محمدحسین پناهی

محمدحسین پناهی

مدرک تحصیلی: استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۴۹ مورد از کل ۴۹ مورد.
۴۱.

دولت رانتی، اقتصاد دولتی، فرهنگ سیاسی و سرمایه اجتماعی در ایران (1384- 1368)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره سوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۷ 59 - 94

کلیدواژه‌ها: دولت رانتی اقتصاد دولتی سرمایهی اجتماعی فرهنگ سیاسی پاتریمونیال رانتجویی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۳۵۶
اغلب قریب به اتفاق کشورهای دارندهی منابع طبیعی، از درآمدهای مستقل از مالیات در جامعه برخوردارند و به علت وجود این درآمدها، رانتجویی و فساد در این کشورها به مراتب بیشتر دیده میشود. به نظر میرسد، برخورداری دولت از درآمدهای سرشار ناشی از صدور منابع طبیعی، تمایل برای بهرهبرداری از این منابع در افراد صاحب نفوذ را بالا برده و در نتیجه با ایجاد شبکه های حامی- پیرو دست به رانتجویی میزنند. با پیدایش نفت و تبدیل شدن آن به مهمترین منبع درآمدی دولت، ساختار اقتصادی ایران ماهیتی رانتی به خود گرفت و اقتصاد دولتی همراه با تمرکز منابع در شکلی جدید ادامه پیدا کرد این پژوهش به صورت توصیفی – تحلیلی و با استفاده از آمارهای موجود اقتصادی و مرتبط با سرمایهی اجتماعی، تلاش کرده است ارتباط رانت نفتی را با اقتصاد دولتی و تأثیر آن برفرهنگ سیاسی و سرمایهی اجتماعی در ایران بین سالهای 1368 تا 1384 مورد بررسی قرار دهد. یافته های این بررسی مقدماتی نشان می دهد که رانت نفتی منجر به سرمایه داری دولتی شده و فرهنگ سیاسی حامی- پیرو را تقویت کرده و سرمایهی اجتماعی را کاهش می دهد.
۴۲.

نقدی پسااثبات گرا به نظریات توسعه ی سیاسی و کاربرد آن در مورد ایران: اتخاذ یک رویکرد پیکربندی شده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۰ 11 - 50

کلیدواژه‌ها: توسعه ی سیاسی دموکراتیزاسیون پسااثبات گرایی جامعه شناسی تطبیقی تاریخی رویکرد پیکربندی شده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۶۸۱
در مورد کشورهای «جهان سوم»، «جنوب»، «در حال توسعه» و «عقب مانده» به طور معمول گفته می شود که این ها هرکدام 50، 100 یا 200 سال (کم تر یا بیشتر) از کشورهای «توسعه یافته» عقب ترند و از این جهت گذشته ی این ها، چراغ راه آینده ی آن هاست. نظریات توسعه ی سیاسی و بحث های مرتبط با آن، یعنی دموکراتیزاسیون، گذار به دموکراسی و تحکیم دموکراسی، از دهه ی 50 میلادی به بعد در چنین فضایی متولد شدند، ولی، به دلیل محدودیت های فراوان «ایدئولوژیک»شان، از دهه ی 80 میلادی به بعد، به مرور، افول کردند. پارادایم اثبات گرایی و مکتب نوسازی که هردو برآمده از فلسفه ی روشنگری بودند نقشی اساسی در تکوین و رشد آن نظریات داشتند، اما، با وجود محدودیت ها و نقدهای اساسی ای که به آن پارادایم و آن مکتب صورت گرفت، جریان های اصلی نظریات توسعه ی سیاسی نیز افول کردند و رویکردهای بدیل جایگزین آن ها شدند . در همین رابطه، مکتب تاریخی احیاء شد، سیاست تطبیقی رشد کرد و جامعه شناسی تطبیقی تاریخی، به عنوان نمونه، به یکی از مهم ترین چارچوب های منتقد پارادایم اثبات گرایی و مکتب نوسازی، مورد استفاده قرار گرفت. در این مقاله، ضمن بررسی فراز و فرودهای نظریات توسعه ی سیاسی، به این جریان بدیل و چگونگی امکان کاربرد آن در مورد ایران اشاره خواهیم کرد. بدین منظور، با استفاده از معرفت شناسی و هستی شناسی «پیکربندی شده» مندرج در این نوع جامعه شناسی، تلاش خواهیم کرد ضمن نقد آن پارادایم و آن مکتب «ایدئولوژیک»، با توجه به ظرفیت های «بومی» موجود در نظریات مرتبط با موضوعات ایران، مختصات مفهومی این رویکرد بدیل را در «تببین» موضوع «توسعه ی سیاسی» و «دموکراتیزاسیون» روشن کنیم.
۴۳.

رابطه بین میزان بهره گیری از رسانه های خارجی و فرهنگ سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) تابستان ۱۴۰۰ شماره ۹۳ 71 - 107

کلیدواژه‌ها: رسانه های خارجی جهانی شدن استقلال اطلاعاتی و ارتباطاتی فرهنگ سیاسی لیبرالیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۲۸۱
این پژوهشِ پیمایشی باهدف بررسی رابطه بین میزان بهره گیری از رسانه های خارجی و فرهنگ سیاسی انجام شد. بدین منظور، با مرور پژوهش ها و نظریه های مرتبط با موضوع، فرضیه های پژوهش از چارچوب نظری استخراج و شاخص های سنجش فرهنگ سیاسی ساخته شد. به منظور گردآوری داده ها و آزمون تجربی فرضیه ها، پس از طراحی پرسشنامه توسط پژوهشگر، 410 نفر از شهروندان ۱۸ ساله و بالاترِ ساکن مناطق ۲۲ گانه شهر تهران با روش نمونه گیری طبقه ای برگزیده شدند. مطابق با یافته های توصیفی پژوهش، شهروندان تهرانی موردبررسی در نمونه آماری به ترتیب به فرهنگ های سیاسی لیبرالی، سوسیالیستی و اسلامی گرایش داشتند. بر اساس یافته های تبیینی پژوهش، با افزایش میزان بهره گیری افراد از رسانه های خارجی، گرایش به فرهنگ سیاسی لیبرالی افزایش یافت اما گرایش به فرهنگ های سیاسی سوسیالیستی و اسلامی کاهش یافت. همچنین مطابق با نتایج پژوهش، با افزایش استقلال اطلاعاتی و ارتباطی پاسخگویان و با کنترل سایر متغیرها، گرایش به فرهنگ سیاسی لیبرالی افزایش یافت، اما گرایش به فرهنگ های سیاسی سوسیالیستی و اسلامی کاهش یافت.
۴۴.

فرآیند و پیامدهای تصویب و اجرای سند تحول بنیادین آموزش وپرورش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال ۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۳ 137 - 164

کلیدواژه‌ها: سند تحول بنیادین آموزش وپرورش نظام جمهوری اسلامی ایران فرایند تصویب و اجرای برنامه ها جامعه شبکه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۶۹
یکی از پردامنه ترین مناقشه های سالیان اخیر بین حوزه آموزش وپرورش و دولت در نظام جمهوری اسلامی  ایران تهیه، تصویب و اجرایی شدن  سند تحول بنیادین در آموزش وپرورش است.  این مهم به عنوان سندی بالادستی برای تغییر و تحول در نظام تعلیم و تربیت توسط بالاترین مقامات اجرایی دولت تهیه و تصویب شده است. هدف این تحقیق بررسی فرایند تصویب و اجرای سند تحول بنیادین در آموزش وپرورش با اتخاذ رویکرد انتقادی دولت در جامعه «جوئل میگدال» بوده است. رویکرد مذکور ضمن ارائه شواهدی تجربی و انجام تحقیقاتی میدانی، به فرآیند اتخاذ تصمیمات دولتی و اجرای آن ها با دیدگاه دیگری به جز دیدگاه حاکم وبری می پردازد. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش مصاحبه نیمه ساخت یافته در جهت جمع آوری داده ها همچنین با استفاده از فن تحلیل مضمون جهت تحلیل مصاحبه ها انجام گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد، همان طور که نظریه میگدال پیش بینی می کند، دولت جمهوری اسلامی ایران یک تشکیلات یکپارچه ای که به راحتی بتواند قوانین مصوب خود را اجرایی کند، نیست، بلکه هم در درون (ترجیحات سلیقه ای مقامات اجرایی، ناهماهنگی بین دستگاهی و...) و بیرون آن متأثر از ساختار جامعه شبکه ای (نفوذ گروه ها و جریان های سیاسی اجتماعی و...) رقابت ها و اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد که این امر مانع از اجرایی شدن سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و اسناد و قوانین مشابه می گردد.
۴۵.

فرهنگ سیاسی و عوامل اجتماعی آن: مطالعه موردی استان گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) سال هفدهم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۵۱ 1 - 37
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۵۹
فرهنگ سیاسی جنبه خاصی از فرهنگ عمومی را شامل می شود که به مجموعه ارزش ها و نگرش ها، دانش های سیاسی گفته می شود که به روند سیاسی جامعه معنا می دهد. این مقاله بر مبنای پژوهشی است که طی آن تلاش شده است ویژگی های فرهنگ سیاسی و تنوع آن و رابطه اش با عوامل اجتماعی در استان گلستان بررسی شود. جهت بررسی، نمونه آماری با حجم 562 نفر از مراکز شهرستان های استان گلستان انتخاب شده و با استفاده از دو روش کمی (پیمایشی) وکیفی (مصاحبه نیمه عمیق) داده ها گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان داد که جامعه مورد مطالعه دارای تنوع فرهنگ سیاسی است، و این که چهار عامل میزان تحصیلات، امنیت جامعه ای، مذهب و جنسیت، بطور نسبی قدرت تبیین تغییرات و تفاوتهای فرهنگ سیاسی جامعه مورد مطالعه را دارند.
۴۶.

منابع قدرت و تفسیر ایدئولوژیک قواعد ورزش بانوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۰ بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ 5 - 22

کلیدواژه‌ها: تفسیر ایدئولوژیک فدراسیون های ورزشی قواعد ورزشی منابع قدرت ورزش بانوان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۳۵
جامعه شناسان اعم از ساختارگرا و فراساختارگرا بر تفسیر ایدئولوژیک قواعد ورزشی تأکیده کرده و عواملی مانند سازمان و وضعیت اقتصادی را در آن موثر می دانند. در این تحقیق رابطه منابع قدرت اقتصادی- اجتماعی و سازمانی با نوع تفسیر ایدئولوژیک قواعد ورزشی بانوان مطالعه شده است. با استفاده از روش پیمایشی، داده های تحقیق از 30 فدراسیون ورزشی که دارای ورزش بانوان بودند به طور تمام شماری جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش شامل همه مدیران سطوح مختلف این فدراسیون ها و ورزشکاران آنها بود که در زمان تحقیق جمعاً 650 نفر بودند. از 4 فرضیه مطرح شده بر اساس مبانی نظری تحقیق، فرضیه های رابطه مرتبه سازمانی، پاداش های مالی و جنس با نوع تفسیر ایدئولوژیک قواعد ورزشی تأیید شد.
۴۷.

شروع و پایان فرایند انقلابیِ انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انقلاب پژوهی سال ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 7 - 54

کلیدواژه‌ها: فرایند انقلابی آغاز جنبش انقلابی پایان فرایند انقلابی انقلاب اسلامی فرایند انقلاب اسلامی آغاز و پایان فرایند انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۰۰
انقلاب یک پدیده اجتماعی مقطعی است و درنتیجه شروع و پایانی دارد، درعین حال این موضوع در اکثر انقلاب ها مبهم است. با توجه به اهمیت مشخص شدن زمان شروع و پایان یک انقلاب و پیامدهای آن، هدف این مقاله مطالعه این موضوع درباره انقلاب اسلامی است. سؤال اصلی تحقیق این است که چه زمانی را می توان شروع فرایند جنبش انقلابیِ انقلاب اسلامی و چه زمانی را می توان پایان فرایند انقلابی و تثبیت نظام جمهوری اسلامی دانست؟ با تدوین دو چارچوب مفهومی برای مشخص کردن شروع و پایان فرایند انقلابی و عناصر پنجگانه حاصل از هر یک از آنها و با استفاده از روش اسنادی، این پژوهش نشان داد که می توان زمان شروع جنبش انقلاب اسلامی را در آذرماه 1356، یا به طور دقیق تر در ۱۱ آذرماه 1356، مصادف با برگزاری مراسم چهلم حاج مصطفی خمینی در قم و زمان تثبیت و قطعیت یافتن جمهوری اسلامی و درنتیجه پایان فرایند انقلابیِ انقلاب اسلامی را در مهرماه 1360، مصادف با شروع ریاست جمهوری آیت الله سید علی خامنه ای، دانست.
۴۸.

نظام های سیاسی و مسئله اصلاحات توسعه گرا در نظام های آموزشی؛ بررسی تطبیقی چهار کشور چین، کره جنوبی، ترکیه و مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۰۳ 41 - 92

کلیدواژه‌ها: آموزش وپرورش توسعه گرا اصلاحات توسعه گرا الزامات نهادی - سیاسی اصلاحات توسعه گرا عدالت آموزشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۷۲
 نظام های سیاسی همواره خواسته هایی را در قالب اسناد تحولی و دستورالعمل های اصلاحی برای تغییر و تبدیل بازدهی های آموزشی به بازدهی های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مطرح می کنند. در این پژوهش، الزامات نهادی-سیاسی را در سه بعد بررسی کرده ایم: 1- شکل گیری، قانون گذاری و برنامه ریزی؛ 2- اجرا؛ و 3- ارزیابی برنامه های مدون شده در نظام های آموزشی منتخب. روش پژوهش کیفی و از نوع اسنادی و تطبیقی است. برای تحلیل داده ها از شیوه تحلیل تماتیک و الگوی تطبیقی جرج بردی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که ساحت آموزش و پرورش و مسأله توسعه در آن، روابط پیچیده ای با نظام سیاسی دارد. شناخت نوع منافع بازیگران مؤثر درون و بیرون نظام آموزشی و شیوه کنشگری آن ها در فهم و چگونگی توزیع کنترل در جامعه و مقایسه مسیر توسعه گرایی نهاد آموزش اهمیت دارد. سطح تحقق الزامات نهادی-سیاسی دولت در جامعه کره جنوبی بیشتر از سایرین است؛ چین توانسته است با اعمال برخی پویایی های نهادی به توفیقاتی در این زمینه دست یابد؛ و تسهیل گری عناصر فرهنگی اسلامی در ترکیه موجب همگرایی بازیگران سیاسی و جلب مشارکت در این حوزه شده است. پیامد سخت کیشی عناصر مذکور در مصر و چین، چالش هایی برای نظام آموزشی آن ها به وجود آورده است.
۴۹.

«نظام آموزش و پرورش توسعه گرا و سطح تحقق «آن در ایران، مالزی، ترکیه و کره جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی زمستان ۱۴۰۳ شماره ۶۱ 89 - 157

کلیدواژه‌ها: آموزش و پرورش توسعه گرا اصلاحات توسعه گرا توانمندسازی انسان عدالت آموزشی موانع سیاسی اصلاحات توسعه گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۴۹
حلقه مفقوده توسعه اقتصادی اجتماعی جوامع، عمدتاً فکری- فلسفی است که آن را باید در بازسازی اندیشه ها و بهسازی فرآیندهای عمل و بازنگری در سیاست گذاری فرهنگی، آموزشی و اقتصادی جستجو نمود. پس بازنگری در سیاست گذاری فرهنگی، بخصوص توسعه محور نمودن شکل و محتوای سیستم های آموزشی، از الزامات جهانی زندگی در هزاره سوم است. مسئله این پژوهش، چیستی این اصلاحات آموزشی توسعه گرا برای ایران است. بینش نظری پژوهش «رویکرد قابلیت سازی یا توانمندسازی» می باشد. سه شاخص اساسی این رویکرد؛ مشارکت و آزادی انتخاب، عدالت اجتماعی - آموزشی و شایستگی، معرف مولفه های ساختاری و محتوایی نظام آموزش پرورش توسعه گراست؛ که تحقق آن در یک بافتارفرهنگی سیاسی منسجم و هماهنگ بین اجزاء و زیرنظام های آن در جامعه امکان پذیر است. رویکرد پژوهش، کیفی، روش آن اسنادی و تطبیقی است. راهبرد تحلیلی، شامل تحلیل اسنادی و الگوی تطبیقی جرج بردی است. سه کشور مورد بررسی (کره جنوبی، مالزی و ترکیه) می باشند. نتایج نشان می دهد که فاصله نظام آموزش پرورش ایران، در مولفه های ساختاری و محتوایی، با رقبای توسعه ایران، زیاد است. الزامات ساختاری و محتوایی برای تحقق نظام آموزش پرورش توسعه گرا در ایران شامل؛ تدوین شاخص های ارزیابی سند تحول: ایده برداری از کشورهای موفق، توجه به عدالت اجتماعی - آموزشی، تحقق چشم انداز مالی مندرج در سند تحول بنیادین؛ رفع موانع سیاسی احتمالی می باشد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان