سعید وثوقی

سعید وثوقی

مدرک تحصیلی: استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه اصفهان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۶ مورد.
۱.

مطالعه مقایسه ای دیپلماسی عمومی ایران و چین در عراق و لبنان (2010-2023)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۵۳ (پیاپی ۸۳) 221 - 256

کلیدواژه‌ها: دیپلماسی عمومی قدرت نرم ایران چین لبنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۶
ایران و چین به عنوان دو قدرت تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه تلاش می کنند از طریق دیپلماسی عمومی نفوذ خود را افزایش دهند. نفوذ این دو به ویژه در عراق و لبنان قابل توجه است. پرسش این است که چه تفاوت ها و شباهت هایی در دیپلماسی عمومی ایران و چین جهت نفوذ در عراق و لبنان وجود دارد؟ فرضیه مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده آن است که ایران با تاکید بر پیوندهای تاریخی و مذهبی آنهم با حمایت از گروه های سیاسی و اجتماعی در لبنان و عراق نفوذ خود را تقویت کرده است. این در حالی است که چین ضمن بهره گیری از ابزارهای فرهنگی، از ابزارهای اقتصادی (پروژه های زیرساختی و سرمایه گذاری) آنهم از طریق دولت های عراق و لبنان به دنبال نفوذ خود بوده است. به عبارت دیگر تفاوت و تشابه دو کشور در ابزارها و شیوه نفوذ است. یافته های پژوهش نشان داد دیپلماسی عمومی یکی از ابزارهای رایج در سیاست خارجی کشورها است و هر کشوری سعی می کند بر اساس مزیت های نسبی خود برای نفوذ از آن استفاده کند.
۲.

عمل گرایی به مثابه مبنایی برای روابط نامتقارن ایران و چین در خلیج فارس و آسیای مرکزی؛ از 2004 تا 2024(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 210 - 235

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران چین خلیج فارس آسیای مرکزی عمل گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۱۲
پس از پایان جنگ سرد، چین همواره روابط خود با دو منطقه ی خلیج فارس و آسیای مرکزی را توسعه داده است.  توسعه روابط چین با دو منطقه یاد شده، برای جمهوری اسلامی ایران که یکی از قدرت های مهم هر دو منطقه است، پیامدهای مختلفی داشته و دارد. با این حال، سیاست خارجی هر دو کشور در قبال یکدیگر تا امروز یک دست نبوده است. چین به عنوان یک ابرقدرت جهانی در حال ظهور وارد تعامل با جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای شده است. این وضعیت سبب عدم تقارن در روابط دو کشور شده است.  پرسش اساسی که این پژوهش قصد بررسی و پاسخ به آن را دارد این است چرا و چگونه می توان عدم تقارن موجود در روابط ایران و چین در دو منطقه آسیای مرکزی و قفقاز، باوجود برخی تعارض ها در منافع، توضیح داد؟ مقاله ی حاضر، با استفاده از روش کیفی و رویکرد توصیفی تحلیلی و از طریق منابع کتابخانه ای و اینترنتی این فرضیه را بررسی می کند که  روابط نامتقارن ایران و هم چین، به ویژه در آسیای مرکزی و خلیج فارس، از طریق عمل گرایی موجود در سیاست خارجی این دو کشور قابل درک است؛ هر چند رویکرد عمل گرایانه آن ها لزوماً یکی نیست.
۳.

بازگشت رقابت قدرت های بزرگ؛ تقابل فناورانه- تجاری آمریکا و چین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی آمریکا سال ۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۵) 67 - 94

کلیدواژه‌ها: رقابت قدرت های بزرگ تقابل فناورانه تقابل تجاری افول آمریکا نظم جدید جهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۸۱
پس از دو دهه نظم جهانی به رهبری آمریکا، بازگشت رقابت قدرت های بزرگ به مهم ترین ویژگی تعیین کننده نظام بین الملل در قرن بیست و یکم تبدیل شده است. در عصر جدید رقابت قدرت های بزرگ، تبیین چند قطبی میان آمریکا، چین و روسیه و دوگانه چینی- آمریکایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در حال حاضر که چین دومین اقتصاد و بزرگ ترین مصرف کننده انرژی است، در مسیر تبدیل شدن به بزرگ ترین اقتصاد جهان تا سال 2030 قرار دارد. ظهور چین به عنوان یک قدرت جهانی، آمریکا را در مؤلفه های اقتصادی، نظامی، فناوری و ایدئولوژیک با چالش مواجه کرده است. با توجه به در جریان بودن رقابت میان دو کشور، پرسش اصلی مقاله این است که چین و آمریکا چه روندی را در روابط دوجانبه طی کرده اند تا به سطح رقابت و تقابل در بعد فناورانه رسیده اند و ابعاد اصلی این رقابت چیست؟ بر اساس یافته های پژوهش که مبتنی بر روش روند پژوهشی به دست آمده است، می توان گفت که هدف راهبرد ی آمریکا، ادغام چین در سیستم بین المللی تحت هژمونی این کشور بود و ریشه در این باور داشت که حمایت از ظهور چین و ادغام آن در نظم بین المللی غرب محور منجر به آزادسازی اقتصادی و تسری آن به سیستم سیاسی چین خواهد شد. هدف پژوهش دستیابی به چشم اندازی از تقابل ایالات متحده و چین در حوزه فناورانه- تجاری است. طبق یافته های پژوهش رقابت بین آمریکا و چین به احتمال زیاد در یک دهه آینده ادامه خواهد یافت و با توجه به پیچیدگی روابط این دو کشور، ممکن است به همدستی های محدود و همکاری در چالش هایی مانند تغییرات اقلیمی منجر شود و در نهایت یک نظم جدید بین المللی را شکل دهد.
۴.

