حبیب الله پیمان

نویسنده در این مقاله ضمن ارائه تعریفی خاص از دین و شریعت و تفکیک این دو از یکدیگر، رویکرد قرآن به شریعت را تکثرگرا دانسته و بر همین اساس تلاش می‏کند تا با ارائه تفسیری ویژه از «اجماع»، عصری‏سازی احکام دینی را نه تنها امری جایز، بلکه ضروری و لازم قلمداد نماید.

در نظر آقای پیمان، جهانی‏شدن دو نوع اصیل و کاذب دارد و باید با نوع کاذب آن مبارزه کرد. نظام سرمایه داری نولیبرال جهانی به رهبری آمریکا با تلاش برای تک قطبی کردن جهان و تحقق کامل سلطه سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی نوع کاذب جهانی‏شدن را محقق می‏سازد و روشن‏فکران و نسل‏های جدید از طریق تعاملات بین المللی و بر پایه توسعه ارتباطات، نوع اصیل آن را پی می‏گیرند.

به نظر آقاى پیمان نقد جریان روشن‏فکرى ضرورى است و موجب پیشرفت آن مى‏شود. از نظر ایشان جریان روشن‏فکرى از نقد گریزان است؛ زیرا تولید اندیشه ندارد و در عمل نیز نمى‏تواند به آنچه مى‏گوید پاى‏بند باشد و سخت خودمحور است و براى کسب قدرت تلاش مى‏کند.

در این گفت‏وگو ضمن نفی عقلانیت مدرن یا ثنویت دکارتی (جدایی ذهن و عین) در باب معرفت‏شناسی و اثبات حقانیت «عقلانیت وحیانی» که درک حقایق هستی از طریق یگانه شدن فاعل شناسا با موضوع شناسایی است، چنین ادعا شده که مشکلات جهان مدرن در اثر همین «دوگانه‏بینی ذهن و عین» بوده است و برای رهایی از این مشکلات و رسیدن به حقائق جهان هستی باید به عقلانیت وحیانی رو آورد.

پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم در روش‏شناسى و معرفت‏شناسى مردم تحول ایجاد کرد و به‏تبع آن انقلابى در هویت فردى و اجتماعى مردم و نظام سیاسى پدید آورد. وحى قرآن هرچند در کاربرد بسیارى از اصطلاحات و عناصر زبان‏شناختى و فرهنگى و نهادها با نظام دانایى گذشته شباهت داشت، ولى ماهیتاً به‏کلى متفاوت بود. پیش از مدرنیته، قرآن بر نقش خرد انسانى به عنوان تنها عامل کسب دانایى و فهم حقیقت تأکید کرده است؛ بنابراین هیچ قضیه‏اى، از جانب خدا یا خلق، نباید از آزمون عقلانى در پرتو واقعیت‏ها و تجربیات، معاف شود.