محمدتقی مصباح یزدی

محمدتقی مصباح یزدی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۱۳۰ مورد.
۲۱.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی (ع) (27)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۲۹۳ 5-8

کلیدواژه‌ها: مراء خودباختگی و هراس تردید بی خیالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۳۰۵
این مقاله شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی (ع) در باب اوصاف شیعیان واقعی. گفتیم که از نظر امام کفر چهار پایه دارد، اما شک دارای چهار شعبه است. این تعبیر (پایه و شعبه) بیانگر این است که گویا شک های مزاحم ایمان چند نوع اند و کسانی که مبتلا به شک می شوند چند دسته اند که از ایمان، سعادت دنیا و آخرت محروم اند. مراء، یکی از شعبه های شک است؛ یعنی کسی که در مقام تحقیق بنا داشته باشد، همواره حرف دیگران را رد و در آنها تشکیک کند و هر حرفی را ابطال کند، دچار مراء شده است. خودباختگی و هراس دومین شعبه شک است. اگر انسان بر اثر تنبلی درباره مشکلات نیندیشد، به ایمان صحیح دست نمی یابد و با هول و هراس، از حل مسائل عقب نشینی می کند. شعبه سوم تردید است. اینکه انسان نتواند در هر موضوعی به نتیجه ای قطعی برسد و در میان ادله مختلف حیران و سرگردان بماند. شعبه چهارم شک، بی خیالی در برابر حوادث است. بی خیالی و بی اعتنایی ماجراجویانه در باب مسائل دینی از جمله شعبه های شک است.
۲۲.

جستاری در کمال و مراتب آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ خرداد ۱۴۰۱ شماره ۲۹۴ 5-9

کلیدواژه‌ها: کمال هدف آفرینش کمال انسان قرب الهی عبادت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۲۲۵
این بحث، ازجمله مجموعه جدید مباحث درس اخلاق استاد برای طلاب علوم دینی پیرامون برخی ارزش های اخلاقی است. در اسلام، کاری ارزش اخلاقی دارد که دارای حسن فعلی و فاعلی باشد. در اصطلاحات فلسفی، کمالات دو قسم هستند: کمال اول که ذاتیات شیء را تشکیل می دهد و کمال ثانیه که شامل عرضیات است. صفت اخلاقی، آنگاه «خوب» شمرده می شود که کمال ثانی برای انسان باشد. افعال انسان نیز زمانی نیکو است که کمال ثانی برای انسان باشد. منظور از «ارزش اخلاقی»، چیزی است که با نیت فاعل ارتباط دارد و کمالی برای آن فاعل ایجاد می کند. از سوی دیگر، هدف از آفرینش انسان، رسیدن به کمال و قرب الهی است. این مسیر طولانی، با انجام افعال اختیاری و با افعالی که موجب کمال و سعادت انسان است و انسان را به مرتبه ای که فقط به خدای متعال دل ببندد و خدایی شود، ممکن است. عبادت و بندگی خدا، تنها راه رسیدن به کمال و قرب الهی است.
۲۳.

مراتب و انگیزه های ارزش اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ آذر ۱۴۰۱ شماره ۳۰۰ 5-8
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۲۰۰
در اسلام شرط قبولی اعمال و رسیدن به حد نصاب ارزش، ایمان به خدا و جهان آخرت است. اما این سخن بدان معنا نیست که در اسلام سایر اعمالی که حسن فعلی دارند، بی ارزش اند؛ زیرا ممکن است برخی اعمال ارزش هایی زیر حد نصاب داشته باشند و درعین حال انسان را برای ترقی معنوی آماده کنند. در مقابل، اگر رفتاری دارای حسن فعلی باشد، اما ناشی از کفر و عناد باشد، حتماً ارزش منفی دارد و نه تنها در عالم آخرت که محل ظهور ارزش ها، پاداش ها و فضیلت هاست، هیچ نتیجه مثبتی برای فاعل آن نخواهد داشت، بلکه مستحق عذاب نیز خواهد شد. برای مثال، اگر فرد مؤمنی گناهان کوچکی مرتکب شده باشد، هرچند ایمانش محفوظ است، اما به همان اندازه از کمال نهایی دور خواهد شد؛ زیرا این گناهان کم کم او را از فضای معنوی و الهی دور کرده، به وادی دیگری سوق می دهد.
۲۴.