نقش غرب در بحران های 2014 و 2022 اوکراین و طولانی شدن آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال ۱۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۵) 463 - 490

کلیدواژه‌ها: مداخله جویی طعمه گذاری موازنه سازی بحران واقع گرایی تهاجمی اوک‍رای‍ن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۶۲
از زمان رخداد بحران 2014 و حمله نظامی روسیه به اوکراین در 24 فوریه 2022، پژوهشگران تلاش کرده اند دلایل ایجاد این بحران ها را واکاوی کنند و به نتایج متفاوتی دست یافته اند. گروهی علت شکل گیری بحران های 2014 و 2022 اوکراین را تلاش روسیه برای جلوگیری از گسترش اتحادیه اروپا و ناتو و هم مرزشدن آن ها با این کشور دانسته اند. گروهی دیگر، علت ایجاد این بحران ها را به تمایل روسیه به قدرت یابی و بازگشت به بزرگی دوران شوروی و سیاست های غرب گرایانه اوکراین مربوط دانسته اند. در این نوشتار می خواهیم از دیدگاهی دیگر به این پرسش پاسخ دهیم. هدف اصلی این نوشتار، یافتن پاسخ این پرسش است که غرب چه نقشی در ایجاد بحران های 2014 و 2022 اوکراین و طولانی شدن آن ها داشته است؟ در پاسخ، این فرضیه مطرح می شود که غرب با سه راهبرد طعمه گذاری، موازنه سازی و مداخله های جانبدارانه زمینه را برای ایجاد بحران های 2014 و 2022 اوکراین و طولانی شدن آن ها فراهم کرده است، تا از این راه از قدرت یابی روسیه جلوگیری کند. یافته های نویسندگان نشان می دهد که اوکراین همواره از زمان استقلال، ابزاری در دست غرب بوده است تا با استفاده از آن روسیه را تضعیف کند و برای رسیدن به این هدف از سه راهبرد طعمه گذاری، موازنه سازی و مداخله جویی هدفمند استفاده شده است. در این نوشتار از روش کیفی مطالعه موردی چندگانه بهره گرفته ایم. داده ها نیز به با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری و با رویکردی توصیفی تحلیلی در بستر نظریه واقع گرایی تهاجمی تجزیه وتحلیل شده است.
۵.

همگرایی و واگرایی در روابط ایران و چین با تاکید بر منطقه ی خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۶۴ 61 - 86

کلیدواژه‌ها: همگرایی واگرایی خلیج فارس ایران چین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۵۱
رشد اقتصادی چین در چند دهه ی اخیر و ظهور این قدرت در صحنه ی بین المللی باعث شده است تا این کشور برای دسترسی به منابع متعدد انرژی نفت و گاز، بر منطقه ی خلیج فارس متمرکز شده و تلاش کند تا روابط خود با کشورهای این منطقه را تقویت نماید. در این میان، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای با موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاص و داشتن منابع غنی انرژی، در دیپلماسی چینی از اهمیت زیادی برخوردار است. با وجود این، روابط این دو کشور همیشه دارای روندی ثابت نبوده است و متغیرهای زیادی در شکل دادن به آن نقش داشته اند. پرسش اصلی مقاله ی حاضر این است: چرا با وجود همگرایی عمیق بین سیاست های چین و ایران، بین این دو کشور در ارتباط با خلیج فارس واگرایی نیز دیده می شود؟ فرضیه ای که متعاقب سئوال مذکور مطرح می شود این است که تلاش چین در خلیج فارس برای برقراری توازن نرم از طریق پوشش راهبردی ایالات متحده و نیز تمایل این کشور به ارتقای روابط با کشورهای این منطقه به منظور تنوع بخشیدن به نیازهای خود به انرژی، باعث شده تا چین در قبال ایران که با غرب و نظام بین الملل و نیز کشورهای منطقه در تنش به سر می برد، سیاست محتاطانه ای در پیش بگیرد. بر طبق یافته های تحقیق، این سیاست محتاطانه زمینه ساز واگرایی بین چین و ایران شده است. روش تحقیقی در این مقاله، جمع آوری منابع و اسناد به شیوه ی کتابخانه ای و سپس تجزیه و تحلیل داده هاست.
۶.

