احمد شه گلی

احمد شه گلی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۳۳ مورد از کل ۳۳ مورد.
۲۱.

بازخوانی موردی مطالعات بدن پژوهی در حوزه الهیات؛ رویکردها و چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: دین بدن ساحت جسمی نگرش سلبی به بدن انسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۵
ساحت جسمی انسان یکی از مهم ترین ابعاد وجود آدمی است که در ارتباط با افراد و اجتماع و شکل گیری هویت انسان، نقش ایفا می کند. با وجود اهمیت این جنبه، در پژوهش ها کمتر به این موضوع توجه می شود. علی رغم اهمیت ساحت جسمی و تأثیر آن در شکل گیری هویت انسان، همچنان این موضوع در مباحث علم النفس و انسان شناسی جایگاه شایسته ای ندارد. عظمت روح، نگرش سلبی نسبت به بدن، تلقی ابزاری از بدن، خارج بودن از حقیقت انسان و دوگانه انگاری حداکثری، از جمله عوالمی است که در کم توجهی به مباحث بدن مؤثر بوده است. بدن در تفکر برخی از اندیشمندان اسلامی، امری منفی، دشمن انسان، حجاب نفس، امری ظلمانی و راهزن در کمال است. درباره این رویکردها ملاحظاتی وجود دارد. در این پژوهش ضمن تبیین و نقد این دیدگاه ها به تبیین رویکرد مبتنی بر حکمت و اندیشه اسلامی می پردازیم. طبق این دیدگاه بدن کالبد قدسی، مرکب کمال انسان و محلی برای پذیرش افاضه روح است. بازسازی این رویکرد، بستری برای تبیین چهارچوب نظری جایگاه بدن در ساختار وجود انسان و مواجهه عملی با بدن را فراهم می آورد.
۲۲.

تحلیل و ارزیابی کاربرد نفس در قرآن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن نفس روح ذات شیء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۷۹
واژه نفس دارای معانی لغوی گوناگونی نظیر روح، خون، پیکر، چشم، جسد، نزد، حقیقت چیزی، غیب و... است. دیدگاه های متفاوتی درباره ریشه اصلی واژه نفس وجود دارد. براساس پژوهش صورت گرفته در این مقاله، ریشه اصلی واژه نفس، ذات و حقیقت هر شیء است و سایر معانی نفس برخی مجازی اند و برخی دیگر نیز قابل تأویل به این معنا هستند. واژه نفس با مشتقات آن بارها در قرآن به کار رفته است و تبیین جایگاه آن در فهم آیات قرآنی تأثیر اساسی دارد. در منابع تفسیری معانی نفس عبارت اند از: ذات شیء، روح، خون، چشم زخم، بزرگی و بخشش. گفته اند یکی از کاربردهای نفس در قرآن روح است و برای اثبات این ادعا به آیاتی از قرآن تمسک کرده اند. در این مقاله ضمن اشاره به آیات مذکور، در سه محور به نقد و بررسی دیدگاه مفسران پرداخته شده است: محور اول که یکی از مباحث مهم این پژوهش است، مناقشه در دلالت نفس بر روح است. براساس این دیدگاه به نظر می رسد در قرآن واژه نفس با همه استعمالات فراوان آن درباره انسان، در هیچ یک از موارد به معنای روح به کار نرفته است و نفس در قرآن به معنای ذات انسانی همراه با احوال و اوصاف مختلف به کار رفته است؛ محور دوم ارجاع معانی متعدد نفس به معنای ذات است و محور سوم منشأ خلط مفهوم نفس با روح است.
۲۳.

بررسی نقش نفس و بدن در پیدایش لذت و الم براساس دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۲۱۱
تبیین علوم تجربی و فلسفه اسلامی از لذت و الم، و نقش نفس و بدن در پیدایش آن ها متفاوت است. دانشمندان تجربی، تبیینی کاملاً فیزیکالیستی از نحوه حصول لذت و الم به دست داده و برخی بر این اساس، حالات نفسانی را به گونه هایی صرفاً جسمانی فروکاسته اند. ابن سینا درخصوص لذات و آلام حسی، نقشی بالسویه برای نفس و بدن قائل شده؛ اما حصول لذات و آلام وهمی و خیالی را از اوصاف نفس متعلق به بدن دانسته است. ازنظر او تنها لذات و آلام عقلی از اوصاف نفس بما هی نفس هستند؛ اما طبق دیدگاه صدرالمتألهین، از آنجا که لذت و الم ازسنخ ادراک است و از طرفی همه قوای ادراکی، مجرد از ماده هستند، لذت و الم ناشی از هرکدام نیز مجرد از ماده است؛ از این روی، آنچه در علوم تجربی درباره سازوکار و فیزیولوژی حصول لذت و الم ذکر می شود، مربوط به حقیقت این دو مقوله نیست و درواقع، به مرحله زمینه سازی و اِعداد آن ها بازمی گردد. در این مقاله، ضمن بررسی حقیقت لذت و الم، و تبیین مراحل پیدایش انواع آن ها نقش ایجابی و سلبی نفس و بدن در مراحل شکل گیری لذت و الم را با توجه به مبانی موردنظر ابن سینا و ملاصدرا تحلیل کرده ایم.
۲۴.

تمثیل های رابطه نفس با بدن در فلسفه و دین: تحلیل و تطبیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نفس بدن رابطه نفس با بدن تمثیل فلسفه دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۷۱
یکی از دشواری های فلسفه، تبیین رابطه نفس و بدن است. به سبب دشواری فهم این رابطه، تمثیل های مختلفی در فلسفه برای بیان رابطه آن دو ذکر شده اند. این تمثیل ها از منظرهای مختلفی بیان شده اند که عمده آنها عبارت اند از: ۱. رابطه حق تعالی با عالم؛ ۲. رابطه ناخدا با کشتی؛ ۳. رابطه صورت با ماده؛ ۴. رابطه بَنّا و بِنا؛ ۵. رابطه راکب با مرکوب؛ ۶. رابطه مرغ با قفس؛ ۷. رابطه درخت با میوه؛ ۸. رابطه طفل با رحم؛ ۹. رابطه نور با سایه. برخی از تمثیل های فلسفی، تمثیل قوی و مناسبی برای بیان رابطه آن دو نیستند و برخی دیگر به دلایل مختلف تمثیل قوی برای بیان رابطه نفس و بدن اند. تمثیل های مختلفی در آموزه های دینی برای رابطه نفس و بدن بیان شده اند؛ برخی از آنها عبارت اند از: معنی و لفظ، تمثیل روح به باد، تمثیل گوهر در صندوق، روح به پارچه نازک محیط به بدن، تمثیل علم و عمل، تمثیل جامه متکاثف، تمثیل قدر و عمل. هر یک از تمثیل های فلسفی و دینی دارای دلالت های مشترکی اند؛ ازجمله اینکه: الف) پذیرش غیریت و ثنویت نفس و بدن؛ ب) اصالت و مقوم بودن نفس نسبت به بدن؛ ج) فرامحسوس و فرامادی بودن نفس؛ د) رابطه طولی نفس و بدن. در این مقاله با تبیین تمثیل ها، تحلیل آنها و انتخاب تمثیل های قوی از ضعیف پرداخته می شود. 
۲۵.

امکان سنجی و شاخص های تعالی فنّاوری در بستر توحیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۷۴
فنّاوری پدیده ای است که از جنبه های مختلف مورد نظر اندیشمندان مسلمان قرار گرفته است. نگاه ابزاری، استقلالی و تعاملی از دیدگاه های مطرح در بیان مناسبات دین و فنّاوری است. مسئله ی پژوهش حاضر؛ امکان سنجی تعالی فنّاوری در بستر و تفکر توحیدی  و چیستی شاخص های آن است. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، مطالعه ی اسنادی و تحلیل اطلاعات با روش توصیفی انجام پذیرفته است. یافته ها حاکی از آن است که اولاً بحث و تحقق فنّاوری در بستر توحیدی بر مبنای اصولی چون؛ الف. دین، ارتباط و حاکمیت توحیدی آن بر تمام شئونات زندگی انسان ب. جامعیت دین پ. رابطه ی حیات دنیوی و حیات اُخروی و همچنین ت. جهت داری فناوری امکان پذیر است و ثانیاً  شاخص های اساسی نظیر؛ 1. همسو با آموزه ها و اصول دین (الف. توحید محوری و ب. معادمحوری) 2. همسو با هدف و غایت خلقت انسان و سعادت او 3. همسو با نیازهای فطری و حقیقی انسان (الف. نیازهای حقیقی و غیرکاذب انسان ب. اصل قناعت و پرهیز از اسراف و مصرف زدگی پ. کرامت انسانی ت. غایتمندی ث. عزتمندی و استکبارزدایی) 4. همسو با نظام آفرینش و محیط زیست (الف. اتقان و زیبایی و ب. هماهنگی با محیط زیست) در تعالی فنّاوری در بستر توحیدی، حرکت به سوی مهندسی و تحقق تمدن نوین اسلامی و درنهایت سعادت دنیوی و اخروی انسان  نقش راهبردی دارد.
۲۶.