رابطۀ دین و اخلاق (2)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ بهمن ۱۴۰۱ شماره ۳۰۲ 5-8
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۲۰۲
این متن درس اخلاق استاد به طلاب علوم دینی پیرامون رابطه دین و اخلاق است. دین شامل احکام، اعتقادات و اخلاق است. دین اسلام یعنی دین حق، بر سه اصل استوار است: ایمان به خدا، ایمان به روز جزا و ایمان به آنچه خدای متعال نازل کرده است. این سه، اصول دین (توحید، نبوت و معاد) است. بنابراین، دینداری امری اعتقادی، تعبدی و عملی دارای مراتب است که حد نصاب آن، همان اعتقاد به اصول دین است. دو فرضیه پیرامون رابطه دین و اخلاق مطرح است: 1. در اسلام، ارزش اخلاقی بدون اعتقاد به خدا، پیامبر و قیامت مفهومی ندارد. 2. بعضی مراتب اخلاقی، بدون دین تحقق نمی یابد. آنچه پذیرفتنی است، فرض دوم است و ایمان و عمل صالح با یکدیگر متلازم هستند. این مقال، به تفصیل پیرامون رابطه دین و اخلاق می پردازد.
۲۵.

قرب به خدا و ارزش اخلاقی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ شهریور ۱۴۰۱ شماره ۲۹۷ 5-8

کلیدواژه‌ها: ارزش اخلاقی قرب به خدا مراتب قرب محبت خدا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۱ تعداد دانلود : ۳۱۴
در بحث از «ارزش اخلاقی»، افزون بر حسن فعلی، باید به حسن فاعلی نیز توجه کرد. ازآنجاکه درباره برخی مفاهیم مربوط به این مسئله ابهاماتی وجود دارد، لازم است به توضیح آنها پرداخته شود. یکی از آنها، مفهوم «قربه الی الله» است که کاربرد بسیاری دارد. و معمولاً جنبه سلبی آن در نظر است؛ مراد از این اصطلاح این است که در برابر کاری که انجام می شود، توقع پاداش از مردم نیست، بلکه کار فقط برای رضای خدا و نزدیک شدن به او انجام می شود. به همین دلیل، قرب به خدا جسمانی نیست؛ زیرا ممکن است انسان از نظر مکانی در پست ترین مکان ها باشد، اما مقرب درگاه خدا باشد و به عکس، ممکن است در نزدیکی خانه خدا باشد، اما از خدا بسیار دور. تقرب به خدا به این معناست که هرچه انسان به خدا نزدیک تر باشد، مقرب تر است. اگر محبت خدا در دل انسان جای گرفت، محبوب خدا می شود. این مفهوم تشکیکی است؛ یعنی هر اندازه معرفت انسان به خدا بیشتر باشد، مقرب تر است.
۲۶.

ضامن اجرای ارزش های اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ آبان ۱۴۰۱ شماره ۲۹۹ 5-7
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۶۰
تفاوت ارزش های اخلاقی و حقوقی در این است که ارزش های حقوقی ضامن اجرای حکومتی دارند و اگر حق کسی پایمال شود، دستگاه های حکومتی موظف به پیگیری آن می باشد. افزون بر این، دستگاه های مزبور برای تشویق کسانی که حقوق دیگران را رعایت می کنند و ارزش های حقوقی را محترم می شمارند، پاداش هایی در نظر می گیرند، اما در ارزش های اخلاقی چنین ضامن اجرایی ای در کار نیست و ارزش اخلاقیِ هرکاری بر انگیزه درونی فاعل آن مبتنی است، نه به ترس از معاقبه و مؤاخذه حکومت. همچنین گاهی بعضی از کارها دو جنبه دارد و از یک جنبه اخلاقی است و از جنبه دیگر حقوقی. بنابراین ممکن است بسیاری از کارها خودبه خود اخلاقی نباشند، اما اگر به نیت اطاعت خدا انجام شوند، ارزش اخلاقی پیدا کنند. این مقاله به این سؤال پاسخ می دهد که اگر ارزش های اخلاقی ضامن اجرای بیرونی ندارد، چه انگیزه ای برای رعایت آنها وجود دارد. مکاتب مختلف اخلاقی، درصدد پاسخ به این پرسش هستند.
۲۷.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام(20)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام شهریور ۱۴۰۰ شماره ۲۸۵ 5-10