انتقال چین از کشور غیر مسئول به مسئول: مطالعه موردی، کاهش دی اکسید کربن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۴۹) 205 - 230

کلیدواژه‌ها: موقعیت هژمونی تغییرات اقلیمی بازیگر مسئول توافقنامه پاریس سیاست های اقلیمی چین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۵۹
چین به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده گازهای گلخانه ای جهان قصد دارد تا 2060 مصرف سوخت های فسیلی را به صفر برساند. این رفتار از سوی چین اندکی غیرمنتظره به نظر می رسد چراکه این کشور معمولاً رشد اقتصادی را که در پرتوی مصرف سوخت های فسیلی حاصل می شود بر موضوعاتی نظیر حفظ محیط زیست ترجیح می دهد؛ بنابراین این سؤال مطرح می شود که اساساً چه عامل یا عواملی باعث شده است چین به سمت رعایت هنجارهای بین المللی ازجمله پیمان آب وهوایی پاریس پیش رود؟ فرضیه مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده آن است که اگرچه ممکن است عوامل مختلفی در تمایل چین به حفظ محیط زیست و پایبندی به توافقنامه های زیست محیطی دخیل باشد اما تلاش چین برای کسب موقعیت هژمون در نظام بین الملل یک عامل مهم است. چین برای نیل به این موقعیت در تلاش است تا یک تصویر مثبت از خود در جهان به عنوان یک بازیگر مسئول به نمایش بگذارد و بدین طریق برای خود کسب اعتبار کرده و نگاه جامعه جهانی را به خود معطوف نماید. یافته های پژوهش نیز نشان داد پکن با تبعیت از این دیدگاه که رعایت هنجارهای بین المللی می تواند به کسب موقعیت هژمونی کمک کند قصد دارد با پیوستن به پروتکل های زیست محیطی، تصویری مثبت از خود بروز داده و توجه کشورها را برای کسب نقش رهبری جهان به خود معطوف نماید.
۷.

تأثیر مؤلفه های هویتی سیاست خارجی چین بر روابط دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی سال های 1400- 1378)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال ۲۰ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۹) 247 - 272

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران چین سیاست خارجی نظام بین الملل نظریه سازه انگاری کل نگر هویت هویت اجتماعی هویت جمعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۲۱۶
سیاست خارجی چین به عنوان یکی از قدرت های نوظهور نظام بین الملل متأثر از مؤلفه های متعددی است. رویکردهای مختلف نظری نیز، هرکدام به بررسی برخی از مؤلفه های تصمیم ساز در سیاست خارجی چین پرداخته اند؛ اما آنچه در این میان مغفول مانده، نقش هویت سیاسی در مفصل بندی سیاست خارجی این کشور است. چین با ترکیب ارزش های هویتی از گذشته تا به امروز تلاش دارد، پیگیر راهبرد خیزش مسالمت آمیز مطابق با مناسبات نوین هویتی در نظام بین الملل معاصر باشد و ضمن بازسازی پایه های قدرت خود را به عنوان بازیگر برهم زننده وضع موجود معرفی نکند. در این مقاله به این سئوال پاسخ داده می شود که، مؤلفه های هویتی سیاست خارجی چه تأثیری بر رفتار سیاسی چین در برابر جمهوری اسلامی ایران از سال 2000 تا سال 2022 داشته است؟ نویسندگان با استفاده از نظریه سازه انگاری کل نگر، به این نتیجه رسیده اند که: تحولات رخ داده در مؤلفه های هویتی سیاست خارجی چین سبب شده تا این کشور بر اساس هویت توسعه گرایی اقتصادی مسالمت آمیز» سیاست خارجی اش را تنظیم نموده و درنتیجه به عنوان بازیگر بازرگان صلح جو» در تعامل با ایران ایفا نقش کند.
۸.

رقابت امنیتی روسیه و ایالات متحده در خاورمیانه 2015- 2020(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۴۹) 31 - 57

کلیدواژه‌ها: رقابت امنیتی روسیه رئالیسم تهاجمی خاورمیانه چندقطبی مرشایمر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۲۵۵
رقابت امنیتی روسیه و ایالات متحده در مناطقی مانند اروپای شرقی(بحران اکراین)، خاورمیانه (بحران سوریه) به شدت در حال افزایش است. منطقه خاورمیانه از سال 2015 به بعد با حضور نظامی جدی روسیه در سوریه، به اولویتی در سیاست خارجی روسیه تبدیل شد. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که رقابت امنیتی روسیه و ایالات متحده در خاورمیانه چه تاثیری بر نظم امنیتی خاورمیانه داشته است؟ فرضیه پژوهش این است که خاورمیانه به ویژه حوزه خلیج فارس جایگاه ویژه ای در استراتژی امنیتی ایالات متحده داشته است. تلاش روسیه در دو دهه گذشته برای ورود و نفوذ به این منطقه به تشدید رقابت امنیتی ایالات متحده و روسیه منجر شده است و ترتیبات امنیتی در این منطقه را به سوی نظمی چند قطبی(متوازن/نامتوازن) می برد. با بهره گیری از چارچوب نظری رئالیسم تهاجمی مرشایمر، رقابت امنیتی روسیه و ایالات متحده در خاورمیانه بررسی شد. روش گردآوری داده کتابخانه ای و روش پژوهش تحلیلی کیفی است. یافته های پژوهش حاکی از این است که ورود مجدد روسیه به خاورمیانه به تشدید رقابت امنیتی ایالات متحده و روسیه منجر شده است و این تشدید رقابت، موجب هدایت ترتیبات امنیتی منطقه خاورمیانه به سمت نظم چند قطبی نامتوازن شده است.
۹.

هیدروتروریسم گروه داعش در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره ۱۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۵) 99 - 129

کلیدواژه‌ها: هیدروپلیتیک هیدرو تروریسم بحران آب داعش خاورمیانه

تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۲۹۲
خاورمیانه و شمال آفریقا در کمربند گرم و خشک کره زمین واقع شده است و با وجود زندگی حدود 7 درصد جمعیت جهان کمتر از یک ونیم درصد آب های شیرین کره ی زمین را در اختیار دارد. این منطقه با دو بحران تحت عنوان: 1. دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و 2. دیگری بحران آب روبرو است. عنصرآب همیشه عاملی مهم، استراتژیک وتاثیرگذار در معادلات سیاسی منطقه ی خاورمیانه بوده و در این راستا سازمان ملل از بحران آب در خاورمیانه به عنوان«داعش خاموش» یاد کرده است. هدف این پژوهش بررسی اهداف، روش ها و پیامدهای استفاده ابزاری داعش از آب در عراق و سوریه بوده است. پرسش محوری که دراین مقاله مطرح می شود :: عنصرآب چه نقشی در تاسیس، تثبیت وتحکیم داعش داشته است؟ درپاسخ به این پرسش و به عنوان فرضیه پژوهش باید عنوان نمود: به نظرمی رسد داعش از آب به عنوان ابزاری جهت توسعهطلبی ارضی، اخّاذی، باجگیری، کسب درآمد استفاده کرده است. یافته های نوشتار حاکی ازآن است که آب ابزار وسلاحی در دست داعش برای برآورده ساختن اهداف استراتژیک خود که همان بقاء، تثبیت و تحکیم دولت خود می باشد، بوده وبا استفاده متعارف و غیرمتعارف ازآب بهمفهومی بنام «هیدرو تروریسم» عینیّت بخشیده است روش مورد استفاده در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و از ابزار کتابخانه ای، اسنادی و منابع اینترنتی برای گردآوری داده ها استفاده شده است.
۱۰.

طرح نورد استریم 2 و منافع آلمان، روسیه، اتحادیه اروپا و آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 361 - 386

کلیدواژه‌ها: آلمان آمریکا اتحادیه اروپا روسیه نورد استریم دو نوواقع گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۶۰
طرح نورد استریم 2 تا پیش از اقدام های روسیه در فوریه 2022 در اوکراین به موضوع چالش برانگیزی در اتحادیه اروپا و آمریکا تبدیل شده بود. به طوری که تأثیر این طرح بر امنیت و منافع برخی از اعضای اتحادیه اروپا و آمریکا سبب دودستگی در میان اعضای اتحادیه اروپا شده بود. همچنین روابط میان آلمان و آمریکا را با چالش روبه رو کرده بود. از این رو، در این نوشتار می خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که علت حمایت آلمان و روسیه و همچنین مخالفت برخی از اعضای اتحادیه اروپا و آمریکا با طرح نورد استریم 2 چیست؟ در پاسخ این فرضیه مطرح است که علت حمایت و مخالفت این کشورها با این طرح تأثیرهایی است که این طرح می تواند بر امنیت و منافع ملی این کشورها داشته باشد. برای پاسخ گویی به این پرسش و آزمون فرضیه از روش کیفی مطالعه موردی چندگانه بهره می گیریم. روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است و با رویکردی توصیفی تحلیلی در بستر مفهومی نظریه نوواقع گرایی آن ها را تجزیه وتحلیل می کنیم. برمبنای آزمون فرضیه، تأمین امنیت انرژی، ارتقای مرکزیت آلمان در حوزه انرژی، تثبیت موقعیت سیاسی و اقتصادی آلمان در روسیه، تنوع سازی در سیاست انتقال انرژی، درآمد هنگفت صادرات گاز و قراردادن ابزاری قدرتمند در اختیار روسیه، وابستگی بیشتر اتحادیه اروپا به انرژی روسیه، استفاده ابزاری روسیه از این طرح و تأثیر این طرح بر منافع اقتصادی و هدف های آمریکا در برابر روسیه از مهم ترین دلایل حمایت آلمان و روسیه و مخالفت آمریکا، لهستان، استونی، لئونی و لیتوانی با این طرح بوده است.
۱۱.

الگوی رفتاری جمهوری آذربایجان با جمهوری اسلامی ایران؛ برآیندی از سازه های هویتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال هفدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 1 - 26

کلیدواژه‌ها: جمهوری آذربایجان جمهوری اسلامی ایران سازه های هویتی قومیت واگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۳۹۳
متعاقب فروپاشی شوروی در سال 1991م و استقلال جمهوری های جدا شده، منافع امنیتی ایران در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز تغییر نمود. ایران می توانست با توسعه روابط خود با جمهوری های تازه استقلال یافته، منافع امنیتی خود را در منطقه تأمین نماید. یکی از جمهوری های استقلال یافته، جمهوری آذربایجان بود که نقش استراتژیکی در منافع امنیتی ایران ایفا می نماید. به رغم پیوند های قوی مذهبی، تمدنی و فرهنگی جمهوری آذربایجان با حوزه سرزمینی ایران، روابط آن در عصر پسااستقلال با ایران بیشتر بر محور واگرایی بوده تا بر محور هم گرایی. به نظر می رسد که در این واگرایی، نقش سازه های هویتی از اهمیت به سزایی برخوردار است. به خاطر اهمیت موضوع، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به این سؤال محوری است که سازه های هویتی چه تأثیری بر روابط جمهوری آذربایجان با جمهوری اسلامی ایران داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد سازه های هویتی از جمله: برساخته شدن تقابل های هویتی ترکی در مقابل ایرانی از سوی نخبگان سیاسی جمهوری آذربایجان، سکولاریسم در مقابل اسلام گرایی در سطح داخلی جمهوری آذربایجان و برداشت و رویکردهای متفاوت دو دولت در سطح منطقه ای و نظام بین الملل، بر واگرایی جمهوری آذربایجان با جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار بوده است. روش پژوهش در این مقاله توصیفی تحلیلی و روش گردآوری داده ها منابع کتابخانه ای و اینترنتی است.
۱۲.

تحلیل تاثیر سازه شخصی محمود احمدی نژاد بر قالب بندی و الگوی تصمیم گیری پرونده هسته ای درچارچوب تئوری جورج کِلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال دهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷ (پیاپی ۶۷) 173 - 204

کلیدواژه‌ها: پرونده هسته ای بازنمایی الگوی تصمیم گیری سازه شخصی محمود احمدی نژاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۲۸۸
سیستم سازه های شخصی سیاستگذار یکی از مهمترین قالب های شناخت رفتار، کنش و تصمیم گیری او می باشد. در واقع اگرچه عوامل متعددی در نوع فهم و تصمیم گیری یک موضوع از سوی یک رهبر تاثیر دارند اما بدون شک سازه های شخصی به معنای ادراک، ارزش و باورهای او نقش بی بدیلی در این فرآیند دارد. بنابراین فهم بازنمایی پرونده هسته ای ایران و الگوی تصمیم گیری برآمده از این بازنمایی قطعا بدون شناخت سازه شخصیتی رهبران حاکم در سیاست خارجی ناقص خواهد بود. برپایه همین مساله هدف اصلی این مقاله شناخت تاثیر سازه شخصیتی احمدی نژاد در مسیر مناقشه هسته ای در مقابل غرب بعنوان طرف مقابل است. بر این اساس پرسش مقاله آن است که سازه شخصی احمدی نژاد چه تاثیری بر قالب بندی و سپس الگوی تصمیم گیری پرونده هسته ای داشته است؟ یافته های پژوهش در چارچوب تئوری جورج کِلی و سپس انطباق این یافته ها با آزمون کمی نشان می دهد که نقش سازه شخصی احمدی نژاد ضمن تاثیر اساسی بر پرونده هسته ای، آن را در قالب یک موضوع امنیتی- هویتی بازنمایی و به تناسب این قالب، تصمیم گیری ارزشی- روانشناختی را بر پایه پنج اصل تعبیر، دوگانگی، انتخاب، نوسان و جامعه جویی به عنوان الگوی مطلوب در خصوص آن بکار گرفت. روش پژوهش با توجه به تحلیل موضوع در دو سطح، توصیفی و پیمایشی (پرسشنامه) است.
۱۳.

جنگ ترکیبی روسیه-آمریکا و روابط امنیتی اتحادیه اروپا-روسیه (2019-2008)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 29-58

کلیدواژه‌ها: جنگ ترکیبی ایالات متحده اتحادیه اروپا روسیه چالش های امنیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۵۰۱
ایالات متحده پس از پایان جنگ سرد، به ویژه در دوره اوباما و ترامپ، نقش پیچیده و مبهمی در روابط امنیتی اتحادیه اروپا و روسیه داشته است. آمریکا، به گونه ای ناملموس در روابط امنیتی اتحادیه اروپا روسیه دخالت می کند و تنش و همکاری میان این کشور و روسیه، بر چالش های امنیتی روسیه و اتحادیه اروپا بسیار تأثیرگذار است. پرسش اصلی پژوهش پیش رو این است که «ایالات متحده، در دو دهه اخیر، چگونه و با چه سازوکاری بر چالش های امنیتی روسیه و اتحادیه اروپا تأثیر گذاشته است؟» پاسخ، این است که «ایالات متحده با روسیه درگیر جنگی ترکیبی است و با ابزارهای جنگ ترکیبی بر تداوم و تعمیق چالش های امنیتی روسیه و اتحادیه اروپا (بحران اکراین، گسترش اتحادیه اروپا، و گسترش ناتو) تأثیر گذاشته است». روش پژوهش حاضر، اسنادی است و داده ها از مقاله ها و کتاب های مرتبط با موضوع، گردآوری شده اند و نقش ایالات متحده در چالش های امنیتی روسیه و اتحادیه اروپا را نیز با استفاده از چارچوب نظری جنگ ترکیبی جی. کولین و جننیرود.ای، بررسی و تحلیل کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ایالات متحده، به منظور مهار روسیه، از ابزارهای جنگ ترکیبی (اطلاعاتی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، و مدنی) برای تداوم و تعمیق چالش های امنیتی روسیه و اتحادیه اروپا (بحران اکراین، گسترش اتحادیه اروپا و گسترش ناتو) استفاده کرده است. مهم ترین ابزار ایالات متحده در جنگ ترکیبی با روسیه، ابزار اطلاعاتی، سیاسی، و اقتصادی است.
۱۴.

آسیب شناسی «آینده پژوهانه» سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران درتاجیکستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 35 - 64

کلیدواژه‌ها: سوات پستل سناریو تاجیکستان ج.ا.ایران

تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۳۴۳
محققانی که درارتباط با تحلیل سیاست خارجی فعالیت دارند، وظیفه خود را بهبود تصمیم گیری در سیاست خارجی بیان کرده اند. نگارندگان با هدف کمک به بهبود تصمیم گیری درسیاست خارجی اقدام به آسیب شناسی استراتژی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری تاجیکستان نموده اند. تحلیل سوات وپستل موضوع نشان می دهد سیاست خارجی حمهوری اسلامی ایران از نفاظ ضعف و قوت داخلی و فرصت ها وچالش های محیطی تاثیرپذیرفته است و درطول این مدت که از روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری تاجیکستان گذشته است، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این کشور بیشتر تحت تاثیر نقاط ضعف داخلی و تهدیدات محیط خارجی تاجیکستان بوده است. مساله ی پژوهش این مهم بوده است که چرا راهبردهای سیاست خارجی ایران در جمهوری تاجیکستان موفق وپویا نبوده است؟ برای پرداختن به مساله پژوهش، فرضیه ی مطرح شده به این صورت است که: استراتژی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان بدون توجه به هدف گذاری های بلند مدت وآینده پژوهانه، تحت تأثیر ضعف-های داخلی و چالش های محیطی ناموفق و منفعل بوده است. چارچوب نظری پژوهش یک طرح مفهومی با استفاده از دو مدل مدیریت استراتژیک (سوات وپستل) و رویکرد آینده پژوهی( سناریوسازی) ، روش پژوهش «تبینی» و کیفی و روش گردآوری اطلاعات با استفاده از ابزار کتابخانه ای –اسنادی و اینترنتی بوده است.
۱۵.

نقش آلمان در مدیریت بحران آب آسیای مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 569 - 593

کلیدواژه‌ها: آسیای مرکزی آلمان مدیریت منابع آب نهادگرایی نولیبرال همگرایی و همکاری منطقه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۳۵۷
آسیای مرکزی پس از حدود یک قرن انزوا دوباره نه تنها به دلیل وجود منابع انرژی، بلکه به دلیل اهمیت نبود مدیریت منابع آب در حوزه منازعات بین المللی قرار گرفته است. بحران کمبود آب که ناشی از سیاست های غلط دوران استعمار تزاریسم و سپس دوران شوروی است از بحران های شناخته شده در منطقه آسیای مرکزی است که این منطقه را در درازمدت و حتی میان مدت می تواند با خطر درگیری های خونین روبه رو سازد. در این میان بر اهمیت مدیریت منابع آب همواره از سوی آلمان از بدو استقلال کشورهای این منطقه تأکید شده است؛ به طوری که مدیریت پایدار منطقه ای منابع آب و قراردادن آن در هسته مرکزی همکاری های آلمان با کشورهای آسیای مرکزی، نشان از اهمیت این موضوع در سیاست خارجی آلمان در این منطقه دارد. از این رو، در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از چارچوب نظری نهادگرایی نولیبرال، به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که آلمان چه اقدام هایی برای مدیریت پایدار منابع آب در منطقه آسیای مرکزی انجام داده است؟ نتایج این نوشتار نشان می دهد که آلمان با وجود موانعی همچون نبود اطمینان متقابل میان دولت های حاکم، برتری طلبی برخی از کشورهای آسیای مرکزی، پایین بودن سطح همکاری میان پنج کشور منطقه در حوزه مدیریت منابع آب و همچنین مجموعه ای از مشکلات ساختاری، توانسته است به و سیله همکاری های چندجانبه میان نهادها و مراکز علمی، فنی و دانشگاهی و همچنین کمک به کشورهای آسیای مرکزی در حوزه های پیشگیری و کنترل بحران های آبی، اقدام های مهم و درخور توجهی انجام دهد.
۱۶.

تأثیر تقابل فرد و ساختار بر راهبردهای تصمیم گیری پرونده هسته ای ایران؛ مطالعه موردی گفتمان نواصول گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و ششم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۹۸ 337 - 364

کلیدواژه‌ها: پرونده هسته ای نظریه روزنا متغیر فرد متغیر ساختار نواصول گرایی راهبردهای تصمیم گیری

تعداد بازدید : ۷۱۹ تعداد دانلود : ۱۸۸۷
عوامل تأثیرگذار و میزان تأثیرشان در رویکرد هسته ای ایران در دوره های مختلف، متعدد و دارای تفاوت های اساسی بوده است. اما با این حال دو متغیر فرد و ساختار همواره و در همه دوره ها تأثیر اجتناب ناپذیری بر رویکردهای ایران داشته اند، چرا که نوع  ارتباط بین این دو می توانست زمینه تشدید و یا تسهیل شرایط برای حل این منازعه را فراهم آورد. در همین راستا نشانه های رفتاری، کلامی و کنشی گفتمان نواصول گرایی حاکی از تقابل این دو متغیر در مناقشه هسته ای بوده است. از این رو بر اساس مفروض تقابل بین دو متغیر فرد و ساختار، این سؤال مطرح می شود که در گفتمان نواصول گرایی چه تأثیری بر راهبردهای تصمیم گیری پرونده هسته ای داشته است؟ یافته های پژوهش با بهره گیری از مدل روزنا و مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی نشان می دهد تقابل بین این دو متغیر؛ باعث به حاشیه رفتن تحلیل هزینه - فایده و در نتیجه اولویت تصمیم گیری براساس راهبردهای روان شناختی - ارزشی شده است.
۱۷.

تبیین بازنمایی و راهبردهای تصمیم گیری پرونده هسته ای در گفتمان نواصول گرای احمدی نژاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۵۳)

کلیدواژه‌ها: هویت بازنمایی پرونده هسته ای نواصول گرایی راهبردهای تصمیم گیری سیبرنتیک نظریة چشم انداز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۴ تعداد دانلود : ۶۲۰
بین فرازوفرود پروندة هسته ای ایران و هویت مبتنی بر نقش در گفتمان های حاکم سیاست خارجی ارتباط وثیقی وجود داشته است. شکل گیری این هویت متأثر از هر دو سطح داخلی- به ویژه ساخت های ذهنی، ویژگی های فردی، ارزشی و روانی کارگزاران سیاست خارجی- و سطح خارجی بوده است. از این منظر، مؤلفه های هویتی گفتمان احمدی نژاد متأثر از هنجارهای داخلی و نسبت آن ها با ساختار نظام بین الملل، پروندة هسته ای را در قالب متناسب با هویت خود بازنمایی و سپس این نوع بازنمایی چراغ راهنمای راهبرد تصمیم گیری پروندة هسته ای قرار گرفت. براین اساس، هدف اصلی این مقاله، پاسخ گویی به این سؤال است که «هویتِ نقشی در گفتمان احمدی نژاد، پرونده هسته ای را به چه طریقی بازنمایی و در این راستا چه راهبردهایی برای تصمیم گیری در خصوص آن تجویز کرد؟» یافته های پژوهش با بهره گیری از نظریه سازه انگاری و بر اساس روش توصیفی-تحلیلی، نشان می دهد که پرونده هسته ای در این دوره متأثر از هویت نقشی در قالب یک موضوع هستی شناسانه- امنیتی بازنمایی شد و در این راستا، مبتنی بر رویکرد روان شناختی و ارزشی راهبرد های سیبرنتیک و چشم انداز برای تصمیم گیری در خصوص آن به کار گرفته شد.
۱۸.

تأثیر قدرت یابی چین بر روابط و رقابت با آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۳۰) 7 - 38

کلیدواژه‌ها: چین ایالات متحده آمریکا واقع گرایی ساختاری آنارشی امنیت

تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۰۵
برخی نظریه پردازان معتقدند که با تداوم رشد قدرت چین، رقابت های امنیتی آن با ایالات متحده آمریکا به طور ناگزیری افزایش می یابد و امکان بالقوه جنگ میان آنها وجود دارد. استدلال این نظریه پردازان آن است که با قدرت یابی بیشتر چین و فرسایش قدرت و موقعیت جهانی آمریکا، چین تلاش خواهد کرد از نفوذ فزاینده خود برای شکل دهی دوباره به مقررات، قواعد و نهادهای نظام بین الملل به منظور تأمین منافع این کشور بهره جوید و این امر سبب خواهد شد تا سایر دولت ها به ویژه ایالات متحده آمریکا، چین را یک تهدید امنیتی جدی در نظر بگیرند. در نتیجه، سیاست جهانی شاهد تنش، بی اعتمادی و منازعه دائمی میان قدرت های مستقر و نوظهور برای مدیریت نظام بین الملل خواهد بود. با این وصف پژوهش حاضر تلاش دارد به بررسی تأثیر افزایش قدرت چین به عنوان قدرت برتر آسیا در نظام بین الملل، بپردازد. سئوالی که مطرح می شود این است که: قدرت یابی چین چه تأثیراتی بر روابط و رقابت این قدرت نوظهور با آمریکا می گذارد؟ در پاسخ به سئوال مذکور و با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و چهارچوب تئوریک واقع گرایی ساختاری ، این فرضیه مد نظر است که قدرت یابی چین و تلاش های آن برای کسب نقش بیشتر در مدیریت نظام منطقه ای و بین المللی، زمینه رقابت بین چین و آمریکا و احساس خطر برای هژمونی آمریکا را فراهم می کند؛ در نتیجه آمریکا برای مهار قدرت و کنترل رشد قدرت چین، تلاش خواهد کرد. مسائلی نظیر گسترش تسلیحات و توسعه نظامی چین، هژمونی طلبی در شرق و جنوب شرق آسیا، مسأله تایوان و بحران کره شمالی زمینه های رقابت چین و آمریکا را ایجاد کرده است که نهایتاً به درگیری های بیشتر و تقابل منافع دو قدرت مذکور منجر خواهد شد.
۱۹.

تجزیه و تحلیل واگرایی اعتقادی و اندیشه ای در جهان اسلام در پرتو نقش آفرینی جریان تکفیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹ 145 - 166

کلیدواژه‌ها: جریان تکفیری سلفی گری وهابیت هم گرایی واگرایی جهان اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۳ تعداد دانلود : ۷۱۸
مسئله تکفیر از دیرباز یکی از محورهای اساسی تعارض و خشونت در ادیان و ملل مختلف بوده است. این موضوع در دوره حساس کنونی به یکی از مسائل مبتلابه جهان اسلام تبدیل شده و توجه به آن بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. مقاله حاضر درصدد پاسخ گویی به این پرسش اساسی است که جریان تکفیری در ایجاد واگرایی اعتقادی و اندیشه ای در جهان اسلام چه نقشی می تواند داشته باشد؟فرضیه عبارت است از اینکه جریان تکفیری با نگاه منفی به مذاهب اسلامی و به وجود آوردن مرزبندی های افراطی فرقه ای، به ایجاد و گسترش واگرایی در سطوح فکری و اعتقادی در جهان اسلام دامن می زند. آگاهی از این موضوع، امکان تبدیل این تهدید را به فرصتی برای شکل دهی به هم گرایی در جهان اسلام فراهم می آورد. بدین منظور، مقاله حاضر ضمن معرفی و تبیین جریان تکفیری (متغیر مستقل) و مسئله هم گرایی و واگرایی در جهان اسلام (متغیر وابسته) در سطح باورها و افکار، به تعارض مؤلفه ها و شاخص های جریان تکفیری با مؤلفه های هم گرایی در جهان اسلام که منجر به تأثیرگذاری و نقش آفرینی منفی این جریان در ایجاد هم گرایی جهان اسلام می شود، اشاره می نماید.یافته ها نشان داد در سطح باورها و افکار، مؤلفه های جریان تکفیری نظیر اجتهاد بی ضابطه، دوری از اندیشه ورزی نوآورانه و پویا، تکفیر مذاهب و دگراندیشان مذهبی، سطحی اندیشی و اصالت ظواهر، تعصبات کور و دگماتیسم، پیروی محض از گذشتگان و برداشت و تلقی افتراق انگیز از مفاهیم و اعتقادات دینی در تعارض با مؤلفه های فکری و اعتقادی هم گرایی در جهان اسلام نظیر اجتهاد ضابطه مند، خردگرایی، باور به تقریب مذاهب و تشکیل امت اسلامی، عمیق اندیشی و نگاه جامع به دین، انعطاف پذیری و مدارا، آینده نگری و تأکید بر اشتراکات اعتقادی و مذهبی قرار گرفته است و منجر به ایجاد واگرایی می شود.
۲۰.

نسبت «امنیت» و «توسعه» در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره هفتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 27 - 54

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی امنیت امنیتی شدن توسعه توسعه نیافتگی دولت توسعه گرا

تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۲۷۲
 رابطه و جایگاه دو مؤلفه «امنیت» و «توسعه» نقش مهمی در فهم و تحلیل سیاست خارجی دولت ها دارد. در اولویت قرار دادن یکی از این دو امر از سوی کشورها همواره باعث شکل- گیری دو نوع سیاست خارجی " امنیت محور" و " توسعه محور" بوده است. ضمن این که دولت هایی که سیاست خارجی توسعه محور داشته اند در افزایش قدرت و تقویت امنیت ملی نیز موفق تر بوده اند، به نظر می رسد  که جمهوری اسلامی ایران از ابتدای تاسیس تقریبا یک سیاست خارجی امنیت محور داشته است (البته با درجات مختلف در مقاطع زمانی مختلف ) و در ایجاد توازن بین این دو نوع سیاست کمتر موفق بوده است. این مقاله در پی طرح و ارزیابی این فرضیه است که" ماهیت انقلاب اسلامی ایران و بازتاب آن در محیط پیرامونی ایران، زمینه های امنیتی شدن سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را فراهم نموده است و این خود «توسعه» کشور را با چالش مواجه نموده است". عدم توسعه یافتگی ایران نیز می تواند امنیت کشور را در بلند مدت با مخاطره مواجه نماید. "دولت توسعه گرا"، نیاز وجوبی و حتمی جامعه ایران است چرا که در این کشور، روند توسعه بسیار به تاخیر افتاده است و روند فعلی آن نیز کند است. اگر ایران و نظام اسلامی قصد دارد تا حیات خود را در آینده تضمین کند، بدون تردید باید در مسیر دستیابی به توسعه پایدار گام نهد. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی – تحلیلی است و جنبه کاربردی دارد وبا استفاده از ابزار کتابخانه ای واینترنتی می باشد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان