حسن رفیعی

مقدمه: پایش و ارزشیابی طرحها و سیاستهای اجتماعی که با هدف ارتقاء رفاه اجتماعی سالمندان، اجرا می شود، نیازمند وجود یک شاخص و ملاک جامع است که تمامی ابعاد زندگی آنها را مد نظر قرار دهد. هدف از این مطالعه مرور جامع مطالعات مرتبط با شاخصها و نشانگرهای رفاه اجتماعی سالمندان و تلاش برای ارائه یک شاخص چندبعدی رفاه اجتماعی سالمندان است.روش: این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی است و با توجه به روش اجرا، مطالعه مروری تلقی می گردد. مقالات مرتبط با شاخص رفاه اجتماعی سالمندان در پایگاه های علمی فارسی و انگلیسی با کلیدواژه های استاندارد تا پایان سال 1393 جستجو شد. برای جستجوی دقیق تر از عملگرهای بولی برای جستجوی ترکیبی کلید واژه ها استفاده شد. در مجموع تعداد 326 مقاله به دست آمد. پس از حذف مقالات تکراری، چکیده و سپس متن کامل مقالات بررسی شد و در نهایت 34 مقاله برای مرور و سنتز نهایی انتخاب شد. یافته ها: در مطالعات بررسی شده، رفاه اجتماعی سالمندان ابعاد مختلفی از جمله اقتصادی، جسمی، روان شناختی، اجتماعی، اشتغال، آموزش، محیط زندگی، عاطفی، اوقات فراغت و دسترسی به خدمات را در بر می گیرد. همچنین بیشتر مطالعات داخلی تک بعدی بوده و بیشتر بر بعد روان شناختی تأکید نموده اند و در هیچ یک از آنها شاخص رفاه اجتماعی چندبعدی استفاده نشده است. ابعاد دسترسی به خدمات مراقبتی (به ویژه مراقبت در منزل)، استفاده از تکنولوژیهای جدید، معنویت و فرهنگ و اوقات فراغت سالمندان، تا حدود زیادی مغفول مانده است. توصیه می شود در آینده ابعاد اوقات فراغت، معنویت و دسترسی به خدمات در میان سالمندان بیشتر مورد توجه قرار گیرد و علاوه بر این برخی از ابعاد مؤثر بر رفاه اجتماعی سالمندان از قبیل تأثیر تکنولوژیهای جدید در جهت سهولت فعالیتهای روزانه سالمندان نیز وارد مطالعات مرتبط با حوزه رفاه اجتماعی سالمندان شده و در این راستا مورد بررسی قرار گیرند. در مطالعات ایرانی نیز ابعاد گسترده تری از رفاه اجتماعی سالمندان مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا پیشنهاد می شود که در پژوهشهای آتی مرتبط با رفاه اجتماعی سالمندان در ایران، ابعاد وضعیت اجتماعی، وضعیت اقتصادی و اوقات فراغت سالمندان با توجه به اهمیت خاص آنها و تأکید خاصی که در مطالعات خارجی بر این ابعاد شده است، مورد توجه ویژه واقع شود. بحث: در مجموع می توان گفت که استفاده از شاخص ترکیبی رفاه اجتماعی سالمندان، به علت پوشش ابعاد مختلف و متنوع، می تواند زمینه بررسی عمیق و علمی تر رفاه اجتماعی سالمندان را فراهم کرده و با بررسی آن می توان با یک دید کلی نگر و جامع، به اتخاذ سیاستهای مناسب در زمینه مسائل مختلف دوران سالمندی کمک کرد.

مقدمه: شیوه های سازگارانه مقابله با استرس به عنوان یکی از اجزای اصلی در ارتقاء سلامت روان مطرح می باشند. این تحقیق با رویکردی اجتماع محور به بررسی مکانیسم های مقابله با استرس در زنان متاهل با هدف تدوین برنامه مناسب مداخله ای جهت ارتقاء سلامت روان آنها پرداخته است. روش: طی یک پژوهش توصیفی، وضعیت روش های مقابله با استرس در 200 زن متاهل 18-65 سال ساکن در منطقه 22 تهران با استفاده از پرسشنامه استاندارد شیوه های مقابله با استرس فولکمن و لازاروس به روش نمونه گیری تصادفی و با مشارکت مردم بررسی شد. یافته ها: بیشترین روش مورد استفاده زنان در مقابله با استرس، حل مدبرانه مسئله و کمترین روش مورد استفاده، مقابله رویارو بود. استفاده از روش های هیجان مدار از سوی نیمی از شرکت کنندگان برای مقابله با استرس به کار گرفته شد. در ضمن، میانگین استفاده از سه روش گریز-اجتناب، فاصله گرفتن و خویشتنداری برحسب وضعیت تحصیلی و تعداد فرزند متفاوت بود. بحث: به نظر می رسد ارائه مداخلات مناسب با رویکرد اجتماع محور در زمینه آموزش شیوه های سازگارانه مقابله با استرس، در ارتقاء سلامت روان و افزایش کیفیت زندگی موثر خواهد بود.

مقدمه: برآوردها و ارزیابی های رفاه اجتماعی در ایران، تنها بر ابعاد و شاخص های اقتصادی نظر دارد؛ بنابراین تدوین شاخصی ترکیبی که ضمن پوشش ابعاد مختلف رفاه اجتماعی، امکان تحلیل کلی و جزئی را فراهم آورد، به ارزیابی و تحلیل بهتر سیاست های اجتماعی و رفاهی کمک می کند. هدف این مطالعه، تدوین شاخص بومی رفاه اجتماعی با ابعاد مختلف و ارزیابی روند رفاه اجتماعی با استفاده از آن است. روش: نخست، شاخصی متناسب با شرایط، برای سنجش رفاه اجتماعی در ایران طراحی شد و سپس روند رفاه اجتماعی در ۴۴ سال اخیر از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۹۰ اندازه گیری گردید. ابعاد شاخص رفاه اجتماعی به روش دلفی انتخاب و با تحلیل عاملی اکتشافی، مناسب تشخیص داده شد. برای ترکیب ابعاد، مقادیرآن با نمره Z استاندارد شد. برای آزمون تحلیل حساسیت، از جدول وزنی یکسان و تورش دار استفاده شد. یافته ها: شیب شاخص تا اواسط دوره، کاهشی و بعد از آن افزایشی بوده است. براساس شاخص رفاه اجتماعی، بهترین و بدترین عملکرد، به ترتیب به سال های۱۳۵۱ و ۱۳۶۸ مربوط بوده است. شاخص رفاه سن و شاخص رفاه اقتصادی، در طول سه برنامه توسعه، یعنی از ۱۳۶۸تا۱۳۸۲ تغییری چندان نکرده است و نمودار آن ها تقریباً بر هم مماس است، اما شاخص ترکیبی رفاه اجتماعی، به دلیل داشتن ابعاد و بیانگرهای بیشتر و متنوع تر، تغییرات رفاه اجتماعی را بهتر نشان می دهد. بحث: بیشترین امتیاز شاخص ترکیبی رفاه اجتماعی ایران، به ابعاد عینی مربوط می شود؛ به طوری که شش بُعد اول به اشتغال، تأمین اجتماعی، اقتصاد، آموزش، بهداشت و مسکن اختصاص دارد. به نظر می رسد که وضعیت نامناسب توسعه یافتگی و تأمین ناکافی نیازهای اولیه در ایران، در این انتخاب نقشی اساسی داشته است.

مقدمه: این مطالعه به شناسایی فرایند تاب آوری نوجوانان و جوانان محله دروازه غار تهران، از طریق تحلیل تجارب زیسته آنان پرداخته است . روش: این مطالعه کیفی بوده و به روش مطالعه پایه ای با رویکرد استراوس و کوربین ۱۹۹۸-۱۹۹۰ انجام شده است . محیط مطالعه، محله دروازه غار شهر تهران در سال ۱۳۹۰ بود . برای جمع آوری اطلاعات، از مصاحبه عمیق و بحث گروهی متمرکز استفاده شد . درمجموع، چهارده مصاحبه با دوازده نفر انجام شد . بحث گروهی متمرکز نیز با حضور هفت نفر برگزار شد . یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که پنج عنصر اصلی، فرایند تاب آوری نوجوانان و جوانان را شرح می دهد: 1 تلاش هدفمند و امید به آینده به منظور کسب هویت؛ ۲ به کارگیری استراتژی های حفظ خود، برای غلبه بر؛ ۳ عوامل فرهنگی و جامعه انگ زننده، توسعه نیافتگی، محیط پرخطر و موضوع های نگران کننده آن؛ ۴ کسب هویت؛ ۵ تجربه عوامل تسهیل کننده و مداخله گر . مهم ترین عاملی که سایر عناصر حول محور آن، معنا و مفهوم می یابد و نظریه برآمده از مطالعه را شکل می دهد، کسب هویت است . نتیجه گیری: از نتایج مطالعه برمی آید که تأیید شدن و رسیدن به معنای زندگی و کسب موفقیت، عمده ترین مقوله هایی هستند که در جریان فرایند تاب آوری نوجوانان و جوانان محله دروازه غار شکل می گیرند. این فرایند از آموزش های دوران کودکی آغاز می شود و با تلاش آنان برای غلبه بر موانع و کسب هویت تداوم می یابد .

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی پایایی و روایی و هنجاریابی مقیاس مواجهه کودک با خشونت خانگی انجام شد. روش: جامعه آماری تحقیق، همه دانش آموزان پایه اول و دوم دبیرستان های شهر تهران در سال تحصیلی ۱۳۹۱-۱۳۹۰ بودند. نمونه ای به حجم ۱۲۱۲ نفر (۵۹۷ دختر) با روش نمونه گیری چندطبقه ای انتخاب شد؛ سپس، مقیاس مواجهه کودک با خشونت خانگی (ادلسون و جانسون و شین، ۲۰۰۷) به فارسی ترجمه و ماده های آن با فرهنگ ایرانی متناسب و در نمونه اجرا شد. داده ها با استفاده از آماره های توصیفی و محاسبه ضریب هم بستگی پیرسون و آزمون تی زوجی تحلیل شد. یافته ها: بررسی ساختار عاملی، نشان دهنده وجود هفت عامل است که عبارت است از: مواجهه با خشونت پدر علیه مادر، مواجهه با مشاجره والدین، درگیرشدن کودک در خشونت والدین، مواجهه با خشونت در محله یا مدرسه، مواجهه با عوامل خطرزای خانوادگی، مواجهه با خشونت ازطریق استفاده از فناوری های تصویری خشونت بار و خشونت بزرگ سالان علیه کودک. این عوامل، درمجموع ۶۰٫۰۴ درصد کل واریانس سازه را تبیین می کنند. اجرای هم زمان مقیاس مواجهه کودک با خشونت خانگی با پرسش نامه مواجهه با خشونت جسمی والدین نیز حاکی از روایی هم گرای پذیرفتنی این مقیاس است. همچنین، باتوجه به ضریب آلفای به دست آمده برای کل مقیاس (a=./89) و ضریب پایایی باز آزمایی (r=./86)، می توان گفت مقیاس مواجهه کودک با خشونت خانگی از پایایی مناسبی برخوردار است. بحث: گونه فارسی مقیاس مواجهه کودک با خشونت خانگی، از پایایی و روایی خوبی برای سنجش مواجهه کودکان ایرانی با خشونت خانگی برخوردار است

مقدمه: امروزه، بررسی کیفیت زندگی به دلیل پیشرفت های تشخیصی، درمانی و میزان بقای مبتلایان به سرطان پستان به عنوان یک موضوع مهم سلامت مطرح می باشد. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان انجام شده است. روش: مطالعه حاضر مطالعه ای است مداخله ای که روی 29 نفر از زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه کننده به بیمارستان کاشانی شهرکرد در سال های 91-1389 که بر اساس معیارهای ورود و از طریق نمونه گیری غیراحتمالی (در دسترس) انتخاب شدند، صورت پذیرفت. گروه مداخله، مداخلاتی ابداعی جهت ارتقاء سرمایه اجتماعی دریافت نمودند. ابزارهای مورد استفاده، پرسشنامه دموگرافیک، پرسشنامه کیفیت زندگی فرنس و پاورز، پرسشنامه سنجش سرمایه اجتماعی درون گروهی (طرح سنجش سرمایه اجتماعی در ایران) و پرسشنامه سنجش سرمایه اجتماعی بین گروهی (طیف سام) بودند. یافته ها: قبل از اجرای مداخله، هر دو گروه از نظر متغیرهای مطالعه همسان بوده اند، اما پس از اجرای مداخله، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در گروه مداخله افزایش و در گروه مقایسه ثابت مانده و یا کاهش یافته بود. بحث: زنان از مهم ترین ارکان جامعه می باشند، بنابراین بهبود کیفیت زندگی در زنان مبتلا به سرطان پستان نه تنها سبب بهبود بقای آنان می شود، بلکه سبب انسجام ساختار خانواده نیز می گردد. با توجه به نتایج این مطالعه، افزایش سرمایه اجتماعی نیز باعث ارتقاء کیفیت زندگی می شود، لذا می توان از روش های ارتقا دهنده سرمایه اجتماعی به عنوان راهی جهت بهبود کیفیت زندگی استفاده نمود.

مقدمه: برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی نظیر اعتیاد در دانشجویان که گروه سرآمد، مطالبه گر، و مطلعی هستند، روشهای متفاوتی را باید در پیش باید گرفت. این تفاوت، به ویژه در دانشجویان رشته های پزشکی که آشنایی بیشتری با مواد و آثار آنها دارند، برجسته تر می شود. تجربه اجرای برنامه های مشابه قبلی نیز در طراحی این روش باید مدنظر قرار گیرد. این مطالعه در جستجوی راهی برای دستیابی به این هدف انجام شده است. روش: هدف و سابقه اقدامات قبلی همراه با مروری بر وضعیت اعتیاد در دانشجویان و نیز مطالعات انجام شده در مورد عوامل سبب شناختی اعتیاد در این گروه، با 30 نفر از صاحبنظران حوزه آسیبهای اجتماعی و سلامت روان که در اجتماعات دانشجویی سابقه فعالیت پیشگیرانه یا تحقیق در این زمینه را داشتند، درمیان نهاده شد و نظرات آنها با پست الکترونیک از اردیبهشت 1393 تا شهریور 1394 طی 3 دور مطالعه دلفی جمع آوری و در قالب یک مدل تدوین شد. یافته ها: برای پیشگیری از اعتیاد و دیگر آسیبهای اجتماعی در دانشجویان، 9 اصل را مبنا باید قرار داد. از مهم ترین اصول این مدل، تأکید بر کیفیت زندگی به جای اعتیاد و آسیب اجتماعی، طراحی مداخلات با مشارکت دانشجویان و همکاری بین بخشی، و توجه به تفاوتهای منطقه ای است. همچنین ده گام برای اجرای مدل دانشجومحور استخراج شد که از جمله آنها می توان به تشکیل تیم و یا تیمهایی متشکل از افراد کلیدی دانشگاه، ارائه آموزشهای لازم، بررسی کاستیها و داشته ها، طراحی و تدوین طرحهای مداخله ای اشاره کرد. تحلیل وضعیت، طراحی مداخله، پایش و ارزشیابی با روش مشارکتی نیز از مهم ترین گامهای اجرای این مدل است. بحث: استفاده از طیف وسیعی از متخصصان حوزه پیشگیری از اعتیاد در دانشجویان، استفاده از رویکردهای مشارکتی و پوشش نقاط ضعف مدلهای قبلی پیشگیری، می تواند این مدل را به مدل مناسبی برای ارتقاء کیفیت زندگی دانشجویان تبدیل کند.

مقدمه: تعریف سازمان جهانی بهداشت از سلامت آسایش کامل جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است و نه فقط نبود بیماری و نقص. این تعریف اهمیت معنویت را در سلامت سالمندان نشان می دهد. باتوجه به نبودن پرسش نامه فارسی برای ارزیابی معنویت در میان سالمندان، هدف این مطالعه ارزیابی پایایی و روایی نسخه فارسی پرسش نامه معنویت در میان سالمندان ایرانی است. روش: برای تهیه نسخه فارسی در این مطالعه، از روش استاندارد مدل ترجمه IQOLA پروژه بین المللی ابزار کیفیت زندگی برای ترجمه مقیاس معنویت در سالمندان ایرانی استفاده شد. برای تعیین پایایی از هم بستگی درون رده ای (ICC) و آلفای کرونباخ و Test-Retest بین سی نفر نمونه در دو نوبت به فاصله دو هفته آزمایش شد و برای سنجش روایی در سه سطح روایی صوری (ظاهری) و روایی محتواو روایی ساختاری (تحلیل عاملی اکتشافی) سنجیده شد. درضمن، این مطالعه از نوع هم بستگی است که در آن داده های مربوط به سالمندان از میان ۲۰۰ نمونه در سال ۱۳۹۱ جمع آوری شد و نرم افزار SPSS16 آن را تحلیل عاملی کرد. یافته ها: یافته های حاصل از نتایج توصیفی تحقیق حاضر نشان داد که بین اطلاعات دموگرافیک جمع آوری شده در این تحقیق، ازجمله سن، مذهب، تحصیلات و... با معنویت هم بستگی وجود ندارد. ازسوی دیگر، پس از انجام تحلیل عاملی اکتشافی و محاسبه Test-Retest و ضریب هم بستگی درون رده ای با 003/0=p-value و محاسبه همخوانی درونی با آلفای کرونباخ 8/0 به ترتیب پایایی پرسش نامه را تأیید کرد و ازطریق تحلیل عاملی اکتشافی، روایی ساختاری آن نیز تأیید شد. بحث: از مسائل بسیار مهمی که در مطالعه و بررسی پیامدهای عملکردی معنویت پیش روی محققان و متخصصان قرار دارد، توسعه مقیاس های مناسب برای ارزیابی ها و انجام تحقیقات مداخله ای میان سالمندان با هدف بهبود عملکردشان در این دوران است. در این تحقیق، باتوجه به همخوانی درونی و پایایی در بازآزمایی بالای پرسش نامه و همچنین، تأیید روایی صوری (ظاهری)، روایی محتواو روایی عاملی پرسش نامه، می توان گفت نسخه فارسی ترجمه شده در این تحقیق، با ابزار اصلی مطابقت دارد و می توان از آن به عنوان ابزار سنجش معنویت معتبر در سالمندان ایرانی استفاده کرد.

مقدمه: هدف از مطالعه حاضر ارائه مدل تعامل مناسب نهادهای خیریه و کمیته امداد امام خمینی(ره) به عنوان نهادی انقلابی و خدمت رسان به محرومان در ایران است. روش: از نوع کیفی با استفاده از تکنیک دلفی است.دلفی فرایندی است که درطی راندها می توان به جمع آوری اطلاعات و درنهایت، اجماع گروهی دست یافت. برای دستیابی به توافق و اجماع نظری متخصصان در ارتباط با نحوه تعامل کمیته امداد و مؤسسات خیریه، نمونه تحقیق از 23 نفر از افراد (مدیران و کارشناسان، اساتید دانشگاه) در مؤسسه های خیریه وکمیته امداد امام خمینی تشکیل شد. یافته ها: مدل ارائه خدمت رسانی در خیریه ها با کمیته امداد تفاوتهای بسیاری دارد؛ تنوع طرحها در خیریه ها برخلاف کمیته امداد بسیار کم است، مؤسسات خیریه به ویژه مؤسسات معروف و شناخته شده در کارهای تخصصی، از مدیریت بالایی برخوردارند. بحث: کمیته امداد امام خمینی می تواند با برقراری ارتباط مناسب با نهادهای خیریه از ظرفیتهای تخصصی نهادهای خیریه استفاده کند و خیریه ها نیز از امکاناتی چون امکانات سازمانی امداد، سابقه زیاد و مفید امداد در شناسایی نیازمندان، وجود بانک اطلاعاتی وسیع از مددجویان در امداد، بودجه های دولتی امداد و داشتن منافع اعتباری و اسمی مشترک بهره مند شود و درنهایت خدمت رسانی به فقرا و نیازمندان تسهیل و بیشتر شود. ارائه الگوی تعاملی مناسب و ارتباط کمیته امداد امام خمینی (ره) با نهادهای خیریه باید در راستای «توانایی خیریه ها در کمک به محرومین، هماهنگی خیریه ها با سیاستهای امداد، استفاده از ظرفیتهای مشترک یکدیگر برای اقدام هم افزایی و جلوگیری از موازی کاری و ارائه خدمات به نیازمندان با حفظ کرامت مددجویان، شفافیت مالی و ... باشد. داشتن ارتباط مناسب و مداوم با خیریه ها از طریق همایشها و جلسات مشترک، آشنایی با اقدامات و وظایف طرفین، یکسان سازی و یک کاسه کردن کمکها به نیازمندان مشترک و مدیریت منابع، شفاف سازی در زمینه کمکهای ارسالی مؤسسات خیریه به امداد و رساندن آن به دست نیازمندان واقعی، دخالت نکردن در امور یکدیگر، احترام به قوانین و مقررات حاکم بر مجموعه، شفاف سازی، تعامل دوطرفه، موازی کار نکردن» انجام پذیرد.

مقدمه: بیانگرها و شاخصهای اندازه گیری رفاه اجتماعی، وسعت تغییرات ناشی از وضع سیاستهای اجتماعی را اندازه گیری می کنند و بنا به ضرورت شناسایی این بیانگرها، مطالعه حاضر به شناسایی این ابعاد و بیانگرهای شاخص رفاه اجتماعی می پردازد. روش: این پژوهش با استفاده از روش دلفی با دو دور در بین 25 نفر از متخصصین و صاحبنظران رفاه اجتماعی انجام شده است. یافته ها: اشتغال (میانگین 52/9)، اقتصاد (30/9)، تأمین اجتماعی (76/8)، سلامت (42/8)، آموزش (45/7) و مسکن (65/6) مهم ترین ابعاد، و میزان بیکاری (14 رأی)، درصد پوشش بیمه تأمین اجتماعی (10)، امید به زندگی در بدو تولد (7)، میزان مالکیت مسکن (7)، میزان باسوادی افراد بالاتر از 6 سال (6)، میزان ثبت نام در مدرسه (5)، ضریب جینی (5)، میزان تورم (4) و درآمد ملی سرانه (3) مهم ترین بیانگرهای رفاه اجتماعی در ایران می باشند. بحث: مقایسه یافته های این پژوهش با مطالعات مشابه حاکی از در اولویت قرار داشتن ابعاد و بیانگرهای عینی و مادی رفاه اجتماعی در ایران می باشد.

Objective: The aim of the present study is to examine associations among several family functions and resilience against substance which is begin use in high school students. Method: 145 high school students at risk for substance use participated in this correlational study. Family assessment device (FAD) and a researcher-made questionnaire were applied to assess variables. Data were analyzed by Pearson correlation and multiple regressions. Finding: This study revealed significant associations among family functions (problem-solving, communication, roles, control, emotional involvement and general function) and resilience against substance use. But emotional responsiveness was inconsistent with them. Results of multiple regression showed that the emotional involvement can Predict respectively 13% of the resilience against substance use variance (p<0/0001). Conclusion: The more the family functions is healthy and favorable, the more probability of offspring becomes resilient in the face of substance use.

مقدمه: امروزه، اعتیاد از مشکلات اجتماعی اساسی است. عوامل مختلفی در گرایش افراد، به خصوص جوانان به سوءمصرف مواد تأثیر دارند. اعتیاد والدین و به خصوص اعتیاد پدر خانواده ممکن است باعث آشفتگی و گرایش دیگر اعضای خانواده به اعتیاد شود؛ با این حال در این خانواده ها، افرادی وجود دارند که در برابر این مشکل، مقاومت می کنند. آن ها با وجود داشتن پدر معتاد، دچار سوءمصرف مواد نمی شوند، و در اصطلاح در برابر اعتیاد ناشی از داشتن پدر معتاد، تاب آوری دارند. مطالعات بسیاری در خانواده ها، نقش پیشگیرانه نظارت و صمیمیت والدین را در برابر اعتیاد و دیگر انحرافات اجتماعی نشان داده اند. اکنون می خواهیم بررسی کنیم که آیا سازه های متناظر با نظارت و صمیمیت والدین در جامعه، یعنی کنترل اجتماعی و حمایت اجتماعی نیز با تاب آوری در برابر سوءمصرف مواد در پسران دارای پدر معتاد مرتبط است یا نه. روش: در طول پژوهش مورد شاهدی در دو گروه، گروهی افراد معتادی که پدرشان هم معتاد بود (گروه غیرتاب آور یا شاهد) و دیگری، برادرهای غیرمعتاد آن ها (گروه تاب آور یا مورد همتا شده)، پرسش نامه های کنترل اجتماعی و حمایت اجتماعی اجرا شده است. در تحلیل داده ها از آزمون های مربع خی و تی مستقل و رگرسیون لجیستیک استفاده شد. یافته ها: کنترل اجتماعی و حمایت اجتماعی در گروه تاب آور به طور معنی داری بیش تر از گروه غیرتاب آور بود (001/0> p). رگرسیون لجیستیک نشان داد که سه بعد از کنترل اجتماعی (نظارت اجتماعی و نوع نگرش به مواد و نحوه استفاده از اوقات فراغت پیش بینی کننده های معنی دار تاب آوری در برابر سوءمصرف مواد است. بحث: تاب آوری در برابر سوءمصرف مواد در پسران دارای پدر معتاد، تحت تأثیر کنترل اجتماعی قرار دارد.

مقدمه: اختلال مصرف مواد، پدیده ای اجتماعی است و تحقیق در حوزه اعتیاد نیازمند داشتن ابزارهای بومی با پایایی و روایی مناسب است. این مطالعه با هدف ساخت و رواسازی پرسشنامه نگرش جوانان به مواد انجام شده است. روش: در این تحقیق پیمایشی، نمونه ای به حجم 510 نفر از دانشجویان 17 دانشگاه سراسر کشور و با استفاده از نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامه های موجود، مخزن اولیه گویه ها طراحی و جهت تعیین روایی گویه ها از تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش واریماکس و برای تعیین پایایی ابزار از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: از مجموع گویه های اولیه بعد از انجام تحلیل عاملی اکتشافی، 25 گویه در مدل باقی ماندند که بر روی 5 عامل (تمایل به مواد، عدم تمایل به مشارکت فعال در پیشگیری، باور نادرست به آثار مثبت جسمی مواد، عدم برخورد فعال با مصرف مواد و باور نادرست به شیوع بالای مصرف مواد) بار شدند. این 5 عامل در مجموع حدود 61% از پراکنش (واریانس) کل سازه را تبیین کردند. همخوانی درونی گویه های پرسشنامه نیز با توجه به مقدار ضریب آلفای کرونباخ (82/0) تأیید شد. بحث: حجم و تنوع شرکت کنندگان، نتایج مطلوب پایایی و روایی، و تعداد کم سؤالات پرسشنامه نسبت به سایر پرسشنامه ها، آن را به ابزار مناسبی برای سنجش نگرش جوانان نسبت به مواد تبدیل کرده است.

مقدمه: روش: یافته ها: بین سلامت مادران و کیفیت زندگی کل در ایران، هم بستگی معنی دار و قوی و مثبتی وجود داشت. استان تهران دارای بالاترین سطح سلامت مادران و بالاترین سطح کیفیت زندگی کل بود. استان سیستان و بلوچستان نیز در پایین ترین سطح سلامت مادران و پایین ترین سطح کیفیت زندگی کل قرار داشت. در این پژوهش، با استفاده از شاخص کیفیت زندگی واحد اطلاعات اکونومیست و شاخص مادران سازمان بین المللی نجات کودکان، کیفیت زندگی کل و سلامت مادران در تمام استان های ایران در سال ۱۳۸۸ بررسی شده و با روش توکسونومی عددی، رتبه بندی استان ها انجام و با استفاده از ضریب هم بستگی، به بررسی ارتباط بین این دو متغیر پرداخته شده است. کیفیت زندگی به عنوان برون داد نهایی برنامه های توسعه در نظر گرفته می شود و درنتیجه، توجه به عوامل مؤثر در کیفیت زندگی برای حفظ و ارتقای آن مورد توجه جدی می باشد. پژوهش حاضر یک مطالعه اکولوژیک است که رابطه بین سلامت مادران و کیفیت زندگی را در استان های کشور در سال ۱۳۸۸ بررسی نموده است. بحث: با استناد به نتایج به دست آمده از این مطالعه و نقش اساسی و انکار ناپذیر سلامت مادران در کیفیت زندگی، مباحث مربوط به سلامت مادران می بایست در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های ارتقای کیفیت زندگی مدنظر قرار گیرد

مقدمه: رفتارهای پرخطر به رفتارهایی گفته می شود که سلامت و بهزیستی جسمی، روان شناختی و اجتماعی افراد و جامعه را به خطر می اندازد. دوره نوجوانی که با تغییرات جسمانی، روان شناختی و اجتماعی گسترده همراه است، به دلیل خودمحوری و عدم درک مناسب نوجوانان از رفتارهای خود، مرحله مهمی برای شروع رفتارهای پرخطر محسوب می شود. رفتارهای پرخطر و گرایش به آن در نوجوانان از عوامل مهم به خطر افتادن سلامت جامعه است. مطالعه حاضر با هدف بررسی نیادوستی و رابطه آن با گرایش به رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان شهرستان ملکان صورت گرفته است. روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات همبستگی است. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان دختر و پسر مقطع تحصیلی متوسطه اول و دوم شهرستان ملکان بود. حجم نمونه پژوهش ۶۴۰ دانش آموز بود که از بین دانش آموزان مقطع متوسطه اول و دوم شهرستان ملکان به صورت سهمیه ای انتخاب شدند. ابزارهای مورداستفاده در تحقیق شامل پرسشنامه گرایش به رفتارهای پرخطر محمدخانی، پرسشنامه رابطه نوه_پدر/مادربزرگ الدر_کانگر و پرسشنامه وضعیت اقتصادی_اجتماعی قدرت نما بود. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندگانه و رگرسیون سلسله مراتبی انجام شد. یافته ها: بین نیادوستی و گرایش به رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان رابطه آماری معنادار و معکوس وجود دارد. همچنین بین وضعیت اقتصادی_اجتماعی و گرایش به رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان رابطه آماری معنادار و معکوس وجود دارد. نتایج پژوهش نشان داد که وضعیت اقتصادی_اجتماعی، رابطه بین نیادوستی و گرایش به رفتارهای پرخطر را تعدیل می کند. بحث: شکاف بین والدین و فرزندان، درک و فهم والدین و نوجوانان را از هم کم می کند و اختلافات بین آنان را دامن می زند. از طرف دیگر این شرایط سبب افزایش احساس تنهایی، انزوا، افسردگی، بزهکاری و انحرافات اجتماعی نوجوانان می شود و آنان را دچار انواع مسائل و مشکلات فرهنگی و اجتماعی می کند. بر اساس محاسبات آماری صورت گرفته و یافته های به دست آمده، با توجه به تأثیر انکارناپذیر رابطه نیادوستی و فرزندان بر وقوع رفتار بزهکارانه، افراد زمانی که دررسیدن به اهداف و آرزوهای خود احساس محرومیت و ناکامی می کنند، به منظور تأمین نیازهای روانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود مرتکب رفتارهایی می شوند که از سوی جامعه مناسب تلقی نمی شود.

طرح مسئله: هم اکنون پرداخت از جیب (فرانشیز) بیمه شدگان برای هزینه ی نسخ دارویی در بخش سرپایی معادل 30 درصد قیمت نسخه است .این مقدار پرداخت فرانشیز در خانوارهای دارای بیمار خاص و صعب العلاج باعث مواجهه با هزینه های سنگین مالی می شود . هدف این پژوهش، ضمن ارزیابی تمایل به پرداخت بیمه شدگان سازمان تأمین اجتماعی اصفهان برای عدم مواجهه با هزینه های سنگین نسخ دارویی، شناسایی عوامل مؤثر بر این تمایل بود . روش: این پژوهش مقطعی از طریق پیمایش در بین 385 سرپرست خانوار بیمه شده ی تأمین اجتماعی اصفهان که به درمانگاه قدس اصفهان مراجعه کرده بودند، به صورت تصادفی اجرا شد. روش ارزش گذاری مشروط برای برآورد میانگین تمایل به پرداخت مورد استفاده قرار گرفت و این میانگین برحسب متغیرهای جنس، سن، بعد خانوار، درآمد و تحصیلات مقایسه شد و عوامل از نظر شدت تأثیرگذاری اولویت بندی شدند. یافته ها: مصاحبه شوندگان مایل به پرداخت مبلغ میانگین (DS=2932) 6943 تومان از هر نسخه در مقابل معافیت از پرداخت هزینه نسخه بالاتر از صد هزار تومان بودند .نتایج رگرسیون طبقه ای نشان داد که بیشترین تاثیر را سطح درآمد مزبور داشت ت))ونشان داد که بیش ترین تأثیر را سطح درآمد بر مبلغ مزبور نتایج: سازمان تأمین اجتماعی با استفاده از منابع حاصل از عدم پرداخت هزینه ی نسخ با قیمت کم تر از مبلغ تمایل به پرداخت برآوردی ؛ توانایی افزایش پوشش بیمه ای نسخ با قیمت بیش از صدهزار تومان را خواهد داشت.

مقدمه: مهم ترین منبع ارزی کشور، درآمدهای نفتی است؛ بنابراین بررسی چگونگی تأثیر این درآمدها بر رفاه جامعه موضوعی مهم و ضروری به نظر می رسد که مطالعه حاضر به این موضوع پرداخته است روش: مطالعه توصیفی حاضر با استفاده از داده های آماری سال های ۱۳۴۷تا ۱۳۸۷ (از مجموعه آمار نامه های بانک مرکزی، سالنامه های آماری) و با استفاده از روش خود رگرسیون برداری (VAR)رابطه بین رفاه جامعه و درآمدهای نفتی بررسی و از نرم افزارEVIEWS 6برای تحلیل استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد هرچه وزن بیشتری به میانگین درآمد در تابع رفاه «سن» داده شود، اثر درآمد ملی بر رفاه کمتر میشود. درآمدهای غیرنفتی در بلند مدت اثر منفی بر رفاه دارد؛ اما در کوتاه مدت اثر مثبت بر رفاه داشته است. بحث: درآمد ملی زمانی نشان دهنده ای مناسب برای افزایش رفاه جامعه است که به توزیع درآمد های نفتی بین اقشار جامعه اهمیت بیشتری داده شود. درآمدهای غیرنفتی نیز زمانی اثری مثبت بر رفاه دارد که نظام مالیاتی درستی بر اقتصاد حاکم باشد. این درآمد ها زمانی بر رفاه جامعه اثر مثبت طولانی دارد که به عنوان مُسکن استفاده نشود؛ بلکه در جهت افزایش ثروت و تولید مصرف شود.

با توجه به محدودیت منابع و لزوم تخصیص صحیح آنها و همچنین برای پایش و ارزشیابی برنامه ها و فعالیت های مرتبط با کاهش بار مشکلات اجتماعی، در درجه اول نیازمند اولویت بندی خودِ مشکلات اجتماعی هستیم. مطالعه حاضر با هدف شناسایی مهم ترین مشکلات اجتماعی دارای اولویت ایران در سال 1398 انجام شد. این مطالعه در دو مرحله شامل مرور مطالعات قبلی و نظرسنجی از صاحب نظران انجام گرفت. در مرحله اول با مرور منابع، چارچوبی برای طبقه بندی مشکلات اجتماعی تدوین شد و بر اساس این چارچوب، فهرستی از زیرطبقه های مشکلات اجتماعی تهیه گردید و در اختیار متخصصان سلامت اجتماعی قرار گرفت. در مرحله دوم مطالعه با مرور بر مقاله ها و کتاب های منتشرشده در حوزه سلامت اجتماعی، بیست نفر از صاحب نظران این حوزه انتخاب شدند و با روش دلفی از آنها خواسته شد که فهرست مزبور را بر اساس سه معیار شیوع، شدت و اهمیت درجه بندی کنند. نظرهای آنها در سه دور گرفته شد و مجموع مشکلات اجتماعی کشور به ترتیب اولویت در سه طبقه دسته بندی شد. هرچند مشکلات اجتماعی زیادی در جامعه وجود دارد، ده مشکلی که بیشترین اولویت را دارد، به ترتیب عبارتند از بیکاری، فساد اداری و مالی، نابرابری درآمدی، گرانی مسکن، کمبود اعتماد، فقر، کاهش سرمایه گذاری مولد، اعتیاد، جرم و ناامیدی از آینده. برنامه ریزی برای مداخلات و نیز پژوهش های سلامت اجتماعی در سال های پیش رو را باید به نحوی هدفمند انجام داد تا مشکلاتی که بیشترین بار را بر جامعه تحمیل می کنند، در اولویت تخصیص منابع و امکانات محدود کشور قرار گیرند.

مقدمه: طرح بحث تأثیر مؤلفه های مربوط به جامعه سالم بر بهروزی کودکان برای داشتن جامعه ای دوستدار کودک و همچنین داشتن آینده ای بهتر، انکارناپذیر است. ازآنجاکه عوامل اجتماعی بیش ترین نقش را در تعیین سلامتی و بهروزی جوامع دارند و با در نظر گرفتن دیدگاه پیشگیری محور و نقش مهم دوران کودکی در توسعه و سلامت جامعه، توجه به مؤلفه های اجتماعی سلامت و تأثیر آن ها بر دوران کودکی برای سعادت آیندگان بیش از پیش مطرح می شود. هدف این مطالعه، بررسی رابطه بین سلامت اجتماعی و بهروزی کودکان است. روش: مطالعه از نوع هم بستگی بوم شناختی گذشته نگر و به روش کتابخانه ای انجام شد که در آن داده های مربوط به سلامت اجتماعی طبق شاخص ترکیبی سلامت اجتماعی در ایران با مؤلفه های فقر، خشونت، رشد جمعیت، آموزش، پوشش بیمه، بیکاری و توزیع عادلانه درآمدها و داده های بهروزی کودکان با مؤلفه های میزان مرگ ومیر نوزادان، میزان مرگ ومیر کودکان زیر ۵ سال، میزان سوء تغذیه کودکان زیر ۵ سال، میزان ثبت نام در دبستان ها و درصد کودکانی که به پایه پنجم دبستان می رسند، در ۳۰ استان کشور بررسی شد. ابزارهای تحقیق شامل شاخص ترکیبی سلامت اجتماعی در ایران: رفیعی و همکاران (۱۳۸۸) و مرور ۲۰۰۲ دالیرازار بر شاخص بین المللی بهروزی کودکان یونیسف بود. از آزمون کلموگروف اسمیرنوف، آزمون هم بستگی پیرسون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. یافته ها: بین بهروزی کودکان و متغیرهای فقر، رشد جمعیت، میزان باسوادی و پوشش بیمه به مثابه مؤلفه های سلامت اجتماعی رابطه آماری معنی داری وجود دارد. همچنین جهت رابطه متغیرهای فقر و رشد جمعیت، منفی و جهت میزان باسوادی و پوشش بیمه، مثبت است. درمجموع، پس از انجام تحلیل عاملی اکتشافی و محاسبه نمره بهروزی کودکان و سلامت اجتماعی کل، رابطه بین سلامت اجتماعی و بهروزی کودکان در ایران، با هم بستگی 49/0 (001/0=p value) تأیید شد. بحث: در بررسی رابطه بین سلامت اجتماعی و بهروزی کودکان، یافته ها حاکی از آن است که هرچه میزان فقر و رشد جمعیت بیش تر باشد، میزان دسترسی به امکانات بهداشت و درمان و تسهیلات آموزشی، پایین تر خواهد بود و بالعکس، هرچه میزان باسوادی و پوشش بیمه در جامعه ای بیش تر باشد، خانواده و به دنبال آن کودک از وضعیت رفاهی عالی تری بهره مند بوده و بهروزی بیش تری دارد؛ بنابراین توجه به این مؤلفه های سلامت اجتماعی و در نظر گرفتن آن ها در سیاست گذاری های مرتبط با کودکان، باعث ارتقاء و بهبود بهروزی کودکان در جامعه ایران خواهد شد. کلیدواژه ها: استان های ایران، بهروزی کودکان، سلامت اجتماعی

مقدمه: پیشینه پژوهشی امید اجتماعی بیشتر به مفهوم پردازی و فلسفه آن پرداخته است. در حوزه سنجش این مفهوم پژوهشهای کمی انجام شده است. ازاین رو این مطالعه با هدف بررسی وضعیت امید اجتماعی در بین بزرگ سالان شهر تهران مرتبط با آن موضوع انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر مقطعی است که با حجم نمونه 522 نفری از جامعه آماری بزرگ سالان (بالای 18 سال سن) ساکن شهر تهران در سال 1401 انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته روا و پایاشده امید اجتماعی با سه مؤلفه امیدواری به آینده جامعه، امیدواری به آینده اجتماعی خود و احساس تعلق به جامعه استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با آزمونهای آماری توصیفی و تحلیلی مانند تی تست مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه، همبستگی و رگرسیون خطی چندمتغیره، توسط نرم افزار SPSS نسخه 24 انجام شد. سطح معناداری در این مطالعه کمتر از 0.05 در نظر گرفته شد. یافته ها: میانگین وضعیت امید اجتماعی در میان شهروندان بزرگ سال شهر تهران در سطح متوسط رو به پایین قرار دارد. کمترین میانگین امید اجتماعی مشارکت کنندگان، در بعد امیدواری به آینده جامعه به دست آمد. همچنین نتایج رگرسیون خطی چندگانه عوامل مؤثر بر امید اجتماعی نشان داد مشارکت کنندگانی که تعداد افراد خانواده بیشتری داشتند، فعالیت داوطلبانه انجام می دادند و از زندگی رضایت بیشتری داشتند، میزان امید اجتماعی بالاتری نیز داشتند. در کل مدل رگرسیونی 20 درصد از تغییرات واریانس امید اجتماعی را تبیین کرده است. بحث: با توجه به اینکه مشارکت در فعالیتهای اجتماعی در افزایش امید اجتماعی نقش مهمی دارد، پیشنهاد می شود سیاست گذاران برای افزایش میزان امید اجتماعی شهروندان، زمینه انسجام و مشارکت آنان در فعالیتهای متنوع و داوطلبانه را فراهم آورند.