۱.
کلیدواژه‌ها:
دولت پهلوی انحصارگرایی سیاسی انحصارگرایی اقتصادی غیررسمیت خاصه بخشی
این مقاله باهدف شناخت ماهیت و ساختار دولت پهلوی دوم به نگارش در آمده است؛ لذا درصدد پاسخ گویی به این سؤال اصلی است که ماهیت دولت پهلوی دوم چه بوده است؟ برای پاسخ به این سؤال، از روش تحلیل اسنادی که از انواع روش های کیفی است استفاده شده است. با این روش، اسناد و مدارک موجود شامل کتب، مقالات و پایان نامه ها بررسی شده است. به همین منظور ابتدا دولت پهلوی دوم در قالب نظریه های مختلف در باب دولت مورد ارزیابی قرار گرفت و سرانجام با بررسی های انجام پذیرفته مدلی ترکیبی برای تبیین ماهیت دولت پهلوی دوم به دست داده شد. در این مدل ضمن مشخص کردن روابط همبستگی میان ویژگی های دولت پهلوی که ترکیبی از ویژگی های دولت های سلطانی، مطلقه، رانتی، اقتدارگرا و وابسته است، آسیب پذیری های این دولت نیز نشان داده شده است.
۲.
کلیدواژه‌ها:
خویشکاری شورش ایران باستان کتیبه بیستون انقلاب
از نخستین روزهای سیاست ورزی در ایران، شورش و دگرگونی سیاسی یکی از مقولات مهم اندیشه و عمل سیاسی بوده است. هرچند واژه انقلاب واژه ای مدرن است و به همین دلیل در عنوان از واژه شورش استفاده شده؛ ولی نوع کنشی که برای براندازی یک رژیم سیاسی انجام می شد شباهت زیادی با مفهوم انقلاب امروزی دارد. در ایران باستان به عنوان یکی از باسابقه ترین تمدن ها و دولت ها، مقوله دگرگونی سیاسی یا شورش نقش مهمی داشته است. با نگاهی به نخستین شورش تاریخ ایران که در دوره هخامنشی رخ داد می توان اهمیت مقولات سیاسی مهمی چون شورش را در ایران قدیم نشان داد. هدف این مقاله نشان دادن نقطه های آغازین درباره مقوله دگرگونی سیاسی در تاریخ ایران قدیم از خلال بررسی یکی از مهم ترین متون دوره هخامنشی یعنی سنگ نوشته بیستون است. روش این مقاله تحلیل محتواست و می کوشد تا از طریق تحلیل محتوای کیفی یکی از متون اثرگذار این دوره که نقش مهمی در تفکر سیاسی ایرانیان داشته، مقوله دگرگونی یا به تعبیر امروزی انقلاب را از خلال آن استخراج و تحلیل کند. یافته مقاله آن است که اولاً مفهومی به نام «خویشکاری» مهم ترین مبنای نظری نظم سیاسی و اجتماعی ایران قدیم بوده است؛ ثانیاً نظم بوروکراتیک هخامنشی از مبانی مشروعیت سه گانه الهی، نژادی و کارکردی برخوردار بود؛ ثالثاً درنتیجه خدشه بر این مبانی، هرم حاکمیت دچار تفرقه و شورش شد؛ رابعاً دستگاه ریشه دار دولت توانست ایالت های شورشی را مهار و شاه جدید را به قدرت برگرداند و شورش را در بلندمدت ناکام گذارد. نتیجه این بررسی آن است که هرگاه خویشکاری در جامعه دچار اختلال شود، ثبات به هم خورده و جامعه با شورش، نافرمانی و انقلاب روبه رو خواهد شد، پدیده ای که در طولانی ترین ادوار ایران باستان نیز لباس واقعیت به تن کرد.
۳.
کلیدواژه‌ها:
انقلاب اسلامی ایران آیت الله خامنه ای روش شناسی اسپریگنز استقلال آزادی عدالت
از دیدگاه آیت الله خامنه ای انقلاب اسلامی یک نوآوری بزرگ تاریخی بود که ملت ایران آن را در تاریخ خودش و تاریخ بشریت به ثبت رساند. انقلابات مهم در دنیا آثار مختلفی از خود در سطح داخلی، منطقه ای و حتی جهانی به جای می گذارند. انقلاب اسلامی ایران نیز در زمره انقلابات بزرگ با آثار مختلفی در زمینه های، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. در این میان عالمان دینی همواره نقش برجسته ای در روند حرکت انقلاب داشته اند. آیت الله خامنه ای به عنوان رهبر کنونی انقلاب نقش مهمی در حفظ و تداوم انقلاب اسلامی داشته است. سوال اصلی مقاله این است که آیت الله خامنه ای چگونه انقلاب اسلامی را تبیین می کنند؟ روش این مقاله پژوهش کیفی از نوع تحلیل اسنادی است و از روش منطق استدلالی اسپریگنز برای فهم اندیشه آیت الله خامنه ای برای تبیین انقلاب اسلامی استفاده شده است. با تحلیل سخنرانی ها، نوشته ها و بیانات ایشان سعی شده است تا اصول و میانی انقلاب اسلامی از دیدگاه ایشان تبیین گردد. ایشان بر اهمیت استقلال، آزادی و عدالت اجتماعی و پیشرفت های علمی فرهنگی تأکید دارند و معتقدند که انقلاب اسلامی باید به عنوان الگویی برای سایر ملت ها در مسیر مقاومت در مقابل استکبار جهانی عمل کند. یافته های مقاله نشان می دهد انقلاب اسلامی ایران از دیدگاه آیت الله خامنه ای نه تنها یک انقلاب سیاسی بلکه انقلابی بود بر مبنای احیای هویت دینی و اسلامی ایرانیان که در مقابله با تمدن غرب شکل گرفت. این انقلاب با اتکا به قدرت نرم و مقاومت در برابر هژمونی غرب به دنبال یک الگو سازی برای یک تمدن ایرانی است که عناصر نوین فناوری و دانش را در خدمت این هدف قرار داده است. بنابراین از دیدگاه آیت الله خامنه ای، بحران اصلی، رژیم پهلوی بود که ریشه آن در اسلام ستیزی نهفته بود. نظام آرمانی مطلوب از نگاه ایشان، حکومت اسلامی است و راه برون رفت از بحران، انقلاب اسلامی بود.
۴.
کلیدواژه‌ها:
انقلاب انقلاب ایران انقلاب نیکاراگوئه ایدئولوژی دولت
دو انقلاب ایران و نیکاراگوئه در دو بستر متفاوت فرهنگی و تاریخی، دارای تفاوت ها و شباهت هایی هستند که هدف این جستار بررسی آن ها در ذیل برخی از مهم ترین مقوله ها و مفاهیم نظری در مطالعات انقلاب است. این مفاهیم و مقوله ها از برخی از مهم ترین آثار انقلاب شناسی برگرفته شده است. این یک مطالعه تطبیقی و توصیفی است که درعین حال سعی در برجسته کردن جنبه های خاص و عمده این دو انقلاب دارد. بر اساس یافته های این مطالعه، این دو انقلاب در مقوله های وضعیت اقتصادی، ماهیت دولت و کارکرد آن، شرایط بین المللی و طبقات انقلابی بیشترین شباهت را دارند؛ اما از جهت ایدئولوژی، نقش رهبران و ایدئولوگ ها، شیوه های بسیج و مبارزه بیشترین تفاوت را دارند.
۵.
کلیدواژه‌ها:
امپریالیسم انقلاب اکتبر تعامل تقابل لنین جنگ
انقلاب ها در روند مبارزه، پیروزی و تثبیت خود با دشمنانی در داخل و بیرون از مرزهای جامعه انقلابی روبرو هستند. مهمترین بخش از کنشهای انقلابیون در چگونگی و نحوه مواجهه با این دشمنان به کار گرفته شده است. در یک روند دو سویه این روند نه تنها بر کنش انقلابیون تاثیرگذار است بلکه به چالش های اندیشه ای در نحوه و کیفیت این مواجهه در بین انقلابیون را موجب می گردد. بر این اساس نحوه کنش انقلابیون در یک روند تاثیر و تاثر از شرایط بیرونی و بین المللی انقلاب و با محوریت دشمنان داخلی وبیرونی شکل بندی نهایی پیدا می کند. مواجهه با امپریالیسم و جایگاه آن در جهان بینی انقلاب اکتبر و ردیابی آن در اندیشه و عمل رهبران انقلاب اکتبرروسیه به عنوان مفهومی مشخص الزامات و ضرورت های مشخصی از کنش های سیاسی را به وجود آورده است. مساله اصلی در این پژوهش بررسی انقلاب اکتبر با تاثیرپذیری از جایگاه مفهوم امپریالیسم ردیابی آن در تحولات و چالش های ده ساله نخستین انقلاب اکتبر درقالب یک بررسی مقایسه ای و تطبیقی و در بستر تحولات مهمی چون جنگ و منازعات جانشینی می باشد. نگارنده بر این باور است انقلاب اکتبر روسیه در مواجهه با مفهوم امپریالیسم در یک تضاد رفتاری از تقابل ایدئولوژیک تا تعامل رفتاری مورد شناسایی قرار می گیرند. در انقلاب اکتبر کنش انقلابی ابتدا در یک رویکرد تقابل جویانه و با گذشت زمان چرخش به سمت رویکرد و انگاره تعاملی قابل ردیابی می باشند. مولفه های مهمی در این روند تاثیرگذار هستند، اما مهمترین عامل، مقتضیات و ضرورتهای فوری در بقای انقلاب و اتخاذ رویکردهای استراتژی محور و به حاشیه رفتن رویکرد تقابل جویانه در اندیشه و عمل رهبران انقلاب بعد از لنین می باشد. این روند در یک کنش تقابلی و تعاملی در انقلاب روسیه مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش از روش گردآوری داده ها موسوم به کتابخانه ای استفاده شده است.
۶.
کلیدواژه‌ها:
گفتمان اسلامی مدرنیته غربی جهانی شدن زن هویت
انقلاب اسلامی پیام آور ارزش های نوین معنوی واخلاقی برای بشریت دراواخر قرن بیستم میلادی بود که ازمهم ترین آنها ، اهتمام به هویت انسانی ومبارزه با شی انگاری جنسی وعریانی زن می باشد. تبدیل شدن زن به کالای جنسی وفروپاشی خانواده ارمغان مدرنیته وتمدن غرب است . هدف اصلی مقاله ،بررسی جایگاه زن درگفتمان اسلامی وگفتمان مدرنیته غربی بوده ومساله ای که به دنبال بررسی آن است عبارت است از بررسی چالش های فراروی زن در عصرجهانی سازی. روش تحقیق: تحقیق حاضر به لحاظ هدف توسعه ای وازنوع تحقیقات کیفی است که با استفاده از تحلیل اسنادی ومنابع کتابخانه ای انجام شده است. جامعه آماری تحقیق منابع واسناد موجود ونوع نمونه گیری هدفمند ساده می باشد. ابزارهای تحقیق عبارتند از اسناد مرتبط با زن . یافته های تحقیق : زن در گفتمان اسلامی، هویتی انسانی مانند مرد داشته واز کرامت وحقوق گسترده ای برخوردار بوده و نقش مهم وتعیین کننده ای درخانواده وجامعه ایفا می کند ودر عین حال از تبعیضات ناروای جنسی وعدالت درجامعه برخوردار است ودرگفتمان مدرنیته غربی، هویت زن به کالای جنسی تقلیل یافته ،وبا چالش های: افزایش خشونت ،تعدی وآزار جنسی ،افزایش تجارت جهانی سکس،افزایش طلاق وفروپاشی نهادخانواده ،بحران هویتی وافزایش افسردگی وخودکشی ،زوال مفاهیم مادری ،همسری و تربیتی زن وافزایش جرم وجنایت وبزهکاری ،افزایش شکاف جنسیتی وکاهش عدالت اقتصادی ، افزایش بی عدالتی سیاسی مواجه می باشد.
۷.
کلیدواژه‌ها:
تحلیل مضمون امام خمینی انقلاب اسلامی قدرت ایمان استحکام ساخت درونی انقلاب جمهوری اسلامی ایران نظام اسلامی قدرت معنوی پیشرفت نوسازی
مقاله حاضر با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و روش تحلیل مضمون تلاش دارد به این سوال پاسخ دهد که «از دیدگاه امام خمینی، قدرت ایمان و معنویت چه نقشی در استحکام انقلاب اسلامی و نظامی اسلامی دارد؟». نظام های سیاسی برای پایداری و حکمرانی نیازمند استحکام ساخت درونی قدرت هستند. نظام سیاسی برآمده از انقلاب اسلامی به قدرت فرهنگی نیاز دارد و لازمه استمرار الگوی سیاسی اسلام، سیاست گذاری فرهنگی برای کاربست وجوه فرهنگی و معنوی قدرت است. امام خمینی در بیانات و مواضع خویش از نقش «قدرت معنویت و ایمان» در پیروزی انقلاب اسلامی سخن گفته و استحکام جمهوری اسلامی ایران را در گرو تقویت مولفه ها و عناصر ایمان و معنویت می دانستد. استخراج داده های کیفی و مضامین پایه و فراگیر از مجموعه صحیفه امام نشان می دهد استحکام انقلاب اسلامی و نظام سیاسی برآمده از آن نیازمند توجه به ابعاد فرهنگی و معنوی قدرت است و گفتمان انقلاب اسلامی برآمده از قدرت معنویت بوده و استحکام آن نیازمند معنویت گرایی در ساختارها و کنش ها می باشد. نگارندگان تلاش دارند الگوی شماتیک نقش قدرت معنویت و ایمان در استحکام نظام انقلابی را براساس اندیشه امام خمینی استخراج نمایند.
۸.
کلیدواژه‌ها:
انقلاب اسلامی ایران استقلال آزادی عدالت قدرت سخت قدرت نرم قدرت هوشمند
هدف مقاله حاضر بررسی نقش قدرت هوشمند در تحقق آرمان های انقلاب اسلامی ایران است. در پاسخ به پرسش پژوهش که قدرت هوشمند چه تأثیری بر تحقق آرمانهای انقلاب اسلامی ایران دارد، این فرضیه مطرح شد که قدرت هوشمند، نقش وافر و غیرقابل اغماض بر تحقق آرمانهای مزبور دارد. برای بررسی فرضیه پژوهش، داده ها به روش کتابخانه ای گردآوری شد و اطلاعات مزبور با روش توصیفی تحلیلی پردازش گردید. قدرت هوشمند عبارت از ترکیب هدفمند و خردمندانه قدرت سخت و قدرت نرم برای مقابله با ناکارآمدی قدرت سخت و محدودیت های قدرت نرم در مقابله با تهدیدهای بیرونی و آسیبهای درونی است. به این ترتیب که در قدرت هوشمند، منابع اجباری و اقناعی شامل توانایی های نظامی، اقتصادی، فرهنگی و عقیدتی در یک جهت هماهنگ می شوند تا تداوم ثبات و پیشرفت کشور را تضمین کند. با توجه به اهداف و آرمان های متعالی انقلاب اسلامی ایران استفاده از ابزار قدرت هوشمند برای تحقق آرمان هایی چون استقلال، آزادی و عدالت حیاتی است تا جمهوری اسلامی ایران به اهداف و آرمان هایی برسد که شایسته نام و عنوان آن است.
۹.
کلیدواژه‌ها:
امام خمینی انسان کامل عرفان شاه آبادی ولایت فقیه
در این مقاله سعی شده است نسبت میان عرفان و سیاست در اندیشه امام و کموکیف نقش آفرینی عقاید عارفانه، در نظرگاه سیاسی او مطالعه شود. با جستوجوی منابع فکری امام و چهره هایی که بر او اثرگذار بوده اند- به ویژه آیتالله شاه آبادی- نشان داده ایم که صورت ایده ولایت فقیه بیش و پیش از فقه، وام دار اندیشه های عرفانی است. همچنین مواجهه امام با امور تازه پیدا یا مستحدثات را در ساحت سیاست، تصویر کرده ایم. چنین تصویری گواه شیوه ای جدید از عرفانی کردن سیاست است که در گذشتگان مشاهده نمی کنیم. روشن کرده ایم که امام تحت مفاهیم کهنی چون انسان کامل و سیاست مدن، طرحی تازه را برای ساختن جامعه درانداخته است که تفاوتی عمیق با معارف قدمایی دارد. در این طرح جزئیاتی تازه از منظومه های فکری قدما اخذ شده است که به این معارف و اندیشه ها امکان حضور در جهان جدید و همراهی با تحولات را می بخشد. و این مقاله در بخش عمده ای به این جزئیات می پردازد.
۱۰.
کلیدواژه‌ها:
آزادی آزادی اندیشه آزادی عقیده آزادی بیان آزادی سیاسی آزادی اجتماعی دانشجویان طلاب
هدف این پژوهش مطالعه تطبیقی و بررسی مقایسه ای نگرش به آزادی و ابعاد و مولفه های آن در بین دانشجویان و طلاب به عنوان نماد این دو گروه فکری و سیاسی است. روش پژوهش پیمایش و جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه تهران و طلاب حوزه علمیه قم است. حجم نمونه برابر با 480 نمونه است که به صورت مساوی بین دو گروه تقسیم شده است. روش نمونه گیری، تصادفی ساده و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است. یافته ها نشان داد که در بین مولفه ها و ابعاد پنجگانه آزادی (آزادی اندیشه، عقیده، بیان، سیاسی و اجتماعی) در بین دانشجویان آزادی عقیده، آزادی بیان، آزادی اندیشه، آزادی اجتماعی و آزادی سیاسی و در بین طلاب آزادی اندیشه، آزادی عقیده، آزادی بیان، آزادی سیاسی و آزادی اجتماعی به ترتیب بالاترین اهمیت و اولویت را دارد. بر اساس یافته های پژوهش، بین نگرش دانشجویان و طلاب نسبت به آزادی و مولفه های آن اختلاف قابل توجهی وجود دارد و این اختلاف میانگین در خصوص همه مولفه ها معنادار است. بالا بودن اندازه اثر در همه ابعاد مورد بررسی نیز نشانگر بااهمیت بودن تفاوت مشاهده شده در بین دو گروه است. نتایج پزوهش نشان داد که تعامل فکری و همگرایی اجتماعی این دو گروه اجتماعی می تواند نقش مهمی در کاهش تنش و کشمکش در سپهر اجتماعی و سیاسی کشور ایفا نماید.
۱۱.
کلیدواژه‌ها:
ایران انتخابات ریاست جمهوری شورای نگهبان صلاحیت نامزدها نظارت بر انتخابات
شورای نگهبان بر پایه بند 9 اصل 110 قانون اساسی بررسی صلاحیت نامزدهای ریاست جمهوری را انجام می دهد و پیش بینی اختیار نظارت استصوابی برای این شورا، دایره اختیارات آن را بسیار فراخ ساخته است. شورای نگهبان باید استقلال تام در ابعاد مختلف از مجموعه دایره قوه اجرائیه شامل رهبری و ریاست جمهوری داشته باشد، نهایتاً فضای سیاسی و قطب بندی جناح های سیاسی حاکم بر کشور در هر دوره انتخاباتی عوامل اصلی تأثیرگذار در رویکرد کلان و خرد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدهاست. سؤال محوری پژوهش حاضر از چگونگی روند تصمیمات شورای نگهبان در ارزیابی صلاحیت یا عدم صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری است و روش تحقیق اکتشافی و از نوع تحقیقات کیفی است که با روش تحلیل اسنادی باهدف کمک به مطالعات حقوق اساسی در ایران و ارزیابی بی طرفانه ای از رویکرد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری انجام می گیرد. به نظر می رسد شورای نگهبان در ارزیابی خود در خصوص انطباق وضعیت نامزدها با شرایط کیفی مندرج در اصل 115 قانون اساسی رویکردی بسیار تحدیدی و در مواردی جناحی داشته است. در این مطالعه ابتدا جایگاه شورای نگهبان در موضوع نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری بحث می شود و سپس با ارزیابی روند تصمیمات این شورا در تأیید یا رد صلاحیت نامزدها، مقوله نظارت استصوابی، میزان استقلال واقعی مرجع نظارت از بدنه قوه اجرایی کشور و سازوکار رسیدگی به اعتراضات بررسی می شود.
۱۲.
کلیدواژه‌ها:
دولت در ایران انقلاب اسلامی سلبریتیزم تحلیل محتوای کیفی چالش ها
فرهنگ سلبریتی از مسائل مستحدث قرن 21 است. این فرهنگ زاییده رسانه های توده ای است و در ذات خود به تقویت جامعه توده ای کمک می کند. سلبریتی گرایی اگر برای دولت های لیبرال تبعات چندانی نداشته باشد در دولت هایی که تمرکز قدرت بارزترین مشخصه سیاسی شان به شمار می آید و خاستگاه انقلابی-ارزشی دارند زایای تبعات و چالش هایی است. دولت در جمهوری اسلامی ایران متاثر از اقتصاد نفتی یک دولت رانتیر به حساب می آید و از این جهت تمرکز قدرت در آن امری مسلم است. در بسیاری از امور حتی در امور فرهنگی، دولت خود را مسئول مستقیم در امر سیاستگذاری می داند و هزینه های زیادی برای تولید سیاست های کلان در حوزه فرهنگ صرف می کند. از سوی دیگر دولت ایران برآمده از ارزش های انقلابی و دینی است بنابراین به منابع هنجار فرست با ویژگی های اخلاقی و دینی تکیه دارد. مقوله ای مانند سلبریتیزم به دلیل بهره مندی از رویکرد فردگرایانه اساسا با تمرکزگرایی مساله دارد و دخالت قدرت سیاسی را نمی پذیرد. از سوی دیگر منابع هنجار فرست دولت را هم گاه به چالش کشیده است. این پژوهش در پی یافتن پاسخ به این پرسش اساسی است که چالش های سلبریتیزم برای دولت برآمده از انقلاب در ایران بر اساس تحلیل محتوای کیفی مواضع سلبریتی های ایرانی طی سال های 1396-1398چه بوده است؟ برای دستیابی به پاسخ از تحلیل محتوای کیفی پست های اینستاگرامی سلبریتی های ایرانی بهره گرفته شده است.
