پژوهش های حسابداری و راهبری شرکتی

یکی از چالش های عمده حسابرسی عملکرد شناسایی عوامل موثر بر پیاده سازی صحیح و میزان و نحوه اثرگذاری این عوامل بر بهبود فرآیند عملیاتی دستگاه های اجرایی است. بر این اساس هدف تحقیق حاضر پیاده سازی حسابرسی عملکرد در دیوان محاسبات کشور است. این پژوهش در قلمرو پژوهش های کاربردی است. تحقیق حاضر دارای دو جامعه است . جامعه اول متخصصان و خبرگان (حسابرسان سازمان حسابرسی، حسابرسان دیوان محاسبات و حسابداران و مدیران مالی دیوان محاسبات) و جامعه دوم کارمندان و مدیران دیوان محاسبات کشوری در بازه زمانی تحقیق است. در جامعه اول از تکنیک گلوله برفی جهت تعیین حجم نمونه بهره گرفته شد و بر اساس اصل اشباع اطلاعاتی 14 نفر انتخاب شدند. در نمونه دوم از روش نمونه گیری در دسترس با استفاده از فرمول کوکران اقدام به تعیین حجم نمونه که 315 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. بر اساس مبانی نظری 8 عامل موثر بر پیاده سازی حسابرسی عملکرد در دیوان محاسبات کشور شناسایی شدند؛ بر اساس رویکرد دلفی- فازی نوع 3 عوامل شناسایی شده مورد تأیید قرار گرفتند. سپس 18 رویکرد شبکه عصبی، ژنتیک و الگوهای ابتکاری و فرابتکاری جهت بررسی نحوه اثرگذاری عوامل موثر بر پیاده سازی حسابرسی عملکرد در دیوان محاسبات کشور مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج رویکرد گرگ خاکستری نسبت به سایر روش ها از دقت بالاتری برخوردار بود. بر اساس نتایج روش گرگ خاکستری متغیرهای زیرساخت ها (3440/0)؛ کارایی (1849/0)؛ اثربخشی (1134/0)؛ صرفه اقتصادی (2947/0)؛ فرهنگ سازی (3657/0)؛ نیروی انسانی متخصص (5984/0)؛ عملکرد سازمان (4609/0)؛ مدیریت و رهبری (6804/0) بر پیاده سازی حسابرسی عملکرد تأثیر مثبت و معنادار دارند.

قابلیت مقایسه یکی از خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات است که بر سودمندی اطلاعات می افزاید. از طرفی موجودی نقد نیز به عنوان یکی از دارایی های مالی شرکت ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. بنابراین این پژوهش به بررسی تأثیر قابلیت مقایسه صورت های مالی بر سطح نگهداشت وجه نقد با تأکید بر محدودیت در تأمین مالی می پردازد. برای اندازه گیری قابلیت مقایسه از مدل دی فرانکو و برای محاسبه سطح نگهداشت وجه نقد از مدل اوزکان و اوزکان استفاده شده است. برای رسیدن به هدف پژوهش تعداد 847 مشاهده از 121 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از طریق نمونه گیری به روش حذف سیستماتیک در طی سالهای 1394 تا 1400 انتخاب و با استفاده از رگرسیون چندمتغیره مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان می دهد که قابلیت مقایسه صورت های مالی بر سطح نگهداشت وجه نقد تأثیر منفی و معنادار دارد و آن را کاهش می دهد و تعامل محدودیت در تأمین مالی با قابلیت مقایسه صورتهای مالی تاثیر مثبت و معنادار بر سطح نگهداشت وجه نقد دارد به عبارتی محدودیت در تأمین مالی تأثیر منفی قابلیت مقایسه بر سطح نگهداشت وجه نقد را کاهش می دهد. بر اساس نتایج به دست آمده، قابلیت مقایسه صورت های مالی، کمیت و کیفیت کلی اطلاعات در دسترس افراد خارج از شرکت را افزایش می دهد، شرکت هایی با صورت های مالی قابل مقایسه باید کمتر با محدودیت های مالی مواجه باشند و در نتیجه کمتر نیاز به نگه داشت وجه نقد داشته باشند.

پایداری شرکتی برای موفقیت بلندمدت شرکت ها ضروری است و ظرفیت بالقوه ای برای بهبود شفافیت و قابلیت اطمینان اطلاعات برای سرمایه گذاران و ذی نفعان دارد. از این رو؛ هدف پژوهش حاضر، تعیین تاثیر عملکرد پایداری شرکتی بر ارزش افزوده حسابداری در طی چرخه عمر شرکت است. ارزش افزوده حسابداری با استفاده از مدل ارائه شده توسط عباس زاده(1393) و همچنین عملکرد پایداری شرکتی بر اساس چک لیست آقایی و کاظم پور(1395) مورد سنجش قرار گرفت. چرخه عمر شرکت نیز با استفاده از مدل دیکینسون(2011) اندازه گیری گردید. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از بعد روش شناسی از نوع علی پس از وقوع می باشد. جامعه آماری پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هستند که با روش نمونه گیری حذف سیستماتیک 130 شرکت در نمونه آماری این پژوهش قرار گرفته اند. دوره زمانی پژوهش سالهای 1393 تا 1400 است. برای آزمون فرضیه های صورت بندی شده از تجزیه و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عملکرد پایداری شرکتی در مرحله رشد شرکت تاثیر مثبت و معناداری بر ارزش افزوده حسابداری دارد، در حالی که در مراحل بلوغ و افول تاثیر معناداری ندارد.

رتبه اعتباری به عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر تصمیم گیری مورد توجه سرمایه گذران قرار می گیرد و با توجه به اهمیت این موضوع، بررسی عواملی که بر رتبه اعتباری و درنتیجه تصمیم گیری سرمایه گذاران موثر است حائز اهمیت می باشد بنابراین در این پژوهش اقدام به بررسی تاثیر برجام بر رتبه اعتباری و اثر ساختار مالکیت بر این رابطه شده است. به منظور اجرای پژوهش نمونه ای متشکل از 139 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1390 الی 1399 مورد آزمون قرار گرفتند. اطلاعات لازم جهت اندازه گیری رتبه اعتباری و متغیرهای کنترلی از پایگاه داده های مالی ایران استخراج و فرضیه ها با استفاده از مدل رگرسیون چند متغیره و روش حداقل مربعات تعمیم یافته مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در دوران وجود توافق برجام، رتبه اعتباری کاهش یافته و اثر ساختار مالکیت بر این رابطه از نظر آماری معنادار نیست. به عبارتی براساس نتایج حاصل از پژوهش می توان استنباط نمود در بازه زمانی 1394 الی 1398 که توافق برجام وجود داشته رتبه اعتباری شرکت ها کاهش یافته است.

باتوجه به اهمیت موضوع راهبری شرکتی نقش مهم آن در اطمینان از شفافیت، پاسخگویی و ایجاد ارزش در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، این پژوهش باهدف تبیین ابعاد و مولفه های آن تدوین شده است. در این پژوهش گردآوری داده ها از طریق مصاحبه با اساتید دانشگاهی و فعالان حرفه ای حسابداری و حسابرسی انجام شده است. روش این پژوهش تحلیل محتوا با رویکرد کیفی است. روش نمونه گیری و انتخاب خبرگان نیز به صورت گلوله برفی می باشد. ماحصل مصاحبه با خبرگان در ۸۵ کد مفهومی ارائه شده است که پس از تجزیه وتحلیل و ادغام و هم پوشانی، کدها در ۸ مقوله فرعی و ۴ مقوله اصلی طبقه بندی شدند. مقولات فرعی هیئت مدیره، مدیرعامل و مشاوران در مقوله اصلی ارکان راهبری شرکت، مقولات فرعی حسابرس مستقل، حسابرس داخلی و کمیته حسابرسی در مقوله اصلی نظارت درون و برون سازمانی، مقوله فرعی سرمایه گذاران نهادی و کنترلی در مقوله اصلی ساختار مالکیت و مقولات فرعی ارتباطات درون سازمانی و ارتباطات برون سازمانی در مقوله اصلی ارتباطات طبقه بندی شدند.

مالیات یکی از منابع مهم درآمدی دولت است که علاوه بر تأمین منابع مالی که دولت به آن نیاز دارد، منجربه توزیع بهتر درآمد و ثروت می شود. ترکیب درآمدهای مالیاتی و نیز سهم مالیات از کل درآمدهای عمومی به دلیل شرایط اقتصادی، فرهنگی و تاریخی در یک کشور نسبت به کشور دیگر متفاوت است. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی اثر مخاطره مالی بر رابطه بین مسئولیت پذیری اجتماعی و عدم تمکین مالیاتی می باشد. به منظور اجرای این پژوهش نمونه ای متشکل از 140 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1391-1400 انتخاب شده است و فرضیه ها با استفاده از مدل رگرسیون چند متغیره و روش GLS آزمون شدند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول نشان دهنده این است هرچه مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها بالاتر باشد با توجه به اینکه طیف منافع ذی نفعان وسیع تری را درنظر می گیرد، منجر به کاهش عدم تمکین مالیاتی شرکت ها می شود. همچنین مخاطره مالی شرکت ها نیز بر رابطه بین مسئولیت پذیری اجتماعی و عدم تمکین مالیاتی تاثیرگذار است به عبارتی هرچه مخاطره مالی شرکت ها کمتر باشد و به عبارتی شرکت از رتبه اعتباری بالاتری برخوردار باشد منجر به تاثیرگذاری بیشتر مسئولیت پذیری اجتماعی بر عدم تمکین مالیاتی می گردد و در جهت منافع ذی نفعان حرکت خواهد کرد.

مدیران شرکت ها تلاش فزاینده ای برای افزایش منافع شخصی و دستیابی به جایگاه برتر انجام می دهند. با این وجود، شرکت ها مکانیزم هایی را جهت کاهش رفتارهای فرصت طلبانه و کاهش تضاد منافع برقرار می کنند. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تعدیلی حاکمیت شرکتی بر ارتباط بین کمیته حسابرسی و مدیریت سود واقعی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این راستا، تعداد 120 شرکت برای دوره زمانی 1396-1401 انتخاب گردید. هدف پژوهش کاربردی و روش شناسی آن از نوع پس رویدادی است. از رویکرد داده های ترکیبی برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از نرم افزار آماری Eviews استفاده شد. نتیجه آزمون فرضیه اول نشان داد که بین کمیته حسابرسی و مدیریت سود واقعی ارتباط منفی و معنی داری وجود دارد. در حقیقت، اثربخشی کمیته حسابرسی می تواند موجب کاهش مدیریت سود واقعی شرکت شود. همچنین، نتیجه آزمون فرضیه دوم نشان داد که با نقش تعدیلی حاکمیت شرکتی بین کمیته حسابرسی و مدیریت سود واقعی ارتباط منفی و معنی دار وجود دارد.