بررسی مسائل اجتماعی ایران

مشکلات زیست محیطی به طور عام و مشکلات ناشی از پسماند به طور خاص، از معضلات جوامع کنونی به شمار می روند. حل این مشکلات نیازمند مشارکت شهروندان است. به علاوه، در این زمینه عوامل اجتماعی- روانشناختی گوناگونی بر رفتار شهروندان تأثیر دارند که یکی از آنها هنجارهای زیست محیطی است. هدف مقالیه پیش رو سنجش و بررسی هنجارهای زیست محیطی و ارتباط آن با بازیافت پسماند خانگی در منطقیه هفت تهران است. برای تبیین این موضوع، از نظریه ها و تعاریف هنجاری استفاده شده است. روش تحقیق پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. 400 پرسشنامه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تکمیل و پاسخ ها با نرم افزار SPSS تحلیل شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داده که شهروندان، هنجارهای زیست محیطی نسبتاً بالایی دارند (میانگین 37/3 از پنج)؛ شهروندان تهرانی، بازیافت پسماند خانگی خود را در سطح بالایی انجام داده اند (میانگین 09/3 از پنج) و نهایتاً، نتایج تحقیق نشان داده که بین دو متغیر رابطیه مثبت متوسطی وجود داشته است. به گونه ای که 11% از بازیافت پسماند به وسیلیه هنجارهای زیست محیطی تبیین می شود. بررسی دقیق تر موضوع نشان داده است که رابطیه بین دو متغیر تعاملی است و با افزایش هر یک، دیگری نیز افزایش می یابد.

قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر اخیراً از سوی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و در روزنامیه رسمی ابلاغ شده است. با وجود این، رئیس جمهور به دلیل وجود پاره ای اشکالات، از رهبری درخواست کرده است اجرای آن را متوقف کنند، ولی در نهایت شورای حل اختلاف، صلاح را در اجرا و رفع نواقص آن دیده اند. از آنجا که این طرح هم اکنون در دست بررسی است، در این مقاله تلاش شده با رویکرد جامعه شناختی موضوع امر به معروف و نهی از منکر را به طور کلی و این قانون را به طور خاص بررسی کند. با توجه به ضرورت توجه به عناصر کنش گرایانه و ساختارگرایانه و اقتضائات اخلاقی و قانونی در روابط و مناسبات بین فردی و نظارت عمومی و غلبیه فقه فردگرایانه، قانون مزبور بررسی می شود. در عین تأکید بر تمایز نظام ارزش مدار اسلامی که لازمیه آن این است که نمی توان از احساس مسئولیت های فردی صرف نظر کرد، بر قانونی که به زیر ساخت ها و ساخت های اجتماعی همزمان با اقدامات کنشی توجه کند، تأکید شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد کلیدی الگوی مدیریت منابع انسانی، رویه های این مدل و تأثیر آن بر عملکرد سازمانی نوآورانه و کارآفرینانه است. روش پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیویه جمع آوری داده ها توصیفی از نوع پیمایش بوده که در آن به بررسی میدانی تجارب مدیریت منابع انسانی و ابعاد مختلف آن در بافت دانشگاه های دولتی تهران پرداخته شده است. جامعیه آماری را تمامی مدیران عالی در سطح دانشکده های دو دانشگاه تهران و شهید بهشتی تشکیل می دهند که با روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 70 نفر از رؤسا و مدیران انتخاب و بررسی شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ای ساختارمند مبتنی بر طیف 5 درجه ای لیکرت استفاده شد. به منظور تحلیل داده ها نیز از شاخص های توصیفی میانگین و آمار استنباطی همبستگی و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که ابعاد استراتژیک و کارکردی منابع انسانی هر کدام اثر متفاوتی بر عملکرد سازمانی دارند، همچنین درجیه موفقیت کارآفرینی فردی و گروهی بر حسب این دو بعد متفاوت است. در نهایت یافته ها نشان داد که تجارب استراتژیک و تجارب کارکردی مدیریت منابع انسانی به طور قابل ملاحظه ای بر اثربخشی سازمانی و بخصوص بر عملکرد نوآورانه از طریق مدیریت استراتژیک منابع انسانی تأثیر می گذارند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطیه فرهنگ رشته ای با انواع فرهنگ های دانشگاهی بر اساس رویکرد برگ کوئیست است. بدین منظور رابطیه فرهنگ های دانشگاهی معرفی شده توسط برگ کوئیست با فرهنگ رشته ای در سه بعد 1. ایفای نقش محقق؛ 2. همکاری های دانشگاهی و 3. جو حمایتی برای فعالیت های پژوهشی و همچنین با دسته بندی علوم از نظر تونی بچر بررسی شده است. روش تحقیق این مطالعه پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعیه آماری این مطالعه شامل 690 نفر اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز است. به سبب احتمال تمایل اندک اعضای هیئت علمی در پاسخگویی به پرسشنامه ها و برای جلوگیری از افت تعداد نمونه، پرسشنامه ها در میان همیه استادان پخش شد. در نهایت 156 نفر از اعضای هیئت علمی به پرسشنامه های فرهنگ های دانشگاهی (ACI) و فرهنگ رشته ای پاسخ دادند. آزمون تفاوت میانگین ها نشان داد که میان فرهنگ دانشگاهی حاکم بر دانشکده های مختلف دانشگاه تبریز تفاوت معناداری وجود دارد؛ به طوری که دانشکده های علوم تربیتی و روان شناسی، دامپزشکی، مکانیک، برق، فیزیک و شیمی، همانند فرهنگ حاکم بر کل دانشگاه، فرهنگ مشارکت پذیر؛ دانشکده های انسانی و علوم اجتماعی، ادبیات و زبان های خارجی، کشاورزی، عمران و علوم پایه فرهنگ وکالتی و دانشکدیه ریاضی فرهنگ توسعه ای دارند. همچنین مشخص شد که فرهنگ مشارکت پذیر با ویژگی های بارزی همچون تولید و تفسیر دانش، پژوهش های مورد حمایت هیئت علمی، آزادی عمل دانشگاهی، امکان مطالعیه استادان در حوزیه تخصصی خود، تسلط عقلانیت و استقلال، فرهنگِ حاکم بوده است. تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون گام به گام آشکار ساخت که ضریب تعیین مدل نهایی برای فرهنگ دانشگاهی در دانشگاه تبریز 5/34 درصد بوده است

در این مقاله با استفادیه از دیدگاه زنان فرهیخته و اندیشمند و با روش نظرییه زمینه ای و با انجام مصاحبیه عمیق از 25 نفر از اساتید دانشگاه ها، مناسبات ارزش های زیست جهان اقشار مختلف زنان با پذیرش نظام حقوقی مدنی بررسی شد. از نظر مشارکت کنندگان بخشی از قانون به نفع زنان و بخش هایی از آن نیز ناعادلانه است، آن بخشی هم که به نفع زنان تدوین شده است در ضمانت اجرایی مشکل دارد. از نظر مشارکت کنندگان، نظام حقوقی از زیست جهان زنان تأخر و در حوزیه زنان خلأ و نقص دارد. با رواج مردسالاری، تبعیض و تعصب در محیط قانون گذاری، روح قوانین نیز مردانه شده و کمتر می تواند از زن حمایت کند. از نظر برخی از آنها قانون مطابق با جامعیه سنتی است و نظام حقوقی بدون تحقیق و توجه عمیق به تجربیه زیسته و کنش ارتباطی زنان به تدوین قوانین می پردازد. در این بررسی هر 25 استاد مشارکت کننده برآن بودند که نظام حقوقی به زیست جهان زنان توجه کمی داشته و از آن تأخر دارد.  

پژوهش حاضر در پی فهم وضعیت طرد اجتماعی و سنجش عوامل و متغیرهای مؤثر بر آن بر حسب شاخص های طرد اجتماعی است. سؤالات اصلی تحقیق عبارتند از: چگونه معلولان جسمی و حرکتی در چرخیه زندگی به گونه ای نظام مند از جریان اصلی اجتماع طرد و به حاشیه رانده می شوند؟ و چه عواملی به طرد معلولان جسمی و حرکتی از عرصه های اجتماعی انجامیده است؟ هدف کلی این پژوهش شناخت عوامل مؤثر بر طرد اجتماعی معلولان است. نظریه پردازان این حوزه استدلال می کنند معلولیت گونه ای از سرکوب و طرد اجتماعی است؛ معلولان نابرابری قابل ملاحظه ای را در همیه ابعاد زندگی اجتماعی تجربه می کنند و این طرد متأثر از عوامل اجتماعی است. در این تحقیق که از دو روش کمی (پیمایش) و کیفی (مصاحبه) استفاده شده، ابعاد اصلی طرد اجتماعی سنجش شده و توزیع آن در 369 نفر از نمونیه تحقیق به دست آمده است. همچنین با استفاده از روش کیفی کوشش شده است درک عمیق تری از تجربیه زیستیه معلولان جسمی و حرکتی در مورد طرد، فرایندها و علل آن به دست آید. بدین منظور، با نمونه ای متشکل از 31 نفر از معلولان جسمی و حرکتی، به گونه ای هدفمند، مصاحبه به عمل آمده است. یافته ها نشان می دهند که طرد معلولان از اجتماع با نگرش منفی جامعه، عدم تناسب امکانات فیزیکی، نهادهای حمایتی، حمایت های درون گروهی، عدم اعتماد اجتماعی و احساس محرومیت اجتماعی رابطیه معناداری دارد؛ بنابراین با توجه به حجم گستردیه فقر، بی سوادی، بیکاری و همچنین فقر روابط و مشارکت های اجتماعی و شرمساری در بین معلولان، باید با فاکتورهای اجتماعی مورد اشاره با احتیاط بیشتری برخورد کرد.  

مصرف مواد دخانی از جمله سیگار، قلیان، پیپ و ... تعداد زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار داده و به طور روزافزونی در حال تعامل با سایر آسیب های اجتماعی و تبدیل شدن به تهدیدی شالوده شکن است. هدف مقالیه حاضر، بررسی میزان گرایش شهروندان بوکانی به مصرف تنباکو در سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن است. در این زمینه، پس از بسط فضای مفهومی موضوع، از رویکردهای نظری سبک زندگی و اوقات فراغت وبر، زیمل و بوردیو استفاده شد. روش تحقیق، پیمایش بود که با استفاده از پرسشنامیه محقق ساخته انجام گرفت، در این پیمایش نمونه ای از شهروندان 18سال و بالاتر شهر بوکان مطالعه شد. اعتبار پرسشنامه به شیویه صوری و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج تحقیق نشان داد بین متغیرهای ارزیابی وضعیت اجتماعی- اقتصادی، گذران اوقات فراغت به صورت مدرن، سلیقیه مصرف مشترک، سن و میزان درآمد، با گرایش به مصرف تنباکو رابطیه معنادار و مثبت وجود دارد؛ بدین معنا که با افزایش سطح این متغیرها، میزان گرایش به مصرف افراد نیز بیشتر می شود؛ اما بین متغیرهای گذران اوقات فراغت به شکل سنتی و مصرف کالاهای فرهنگی با گرایش به مصرف تنباکو رابطیه معنادار و منفی مشاهده شد و لذا می توان گفت با تغییر تفریحات به شکل سنتی تر و استفاده از کالاهای فرهنگی انتظار می رود گرایش به مصرف کاهش یابد. همچنین، آزمون رگرسیون چند متغیره بیانگر تبیین 53 درصدی تغییرات متغیر وابسته به وسیلیه متغیرهای مستقل است.  

همسایگی از جمله مهم ترین واحد های اجتماعی بوده که به نوعی قلب اجتماع محلی و تقویت کنندیه پیوندهای اجتماعی است. با وجود این، همسایگی می تواند باعث رنج و درد مردم شود. این تحقیق با استفاده از نظرییه پیر بوردیو (میدان، عادتواره و ناسازی) در پی توصیف و تبیین تعارضات همسایگی و مسائل ناشی از آن در شهر تهران است. روش مورد استفاده در این تحقیق، کیفی است. با بهره گیری از ابزار مصاحبه های عمیق سعی شده است تا تصویر روشنی از چگونگی و چرایی تعارضات و رنج های همسایگی و برخی پیامدهای آن به دست آید. یافته های تحقیق نشان می دهد، اکثر ساکنان جامعیه مورد مطالعه، تجربیه مشترکی از ناسازی و عدم توافق با همسایه های دیگر داشتند. نزاع میان همسایه ها، سلب آسایش، در هم ریختگی فضای درونی آپارتمان و عدم درک متقابل از یکدیگر تنها بخشی از مشکلات زندگی آپارتمان نشینی در منطقیه مورد مطالعه بود. چنین مشکلاتی به لحاظ شخصی باعث خستگی و فرسودگی و به لحاظ همسایه داری موجب ایجاد دشمنی و کینه توزی میان همسایه ها شده است. این تعارضات، پیامدهایی مانند کاهش نوع دوستی را به دنبال داشته است.

در ایران ویژگی های جمعیت شناختی و علل کار کودکان در خیابان، در برخی مطالعات بررسی شده است، اما مطالعات اندکی به بررسی کیفی تجربیه کار کودکان در خیابان پرداخته اند. این مطالعه با استفاده از مجموعه ای از روش های کیفی و کمی، ویژگی های کار کودکان در تهران را مطالعه کرده است. مطالعه به روش ارزیابی سریع و پاسخ، در سال 92 -1391 با استفاده از ترکیبی از روش های کیفی (بحث گروهی متمرکز، مصاحبیه عمیق) و کمی برای گردآوری داده ها از افراد مطلع کلیدی و کودکان خیابانی، اجرا شد. در فاز کیفی برای ورود مطلعان کلیدی و کودکان خیابانی، نمونه گیری هدفمند و در مرحلیه کمی از نمونه گیری پاتوق ها برای دسترسی و ورود 289 کودک خیابانی دختر و پسر به مطالعه، استفاده شد. یافته های کیفی به روش تحلیل محتوا و یافته های کمی با آزمون کای دو تحلیل شدند. بیشتر کودکان خیابانی تهران به کارهای متعارفی چون دست فروشی و نیمه متعارفی چون زباله گردی مشغول اند. بیشترین فراوانی محل کار کودکان، مناطق دو، دوازده و یک بود. نیمی از کودکان دو نوبت در روز (49%) و یک پنجم آنها تمام روز را کار می کردند. میانگین درآمد کودکان خیابانی 20 هزار تومان در روز است و 79% کودکان تمام یا بخشی از درآمدی خود را به خانواده می دهند. درآمد کودکان خیابانی در تأمین نیازهای زندگی کودک و خانواده نقش مهمی دارد و مانع جدی در توقف کار کودکان در خیابان است. این یافته بر ضرورت توجه به علل زمینه ای کار کودکان در راهبردهای مرتبط با کاهش کار کودک و اولویت آن بر اقدامات حذفی مانند جمع آوری تأکید می کند.