کلیدواژه‌ها: ایمان چیستیِ ایمان عمل امیرمؤمنان علیه السلام ایمان و عمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۲۲۱
حاصل سخنان امام محمدباقر علیه السلام به جابربن یزید جعفی چنین بود: مؤمن در این دنیا مشغول مبارزه و کشتی گرفتن با نفس است. گاه خداوند متعال توفیق می دهد و او بر نفسش غالب می شود و گاه نفس چیره می شود و او را زمین گیر می کند. خداوند متعال باز هم یاری می کند و مؤمن را به صحنه مبارزه بازمی گرداند تا با تصمیم جدی تر نبرد را از سر گیرد. این فرآیند تا پایان زندگی ادامه دارد. حضرت برای تقویت عزم و اراده انسان برای مبارزه با نفس و درباره لغزشگاه هایی هشدار داده اند که شیطان می تواند انسان را به سوی آنها سوق دهد و به کمک هوای نفس موجب سقوط انسان شود. حضرت درباره لغزش هایی که در گذشته از انسان سر زده است، فرمودند که باید پرونده گناهان را بازخوانی کرد و درصدد توبه و جبران آنها برآمد. فرض کلام امام علیه السلام، انسان مؤمن بود. کسی که ایمانش استوار است و وارد میدان مبارزه با نفس شده است، باید دقت کند تا شکست نخورد و بر نفس چیره شود. اکنون این پرسش مطرح می شود که ایمان چیست؟ چه مؤلفه هایی دارد؟ چگونه به دست می آید و حفظ می شود؟ البته بین ایمان و عمل رابطه تنگاتنگی برقرار است؛ اگر عملِ انسان درست باشد، یعنی از کارهای حرام و خطا پرهیز کند و عملی را انجام دهد که رضای خداوند متعال را جلب می کند، ایمان نیز استوار می شود. از آنجاکه امام باقر علیه السلام در سخنانشان به این مباحث تصریح نکرده اند، برای تکمیل بحث از روایتی علوی در نهج البلاغه بهره مند می شویم.
۲۸.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (19)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام مرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۸۴ 5-10

کلیدواژه‌ها: گناه مناجات حب دنیا عشق به خدا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۲۰
امام محمدباقر علیه السلام پس از اشاره به فضیلت ها و مقام هایی که خدای متعال برای انسان مقرر فرموده و راه هایی که انسان را به این کمالات می رساند، به این نکته توجه می کنند که این سفارش ها برای آینده است؛ در حال حاضر چه کنیم تا نزد خداوند محبوب باشیم؟ چه کنیم که وظایفمان را بهتر انجام دهیم و از شر شیطان محفوظ بمانیم؟ و گذشته هایمان را چگونه جبران کنیم؟ حضرت در ادامه می فرمایند: پرونده گناهان گذشته خود را بازخوانی کن و در این بازخوانی، پشیمانی راستین خود را از گناهان گذشته ابراز کن و بکوش بسیار استغفار کنی، و برای اینکه شایسته رحمت و عفو الهی شوی، سعی کن برنامه ات را تغییر دهی و به سوی خدا بروی؛ و برای اینکه در این کار موفق شوی از دعا و مناجات در تاریکی شب ها غافل نشو. امام محمدباقر علیه السلام در این زمینه می فرمایند: «وَاسْتَرْجِعْ سَالِفَ الذُّنُوبِ بِشِدَّهِ النَّدَمِ وَکَثْرَهِ الِاسْتِغْفَارِ، وَتَعَرَّضْ لِلرَّحْمَهِ وَعَفْوِ اللَّهِ بِحُسْنِ الْمُرَاجَعَهِ، وَ اسْتَعِنْ عَلَى حُسْنِ الْمُرَاجَعَهِ بِخَالِصِ الدُّعَاءِ وَ الْمُنَاجَاهِ فِی الظُّلَمِ»؛ با پشیمانی کامل و آمرزش طلبیِ بسیار از گناهان گذشته[ات] بازگرد و با بازگشتی شایسته [به درگاه خدا] خود را از رحمت و بخشش الهی برخوردار کن، و برای بازگشتِ شایسته، از دعای خالصانه و مناجات در تاریکی ها کمک بگیر.
۲۹.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام(21)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام مهر ۱۴۰۰ شماره ۲۸۶ 5-10

کلیدواژه‌ها: صبر ایمان یاد مرگ زهد ارکان ایمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۲۲۱
این مقاله شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام در اوصاف شیعیان واقعی. از نظر آن حضرت، ایمان صرفاً تصدیق قلبی و حصول علم نیست، بلکه عامل اختیاری و ارادی و نوعی تصدیق و اعتقاد قلبی است که مستلزم عمل است. در تحقق عمل اختیاری، شناخت و انگیزش نقش دارند. حفظ ایمان نیازمند صبر است و صبر نیز سه قسم است: صبر بر معصیت، صبر بر طاعت و صبر بر مصیبت. در واقع صبر یکی از پایه های ایمان است. اولین عاملی که برای تحقق صبر لازم است، شوق به پاداش ها، لذت ها و کمالات اخروی است. اگر مؤمن به لذت ها و کمالات اخروی توجه کند و ایمان داشته باشد، از لذت ها و تمایلات دنیوی چشم پوشی می کند. در مصیبت ها، نه ترس مؤثر است و نه امید؛ چاره کار این است که مؤمن از دلبستگی ها به دنیا گسسته شود. اگر نعمت های دنیا را امانت الهی بدانیم، از دست دادن آنها مصیبت آور نخواهد بود. یاد مرگ هم در صبر بر مشکلات بسیار حیاتی است، دوراندیشی و نداشتن دلبستگی به دنیا، مرگ را گوارا می سازد.
۳۰.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی (ع) (24)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام بهمن ۱۴۰۰ شماره ۲۹۰ 5-10

کلیدواژه‌ها: جهاد شعبه های جهاد امر به معروف و نهی از منکر وفاداری در جهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۱۴۶
این متن شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی (ع) در باب اوصاف شیعیان واقعی. آن حضرت ایمان را بر چهار ستون و پایه قرار داده که عبارتند از: صبر، یقین، عدل و جهاد. در جلسات گذشته سه رکن نخست و ارتباط این چهار رکن را با یکدیگر و تأثیر آنها را در تقویت ایمان بیان کردیم. اکنون به بررسی و تفسیر آن رکن چهارم از منظر آن حضرت، یعنی جهاد می پردازیم. حضرت در این زمینه می فرمایند: «والجْهِادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ وَالصِّدْقِ فِی الْمَوَاطِنِ وَشَنَآنِ الْفَاسِقِینَ»؛ و جهاد از میان آنها بر چهار گونه است: امر به معروف و نهی از منکر، راستی در گفتار، و دشمنی بدکاران. حضرت در این کلام به شرح مبسوط رکن چهارم ایمان می پردازد.
۳۱.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (18)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام تیر ۱۴۰۰ شماره ۲۸۳ 5-10

