بتول علی نژاد

بتول علی نژاد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۳ مورد.
۲۱.

تحلیل رابطه میان تغییر منحنی های زیروبمی گفتار و بیان احساس در زبان فارسی با تکیه بر مدل پیوستگی خیزان - افتان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: احساس مشخصه های نوایی تغییرات زیر و بمی دیرش مدل خیزان افتان پیوستگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۷ تعداد دانلود : ۶۸۵
تحقیق حاضر به بررسی و تحلیل اکوستیکی مشخصه های نوایی گفتار و کشف میزان همبستگی آنها با سه احساس اصلی (خشم، غم و شادی) در مقایسه با حالت خنثی و نیز توزیع الگوهای زیر و بمی در آغاز و پایان پاره گفت ها در زبان فارسی می پردازد. در این جستار با استناد به مدل پیوستگی خیزان – افتان(RFC) به تحلیل و اندازه گیری پارامترهای اکوستیکی پرداخته و در ادامه با تحلیل آماری و با استفاده از آزمون رگرسیون خطی میزان و درجه همبستگی میان متغیرها مشخص می شود. نتایج تحقیق بیانگر همبستگی بین مشخصه های نوایی زیرو بمی، دیرش واکه و بیان احساسهای یادشده در زبان فارسی بوده است. به گونه ای که بین احساس غم و حالت خنثی از یک سو و احساس شادی و خشم از سوی دیگر ارتباط اکوستیکی بیشتری دیده می شود.
۲۲.

بهنجارسازی فضای واکه ای زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناسی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: فضای واکه ای بهنجارسازی واکه ای تکنیک بهنجار سازی واکه - درون گرا تکنیک بهنجار سازی واکه - برون گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۰ تعداد دانلود : ۷۹۵
ترسیم واکه ها در فضای F1*F2 نه تنها از نظر صوت شناختی تولیدی بلکه از نظر رویکردهای ادراکی نیز از اصلی ترین ابعاد در بیان کیفیت واکه ای محسوب می شوند. در ترسیم فضای واکه ای مشکل اصلی ای که اکثر محققان با آن روبرو هستند این است که ارزش های سازه های اندازه گیری شده برای یک واکه یکسان تولید شده توسط افراد مختلف، متفاوت است. جهت حذف تنوعات سازه ای ناشی از منابع ایجاد تغییر در سازه ها همچون تفاوت های فیزیولوژیکی میان گویندگان، موضوع بهنجار سازی واکه ای مطرح می شود. انتخاب میان تکنیک های بهنجار سازی اگرچه بسته به طبیعت و هدف بررسی می تواند متفاوت باشد ولی همان طور که همگی زبان شناسان بر آن توافق دارند فرایند بهنجار سازی و عملکرد آن یک امر وابسته به زبان است و یک فرایند بهنجار سازی نمی تواند موثرترین فرایند در همه ی زبان ها محسوب شود. از این رو در این بررسی جهت بهنجار کردن داده های زبان فارسی به ارزیابی شیوه های مختلف بهنجار سازی در زبان فارسی بر اساس دو معیار الف) تکنیک محاسبه میزان همپوشانی و ب) تکنیک تحلیل تشخیصی پرداخته می شود. شاخصه الف با هدف شناسایی مقیاسی که نسبت به سایرین بهتر بتواند اثر شخص را حذف کند اعمال می شود و معیار ب در جهت حفظ اطلاعات واجی و به منظور ارزیابی قدرت تفکیکی یک تکنیک در جهت جداسازی بسامد های سازه ای بهنجار سازی شده به گروه های متمایز آوایی تعریف می شود. این تحقیق تکنیک نری را به عنوان مطلوب ترین شیوه بهنجارسازی جهت حذف و یا کمینه کردن تاثیرات فیزیولوژیکی با حفظ تمایزات واجی در زبان فارسی معرفی می کند. همچنین فضای واکه ای زنان چه در حالت تکیه دار و چه بی تکیه بزرگتر از مردان نمایش داده شده است.
۲۳.

