زینب صیامی

هدف: هدف این پژوهش بررسی میزان آگاهی، نگرش و رفتار کتابداران کتابخانه های عمومی استان قم در رابطه با سواد اطلاعاتی سبز و نقش آن ها در حفاظت از محیط زیست بود. روش: این مطالعه از نوع کاربردی بود و با روش پیمایشی-توصیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل ۷۵ کتابدار شاغل در ۲۴ کتابخانه عمومی استان قم بود که از بین آن ها ۴۰ نفر به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و به پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دادند. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و روش های آماری توصیفی و استنباطی تحلیل شد. یافته ها: کتابداران مورد بررسی درک متوسطی از سواد اطلاعاتی سبز داشتند و بیش از نیمی از آن ها با این مفهوم آشنایی قبلی نداشتند. با این حال، نگرش آن ها نسبت به حفاظت از محیط زیست مثبت بود و انگیزه بالایی برای مشارکت در فعالیت های زیست محیطی داشتند؛ اما محدودیت هایی نظیر کمبود منابع آموزشی و سیاست های حمایتی ضعیف مانع از تحقق اقدامات عملی شده است. کتابخانه های عمومی می توانند نقش مهمی در افزایش آگاهی زیست محیطی کاربران داشته باشند و کتابداران می توانند با تدارک اطلاعات، آموزش و اجرای برنامه های آگاهی بخش به توسعه سواد اطلاعاتی سبز کمک کنند. نتیجه گیری: این پژوهش بر لزوم گسترش آموزش های زیست محیطی برای کتابداران، تدوین سیاست های حمایتی از سوی نهاد کتابخانه های عمومی و افزایش تعامل میان کتابخانه ها و سازمان های محیط زیستی تأکید دارد. پیشنهاد می شود که مطالعات بعدی دامنه پژوهش را به سایر استان ها و روش های کیفی گسترش دهند تا دیدگاه عمیق تری نسبت به چالش ها و فرصت های موجود در این حوزه فراهم شود.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، ترسیم نقشه علمی و تحلیل خوشه ای پژوهش های منتشر شده در حوزه پژوهش های کاربرد شبکه های اجتماعی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی با استفاده از مدارک نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی استنادی وب آو ساینس است. روش شناسی: این پژوهش از نوع پژوهش های کاربردی است که با استفاده از روش تحلیل محتوا و با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شد. جامعه آماری، 307 اثر منتشر شده در حوزه شبکه های اجتماعی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی است که در بازه زمانی 2016 تا 2020 در سایت وب آو ساینس نمایه شده اند. ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی محقق ساخته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزار اکسل و نرم افزارهای علم سنجی استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد کلیدواژه رسانه های اجتماعی، کتابخانه های دانشگاهی، شبکه اجتماعی و تحلیل شبکه های اجتماعی بالاترین فراوانی را دارند. همچنین یافته ها نشان داد حوزه موضوعی شبکه های اجتماعی شامل ۹ خوشه است که اصلی ترین خوشه مربوط به خوشه دوم بوده که عمدتاً به رسانه های اجتماعی مربوط می شود و از ۱۲ کلیدواژه تشکیل شده است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که شبکه های اجتماعی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در سال 2018 نقش و جایگاه ویژه ای داشته است. تعداد آثار این حوزه که در سال 2020 به مراتب کمتر از سال های قبل از خود بوده و تعداد آثار منتشر شده در این سال روند نزولی داشته است. با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص شبکه های اجتماعی و جنبه های مختلف آن پژوهش های متعددی صورت گرفته و همه ابعاد آن بررسی شده است. اما بررسی تحقیقات این حوزه با تأکید بر جنبه های مد نظر در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی صورت نگرفته بود و پژوهش حاضر می تواند پژوهشگران را با تحقیقات صورت گرفته آشنا ساخته و آنها را برای انجام پژوهش های کاربردی در راستای پر کردن خلأ های موجود راهنمایی کند.