تحلیل مکانی و مدل سازی بروز سرطان پوست در ایران با استفاده از GIS
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۸ بهار ۱۴۰۴ شماره ۲۸
137 - 160
حوزههای تخصصی:
تحلیل مکانی و مدل سازی بروز سرطان پوست در ایران با استفاده از GIS چکیده سرطان پوست به عنوان یکی از شایع ترین انواع سرطان در ایران، در سال های اخیر روند روبه رشدی داشته و به دلیل پیامدهای جسمی، روانی و هزینه های بالای درمان، به یکی از دغدغه های اصلی نظام سلامت تبدیل شده است. مطالعات مختلف نشان داده اند که عوامل طبیعی و اقلیمی نقش مهمی در بروز این بیماری ایفا می کنند. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل مکانی و مدل سازی نرخ بروز سرطان پوست در سطح شهرستان های کشور با استفاده از داده های مکانی، اقلیمی و به کارگیری دو روش پیشرفته مدل سازی شامل رگرسیون وزندار جغرافیایی (GWR) و شبکه عصبی پرسپترون چندلایه (MLP) است. ابتدا داده های مربوط به بروز سرطان پوست، پارامترهای اقلیمی و جمعیتی گردآوری شد. پس از تصحیح، فازی سازی و پیاده سازی تحلیل های مکانی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مدل سازی با دو رویکرد MLP و GWR انجام گرفت. نتایج حاصل از اعتبارسنجی مدل ها نشان داد که مدل MLP با ضریب همبستگی 0.74 نسبت به مدل GWR با ضریب 0.49 عملکرد دقیق تری در پیش بینی نرخ بروز سرطان پوست دارد. تحلیل حساسیت نیز مشخص کرد که مجموع بارش، ساعات آفتابی، میانگین ارتفاع، تعداد روزهای گردوغبار و تعداد روزهای برف و تگرگ مهم ترین عوامل مؤثر بر بروز این بیماری هستند. یافته های پژوهش حاضر می توانند در راستای سیاست گذاری های بهداشتی، شناسایی مناطق پرخطر، اولویت بندی مداخلات پیشگیرانه و افزایش آگاهی عمومی کاربرد داشته باشند.