مبانی شعورمندی هستی در حکمت متعالیه و آثار آن در توسعه پایدار محیط زیست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار محیط زیست شعورمندی هستی طبیعت ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۸۳
بحران محیط زیست در دو قرن اخیر از مهمترین مسائلی بوده که گریبانگیر جامعه بشری شده و خطر تخریب و سلب حیات انسانی را بدنبال داشته است. بنابرین انسان باید در پی راهی باشد که رفتارهای نادرست و گاه غیراخلاقی در این زمینه را کنترل کند. ملاصدرا معتقد است طبیعت، اشیاء و جمادات نیز از علم و شعور برخوردارند، بنابرین رویکرد حکمت متعالیه به طبیعت، رویکردی قدسی است. بهمین دلیل، در این جستار، با محور قرار دادن منابع دست اول ملاصدرا، بکمک تحلیل و تبیین عقلانی، سعی کرده ایم باورهای اخلاقی را برای رسیدن به توسعه پایدار در زمینه محیط زیست تقویت کرده و مبنای فلسفی الهی آنها را برجسته نماییم. در پایان پژوهش این نتیجه حاصل شد که بازخوانی و کنکاش در منابع و معارف پر نغز حکمت متعالیه که تفسیر فلسفی جامعی با پشتوانه آیات و روایات، ارائه میکند، از این ظرفیت برخوردار است که بتوان بر اساس اصولی همچون اصالت وجود، تشکیک وجود، سنخیت علت و معلول و مظهریت طبیعت برای سایر عوالم برتر از خود، حرمت و کرامت ازدست رفته طبیعت را که بر مبنای نگاه مقدس مآبانه ادیان و مکاتب فلسفی اتخاذ شده از آنها بدست آمده بود، به آن برگرداند و از نابودی طبیعت و بتبع آن حیات بشری، جلوگیری کرد.
۲۷.

امکان انتزاع مفاهیم متعدد از حیثیت واحد بما هو واحد و نتایج فلسفی آن (با تأکید بر دیدگاه ملاصدرا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انتزاع مفاهیم متعدد حیثیت واحد واحد بماهو واحد ذهن صفات وجود ماهیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۹۴
انتزاع مفاهیم متعدد از مصداق واحد یکی از مسائلی است که در موضوعات و استدلال های فلسفی مورد استفاده قرار می گیرد. آیا انتزاع مفاهیم متعدد از مصداق واحد امکان پذیر است؟ برخی قائل به امکان و برخی قائل به امتناع این موضوع هستند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی- عقلی به این نتیجه می رسیم که انتزاع مفاهیم متکثر از واحد من حیث هو واحد، امر ممکنی است و انتزاع مفاهیم متعدد از مصداق بسیط از آن حیث که دارای حیثیت واحد است در برخی موارد اتفاق می افتد و این خاصیت از خواص ذهن است که مفاهیم متکثر ایجاد می کند؛ البته از حیثیاتی که در بیرون وجود بالعرض دارند و باعث ایجاد تکثر در موضوع خود نمی شوند. هرچند این فرآیند بستگی به درجه و مرتبه ی وجودی مصداق دارد؛ یعنی هرچند مصداق کامل تر و قوی تر باشد، ذهن مفاهیم بیشتری از آن انتزاع می کند تا جایی که در مورد کامل ترین مصداق مفاهیم متضادی؛ مانند اول و آخر و ... را می توان انتزاع و به آنها متصف کرد. این دیدگاه برگزیده دارای آثار و نتایجی است که در مقاله به آنها اشاره می شود.
۲۸.

جهان بینی و مبانی فلسفی حاکم بر عناوین کتاب های اندیشمندان اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: جهان بینی مبانی فلسفی مکتوبات اسلامی اندیشمندان اسلامی علم شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۴۴
عنوان هر کتاب ماهیت و محتوای آن را بیان می کند. با مراجعه به کتاب های دانشمندان اسلامی درمی یابیم که عناوین کتاب ها غالباً دربردارنده جهان بینی مؤلفان آن هاست. در این پژوهش سعی شده است با توجه به عناوین کتب دوره اسلامی، دیدگاه و جهان بینی مؤلفان آن ها استخراج و تبیین گردد. امکان کشف واقعیات جهان، اعتقاد به غیب، اسرارآمیز بودن جهان، نیاز انسان به ارشاد، نیاز به مصباح در هدایت، مراتب مخاطبان در فهم حقیقت، نور بودن علم، تبصره بودن علم، عین بودن علم و تذکری بودن علم مهم ترین کلیدواژه هایی است که می توان از عناوین این کتاب ها استخراج کرد.
۲۹.

مسئله ارتباط نفس با بدن مادی بعد از مرگ (با رویکرد فلسفی- کلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۳۵
یکی از مسائل مرتبط با مرگ، مسئله ارتباط نفس با بدن، بعد از مرگ است. مسئله تحقیق این است که آیا بعد از مرگ بطور کلی ارتباط نفس با بدن قطع می شود و نفس هیچ گونه ارتباطی با بدن ندارد؟ در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، مسئله ارتباط نفس و بدن بعد از مرگ با رویکرد فلسفی و کلامی مورد تحقیق قرار گرفته است. نگارنده در این موضوع ضمن پذیرش قطع تعلق تدبیری نفس نسبت به بدن، نکات و ملاحظاتی بر اساس رویکرد فلسفی و دینی مطرح کرده است. یافته های تحقیق گویای آن است که حکم ارتباط نفس با بدن بعد از مرگ در انسان های مختلف، متفاوت است. در نفوس کامل، به جهت قوت نفس، ارتباط شدیدتر از نفوس ضعیف تر است و از طرف دیگر در زمان اولیه قطع تعلق نفس از بدن، به جهت انس نفس با بدن، این ارتباط شدیدتر است. در ساعت ها و روز های اولیه توجه نفس به بدن خیلی شدید است.
۳۰.

علم خداوند به جزئیات از دیدگاه سهروردی و ملاصدرا(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: علم بلامعلوم علم الهی علم به جزئیات سهروردی ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۸۸
مسئله علم خدا به جزئیات یکی از موضوعات مهم مباحث خداشناسی فلسفی است. این موضوع از ناحیه فیلسوفان متعددی از جمله حکیم سهروردی و ملاصدرا مورد بحث قرار گرفته است. شیخ اشراق با اثبات علم حضوری خداوند به جزئیات توانست مهمترین اشکال علم الهی به جزئیات را یعنی تغییر و تجدد را در مادیات مرتفع نماید. از نظر وی در مقام حضور ممکن نزد واجب، تغییر و سکون تفاوتی نخواهد داشت. همچنین ملاصدرا از بساطت وجودی واجب که حاوی همه کمالات اشیاء در مرتبه ذات است علم به مخلوقات را اثبات نمود، پس واجب تعالی در مقام ذات خویش، به مخلوقات به همه روابط ، نسبت ها و نظام های حاکم میان آنها علم دارد چون حقیقت علم، چیزی جز حضور مجرد نزد مجرد نیست. دیدگاه هر یک از این دو حکیم در این موضوع دارای چالش هایی است که در این مقاله به آنها اشاره و تطبیق می شود. نیز در این نوشتار به طرح رهیافتی نو در زمینه علم الهی که همان «علم بلا معلوم» است از میرزا مهدی اصفهانی(ره) اشاره خواهیم کرد. علم بلامعلوم در واقع همان علم الهی است که برخلاف علم بشری متعلق به هیچ معلومی نبوده و فراتر از تمام معلومات موجود شده یا نشده است. در این صورت خداوند به بی نهایت معلوم حاصل شده و نشده علم دارد. اینگونه پندار، علم الهی را محدودمند به سپهر معلوم ها نکرده و از کران مندی معلوم ها بر تارک علم الهی گزندی نخواهد رسید.
۳۱.

فناوری مطلوب در سبک زندگی معاد باورانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین تکنولوژی مدرن سبک زندگی معادباورانه فناوری مطلوب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۰۱
انسان در سبک زندگی معادباورانه به وجود جهانی فراتر از عالم دنیا معتقد است که در آن، نعمت ها و عذاب هایی با درجه و دامنه بیشتری بر اساس عملکرد وی در حیات دنیوی شکل گرفته اند. از طرفی چنین انسانی با فنّاوری های مدرنی که فرهنگ، منطق و سبکی از یک زندگی را دارا هستند مواجه است که درمواردی با بسترآفرینی نامطلوب موجب تضعیف سبک زندگی دینی می شود. مقاله حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیلی می کوشد فناوری مطلوب در سبک زندگی معادباورانه را تبیین کند. یافته ها نشان می دهد که؛ بر اساس رسالت دین مبین اسلام در مدیریت و تعیین نسبت پدیده ها با خود و حرکت به سوی تمدن اسلامی، همچنین وجود دیدگاه هایی نظیر؛ ابزاری، استقلالی و تعاملی ویژه رابطه دین و تکنولوژی، نسبت سنجی دو سبک زندگی معادباورانه و فنّاورانه موجّه می شود. دنیامحوری، کثرت گرایی، غفلت زایی، اخلاق گریزی و پوچی آفرینی از شاخصه های عمده سبک زندگی فناورانه و تکنولوژی مدرن است. بنابراین ضروری است نسبت خود با تکنولوژی مدرن را بر اساس سبک زندگی معادباورانه بازبینی کنیم. 1. آخرت محوری در بستر دنیا، 2. وحدت و توحید گرایی، 3. غفلت زدایی، 4. اخلاق مداری و 5. پوچی زدایی از ویژگی های فنّاوری مطلوب در سبکی زندگی معادباورانه است. بر اساس چنین سبک و نظامی می توان در مواجهه با تکنولوژی مدرن دست به انتخاب، گزینش و ابتکار زد.
۳۲.

ارزیابی ادلّه انکار علم دینی (بر اساس دیدگاه عبدالکریم سروش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: علم دینی ادله انکار علم دینی عبدالکریم سروش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹
هدف: مخالفان علم دینی از منظرهای گوناگونی تولید علم دینی را انکار کرده اند. از مشهورترین مخالفان علم دینی در جامعه ما، عبدالکریم سروش است. هدف از نگارش این مقاله، تبیین و ارزیابی دیدگاه وی در انکار علم دینی بود. روش: روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و در استنتاج، توصیف و تحلیل و نقد است. یافته ها: سروش برای انکار علم دینی از ادلّه مختلفی استفاده کرده که عمده آنها عبارتند از: نفی علم دینی از طریق تحریف محل نزاع؛ امتناع علم دینی؛ نفی علم دینی از طریق موضوع، روش، غایت و فرایند تولید علم؛ تلقی تجربی از علم؛ جدایی دانش از ارزش و رویکرد حداقلی به دین. نتیجه گیری: ادلّه سروش در انکار علم دینی دارای اشکالات و چالشهای اساسی است.
۳۳.

بررسی نسبت فطرت بشری با نظام تکنیکیبررسی نسبت فطرت بشری با نظام تکنیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فطرت تکنیک فناوری صنعت دنیاگروی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۳۵
هدف: از میان تأثیراتی که فنّاوری بر انسان دارد، این پژوهش در صدد بحث از جایگاه فطرت انسانی در نظام فنّاورانه است. روش: روش مقاله تحلیلی است. یافته ها: در جامعه صنعتی، انسان در محضر تکنیک است و فنّاوری از یک ابزار، به عاملی برای تعیّن و تشخّص هویت انسان تبدیل می شود که نتیجه آن، تضعیف فطرت توحیدی است. نظام تکنیکی دارای مجموعه ای از فرهنگها و ارزشهای اجتناب ناپذیر است که سبب گسترش فرهنگ دنیاگروی، غفلت انسان از خودآگاهی و معنویت، غلبه ابعاد مادی بر سایر جنبه ها می شود. نتیجه گیری: صنعتی کردن محیط پیرامون و تکنیکی کردن زندگی، سبب تضعیف فطرت الهی انسان می شود. برای خروج از بحران تضعیف فطرت، باید نسبت خود را با فنّاوری بر اساس جهان بینی الهی بازبینی کنیم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان