فاطمه عنایتی زاده

پژوهش حاضر با هدف ارائه چارچوبی برای کاربرد منتورینگ توسط سرگروه های آموزشی در توسعه حرفه ای معلمان دوره آموزش ابتدایی صورت گرفته است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پژوهش داده بنیاد از نوع نظام مند انجام شده است. این روش با هدف پاسخ به سوالات در حوزه هایی که مبانی نظری کافی جهت تدوین فرضیه وجود ندارد، استفاده می شود. جامعه پژوهش تمامی سرگروه های آموزشی، معلمان و مدیران مدارس آموزش ابتدایی شهرستان قاینات را در بر می گیرد. مشارکت کنندگان با استفاده از نمونه گیری هدفمند و با روش ملاک محور انتخاب شدند. داده ها به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته با 7 نفر از سرگروه های آموزشی، 9 معلم آموزش ابتدایی و 5 مدیر آموزشی جمع آوری شد و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، کد گذاری به روش اشتراوس و کوربین در سه مرحله انجام شد: باز، محوری و انتخابی. به منظور اعتباریابی نتایج پژوهش چهار معیار لینکلن و گوبا به کار گرفته شد. یافته های پژوهش چارچوبی پنج عاملی را برای بکارگیری منتورینگ در توسعه حرفه ای معلمان ارائه داد که شامل شرایط علّی (نیاز به بهبود مستمر، ضرورت اشتراک تجارب، تطابق با تغییرات سازمانی)، شرایط زمینه ای (شرایط محیطی مناسب جهت اجرای منتورینگ، حمایت های سازمانی و شرایط حرفه ای)، شرایط مداخله گر( ابعاد آموزشی، اجتماعی، فنی، اقتصادی و فرهنگی)، راهبرد ها (اشتراک ایده و نظر، حضور منتور در جشنواره ها، کلاس و کارگاه های آموزشی) و پیامد های منتورینگ (برای منتی: افزایش شایستگی های حرفه ای، افزایش رضایت شغلی، گسترش ارتباطات موثر، و ارتقا جایگاه، و برای منتور: ارتقا منزلت اجتماعی، کسب و کاربرد تجارب جدید و افزایش حقوق) می-باشد.

توجه به نقش سرگروه های آموزشی به عنوان یکی از عناصر کلیدی در توسعه و رشد معلمان و شناسایی استعداد ها و پتانسیل های موجود در آنان برای دستیابی به هدف ها، از ضروریات انکارناپذیر در نظام آموزشی است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی شایستگی های موردنیاز سرگروه آموزشی از دیدگاه معلمان و مدیران مدارس ابتدایی شهر مشهد صورت گرفته است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش مورداستفاده پدیدارشناسی بوده است. مشارکت کنندگان شامل آن دسته از معلمان و مدیران آموزشی بودند که نسبت به موضوع شایستگی های سرگروه های آموزشی آشنایی و تجربه داشته و می توانستند اطلاعات با ارزشی در اختیار پژوهشگران قرار دهند که با نمونه گیری هدف مند و با روش ملاک محور انتخاب شدند. داده ها به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 معلم ابتدایی و 9 مدیر آموزشی گردآوری شد و به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، کدگذاری در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. اطمینان از اعتبار داده ها از طریق کنترل توسط اعضا صورت گرفت و برای افزایش قابلیت تضمین، تلاش شد تا فرض های ذهنی پژوهشگر در مراحل گردآوری داده ها اثرگذار نباشد. برای انتقال پذیری یافته ها نیز نقل قول های مشارکت کنندگان عیناً همان گونه که مطرح شدند، ثبت گردید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که شایستگی های سرگروه های آموزشی از دیدگاه معلمان و مدیران ابتدایی شامل 3 مقوله کلی شایستگی های عمومی (شایستگی های شخصیتی و شایستگی های نگرشی)، شایستگی های مدیریتی (شایستگی های خودمدیریتی، شایستگی های مدیریت روابط انسانی، شایستگی های مدیریت فرایند یاددهی و یادگیری) و شایستگی های تخصصی و حرفه ای (شایستگی های دانشی و شایستگی های حرفه ای) می شود.