خنثی شدگی مشخصه زیربنایی حنجره در همخوان های گرفته زبان فارسی از منظر واجشناسی حنجره ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره هفتم ویژه نامه پاییز ۱۳۹۵ شماره ۶ (پیاپی ۳۴)

کلیدواژه‌ها: دمش خنثی شدگی واکداری واج شناسی حنجره ای

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری آواشناسی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری واج شناسی
تعداد بازدید : ۱۲۱۴ تعداد دانلود : ۷۰۸
هدف مطالعه حاضر تعیین مشخصه حنجره ای زیربنایی همخوان های گرفته زبان فارسی در جایگاه پایانی و تعیین خنثی-شدگی آن بر مبنای مفاهیم واج شناسی حنجره ای و با اتکا بر شواهد صوت شناختی است. بدین منظور چهار گویشور مؤنث زبان فارسی واژه های مورد نظر را در سه جمله حامل تولید کرده اند. بنابراین تأثیر سه بافت بر خنثی شدگی همخوان های پایانی بررسی شده است: پایان واژه و قبل از سکوت، پایان واژه و قبل از واکه، پایان واژه و قبل از همخوان گرفته. با استفاده از نرم افزار پرات نسخه 5315 هفت متغیر آوایی استخراج شده اند و توسط آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفه تأثیر آنها بر خنثی شدگی بحث شده است. متغیرهای مورد بررسی شامل طول واکه، طول همخوان، طول نوار واکداری، میزان واکداری، زمان آغاز واکداری، طول رهش و شدت رهش می شود. پس از ارائه تحلیل آماری مشخصه حنجره ای زیربنایی بر اساس مفاهیم واج شناسی حنجره ای مشخص شده است. یافته ها نشان می دهند که بُعد مسئول در تقابل همخوان های گرفته ی زبان فارسی بُعد پهنای چاکنای (GW) است و این بُعد در جایگاه پایانی خنثی نمی شود. بعلاوه واج های بی نشان زبان فارسی تنها در بافت مناسب واکداری بافتی دریافت می کنند؛ بنابراین زبان فارسی از زمره زبان های دمشی است که بُعد GW را در تمایز واج های گرفته به کار می برد.
۲۴.

تحلیل آکوستیکی ”آهنگ“ در قصه گویی کودکان فارسی زبان بر پایه الگوی خیزان، افتان و پیوستگی

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال دوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: جنسیت آهنگ دیرش مدل آوایی خیزان افتان و پیوستگی قله دامنه زیر و بمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۶ تعداد دانلود : ۷۳۴
پژوهش حاضر به تحلیل آکوستیکی آهنگ در قصه گویی کودکان فارسی زبان 6-5 ساله و میزان همبستگی آن با عامل جنسیت می پردازد. به همین منظور توزیع الگوهای زیر و بمی و دیرش آهنگ در پاره گفتارهای پرسشی (40 پاره گفتار پرسشی) تولیدشده در فرایند قصه گویی کودکان، مورد بررسی قرار می گیرد. در این جستار بر پایه الگوی خیزان، افتان و پیوستگی تیلر (2009) به تحلیل و اندازه گیری پارامترهای آکوستیکی ”دامنه زیر و بمی“ و میزان ”دیرش“ پرداخته می شود. در ادامه با تحلیل آماری و با بهره گیری از آزمون تی مستقل، میزان همبستگی و معناداری رابطه بین عامل جنسیت و چگونگی الگوی آهنگ در گفتار کودکان مورد تحلیل قرار می گیرد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عامل جنسیت بر چگونگی الگوی آهنگ در قصه گویی چندان تأثیرگذار نبوده و علیرغم وجود برخی تفاوت های ظاهری، در هر دو پارامتر آکوستیکی ”دامنه زیر و بمی“ و ”دیرش“، تفاوت ها معنادار نیست. به عبارت دیگر، هم مقادیر دیرش عناصر افتان و خیزان و هم دامنه زیر و بمی این عناصر در دو جنس دختر و پسر، تفاوت قابل ملاحظه ای با یکدیگر ندارد. گرچه میانگین مقادیر دامنه زیر و بمی و دیرش در بخش خیزان، در کودکان دختر و در بخش افتان در کودکان پسر بزرگ تر است، اما این تفاوت به لحاظ آماری معنادار نیست.
۲۶.

A Study of the Relationship between Acoustic Features of “bæle” and the Paralinguistic Information(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش مهارت های زبان (JTLS) بهار ۱۳۸۹ شماره ۱ (پیاپی ۵۹)

کلیدواژه‌ها: Linguistic Behavior Paralinguistic Information Prosodic Features Acoustic Correlates

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۴ تعداد دانلود : ۴۸۱
Language users benefit from special phonetic tools in order to communicate linguistic information as well as different emotional aspects and paralinguistic information through daily conversation. Having functions in conveying semantic information to listeners, prosodic features form the essential part of linguistic behavour, manipulating them potentially can play an important role in transmitting paralinguistic information.The importance of such a manipulation is so great that the utterance can convey completely opposite meanings. This paper aims at studying how prosodic and intonational patterns are organized in Persian in order to regulate the non-linguistic information in speech and what relations can be statistically found between different emotions such as agreement, surprise and objection and acoustic features of “bæle” in deferent contexts. Statistical results show that duration is the most effective acoustic correlate followed by pitch and intensity respectively to carry paralinguistic information.
۲۸.

فضای واکه ای واکه های خیشومی شده زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۴

کلیدواژه‌ها: فضای واکه ای واکه های دهانی واکه های خیشومی شده فارسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۹ تعداد دانلود : ۴۲۰
واکه ها، طبقه ای رسا از آواهای زبانی هستند. برای توصیفِ دقیقِ تولیدی واکه ها می توان از یک فضای دوبعدی به نام فضای واکه ای بهره برد. نمودارِ فضای واکه ای، روشی گرافیکی است که نشان می دهد یک واکه از جنبه صوت شناختی و تولیدی در چه ناحیه ای قرار گرفته است. هدف اصلیِ این پژوهش، بررسیِ صوت شناختیِ واکه های خیشومی شده زبان فارسی، ترسیمِ نمودارِ فضایِ واکه ای آن ها و مقایسه آن با فضایِ واکه ای واکه های دهانی این زبان بوده است. به این منظور، 2400 داده، استخراج شدند که به وسیله 10 گویشور زن و مرد فارسی زبان تولید شدند. سپس داده ها، در چارچوب قواعد حاکم بر آواشناسی صوت شناختی بررسی شدند. در این پژوهش، تأثیر خیشومی شدگی بر میزان بسامد سازه های اول و دوم واکه های زبان فارسی بررسی شد. همچنین، تأثیر این عامل بر گستره بسامدی سازه های اول و دوم واکه های این زبان مورد مطالعه قرار گرفته است. این پژوهش، همچنین تأثیر متغیر جنسیت را بر میزان بسامد سازه های اول و دوم واکه های زبان فارسی در دو بافت دهانی و خیشومی شده موردِ بررسی قرار داده است. یافته های به دست آمده از تحلیل های آماری نشان می دهد که خیشومی شدگی بر میزان بسامد سازه اول و دوم تمامی واکه های زبان فارسی تأثیر معنادار دارد. همچنین، خیشومی شدگی بر گستره بسامدی سازه اول و دوم واکه های زبان فارسی تأثیر معناداری ندارد. علاوه بر این، متغیر جنسیت در هر دو بافت دهانی و خیشومی شده بر میزان بسامد سازه اول و دوم واکه ها به جز واکه /u/ تأثیر معنادار دارد.
۲۹.

صورت های بهینه اسم مصغر در زبان کردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: اسم مصغر نظریة بهینگی زبان کردی سلسله مراتب محدودیت واکه کوتاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۶ تعداد دانلود : ۴۳۱
در این جستار فرایند واجی تصغیر در اسم های خاص مردان و زنان در زبان کردی در چارچوب نظریه بهینگی مورد بررسی قرار می گیرد . با این فرایند کوتاه سازی، اسم های خاص به اسامی دو هجایی تبدیل می شوند. در این فرایند مونث یا مذکر بودن اسم بر نحوه اعمال فرایند موثر است و اسم ها بر حسب جنسیت پسوند تصغیر متفاوتی می گیرند. در این مقاله محدودیت های حاکم بر فرایند تصغیر تبیین و سلسله مراتب بهینگی اسم مصغر در زبان کردی مشخص می شود. همچنین، ساختار اسم مصغر نشان می دهد که در بین خوشه های دو همخوانی آغازین در واژگان کردی، واکه بسیار کوتاه] [I به تلفظ در می آید و خوشه همخوانی (به جز موارد معدود) در این زبان وجود ندارد.
۳۰.

نظریه بهینگی لایه ای و کاربرد آن در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره یازدهم خرداد و تیر ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۵۶)

کلیدواژه‌ها: نظریه بهینگی لایه ای فرایندهای واژ واجی لایه های میانی کشش جبرانی درج حذف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۵۹۶
مقاله حاضر تحقیقی توصیفی تحلیلی در باب کاربرد نظریه بهینگی لایه ای در زبان فارسی محاوره ای است. از آنجا که نظریه بهینگی موازی، قادر به بررسی لایه های میانی در فرایندهای صرفی واجی نیست، در این تحقیق برای نخستین بار لایه های میانی در فرایندهای واژ واجی زبان فارسی در نظریه بهینگی لایه ای تحلیل شده است. نمونه های این مقاله مبتنی بر زبان فارسی است که با استفاده از پایگاه داده های زبان فارسی و منابع مکتوب، انتخاب شده اند. نظریه بهینگی لایه ای انگاره ای جدید از ترکیب نظریه بهینگی موازی و صرف واج شناسی واژگانی است و شامل چندین نگاشت است که به طور متوالی از درونداد به برونداد مرتب شده اند. لایه های میانی در نظریه بهینگی لایه ای، ترتیب انجام فرایندهای صرفی واجی را بازنمایی می کند. در این مقاله، رخداد فرایندهای کشش جبرانی، درج و حذف بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نظریه بهینگی لایه ای تحلیل شفاف تری از لایه های میانی در جریان اعمال فرایندهای واژ واجی زبان فارسی ارائه می دهد.
۳۱.

نگاهی تازه به فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 111-136

کلیدواژه‌ها: نظریۀ بهینگی لایه ای فرآیندهای واژ- واجی لایه های میانی کشش جبرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۳۶۱
مقاله ی حاضر، تحقیقی در باب فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی است. روش این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است. از آنجا که نظریه ی بهینگی موازی قادر به بررسی لایه های میانی در فرایندهای صرفی- واجی نمی باشد، در این تحقیق برای نخستین بار به تحلیل فرایند کشش جبرانی در زبان فارسی در چارچوب نظریه ی بهینگی لایه ای پرداخته شد. نظریه ی بهینگی لایه ای، انگاره ای جدید از بهینگی موازی است و شامل چندین نگاشت می باشد که به طور متوالی از درونداد به برونداد مرتب شده اند. نظریه ی بهینگی لایه ای، دارای لایه های میانی است و ترتیب انجام فرایندهای صرفی- واجی مشهود است. در این پژوهش براساس نظریه ی بهینگی لایه ای، رخداد فرایند کشش جبرانی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان داد که به ترتیب، فرایند جذب، حذف همخوان چاکنایی و فرایند کشش جبرانی به خوبی در سطوح مختلف نظریه ی بهینگی لایه ای قابل بازنمایی است؛ لذا بهینگی لایه ای تحلیل شفاف تری از رخداد فرایند کشش جبرانی ارائه می دهد، اگرچه این نوع تحلیل ممکن است اقتصادی نباشد.
۳۲.

بررسی صوت شناختی ناحیه بسامدی پادسازه در خیشومی های زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال نهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۴ 33 - 58

کلیدواژه‌ها: خیشومی پادسازه شدت طیف LPC

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۶۰۸
همخوان های خیشومی که جزو همخوان های رسا هستند، تقریباً در تمامی زبان های دنیا حضور دارند. از لحاظ صوت شناختی، این همخوان ها دارای چندین ویژگی می باشند که از جمله می توان به شکل گیری پادسازه در آنها اشاره کرد. این تحقیق، با هدف شناسایی ناحیه بسامدی شکل گیری پادسازه در خیشومی های زبان فارسی، تعداد 1170 طیف از دو خیشومی [m] و [n] تولیدشده توسط سه گویشور زن و سه گویشور مرد بزرگ سال فارسی زبان را مورد بررسی قرار داده است. با استفاده از نرم افزار اسپیچ استودیو، طیف های FFT و LPC این دو خیشومی استخراج و ناحیه بسامدی شکل گیری پادسازه در آنها بر مبنای معیار شدت سازه ها مشخص شده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که اگرچه شکل گیری پادسازه در تولید خیشومی های زبان فارسی امری ثابت نیست ولی با این وجود حضور پادسازه در سه ناحیه بسامدی سازه اول و دوم، سازه دوم و سوم و سازه سوم و چهارم این همخوان ها مشهود است.
۳۳.