کلیدواژه‌ها: تسویف غفلت قساوت قلب غنیمت شمردن فرصت ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۲۳۳
این مقاله شرحی است بر کلام امام محمدباقر علیه السلام به جابربن یزید جعفی در باب اوصاف شیعیان واقعی. یکی دیگر از این اوصاف، اجتناب از تأخیر در انجام کار خیر و پرهیز از تسویف است. تسویف یعنی انسان کار امروز را به بعد موکول کند. یکی از ریشه های امروز و فردا کردن کارها، غفلت است. غفلت انسان را بکلی از انجام تکلیف بازمی دارد. راز موفقیت انسان در زندگی و انجام موفق کارها، اجتناب از تسویف و غنیمت شمردن فرصت هاست. مانع دیگر، کاهلی و بی حالی در انجام کارهای خیر است. نتیجه این نوع برخورد با انجام امور خیر، قساوت قلب است. اهمال و سستی و سهل انگاری نیز از موانع شتاب در کار خیر است. عمر انسان بسیار گذرا و کوتاه است؛ شایسته است همتی کنیم و از لحظات عمر خود بهره ببریم. بنابراین، اگر کسی بخواهد به فرمایش امام محمدباقر علیه السلام نزد خدا عزیز و محبوب باشد، باید در کارهای خیر شتاب کند و گرفتار موانعی مانند تسویف، غفلت و سستی و کاهلی نشود.
۳۲.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی (ع) (22)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام آذر۱۴۰۰ شماره ۲۸۸ 5-7

کلیدواژه‌ها: یقین صبر پند گرفتن از دیگران شعبه های یقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۱۷۶
این مقاله شرحی است بر اوصاف شیعیان واقعی در کلام امیرمؤمنان علی. یکی از این اوصاف، یقین است که بر چهار گونه است: بیناشدن در زیرکی، دسترسی به حکمت، عبرت گرفتن از دیگران و بهره گیری از روش پیشینیان. یقین عامل شناختی حفط ایمان فرد است؛ زیرا ایمان با چهار عامل صبر، یقین، عدل و جهاد تقویت می شود. در روایات، یقین علمی است که دارای منشأ اثر عملی است. یقین یا از تجربه های شخصی فرد حاصل می شود و یا از شنیدن داستان های گذشتگان. برای کسب یقین، هوشمندی، تیزبینی، درک، تفسیر و تحلیل عمیق و درست از واقعیت ها و پندگرفتن از تجربیات دیگران لازم است. از جمله اوصاف شیعیان واقعی، کسب یقین است که عامل مهمی برای حفظ ایمان فرد است.
۳۳.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (16)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام اردیبهشت ۱۴۰۰ شماره ۲۸۱ 5-10

کلیدواژه‌ها: خوف رجا ترس از گناه مراتب خوف خوف صادق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۴۲۶
این مقال شرح و تفسیری است بر کلام امام محمدباقر علیه السلام در توصیه به جابربن یزید جعفی در باب اوصاف شیعیان واقعی. در این فقره، آن حضرت می فرماید: «وَتَحَرَّزْ مِنْ إِبْلِیسَ بِالْخَوْفِ الصَّادِقِ، وَإِیَّاکَ وَالرَّجَاءَ الْکَاذِبَ فَإِنَّهُ یُوقِعُکَ فِی الْخَوْفِ الصَّادِقِ»؛ با ترس راستین از شیطان بپرهیز و مبادا امیدی دروغین ببندی، که گرفتار هراس واقعی می شوی. یکی از اوصاف شیعیان واقعی خوف و رجاء صادق است؛ خوف حالتی ادراکی و انفعالی در انسان است که آفرینش آن حکمتی دارد. این ترس ها ناشی از گناه خود انسان است، نه ترس از خدای متعال؛ چرا که خوف از عذاب الهی پایین ترین مرتبه خوف مؤمنان است. مؤمنان بر حسب مراتب ایمان و معرفتشان، خوف های دیگری هم دارند. ماننند خوف از خوار شدن در چشم خدا و محروم شدن از عنایات الهی، مثل «وَلاَیَنظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَهِ» (آل عمران: 77). یکی از کارکردهای خوف از ضررهای اخروی این است که انسان را در مقابل شیطان ایمن می کند. این مقال، به تفصیل پیرامون انواع خوف و رجاء و تفاوت آن با جبن بیان می کند.
۳۴.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی (ع) (23)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام دی ۱۴۰۰ شماره ۲۸۹ 5-9

کلیدواژه‌ها: عدل یقین صبر و جهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۶۱
این بحث شرحی است بر کلام امیرمؤمنان علی(ع) در باب اوصاف شیعیان واقعی. آن حضرت می فرمایند: «وَالْعَدْلُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى غَائِصِ الْفَهْمِ وَغَوْرِ الْعِلْمِ وَزُهْرَهِ الْحُکْمِ وَرَسَاخَهِ الْحِلْمِ. فَمَنْ فَهِمَ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ، وَمَنْ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ صَدَرَ عَنْ شَرَائِعِ الْحُکْمِ، وَمَنْ حَلُمَ لَمْ یُفَرِّطْ فِی أَمْرِهِ وَعَاشَ فِی النَّاسِ حَمِیداً»؛ و عدل از میان آنها چهار گونه است: دقت در درست فهمیدن، رسیدن به حقیقت دانایی، حکم نیکو، استوار داشتن بردباری؛ پس هرکس دقت کرد و درست فهمید، حقیقت دانایی را دریافت و هر کس حقیقت دانایی را یافت، از روی قواعد دین حکم نیکو صادر کرد و هر کس بردبار بود، در کار خود کوتاهی نکرد و در بین مردم خوش نام زندگی کرد. براساس فرمایش امیرمؤمنان علی(ع) ایمان را چهار عامل پشتیبانی و تقویت می نند: صبر، یقین، عدل و جهاد. دو عاملِ نخست صبر و یقین در رفتار فردی انسان و دو عاملِ عدل و جهاد، در رفتار اجتماعی وی ظهور می یابند. عدل و جهاد به این دلیل انتخاب شده اند که انسانْ اجتماعی زندگی می کند و این مسئله از این رو برای او مطرح است که اولاً، خودش باید در اجتماع چگونه باشد. ثانیاً، در برابر دیگران چه وظیفه ای دارد و چه کارهایی باید انجام دهد؟
۳۵.

اوصاف شیعیان واقعی؛ ایمان در کلام امیرمؤمنان علی (ع) (25)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام اسفند ۱۴۰۰ شماره ۲۹۱ 5-9

کلیدواژه‌ها: امر به معروف نهی از منکر رضایت الهی اصحاب سبت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۲۷۰
براساس فرمایش امیرمؤمنان علی(ع) صبر، یقین، عدل و جهاد چهار ستون ایمان هستند. در هر عمل اختیاری، گرچه کاملاً شخصی باشد، دو عامل انگیزه و شناخت نقش اساسی دارند و حضرت عامل انگیزه را در قالب صبر و عامل شناخت را در قالب یقین بیان کرده اند. قوام رفتارهای اجتماعی انسان به رعایت حقوق دیگر افراد جامعه است که از آن به «عدل» تعبیر می شود. البته بعضی افراد جامعه به ارزش ها، قوانین و حقوق دیگران اعتنا نمی کنند. واکنش مؤمن در برابر آنها جهاد به معنای گسترده اش است که چهار شعبه دارد: امر به معروف، نهی از منکر، استقامت و وفاداری در جهاد، و دشمنی کردن با فاسقان.حضرت می فرمایند: «فَمَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ الْمُؤْمِنِینَ، وَمَنْ نَهَى عَنِ الْمُنْکَرِ أَرْغَمَ أُنُوفَ الْکَافِرِینَ، وَمَنْ صَدَقَ فِی الْمَوَاطِنِ قَضَى مَا عَلَیْهِ، وَمَنْ شَنِئَ الْفَاسِقِینَ وَغَضِبَ لِلَّهِ غَضِبَ اللَّهُ لَهُ وَأَرْضَاهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ»؛ پس هرکه امر به معروف (کار شایسته) کند، مؤمنان را همراهی کرده و ایشان را توانا گرداند، و هرکه نهی از منکر (ناپسندیده) نماید بینیِ کافرین را به خاک مالیده، و هرکه در گفتار راست گو باشد آنچه بر عهده او بوده به جا آورده، و هرکه با بدکاران دشمنی کرد و برای خدا خشمناک گردید، خدا برای او [بر ضد آنها] به خشم آید و در روز رستخیز او را خشنود می گرداند.
۳۶.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (17)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام خرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۸۲ 5-10

کلیدواژه‌ها: محبوب واقع شدن صدق نفاق شتافتن در کار خیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۲ تعداد دانلود : ۱۶۸
این متن شرحی است بر کلام امام محمدباقر علیه السلام در باب اوصاف شیعیان واقعی به جابربن یزید جعفی. یکی از اوصاف شیعیان واقعی، محبوب واقع شدن نزد خدای متعال با تزیین اعمال و کردار درست است. محبوب واقع شدن نزد دیگران میلی است فطری که خدای متعال در نهاد بشر قرار داده است. اگر انسان عظمت الهی و ارزش محبوب شدن نزد خدای متعال را درک کند، محبت دیگران نزد او رنگ می بازد. البته جلب محبت دیگران از راه ادعای ایمان، تقوا، انقلابی بودن، اهل عبادت از جمله حیله هایی است که نمی توان به وسیله آنها نزد خدا نفوذ کرد. ازاین رو، صدق و درستی در کارها، یکی از راه های محبوب واقع شدن است. همچنین، راه دیگر محبوب واقع شدن، شتافتن برای انجام کار خیرا ست. اگر بخواهیم محبت پایدار خدا را به دست آوریم، باید رفتارهایمان توجه ویژه خدا را جلب نماید. این مقاله به تفصیل به این موضوع می پردازد.
۳۷.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (10)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم آبان ۱۳۹۹ شماره ۲۷۵ 5-10

کلیدواژه‌ها: حرص طمع عزت نفس اعتماد به نفس توکل به خدا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۴۲۸
این مقال شرحی است بر وصایای امام محمدباقر علیه السلام به جابربن یزید جعفی، در باب اوصاف شیعیان واقعی. آن حضرت می فرمایند: با از بین بردن طمع، پایداری عزت را بجوی و خواری طمع را با عزت ناامیدی از خیر دیگران از خود دور ساز و عزت ناامیدی را با همت بلند به دست آور. مفهوم حرص و طمع در این نکته اشترک دارند که انسان مبتلا به این دو زذیله، دوست دارد داشته ها و اموالش را زیاد کند. اما کسی که طمع دارد، می خواهد مال و بهره های مادی را از راه دستیابی به اموال دیگران زیاد کند. طمع، مقابل این حالت روحی است که انسان دوست دارد مستقل باشد و روی پای خود بایستد. بنابراین، احساس عزت یکی از نیازهای فطری انسان است که در مقابل احساس ذلت، خواری و چشم به اموال دیگران قرار دارد.راه رهایی از این صفت زذیله این است که حسن ناامیدی از کمک دیگران را در خود تقویت کنیم و خود نیازهایمان را بدون کمک از دیگران برطرف کنیم و اعتماد به نفس را تقویت و به توکل به خدا کنیم.
۳۸.

طرحى نو، در تعیین حاکم و مسؤولان دیگر (درآمدی بر نظریه عدول مومنین علامه مصباح یزدی رحمه الله)

نویسنده:
منبع: فقه دولت اسلامی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: علامه مصباح یزدی فقه کارگزار گزینش کارگزاران نظریه عدول مومنین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۳۴۹
از جمله مباحث مهم در حوزه فقه کارگزار، بحث گزینش کارگزاران است. بدیهی است سازوکار گزینش کارگزار در دولت اسلامی با دیگر دولت ها تفاوت هایی دارد. از جمله طرحهای ارائه شده در زمینه نحوه گزینش کارگزاران در حکومت و دولت اسلامی، طرحی است که از سوی استاد علامه مصباح یزدی(ره) ارائه شده است. این طرح با محوریت مسئله «عدالت» طراحی شده و مهمترین ملاک برای تعیین کارگزار این مهم قلمداد شده و بر همین اساس نیز در جوماع علمی از این طرح با عنوان «نظریه عدول مومنین در گزینش کارگزاران» یاد می شود. در این طرح، فرآیند انتخاب و گزنیش کارگزاران در مراحل چند گانه تبیین شده است. همچنین مرحوم استاد مصباح به تبیین تمایزات این طرح با طرح ها و انگاره های مشابه در این زمینه پرداخته است. در این مقاله به ارائه متن اصلی این نظریه که در کتاب «حقوق و سیاست در قرآن» آمده است، پرداخته می شود و و انشاء الله در شماره های پسینی مجله، به صورت تفصیلی و تحلیلی این نظریه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۳۹.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (11)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم آذر ۱۳۹۹ شماره ۲۷۶ 5-8

کلیدواژه‌ها: شیعیان معرفت نفس عجب خودشناسی خودبرتربینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۵۰۹
یکی از اوصاف شیعیان از منظر امام محمدباقر علیه السلام، پرهیز از عجب، خودبزرگ بینی، تکبر و خودپسندی است که انسان را از درگاه ربوبی دور می کند. در مباحث گذشته به مسائلی مانند حرص و طمع اشاره کردیم. این گفتار، مسئله عجب و رابطه آن با خودشناسی را بررسی می کند. امام محمدباقر علیه السلام می فرمایند: «وَسُدَّ سَبِیلَ الْعُجْبِ بِمَعْرِفَهِ النَّفْسِ»؛ و راه خودبینی و خودپسندی را با خودشناسی ببند. آن حضرت، پس از تشبیه زندگی انسان به میدان کُشتی با نفس ، به بیان مهم ترین حیله ها و فنون نفس پرداخته اند و راه پیشگیری یا معالجه آنها را بیان کرده اند. ازاین رو، برای اجتناب از عجب و تکبر، و پیروی نکردن از وساوس شیطان، باید به خودشناسی پرداخت و به نعمت های بی کران الهی توجه نمود و اینکه همه اینها از اوست و باید قدردان آن بود؛ نباید از آنها بر دیگران فخرفروشی کرد. راه درمان عجب، اندیشه در آغاز و فرجام زندگی انسان است: اینکه از کجا آمده ام و به کجا می روم.
۴۰.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (9)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم مهر ۱۳۹۹ شماره ۲۷۴ 5-8

کلیدواژه‌ها: شیعیان حرص زهد آرزو آرزوهای کوتاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۳ تعداد دانلود : ۴۳۵
این متن شرحی است بر تفسیر اوصاف شیعیان واقعی از منظر امام باقر علیه السلام در توصیه به جابر بن یزید جعفی است. از نظر آن حضرت، یکی از اوصاف شیعیان واقعی این است که باید با پرهیز از حرص، قناعت نموده، شیرینی زهد و زهدورزی را با کوتاه کردن آرزو چشید. در بحث های اخلاقی قناعت در مقابل حرص، زهد در مقابل وابستگی به دنیا و دستیابی به شیرینی زهد، با کوتاه کردن آرزو به دست می آید. اصولاً باید بین دلبستگی به دنیا و تلاش و کوشش در امور دنیایی تفاوت قائل شد. دلبستگی به دنیا و هدف قرار دادن آن در زندگی، حب دنیا است و این امر ریشه بسیاری از بدی ها و پلیدی هاست، اما تلاش و کوشش در امور دنیا، برای کسب درآمد و پیشرفت علمی نکوهیده نیست. یکی از بهترین راه کارهای دل کندن از دنیا این است که انسان بخشی از چیزهایی که دوست دارد، در راه خدا انفاق کند. همچنین، بین آرزوهای طولانی و بلندهمتی، باید تفاوت قائل شد. آرزوهایی که به کمال و قرب الهی منجر می شود، بلندهمتی است و امری پسندیده می باشد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان