هایی میان شهرسازی و روایت گری اسطوره ها وجود دارد که توجّه به آن می تواند موجب تقویّت هویّت یک شهر و درونی سازی تمایل به به سازی و بازسازی آن گردد. سه روشِ ممتاز کردن فضای قدسی شهر از فضای بیرونی که تمدّن های کهن به یاری آن تاب آوری شهرهای خود را افزایش می دادند، عبارت بود از: الف) ساخت حصار نمادین، ب) آیین ها و ج) تطبیق جای گاه های نمادین اساطیری با شهر؛ هنوز هم می توان از این روی کردها برای افزایش تاب آوری شهرها بهره برد.
۷.

بازشناخت گوتیک در ادبیات فارسی با تکیه بر رمان و نمایش شازده احتجاب هوشنگ گلشیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال هجدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۶ 7 - 24
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۲۴۵
در حوزه ی ادبیات داستانی، گوتیک به شیوه ای از داستان نویسی در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی اطلاق می شود که موضوعاتی چون ترس و وحشت، مرگ، فضاهای وهم آلود، غلبه ی اندیشه های مردسالارانه، زورگویی نسبت به زنان، شخصیّت های روان رنجور، مکان های ترسناک و ... برجسته ترین محورهای آن را تشکیل می دهند. این شیوه از نویسندگی برای نخستین بار در سال 1764 با نگارش قلعه ی اوترانتو از سوی «هوراس والپول» ظهور کرد. بعدها نویسندگان دیگر با نگارش آثاری به بسط و گسترش این شیوه ی داستان نویسی پرداختند. داستان نویسان در حوزه ی ادبیات داستانی فارسی نیز به دنبال تأثیرپذیری از مکاتب غربی، به این شیوه ی ادبی گرایش یافتند. صادق هدایت برای نخستین بار با نگارش بوف کور در این راه قدم نهاد و نویسندگان دیگر نیز به دنبال آن به بسط و گسترش این نوع ادبی در آثار داستانی فارسی پرداختند. اگر چه مؤلفه های گوتیک در ادبیات داستانی ایران، کاملاً با نمونه های غربی آن منطبق نیست، امّا می توان این ادّعا را داشت که آثار داستانی فارسی در این حوزه توانسته اند موفق عمل کنند و حتّی در پاره ای موارد مؤلّفه هایی را نیز بر آن بیفزاید. رمان شازده احتجاب از هوشنگ گلشیری، از جمله رمان هایی است که در نوع ادبی گوتیک به رشته ی تحریر درآمده و مؤلفه های این نوع ادبی در آن قابل بررسی است. روش پژوهش حاضر مبتنی بر تحلیل محتواست و جمع آوری اطلاعات به روش کتاب خانه ای صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که گلشیری با فضسازی مناسب و بهره گیری مناسب از دو عنصر زمان و مکان و نیز به تصویر کشیدن شخصیّت هایی که اعمال و رفتارآنان بر فضای وحشت انگیز و وهم آور داستان افزوده و بیان توهمات و خشونت و مرگ آوری در داستان، اثر خود را به عنوان رمانی گوتیک به همگان معرّفی کرده است.  اهداف پژوهش: بازشناسی سبک گوتیک در ادبیات فارسی. بررسی گوتیک در رمان و نمایش شازده احتجاب هوشنگ گلشیری. سؤالات پژوهش: سبک گوتیک چه جایگاهی در ادبیات فارسی دارد؟ گوتیک در رمان و نمایش شازده احتجاب چه بازتابی یافته است؟
۸.

بررسیِ ظرفیت های ساختاریِ شعر حجم برای گریز از گفتمان مسلط (مطالعه موردی اشعارِ یدالله رؤیایی)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان فارسی (شفای دل) سال پنجم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲ 79 - 104

کلیدواژه‌ها: شعر حجم گفتمان گریزی تحلیل ساختاری یدالله رؤیایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۸۷
شعر حجم به عنوان یکی از گونه های شعر نو که بیشتر با شیوه سرایش یدالله رؤیایی شناخته می شود یکی از ابهام برانگیزترین گونه های شعری معاصر است که تعاریف متفاوت و گاه متناقضی برای آن ارائه شده است . در این پژوهش با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و رویکرد تحلیلی توصیفی، کوشیده شده است که برخی جنبه های ساختاری این گونه از شعر که کمتر مورد توجّه قرارگرفته بررسی شود؛ از جمله این موارد کیفیت روساخت و ژرف ساخت این گونه از شعر با تکیه بر بررسی کارکرد محور همنشینی و محور جانشینی در آن است. بررسی دقیق این گونه از شعر با تمرکز بر شعر رؤیایی این نکته را بر ما آشکار می کند که شعر حجم، برخلاف برخی جریان های شعری پسامدرن، به دنبال معنا گریزی و تعهدگریزی نیست؛ بلکه راهکارهایی را در پیش می گیرد که در عمل به گفتمان گریزی می انجامد. با چنین رویکردی، شاعر با در هم ریختن معیار های مرسومی چون محور همنشینی و محور جانشینی که حامل پیام و محتوا در واقعیت روزمره زندگی هستند می کوشد تا مخاطب خود را از فضای واقعیت به سوی فراواقعیت عبور دهد. این فراواقعیت، همان واقعیتی است که متأثر از گفتمان های مسلط نباشد و خواننده بتواند در آن محتوایی بکر و ژرف در ذهنش تداعی کند؛ محتوایی که با ضرورت های ناخوشایندِ واقعیت روزمره آمیخته نشده است و خواننده بتواند با نگرش هنری خود، آن را بسازد و در قالب شعر درک کند. 
۹.

بررسی روان شناختی علل خودستایی در شعر خاقانی با تکیه بر نظریات آلفرد آدلر

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبانی و ادبیات کاربردی سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 57-76

کلیدواژه‌ها: خاقانی خودستایی خودشیفتگی عقده حقارت عقده برتری آدلر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۸۵
خاقانی، یکی از شاعرانی است که در عرصه خودستایی، گوی سبقت را از دیگر شاعران ربوده است؛ قریب به اتفاق خاقانی شناسان معاصر، به این نکته معترفند که خودستایی خاقانی، از خودشیفتگیِ او برمی خیزد؛ البته هر کدام از این پژوهشگران، چرایی خودشیفته خواندن او را به گونه ای مختص خود تفسیر کرده اند و برخی از آنان نیز به توجیه گری این مسئله پرداخته اند. نگارندگان این جستار، در یک واکاوی توصیفی تحلیلی که بر اساس آموزه های علم روان شناسی و تطبیق آن با ادب فارسی انجام می شود، می کوشند خودشیفتگی (نارسیسیسم) را به عنوان یک اختلال شخصیتی، در شخصیت خاقانی بررسی و اثبات کنند و سپس در کاوشی روان شناختی در شعر و زندگی او که اساس آن بر نظریات آلفرد آدلر(1937 1870م.) استوار است علت اصلی خودستایی در شعر خاقانی را، عقده های حقارتی معرفی می کنند که پس از دوران کودکی، به شکل عقده برتری بروز یافته و از او شخصیتی خودشیفته و در نتیجه خودستا ساخته است.
۱۰.

واکاویِ کارکردهای آیینِ پیاده رویِ پایان ماه صفر به مشهدالرضا بر بنیاد دیدگاه میرچا الیاده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 9 - 35

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) زیارت مشهد میرچا الیاده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۷۷
همه ساله تعداد قابل توجّهی از شیعیان، در روزهای پایانی ماه صفر، به ویژه از حدود سالروز درگذشت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن (ع)، 28 صفر تا روز شهادت امام رضا (ع)، 30 صفر، با پای پیاده به سوی مشهدالرضا مشرف می شوند. این آیین که از سویی پایان بخش عزاداری های محرم و از دیگر سو بزرگداشت پیامبر اسلام (ص) و امام حسن (ع) و امام رضا (ع) است، تبدیل به یک آیین شده که می توان آن را با تکیه بر آرای میرچا الیاده، پدیدارشناس دینی، بررسی کرد. در پژوهش پیش رو با روش تحلیلی توصیفی و با اتکا به دیدگاه های میرچا الیاده این آیین را واکاوی می کنیم. پژوهش انجام شده نشان از آن دارد که این آیین، تمام ویژگی های یک آیین نمادین و روایت مندِ تشرف را دارد و با انسجامِ ویژه خود ذهنیت شرکت کنندگان را برای گذار از زمانِ خطی به زمانِ قدسی فراهم می سازد و از سویی مقدمه ای نظام مند برای ورود به فضای قدسی حرم امام رضا (ع) است. در حقیقت این آیین، به مثابه دریچه ای برای ورود آیین ورزان به زمان و مکان قدسی است. افزون بر این، آیین یاد شده کارکردهایی چندگانه چون رهایی از اضطراب، اعتلای شخصیت اجتماعی و تقویت هویت دینی آیین ورزان دارد.
۱۱.

بررسی سبک شناسی لایه ای اشعار علوی پس از انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 57 - 77

کلیدواژه‌ها: شعرآیینی سبک شناسی لایه ای شعرعلوی انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۲۷۲
شعر علوی یکی از شاخه های شعر آیینی است که به توصیف شخصیت و فضایل حضرت علی7 و اظهار ارادت شاعران نسبت به ایشان می پردازد و به لحاظ الگوسازی از یک انسان کامل اهمیت زیادی دارد. بررسی لایه های سبکی این گونه شعر ما را به درک و تفسیری بهتر از آن می رساند. کاربرد واژگان دینی و تازه، عینی بودن واژگان، ساخت ساده جملات در اغلب موارد از ویژگی های برجسته زبانی این اشعار است. آهنگ و تناسب موسیقیایی واژه ها و نشان دار بودن آن ها و هم چنین ساختار تعابیر و پویا بودن از دیگر ویژگی های این نوع شعر به شمار می آید. بنابراین برای تبیین گستره سبک، مشخصه های زبانی همراه با ویژگی های بلاغی و قلمرو اندیشه های شاعران به طور موازی در خدمت اهداف کلی شعر بررسی می گردد. این مقاله به شیوه توصیفی، تحلیلی لایه های سبکی اشعار علوی بعد از انقلاب اسلامی را بررسی می نماید و تکامل اشعار را در چهار لایه آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی نشان می دهد. بر اساس یافته های این پژوهش این اشعار در حوزه واژگان و تصاویر دارای برجستگی است.
۱۲.

واکاوی اسطوره شناختیِ زمان درشیوه روایتگری میرچا الیاده (مطالعه موردی: داستان دوازده هزار رأس گاو)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 794 - 812

کلیدواژه‌ها: زمان روایت اسطوره ای میرچا الیاده روایتگری اضطراب تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۲۹۹
   میرچا الیاده، اسطوره شناس و دین پژوه رومانیایی معاصر، در کشور خود به عنوان یک داستان نویس برجسته شناخته می شود؛ بیان مباحثی توسط او چون گذار از زمان خطی تاریخی به زمانِ قدسی و ورود به لحظه ازلی و نوزایی، بخش هایی ناشناخته از اساطیر کهن را برای بشر امروزی قابل درک کرد. وی نگارش و خوانش داستان را راهی برای گذر از زمانِ پراضطراب خطی تاریخی و ورود به زمانِ بی اضطراب و آرام قدسی می داند. بررسیِ یکی از آثار داستانی خود الیاده، دوازده هزار رأس گاو فرصتی است برای دست یافتن به یک شیوه روایتگری ویژه و تحلیل زمان در آن از دیدگاه پژوهش های اسطوره شناختی. در این شیوه روایتگری، داستان با یک زمانِ دَوَرانی در بخش هایی که اضطراب قهرمان به بالاترین حد می رسد به یاریِ گونه ای گذشته نگری، او را وارد زمان قدسی می کند. داستان در فضای پر اضطرابِ جنگ و بمباران بخارست رخ می دهد و نویسنده از خلال روایت این داستان می کوشد زمانِ اضطراب زای تاریخ را به بازی بگیرد و با تاریخ ستیزی در بستر درکی اساطیری از زمان، یأس را در میانه روایتی ویژه، به امید تبدیل کند.
۱۳.

بررسی هم سنج جایگاه زن در نامه های عاشقانه یک پیامبر (جبران خلیل جبران) و چهل نامه کوتاه به همسرم (نادر ابراهیمی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 81-93

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی جبران خلیل جبران نادر ابراهیمی زن نامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۱ تعداد دانلود : ۴۶۹
بررسی هم سنج جایگاه زن ازنگاه دو نویسنده از دو حیطه جغرافیایی، زبانی و ملّی متفاوت که هردو نامه هایی به زنان مورد علاقه خود نگاشته اند؛ بی تردید در حیطه ادبیّات تطبیقی می گنجد؛ جستاری که می توان برای آن تمامی منافع پژوهشی تطبیقی را که عبارت است از فراهم شدن بستر درک متقابل و گفت و گو و تعامل فرهنگ ها، متصوّر بود. در نوشتار پیش رو، نامه های عاشقانه یک پیامبر، نوشته جبران خلیل جبران با چهل نامه کوتاه به همسرم، اثر نادر ابراهیمی ازدیدگاه جایگاه زن بررسی هم سنج شد؛ تا نگاه این نویسندگان به زن از دیدگاه های گوناگون به ویژه استقلال زنان و کیفیّت و شیوه تأثیرگذاری آنان بر مردان، خانواده و جامعه به طور دقیق تحلیل شود. آنچه در این میان، درخور توجّه است آنکه نگرش دو نویسنده، مثبت است، با این تفاوت که نگاه نادر ابراهیمی را به ویژه آنجا که سخن از خانواده و اجتماع می شود، می توان نگاهی واقع گرایانه تر و دقیق تر دانست؛ مسئله ای که سرچشمه آن را باید در زندگی این نویسندگان و نوع ارتباط آن ها با زنانی جست که نامه ها دراصل برای آنان نگاشته شده است.
۱۴.

تحلیل اسطوره شناختی تطبیقی نماد غار و بررسی نمودهای آن در شعر منوچهر آتشی با تکیه بر دیدگاه های میرچا الیاده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۰ 141-172

کلیدواژه‌ها: غار نماد اسطوره میرچا الیاده منوچهر آتشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۵۳۴
بررسی اسطوره شناختی تطبیقی غار به عنوانِ یک نماد کهن، از سویی می تواند جنبه هایی کمتر شناخته شده از کارکردهای این نماد را آشکار سازد و از دیگر سو امکان درک دقیق تر چراییِ به کار بستن این نماد را فراهم می کند. نگارندگان با روش تحلیلی تطبیقی در بررسی اسطوره شناختی نمود های غار و کارکرد های آن در متون مختلف، کوشیده اند به یک دسته بندی جامع و مانع از نمود های غار دست یابند. همچنین بر پایه این دسته بندی چهار کارکرد برای این نماد تعریف و تبیین کرده اند که عبارتند از: 1. زهدان زمین مادر؛ 2. دنیای درون و ناخودآگاه؛ 3. جایگاهِ نمادین آیین تشرف؛ 4. دنیا. بر پایه این دسته بندی جدید، امکان بررسی نمودهای اسطوره ای نماد غار در شعر منوچهر آتشی، با تکیه بر تمایزها و تعاریف هر کارکرد، فراهم گردید؛ بررسی این نماد در شعر نو پارسی از جمله این شاعر نوپرداز، از سویی نشان دهنده میزان نفوذ شیوه تفکر اسطوره ای در ذهن بشر مدرن است و از دیگرسو می تواند پربسامدترین کارکردهای بازمانده از این نماد در شعر این شاعر نو سرای فارسی را آشکار سازد. بررسی ِ شعر منوچهر آتشی نشان از آن دارد که کارکردهای نمادین غار که در پیوند با «دنیای درون و ناخودآگاه» و نیز «نوزایی و تجدد» هستند، در سروده های وی با بسامد افزون تری قابل مشاهده هستند.
۱۵.

تحلیل کارکرد نمادین غار در کیش میترائیسم بر بنیاد دیدگاههای میرچا الیاده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 133 - 146

کلیدواژه‌ها: کیش میترائیسم غار نماد اسطوره میرچا الیاده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۵۰۰
میترائیسم، یکی از کهن ترین کیش های ایرانی، در راه هدایت پیروان خود، از نمادهایی اسطوره ای بهره می برد که تحلیل آنها رهبرنده مخاطب به درکی صحیح از جنبه های مختلف کارکرد این نمادها در این آیین است. مهرابه ها، نیایشگاههای پیروان این آیین، ساختاری نمادین دارند؛ این نیایشگاهها یا در غارهای طبیعی ساخته یا به شکل غار طراحی شده اند. در این پژوهش تلاش شده است کارکرد نماد غار بر بنیاد دیدگاه الیاده و کارکرد این نماد در کیش میترائیسم بررسی شوند. در این پژوهش با تکیه بر دیدگاههای اسطوره شناختی و دین پژوهانه میرچا الیاده، نماد غار و کارکردهای ذکرشده آن در متون مختلف بررسی شده اند و با بهره گیری از تحلیل های الیاده در آثار مختلفش، نگارندگان کوشیده اند کارکرد نمادین غار را در آیین میترائیسم بررسی کنند. بر پایه طبقه بندی نوین ارائه شده در این پژوهش و برایند واکاوی آثار الیاده، باید کارکرد نمادین غار در آیین میترائیسم را در زیرمجموعه «جایگاه نمادین آیین تشرف» دسته بندی کرد که در پیوند با «زهدان زمین مادر» و «دنیای درون و ناخودآگاه» است.
۱۶.

بازشناخت انتقادی تمایزهای کارکردی قصه پریان و اسطوره در رویکرد روان کاوی برونو بتلهایم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد و نظریه ادبی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: قصه پریان اسطوره برونو بتلهایم نقد روان شناختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۷۱۲
برونو بتلهایم، روان شناسی پسافرویدی است که سهم بسزایی در نقد ادبی-روان شناختی دارد وهمواره مورد توجه ناقدان ادبی و روان کاوانِ کودک بوده است.کارکردهایی که وی برای قصه های پریان برمی شمرد، زمینه تحقیقاتی گسترده ای در نقد ادبی گشوده است. در این پژوهش، نگارندگان، با مطالعه آثار بتلهایم، تمایزهای کارکردی قصه پریان و اسطوره در رویکرد روان کاوی وی را با رویکردی انتقادی مورد بررسی قرار داده و در نهایت به دو دسته کلی از دیدگاه های وی دست یافته ا ند که در یک دسته، اندیشه های وی شامل شباهت ها و تمایزهای کارکردیِ بین قصه پریان و اسطوره جای دارد؛ از جمله مظهر انباشت تجربه جامعه بودنِ قصه پریان و داستانِ اسطوره ای، امید به پایان خوشایند، قطبی بودن شخصیت ها و اصل لذت در برابر اصل واقعیت در قصه پریان. در دسته دیگر، بتلهایم در تبیین ِ تمایزهای کارکردی میانِ قصه پریان و داستان اسطوره ای، دچارِ تناقض هایی ویژه شده است؛ مانند معنای زندگی و کارکرد ویژه قصه پریان در معنابخشی به زندگی، تأکید بر کارکرد درمانیِ قصه های پریان در دوران کهن و میان هندوها، تبیین کارکردِ قصه های پریان بر اساس الگوی سطوح شخصیت فروید و جایگاه قهرمان در قصه پریان و اسطوره. بازشناخت انتقادی این تمایزهای کارکردیِ گاه متناقض، موجب ارتقای دقت ناقدان ادبی پیرو وی در بهره گیری از اندیشه هایش می شود و نیز می تواند روان کاوان پسافرویدی پیرو رویکرد بتلهایم را از خطاهای احتمالی باز دارد.
۱۷.

بررسی تطبیقی «جایگاه زن» در ضرب المثل های فارسی و عربی بر بنیاد دیدگاه های آدلر و برن (مطالعه موردی: امثال و حکم دهخدا و مَجمَع الأمثال میدانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰ 119-144

کلیدواژه‌ها: ضرب المثل زن بررسی تطبیقی امثال و حکم مجمع الامثال اریک برن آلفرد آدلر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۱ تعداد دانلود : ۶۵۲
۱۸.

بررسی همسنج جایگاه زن در ضرب المثل های امثال و حکم و فرهنگ ضرب المثل های آکسفورد بر بنیاد دیدگاه های روان شناختی آلفرد آدلر و اریک برن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال پنجم آذر و دی ۱۳۹۶ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: بررسی تطبیقی امثال و حکم آدلر برن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۵۱۸
در میان گونه هایی که ما به عنوان ادبیات عامیانه می شناسیم، ضرب المثل ها یکی از بهترین زمینه های پژوهش بر روی اندیشه های گویشوران یک زبان به شمار می آیند؛ در حقیقت این گونه، بخشی از ادبیات هر سرزمین است که مردم آن را به عنوان بهترین راه برای بیان اندیشه های رایج میان خویش برگزیده اند و از آن به عنوان زبان گویای حالات روانی خود بهره می برند؛ از این رو بررسی تطبیقی ضرب المثل های پارسی و انگلیسی با تمرکز بر موضوع زن، با اتکا بر امثال و حکم و فرهنگ ضرب المثل های آکسفورد، می تواند نمایانگر بخشی از ذهنیت گویشوران زبان پارسی و انگلیسی باشد؛ به ویژه زمانی که این بررسی همسنج با بهره گیری از دیدگاه های روان شناسی اریک برن و آلفرد آدلر صورت گیرد. آموزه هایی که تحت عنوان اصطلاح آلودگی در روا ن شناسی برن و اصطلاح اشتباه های بنیادی در روان شناسی آدلر مطرح شده است، می تواند زمینه را برای تحلیل دقیق ضرب المثل های این دو مجموعه فراهم سازد؛ بررسی دقیق و آماری ضرب المثل ها بر پایه دیدگاه های یادشده، رهگشای درک دقیق و واکاوی تطبیقی جایگاه زنان در ضرب المثل های دو زبان خواهد بود. بررسی تطبیقی دو مجموعه ضرب المثل یاد شده، این نکته را بر ما آشکار می سازد که درصد آلودگی و اشتباهات بنیادی در ضرب المثل هایی که در پیوند با موضوع زن هستند، در هر دو زبان بسیار بالاست؛ البته بسامد ضرب المثل های سالم در فرهنگ ضرب المثل های آکسفورد به میزان 14.035درصد از ضرب المثل های فارسی امثال و حکم افزون تر است.
۱۹.

تحلیل مناسکِ حافظِ نظامِ اتوکراتیک در سیاست نامه ی نظام الملک طوسی با تمرکز بر آرای روان شناختی اریک برن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان سال ۱۱ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 7 - 29
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۷۸
سیاست نامه اثری است متعلق به دوره ی سلجوقیان که به قلم یکی از وزرای صاحب نام و خراسانی این حکومت، نظام الملک طوسی نگاشته شده است. در بررسی این کتاب، بایستی این نکته ی مهم را در نظر داشت که وی به عنوان یک شخصیت علمی، سیاسی و فرهنگی مطرح که از منطقه ی خراسان برخاسته، خواه ناخواه ذهنیاتش تحت تأثیر فضای فکری این منطقه است و بررسی اثر وی را می توان، به مثابه ی بررسی و تحلیل "تأثیرات فضای فکری خراسان" بر ایران آن دوره ی تاریخی ارزیابی کرد. در این پژوهش، خواهیم دید که نظام الملک طوسی به سبب باورمندی به حکومت سلطنتی مطلق (اتوکراسی)، در پی ترویج نگرشی است که بر بنیاد آن پذیرش اقتدار و خودکامگی پادشاه، امری پسندیده می نماید. از این رو، زمانی که اثر او را با بهره گیری از آرای روان شناختی اریک برن مورد بررسی قرار می دهیم، نشانگانی از گونه ای مناسک در آن می یابیم که می توان آن را مناسک حافظ نظام اتوکراتیک نامید. مناسکی که می کوشد، مردم را به تبادل از جایگاه کودک تطبیق یافته در برابر پادشاهی تشویق کند که خود با حالت والد به کنشگری می پردازد. امری که در درازمدت سبب پذیرش اتوکراسی در میان مردم می شود و حکومت های خودکامه را قدرت و استحکام می بخشد. از این جهت، این اثر را می توان حاویِ نشانگان زبانیِ یک فرهنگ پذیرای خودکامگی و اتوکراسی ارزیابی کرد که آگاهی دقیق از این موضوع در نوع مواجهه پژوهشگران با این متن ادبی سیاسی، اهمیت ویژه ای دارد.
۲۰.

بررسی همسنج جدال بر سر تصاحب زن در دو اثر حماسی: بانوگشسپ نامه و ایلیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: زن بررسی تطبیقی هومر ایلیاد بانوگشسپ نامه متون حماسی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی حماسه پهلوانی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق زبان و ادبیات فارسی و ادبیات غرب
تعداد بازدید : ۱۱۱۸ تعداد دانلود : ۷۰۲
جدال بر سر تصاحب زنان یکی از موضوعاتی است که در برخی حماسه های مطرح جهان به عنوان موضوعی محوری بازتاب یافته است؛ در حماسه های ملی پارسی اما، به ندرت و در صورت وجود، با رویکردی متفاوت شاهد چنین جدال هایی هستیم؛ در حقیقت شاعران حماسه سرای پارسی، از خلق حماسه هایی که در آن زنان به عنوان موضوعی محوری مطرح گردند و جدال هایی بر سر تصاحب آنان رخ دهد، گریزان بودند و آن را خلاف اهداف والای حماسه سرایی می دانستند. تنها اثر حماسی ملی پارسی که در آن به چنین موضوعی به گونه ای محوری پرداخته شده است، بانوگشسپ نامه است که در این مقاله خواهیم کوشید طی بررسی همسنج آن با ایلیاد هومر، به عنوان برجسته ترین حماسه ی جهان با موضوع جدال بر سر تصاحب زن، به درک دقیقی از شباهت ها و تفاوت های این دو اثر دست یابیم. بررسی ها مخاطبان مقاله ی پیش روی را مجاب خواهد نمود که جدال بر سر تصاحب زن در بانوگشسپ نامه، علی رغم شباهت هایی که با ایلیاد دارد، در نهایت اهداف متفاوتی را دنبال می نماید؛ جدال بر سر تصاحب زن در ایلیاد، عرصه ای است که به اثبات توانمندی مردان و ضعف زنان می انجامد، اما جدال بر سر تصاحب زن در بانوگشسپ نامه عرصه ای است که به اثبات بی نیازی و آزادگی زنان و توان آنان در هم گامی با مردان می انجامد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان