مرجعیت علمی

طرح مرجعیت علمی قرآن کریم بر علوم، با هر بیان و خوانش، ضرورتاً باید در ظرف تفسیر و فهم متن مورد ارزیابی قرار بگیرد. بر این اساس پژوهش حاضر، به بررسی «استلزامات» تفسیر متن در تحقق مرجعیت علمی بر علوم می پردازد (مسأله). کشف این استلزامات، از طریق بررسی و استقراء مبانی حِکمی- اصولی و هر آنچه که در تفسیر مدخلیت دارد، انجام خواهد گرفت (فرضیه). بررسی این فرضیه، از طریق روش تحلیلی- توصیفی و بررسی مبانی به کار رفته در حوزه دلالت الفاظ در فقه و اصول، و رویکردهای حِکمی انجام خواهد شد (روش و رویکرد)، تا مبانی طرح ایده مرجعیت علمی قرآن کریم بر علوم روشن شود؛ چرا که با طرح ایده مرجعیت علمی قرآن کریم، ناگزیر از توسعه دامنه تفسیر برای راه یابی موضوعات و محمولات علوم هستیم، تا دلالت یابی قرآن و تأثیرگذاری آن بر علوم مشخص شود. ازاین رو هدف از پژوهش حاضر، تبیین استلزامات مرجعیت علمی قرآن کریم بر علوم است (هدف). برای نمونه می توان به قواعد زبانی حاکم بر الفاظ، و دایره حجّیت ظهور در علم اصول، و تحلیل پدیده های اعتباری در حکمت، و هر ابزار اندیشه ای که محقق را در تحقق مرجعیت یاری می کند، اشاره کرد (یافته ها).

مرجعیت علمی قرآن به معنای جهت دهی و راهبری علوم ساخت یافته بشری توسط قرآن، می تواند تحول عظیمی را در راستای تولید علم ایفا نماید که نتیجه آن تولید علمِ مفید بدون آسیب های جانبی در راستای برپا کردن تمدن اصیل اسلامی است. اما این پرسش وجود دارد که آیا روایات مؤید نظریه مرجعیت علمی قرآن هستند و آیا نگاه معصومین(ع) به آن مثبت است؟ نوشتار پیش رو با هدف بررسی ادله روایی مرجعیت علمی قرآن با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته است. در این نوشتار از راه شش دسته روایات (روایات جامعیت قرآن، روایات عرضه، روایات معیت قرآن با معصومین(ع)، روایات دال بر نور و هدایت بودن قرآن، روایات بیانگر تازگی قرآن در تمام زمان ها و روایات بیانگر نمونه های عینی از مرجعیت قرآن در کلام اهل بیت(ع)، مرجعیت علمی قرآن را اثبات کردیم

مرجعیت علمی قرآن، از موضوع هایی است که در سده اخیر مورد توجه قرآن پژوهان قرار گرفته است. در مرجعیت علمی قرآن تلاش می شود یافته های علمی به عنوان ابزاری برای فهم بهتر آیات قرآن کریم مورد استفاده قرار گیرد؛ بنابراین در مرجعیت علمی قرآن به یافته های علمی، واژه شناسی و تفسیر نیاز است. مطالعه تحلیلی تفاسیر علمی نشان می دهد بهره گیری از واژه شناسی در مرجعیت علمی قرآن مانع از برداشت های نادرست علمی از آیات قرآن کریم شده و برخی شبهات مطرح شده در این زمینه را پاسخ می دهد. در این پژوهش با روش توصیفی_تحلیلی، با مراجعه به کتب تفسیری و لغوی، به نتایجی دست یافتیم؛ همچون توسعه معنای علمی آیه، شناخت ظرفیت ساختار صرفی واژگان به همراه معانی، حجیت بخشی به روایات علمی، درک ظرایف و دقایق آیات قرآن و اثبات شگفتی یا اعجاز علمی قرآن. این پژوهش، نقش مهم واژگان در معرفت زایی مرجعیت علمی را مشخص می کند و توانایی مفسر و ظرفیت های تفسیری را در تفسیر علمی افزایش می دهد و روش پرداختن به آنها را تبیین می کند. از نتایج پژوهش برمی آید که در تفاسیر علمی می توان از ساختار خاص نقش های واژگان بهره برد

هدف: فراگیرشدن اصل رقابت پذیری در آموزش عالی در فضای ملی و بین المللی و ارزشیابی عملکرد دانشگاه ها برپایه توفیق آنها در دستیابی به بروندادها، به یکی از جریان های اصلی آموزش عالی کشور تبدیل شده است. تنگناهای مالی حاصل از تحریم ها و دشوار شدن فروش ذخایر نفت و گاز و درنتیجه کاهش درآمدهای ملی باعث شده دولت برای پشتیبانی از دانشگاه ها و تأمین اعتبار مورد نیاز آنها نوعی ارزشیابی را مورد توجه قرار دهد. در چنین فضایی چگونگی دستیابی به تعالی، سرآمدی و مرجعیت در سطح ملی و بین المللی به یکی از مسائل اصلی سیاست گذاران در سطح تحلیل ملی و مؤسسات آموزش عالی در سطح تحلیل نهادی تبدیل شده است. هدف اصلی این مقاله پاسخ به این پرسش است که چگونه می توان به مرجعیت علمی دست پیدا کرد؟ برای پاسخ به این پرسش اصلی، خاستگاه مرجعیت علمی در ایران، تجارب ملی، بین المللی و نیز تجربه دانشگاه علوم پزشکی گیلان به عنوان موردپژوهی بررسی شده است.روش : رویکرد به کار گرفته شده در این مقاله ناظر بر آینده پژوهی بوده و محور اصلی الهام گرفته شده از آن «یادگیری حین مشارکت و عمل» است؛ به عبارت روشن تر در تمامی فرایندهای مرتبط با احصای اولویت های مرجعیت علمی دانشگاه مشارکت تمامی ذی نفعان اصلی شامل: شورای راهبردی، مدیران، اعضای هیئت علمی، دانشجویان، دانش آموختگان و کارکنان غیرعلمی احصا شده است.از مطالعات اسنادی و تطبیقی برای بررسی درک مرجعیت علمی و بررسی پیشینه پژوهش استفاده گردید و روش های پانل خبرگان و ذهن انگیزی برای طراحی تصاویر آینده، شناسایی عوامل پیش برنده و بازدارنده، اولویت گذاری، راستی آزمایی مدل های مفهومی و اجرایی مرجعیت علمی استفاده شد و در بخشی از پژوهش از روش پرسش نامه برخط (نیمه دلفی) برای جمع آوری نظر ذی نفعان اصلی بهره گرفته شد. همچنین روش مدل سازی برای ارائه الگو مورد استفاده قرار گرفت.یافته ها: دستاورد اصلی این مقاله تعیین حوزه های اولویت دار دستیابی به مرجعیت علمی در دانشگاه علوم پزشکی گیلان با مشارکت تمامی ذی نفعان این دانشگاه بوده است.نتیجه گیری: مهمترین نتیجه به دست آمده در این مقاله آن است که تعیین اولویت های دستیابی به سرآمدی و مرجعیت علمی مستلزم مشارکت تمامی نقش آفرینان و شکل گیری خواست و اراده جمعی در دانشگاه و تبدیل کردن آن به گفتمانی در داخل و خارج از دانشگاه است تا روایی و پایایی لازم برای دستیابی به آینده مطلوب حاصل شود.

بحــث مرجعیــت علمــی قــرآن کریــم نه‌تنهــا یــک اصــل اساســی در حــوزه تفکـر اسلـامی اسـت، بلکـه از ســوی دانشــمندان شــیعه مــورد تأکیــد بوده اســت. از این رو، قــرآن به عنــوان محــور مشـترک همـة مسـلمانان، باید در علوم مختلـف، اعـم از اسـلامی و انسـانی، مدار و محور قرار بگیرد و شـاخصة اصلـی حرکـت اسـلامی در جهـان بـر مبنـای آن شـکل بگیـرد. در ایـن مسـیر، تلاش‌هـای زیادی صـورت گرفتـه؛ امـا ابعـاد روش‌شـناختی، مبانـی نظـری، و جهت‌گیری‌هـای کاربـردی آن تـاکنون مـورد توجـه جـدی قـرار نگرفتـه و در قلمرو تـلاش آکادمیک دانشـمندان اسلـامی نبـوده اسـت. رویکــرد مرجعیــت علمــی قــرآن کریــم از جایــگاه معرفتــی و وحیانــی در علــوم اسـلـامی، انســانی، و طبیعــی به عنــوان عرصههای گوناگــون علــوم ســخن به میــان مــی‌آورد. همچنیــن در هــر یــک از علــوم قلمروهــای مختلفــی به عنــوان ســطوح آن علم وجــود دارد کـه مرجعیـت علمـی قـرآن کریـم به دنبـال بررسـی تأثیـر قـرآن بـر ایـن سـطوح دانشـی اسـت. تحقیق پیش رو با هدف واکاوی نظریات آیت‌الله جوادی‌آملی و آیت‌الله مصباح‌یزدی به گستره مرجعیت علمی قرآن از حیث داشتن قابلیت‌ استناد می‌پردازد. این مقاله با روش توصیفی و مطالعه موردی به نظریات و دیدگاه دو مفسر فوق درباره مرجعیت علمی قرآن خواهد پرداخت.

هدف: مرجعیت علمی در نظام آموزش عالی کشور، نگاه محوری و موضوع اصلی پژوهش محسوب می شود. مرجعیت علمی اصالتاً پدیده ای فردمحور است و بر همین اساس، افرادی که در این فرایند قرار می گیرند، باید از صلاحیتهایی برخوردار باشند. لذا شناسایی شایستگی های مرجعیت علمی، موجب تسریع در روند دستیابی به این پدیده مهم می شود. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی شایستگی های فردی مرجعیت علمی در اساتید دانشگاهی بود. روش: تحقیق حاضر در حوزه آموزش عالی انجام شده است. این تحقیق بر اساس هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت روش، تحقیق کیفی است که با رویکرد اکتشافی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را اساتید خبره دانشگاهی تشکیل داده اند. برای نمونه تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 14 نفر انتخاب شدند. ابزار اصلی گردآوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختاریافته بود. برای بررسی اعتبار مصاحبه ها، از روش سه سویه سازی و پایایی بین دو کدگذار و برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از تکنیک تحلیل تم استفاده شد. یافته ها: با تحلیل داده های تحقیق، در مجموع 46 مضمون پایه شناسایی شد که در قالب 12 مضمون سازمان دهنده و سپس در قالب پنج ضمون فراگیر دسته بندی شدند. نتیجه گیری: شایستگی های فردی مرجعیت علمی در اساتید دانشگاهی عبارتند از: خُلق وخوی سازمانی سازنده، کیفیت تدریس، صلاحیت حرفه ای، فرهنگ محوری و پایداری فرهنگی و حرکت در جهت توسعه پایدار. به طور کلی، ترکیب این عوامل می تواند به ایجاد چارچوبی قوی برای مرجعیت علمی اساتید دانشگاه منجر شود و آنان را به عنوان الگوهای علمی در جامعه معرفی کند. پیشنهاد می شود اساتید دانشگاهی با توسعه مهارتهای ارتباطی و توسعه محتوای آموزشی، همچنین تقویت صلاحیتهای حرفه ای، ضمن ترویج رفتارهای پایدار، در راستای تبدیل شدن به مرجعیت علمی قدم بردارند.