انواع مختلف ساخت چپ نشانی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال یازدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۱ 101 - 117

کلیدواژه‌ها: چپ نشانی عنصر جایگزین ارتباط نحوی محدودیت های توزیعی بازسازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۲۱۸
در پژوهش حاضر ویژگی های انواع ساخت چپ نشانی در زبان فارسی معرّفی و بررسی می شود. در ساخت چپ نشانی، سازه ای از جمله به جای قرارگرفتن در جایگاه اصلی خود، در آغاز بند واقع می شود و جای آن را عنصری جایگزین اشغال می کند. این مطالعه که برمبنای معیارهای معرّفی شده توسط چینکوئه (1990) و وستبری (2016) برای تشخیص و تعیین انواع ساخت چپ نشانی صورت می پذیرد، نشان می دهد که زبان فارسی دارای دو نوع ساخت چپ نشانی منفصل و واژه بستی است. برای اثبات وجود این دو نوع چپ نشانی در زبان فارسی، در این پژوهش، تفاوت ساختاری چپ نشانی منفصل و واژه بستی  از دو جنبه میزان ارتباط نحوی عنصر چپ نشان و بند مربوطه و محدودیت های توزیعی حاکم بر این ساخت ها مطالعه می شود. این بررسی نشان می دهد که در ساخت چپ نشانی منفصل نسبت به ساخت چپ نشانی واژه بستی در زبان فارسی، بین سازه آغازین و ادامه بند ارتباط نحوی کمتری برقرار است؛ درمقابل، بر ساخت چپ نشانی منفصل در مقایسه با ساخت چپ نشانی واژه بستی محدودیت های توزیعی بیشتری حاکم است.
۳۴.

ارائه روشی مناسب برای برچسب گذاری واج گونه ای پیکره های گفتاری بر اساس سیستم IPA(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 185 - 212

کلیدواژه‌ها: واج واج گونه پیکره نظام الفبای آوانگاری بین المللی (آی.پی.ای)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۴۱۹
با توجه به نقش اساسیِ پیکره ها در بهبود کیفیتِ عملکردِ سیستم های مبتنی بر داده ، به کارگیری پیکره های گفتاری مناسب در سیستم های پردازشِ گفتار نیز امری ناگزیر است. به طور معمول، در سیستم های پردازشِ گفتار، از پیکره های واجی بهره گرفته می شود. یکی از روش های شناخته شده برای افزایشِ دقتِ سیستم های پردازش گفتار در سال های کنونی، بهره گیری از پیکره های واج گونه ای است. ویژگی آشکار پیکره های واج گونه ای در مقایسه با پیکره های واجی، اختصاص برچسب های واج گونه ای به هر یک از واج ها است. راه کار پیشنهادی برای تهیه پیکره واج گونه ای، پیاده سازی برنامه ای با بهره گیری از روش مبتنی بر قاعده، برای تبدیل واج ها به واج گونه ها و اعمال این برنامه بر پیکره واجی است. شالوده بهره گیری از رویکرد موردِ اشاره، دسترسی به چنین قواعدی است. پس از تدوین این قواعد از منابع موجود در زبان، ایجاد بستر مناسبِ پیاده سازی و سپس پیاده سازیِ برنامه مربوطه و اعمال آن بر پیکره گفتاری واجی، پیکره واج گونه ای تهیه می شود. زبان فارسی نیز فاقد پیکره واج گونه ای است و پیکره گفتاری فارس دات کوچک در این زبان، دارای تقطیع در سطح واج و واژه است. به منظور تبیین هر چه بهتر راه کار پیشنهادشده در پژوهش حاضر، به عنوان یک نمونه عملی، مرحله های برچسب گذاری واج گونه ای پیکره واجی فارس دات کوچک، به صورت گام به گام اجرا شده است.
۳۵.

بررسی ویژگی های فرد ویژه واکه های ساده زبان فارسی بر اساس نظریه منبع-صافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناسی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 241 - 262

کلیدواژه‌ها: آواشناسی قضایی نظریه صافی - منبع تشخیص هویت گوینده فرکانس سازه فرکانس پایه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۶۷
پژوهش حاضر با استفاده از ابزارهای آواشناسی آزمایشگاهی و براساس نظریه منبع-صافی به بررسی تغییرات بین-گوینده و درون-گوینده در واکه های ساده زبان فارسی می پردازد. این پژوهش در پیِ آن است تا مشخص کند کدام یک از واکه های ساده زبان فارسی اطلاعات فردویژه بیشتری را نشان می دهد و کدام پارامتر آکوستیکی بهتر می تواند گویندگان فارسی زبان را از هم متمایز سازد. به منظور بررسی تغییرات بین-گوینده و درون-گوینده، دو دسته پارامتر آکوستیکی یکی مربوط به حنجره یعنی فرکانس پایه و دیگری پارامترهای مربوط به دستگاه گفتار یعنی فرکانس های سازه انتخاب شد. فرکانس پایه و فرکانس سازه های اول، دوم، سوم و چهارم از منطقه ثبات واکه های تولیدشده توسط دوازده گویشور مرد فارسی زبان استخراج شد. نمونه های آوایی با استفاده از برنامه Praat ویرایش 34، 2، 5 مورد تجزیه و تحلیل آکوستیکی قرار گرفت و تحلیل آماری داده ها و مقادیر به دست آمده از بررسی آکوستیکی نمونه های آوایی با استفاده از نرم افزار SPSS ویرایش 0/21 و نرم افزار R ویرایش 3. 3. 3 انجام شد. نتایج نشان داد واکه پیشین افتاده /a/ در مقایسه با سایر واکه ها و فرکانس سازه سوم در مقایسه با سایر سازه ها اطلاعات فردویژه بیشتری را نشان می دهند. براساس نتایج، فرکانس پایه نسبت به فرکانس سازه ها پارامتر قدرتمندتری در نشان دادن تغییرات بین-گوینده است. همچنین، نتایج حاکی از این است که فرکانس پایه با فرکانس سازه اول همبستگی دارد که این موضوع به نوعی نشانگر رابطه متقابل میان بخش های منبع و صافی است.
۳۶.

شواهد آکوستیکی و بررسی میزان تقطیع پذیری واژه های مشتق پیشوندی زبان فارسی در پردازش گفتار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره سیزدهم خرداد و تیر ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۸) 654-623

کلیدواژه‌ها: همبسته های آکوستیکی تقطیع پذیری پیشوندهای اشتقاقی صرف گفتاری پردازش گفتار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۲۱۴
اطلاعات آکوستیکی می تواند به منزله شاهدی برای بسیاری از مسائل مطرح در حوزه های دیگر زبان شناسی به خصوص صرف گفتاری و پردازش گفتاری باشد. مقاله حاضر با استفاده از واژه های مشتق پیشوندی زبان فارسی به بررسی شواهد آکوستیکی دال بر میزان تقطیع پذیری آن ها در پردازش، درک و دریافت معنی پرداخته است. برای این منظور واژه های مشتق از پیشوندهای «نا-»، «هم-»، «فرو-» و پایه های آن ها همراه با بسامد رخداد نمونه آن ها از پیکره پژوهشگاه علوم انسانی استخراج شد. از هر پیشوند دو واژه تقطیع پذیر و تقطیع ناپذیر انتخاب و با قرار دادن آن ها در جملات حامل هم بسته های دیرش، زیروبمی، سازه ها، شدت، دیرش خیز و شفافیت منطقه گذر بررسی شد. یافته ها نشان داد دیرش نسبی واژه های تقطیع پذیر بیشتر از واژه های تقطیع ناپذیر است. در منطقه گذر وند و پایه و در حالت ایستایی وند واژه های تقطیع ناپذیر به علت پیوستگی میزان هم تولیدی در بسامد زیروبمی، سازه اول، سازه دوم و سازه سوم آن ها بیشتر از واژه های تقطیع پذیر است. در واژه های تقطیع ناپذیر، دیرش نسبی شدت خیز بیشتر و روند هموارتری را نشان می دهد. همچنین در واژه های تقطیع پذیر، شفافیت تولید سازه ها در منطقه گذر بیشتر از واژه های تقطیع ناپذیر است.
۳۷.

تحلیل صوت شناختی پارامترهای تأثیرگذار بر گوناگونی های بین-گوینده در گویشوران دوزبانۀ فارسی-انگلیسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال پانزدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۷ 131 - 155

کلیدواژه‌ها: آواشناسی صوت شناختی تشخیص هویت گویشوران دو زبانه فرکانس پایه فرکانس سازه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۲۶۵
پژوهش حاضر بر آن است بر مبنای رویکرد صوت شناختی و در چارچوب مقایسه قضایی گوینده به بررسی مجموع ه ای از پارامترهای صوت شناختی تأثیرگذار بر گوناگونی های بین-گوینده در گویندگان دوزبانه فارسی-انگلیسی بپردازد تا از میان آن ها بهترین و مناسب ترین پارامترهای صوت شناختی فردویژه مشخص شود. به این منظور، استخراج پارامترهای صوت شناختی فرکانس پایه و فرکانس سازه های اول تا چهارم از طریق استخراج همه واکه های زنجیره های آوایی از پیکره آوایی میراث که شامل صدای افراد دوزبانه فارسی-انگلیسی در دو سبک خوانداری و بداهه است، انجام پذیرفت. سنجش مقادیر فرکانس پایه و فرکانس سازهای اول، دوم، سوم و چهارم  به شیوه بلندمدت انجام شد. نمونه های آوایی با استفاده از برنامه پرات (ویرایش ۶.۲.۰۹) مورد تجزیه و تحلیل صوت شناختی قرار گرفت. تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزار آر (ویرایش ۴.۱.۰) انجام گرفت. یافته ها نشان داد که تفاوت معنادارای میان پارامترهای صوت شناختی مورد بررسی در دو زبان فارسی و انگلیسی و نیز دو سبک گفتاری خوانداری و بداهه وجود دارد. با این حال، این پارامترها همچنان در نشان دادن گوناگونی های بین-گوینده عملکرد مناسبی داشته اند. فرکانس پایه، فرکانس سازه اول و فرکانس سازه سوم در هر دو گروه زنان و مردان بهتر توانسته اند گویشوران دوزبانه فارسی-انگلیسی را از یک دیگر متمایز کنند. همچنین همبستگی اندک میان فرکانس پایه با فرکانس سازه های اول و سوم نمایانگر آن است که این پارامترها اطلاعات متفاوتی در مورد صدای گویندگان منتقل می کنند؛ در نتیجه، ترکیب آن ها می تواند در امر تشخیص هویت گوینده مؤثر باشد.
۳۸.

بررسی پاسخ های آوایی گویشوران دو گونه تهرانی و اصفهانی به فشار زمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناسی سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 1 - 24

کلیدواژه‌ها: دیرش رسایی پایانه تکیه زیروبمی زمان بندی یا همترازی فشار زمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۱۵
در زبان ها و گونه ها محل دقیق همترازی نقاط گذار F0 با ساخت زنجیره ای گفتار متفاوت است (Ladd, 2008). تفاوت های بین زبانی و بین گونه ای آنقدر کوچک و جزئی است که نمی توان بازنمود زیرساختی را مشخص ساخت. هدف از پژوهش حاضر بررسی راهکارهایی است که گویشوران دو گونه (اصفهانی و تهرانی) در واکنش به فشار زمانی ناشی از کاهش رسایی پایانه در چارچوب واج شناسی خودواحد وزنی نظریه پیرهامبرت (1980) استفاده می کنند. بدین منظور از 20 گوبشور اصفهانی و20 گوبشور تهرانی خواسته شد که سه واژه تکیه بر که همراه با کاهش رسایی پایانه بودند را در جایگاه تکیه زیروبمی هسته دو بار تکرار کنند. در بررسی و تحلیل داده ها سه پارامتر نوایی دیرش رسایی پایانه حاوی تکیه زیروبمی، زمان بندی یا همترازی و الگوی منحنی آهنگ عمدتاً مدنظر بود. نتایج نشان داد که گویشوران گونه اصفهانی در تولید منحنی افتان-خیزان زمان بیشتری را بکار گرفته اند و از راهکار زیرهدف استفاده کرده اند. پدیده زیرهدف، منجر به  وقوع زودهنگام با دامنه زیروبمی کمتر بر روی واحدهای واجی گشته است. در حالی که در گونه تهرانی، گویشوران در تولید منحنی افتان از پدیده تراکم استفاده کرده اند. بدین معنی که گویشور در تولید منحنی سریع تر عمل کرده و حرکت F0 به طور کامل ولی در مدت زمان کوتاهی انجام گرفته است. بنابراین منحنی آهنگین الگوی افتان به طور کامل و با سرعت بالا تولید گشته است. گویشوران هر دو گونه اصفهانی و تهرانی در تولید منحنی خیزان، از پدیده کوتاه سازی یا ترخیم استفاده کرده اند، بدین معنی که  حرکت  F0 کوتاه گشته و تنها نسخه ناقصی از منحنی آهنگین تولید شده؛ ولی سرعت حرکت F0 تغییر نکرده است. بنابراین، درمجموع می توان گفت که تنوع در انتخاب راهکارهای گویشوران دو گونه در پاسخ به فشار زمانی، مسئله ای زبان ویژه و گونه ویژه است.
۳۹.

اصل توالی رسایی و همنوایی در زبان فارسی در چارچوب نظریه بهینگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 223 - 250

کلیدواژه‌ها: اصل توالی رسایی فرایندهای واجی نظریه بهینگی همنوایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۹۵
این پژوهش در چارچوب نظریه بهینگی پرینس و اسمولنسکی(2004) و با استناد به شواهدی از «اصل توالی رسایی» در زبان فارسی به بررسی موضوع همنوایی در این زبان می پردازد. اصل توالی رسایی یک الگوی همگانی در ترتیب قرارگرفتن اجزاء درون هجاست که به موجب آن درجه رسایی در توالیِ اجزاء تشکیل دهنده آغازه، سیر صعودی و در توالیِ اجزاء تشکیل دهنده پایانه، سیر نزولی دارد. در برخی موارد برای دستیابی به این اصل چند فرایند واجی مختلف باهم همنوا می شوند. در نظریه بهینگی، همنوایی نشاندهنده وحدت عملکردی چند فرایند واجی مختلف است که هدف ساختاری یکسانی را دنبال می کنند. در این پژوهش که از نوع توصیفی- تحلیلی است، 204 واژه با ساختار هجاییCVCC که در آنها اصل توالی رسایی نقض شده است به شکل کتابخانه ای و میدانی مورد مطالعه قرار می گیرند. با بررسی داده ها، ابتدا استدلال می شود که چگونه قواعد اشتقاقی نمی توانند ابزاری برای نشان دادن وحدت عملکردی فرایندهای واجی مختلف باشند و سپس در چارچوب نظریه بهینگی و از طریق ترسیم تابلوهای بهینگی نشان داده می شود که چگونه برخی فرایندهای واجی مختلف در زبان فارسی(مانند حذف، درج، قلب، ...) علی رغم اینکه به تغییرات متفاوتی منجر می شوند ولی به جهت دستیابی به اصل توالی رسایی با هم همنوا شده و یک هدف واحد را دنبال می کنند. همچنین در این پژوهش مشخص می شود علی رغم یافته های پژوهش های پیشین که اِعمال اصل توالی رسایی در زبان فارسی را فقط مختص هجاهای دارای واکه بلند می داند، این اصل در بسیاری از هجاهای دارای واکه کوتاه هم صدق می کند.
۴۰.

برجستگی هجایی در گونه فارسی اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۸) 33 - 63

کلیدواژه‌ها: برجستگی هجایی بسامد پایه دیرش شدت گونه اصفهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۶۸
هدف پژوهش حاضر، بررسی یکی از عناصر زبرزنجیری به نام برجستگی هجایی در گونه اصفهانی است. به منظور دستیابی به این هدف، تأثیر متغیرهای بسامد پایه، شدت و دیرش در ایجاد برجستگی هجایی بررسی می شود. جهت انجام این پژوهش، 18 واژه زبان فارسی معیار به گونه ای انتخاب شدند که هر شش واکه ساده (سه واکه کوتاه و سه واکه کشیده) در مجاورت همخوان مشابه در هر سه جایگاه آغازی، میانی و پایانی واژه ها قرار داشته باشند. سپس یازده گویشور بومی اصفهانی که در رده سنی 40 تا 50 سال قرار داشتند، این واژه ها را یک بار به تنهایی و بار دیگر در قالب جمله حامل تلفظ کردند. صدای گویشوران توسط دستگاه ضبط صوت SONY مدل X ضبط و سپس در نرم افزار پرات تقطیع صوت شناختی شد. در مرحله بعد مقادیر هر متغیر استخراج و در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل آماری شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در گونه اصفهانی بسامد پایه در کلمات دو و سه هجایی در هجای اول، دیرش در هجای آخر و شدت در هجای ماقبل آخر بیش تر است. مقایسه بین دو سطح کلمه و جمله نشان می دهد که در متغیرهای بسامد پایه و شدت، اختلاف معنی داری وجود ندارد اما متغیر دیرش در سطح کلمه بیش تر از سطح جمله است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان