دانشجو-معلمان

ابراز وجود به مثابه یکی از مهارت های زندگی، قلب رفتار بین فردی، کلید ارتباط های انسانی و حاصل تعامل اجتماعی است که در فرایند جامعه پذیری و بازجامعه پذیری، تولید و بازتولید می شود. هدف این پژوهش، ازیک طرف، مطالعه شیوه هایی است که دانشجو-معلمان در فرایند تعاملات خویش با اساتید، کارکنان و دانشجو-معلمان دیگر، از منظر اساتید این دانشگاه، ابراز وجود می کنند؛ از طرف دیگر، مطالعه مقولاتی است که از منظر اساتید، دانشجو-معلمان، در ابراز وجود مورد غفلت قرار می دهند. روش مطالعه، کیفی؛ روش نمونه گیری، نظری-هدفمند؛ تکنیک جمع آوری داده ها، مصاحبه نیمه-استاندارد با 15 نفر از اساتیدی که در این دانشگاه حداقل شش ترم تدریس داشته اند بوده و بر اساس اشباع نظری پایان یافته است. جهت تحلیل یافته ها، مصاحبه ها ابتدا تحلیل محتوا و کدگذاری شده اند؛ سپس به مفاهیم تبدیل و پس ازآن به مقولات عمده بازسازی معنایی شده اند. با توجه به یافته ها، عمده ترین شیوه های ابراز وجود دانشجو-معلمان از نظر اساتید، در سه مقوله عمده «اعتقاد به مبانی و ارزش های اسلامی»، «توسعه حرفه ای معلم» و «استفاده از فناوری های نوین» بازسازی معنایی گردیده اند. همین طور ازنظر مصاحبه شوندگان، دانشجو-معلمان در ابراز وجود، به دو مؤلفه «تفکر انتقادی» و «روحیه پژوهشگری» بی توجه بوده اند و از آن ها غفلت کرده اند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تبیین ابعاد فرایند توسعه مالکیت معنوی دانشجو- معلمان در ارتقا سطح علمی دانشگاه فرهنگیان انجام شد. روش: رویکرد تحقیق، کیفی از نوع تحلیل محتوای استقرایی با تأکید بر شیوه خود ادراکی بود. مشارکت کنندگان دانشجو- معلمان شاغل در دانشگاه فرهنگیان شهید مطهری خوی در سال تحصیلی 1401-1400 بودند که 17 نفر از آنان به صورت نمونه گیری هدفمند از نوع شاخص، مورد مطالعه قرار گرفتند. در این راستا مصاحبه های نیمه سازمان یافته ای از آنها صورت گرفت و نمونه گیری تا اشباع داده ها ادامه یافت. برای اعتبارسنجی یافته ها، از روش خودبازبینی محقق و توصیف غنی داده ها و برای تعیین پایایی داده ها، از روش تحلیل موازی استفاده شد. یافته ها: یافته های این تحقیق شامل هشت مقوله اصلی، 26 مقوله فرعی و 159 کد اولیه است که مقوله های اصلی آن، مبتنی بر شاخصه های فرهنگ آموزشی، پژوهشگری، حرفه ای گری، خودانگاره معلمی، هویت علمی، خودرهبری، گفتمان سازمانی و خودزیستی علمی است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در راستای توسعه و غنی سازی فرایندها و کنشهای آموزشی، فعالیت های فکورانه دانشجو- معلمان محور اقدامات درسی و تربیتی قرار گیرد و به کارگیری اندیشه ها و دیدگاههای جدید منبعث از تجاربی باشد که در عمل به کار گرفته شده اند.

زمینه: نومعلمان در آغاز فعالیت های حرفه خود با چالش هایی مانند اضطراب و احساس ناکارآمدی مواجه اند که می تواند بر کیفیت آموزش و خودکارآمدی تدریس آنان تأثیر منفی بگذارد. این مشکلات روان شناختی ممکن است در درازمدت بر رشد حرفه ای و پیشرفت آن ها نیز اثرات منفی داشته باشد. با وجود پژوهش های فراوان در زمینه خودکارآمدی و اضطراب در محیط های آموزشی، مقایسه اثربخشی آموزش های مبتنی بر مثبت نگری و ذهن آگاهی هنوز به طور جامع مورد بررسی قرار نگرفته است.. هدف: این مطالعه به تحلیل مقایسه ای اثربخشی این دو مداخله روان شناختی بر کاهش اضطراب تدریس و ارتقای خودکارآمدی تدریس دانشجو معلمان پرداخته است و نتایج آن می تواند راه گشای رویکردهای نوین در آموزش و پرورش، به ویژه برای پیشگیری از مشکلات روان شناختی در مراحل ابتدایی حرفه تدریس باشد. روش: روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه و پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانشجو معلمان آموزش فیزیک مرکز آموزش عالی شهید بهشتی تهران در سال تحصیلی 1403-1402 بود. از این تعداد، 45 نفر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی در سه گروه (دو گروه آزمایشی وگروه گواه، هر گروه 15 نفر) قرارگرفتند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش نامه خودکارآمدی تدریس معلم (اسچانن- موران وهمکاران، 2001) و مقیاس اضطراب تدریس (هارت، 1987) بود. گروه های آزمایشی اول و دوم در طول 8 جلسه به مدت 90 دقیقه هر هفته یکبار به ترتیب تحت آموزش مثبت نگری و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی قرار گرفتند. گروه گواه هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند. داده ها با استفاده از نرم افزار 24 SPSS- و روش های آماری تحلیل کوواریانس، تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی بنفرونی تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که هر دو مداخله، یعنی آموزش مثبت نگری و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، به طور معناداری باعث افزایش خودکارآمدی تدریس و کاهش اضطراب تدریس در دانشجو-معلمان فیزیک شدند (05/0P<). با این حال، در مقایسه بین دو مداخله، آموزش مثبت نگری در افزایش خودکارآمدی تدریس مؤثرتر بود، در حالی که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش اضطراب تدریس اثربخشی بیشتری داشت. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش بر اهمیت مداخلات مبتنی بر مثبت نگری و ذهن آگاهی در بهبود خودکارآمدی تدریس و کاهش اضطراب تدریس در دانشجو - معلمان تأکید دارد. به ویژه، آموزش مثبت نگری به طور معناداری خودکارآمدی تدریس را افزایش داده و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به طور ویژه در کاهش اضطراب تدریس مؤثر بود. این نتایج اهمیت به کارگیری این رویکردها در برنامه های آموزشی معلمان و دانشجویان دانشگاه فرهنگیان را مورد تأکید قرار داد.