هادی رفیعی کیا

زمینه و هدف: براساس آمار مراجع رسمی در بین انواع ناهنجاری های اجتماعی در استان کرمانشاه، جرائم مواد مخدر بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. سیاست جنایی پیشگیرانه پلیس، از طریق اجرای طرح های پیشگیری از جرائم مواد مخدر در تلاش برای کاهش جرائم این حوزه است. این موضوع پژوهشگران پژوهش حاضر را بر آن داشت تا به شیوه علمی، ضمن بررسی تدابیر و طرح های پلیسی برای پیشگیری از این جرم، به ارزیابی این طرح ها و برنامه ها بپردازند. روش: پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش از نوع کیفی است که به روش تحلیل محتوای کیفی انجام شد. جامعه مشارکت کنندگان پژوهش حاضر خبرگان، مسئولان و کارشناسان انتظامی پلیس های تخصصی مبارزه با مواد مخدر و پیشگیری استان کرمانشاه هستند که به صورت هدفمند از میان آن ها، براساس اشباع نظر با 14 نفر مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. داده های تحقیق از نظر روایی، متکی به نقل قول های پرسش شوندگان است. داده های تحقیق پس از جمع آوری به روش استقرای تحلیلی، تحلیل شد. یافته ها و نتایج: در مرحله نیازسنجی طرح های پیشگیری از جرائم مواد مخدر معیار فعلی اجرای طرح ها، نارضایتی مردم و تشخیص پلیس است و در مرحله ارزیابی مبانی نظری، ضمن اینکه مبانی نظری طرح ها نیاز به تقویت دارد این نکته حاصل شد که تأکید بر مقابله بیشتر از پیشگیری است. همچنین در مرحله ارزیابی فرآیند اجرای نتایج بر هماهنگی و همکاری با سایر نهادها به صورت سازنده و مؤثر تأکید داشتند و در ارزیابی میزان اثربخشی به دست آمد که تلاش های انجام شده کافی نیست و حل این معضل نیازمند اراده ملی و استانی است.

زمینه و هدف: جرم قاپ زنی (کیف قاپی و موبایل قاپی) یکی از خشن ترین جرائم رایج در سطح شهر مشهد است. با بررسی آمارها، روند رو به رشد جرائم خشن - هر سال نسبت به سال قبل - را می توان مشاهده کرد؛ نکته ای که برای کلان شهری مثل مشهد که سالانه پذیرای بیش از پنج میلیون زائر از سراسر کشور و حتی کشورهای همسایه است، موضوع خوشایندی نیست و تبعات منفی به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با رویکرد اکتشافی، عوامل مؤثر در پیشگیری انتظامی از جرم خشن قاپ زنی در شهر مشهد را مورد کاوش قرار داده و همچنین راهکارهایی در این خصوص ارائه دهد. روش : این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نوع تحقیق، توصیفی - تحلیلی است که با رویکرد کیفی انجام شد. مشارکت کنندگان پژوهش برای شناسایی عوامل مؤثر در پیشگیری از جرم خشن قاپ زنی، مدیران و کارشناسان انتظامی مرتبط با موضوع بودند که از سیزده نفر از آن ها تا اشباع نظری مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. به منظور افزایش روایی درونی و بیرونی، از مشارکت کنندگان متخصص استفاده شد. همچنین در دورهای متعدد مصاحبه ها تکمیل شد. داده های متنی به روش تحلیل محتوای مضمونی با استفاده از نرم افزار مکس کیودا، تحلیل شد. یافته ها : با استفاده از نظرات خبرگان، عوامل «کیفری»، «وضعی» و «اجتماعی» در پیشگیری از جرم خشن قاپ زنی در شهر مشهد احصا شد. تعداد عوامل کیفری، وضعی و اجتماعی شناسایی شده به ترتیب 25، 75 و 51 بوده است. نتایج: با نگرش به نتایج حاصل از تحقیق، عوامل کیفری شامل عوامل قضایی و عوامل قانونی بوده و عوامل وضعی شاملِ منابع انسانی و سازمانی، سامانه های اطلاعاتی، اصول مدیریتی و آموزش کارکنان بوده است. ذیل عوامل اجتماعی نیز آگاه سازی عمومی، تعاملات درون سازمانی، تعاملات برون سازمانی و عوامل محیطی قرار گرفت.

زمینه و هدف: هر سازمان خدماتی برای ارزیابی و بهبود کیفیت خدمات خود در درجه اول می بایستی نیازها و انتظارات مراجعان خود را شناسایی کرده و در صورت وجود نارضایتی عمومی، نسبت به بهبود آن تمام تلاش خود را به کار گیرد. ارزیابی کیفیت خدمات در بخش های عمومی با مشکلاتی همراه است. مهم ترین مدل هایی که به منظور ارزیابی کیفیت خدمات سازمان های خدماتی از دیدگاه مراجعان به طور وسیعی استفاده شده است، مدل «سروکوال» است، ازآنجایی که سازمان انتظامی یک سازمان خدماتی است، هدف این پژوهش بررسی شکاف کیفیت خدمات ادراک شده حوزه انتظامی از دیدگاه مردم به وسیله مدل «سروکوال» در کلانتری های شهر اراک است. روش: پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش یک پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری این پژوهش شامل افراد مراجعه کننده به کلانتری های شهر اراک در سال (۱۴۰۰) است. جامعه آماری پژوهش تعداد (۲۰۵۶۰۲) نفر و حجم نمونه طبق فرمول کوکران (۳۸۴) نفر انتخاب شد و روش نمونه گیری نیز در دسترس است. ابزار گردآوری داده در این پژوهش، پرسشنامه کیفیت خدمات سروکوال برگرفته از سرمد و همکاران (۱۳۹۰) است که روایی آن در پژوهش رجبی (۱۳۹۲) بررسی و پایائی آن نیز با مقدار آلفا (۸۹/۰) تائید شد و در پایان داده ها با استفاده از آزمون t زوجی تحلیل شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان دادند که اختلاف میانگین در وضع موجود و ایدئال کیفیت خدمات (۱۷/۰-)، در بعد شواهد فیزیکی (۶۸/۰)، در بعد قابلیت اطمینان (۳۴/۰)، در بعد تضمین (۱۵/۰-)، در بعد پاسخگویی (۶۳/۰) و در بعد همدلی (۲۴/۰) بود. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که کلانتری های شهر اراک در کلیه شاخص های کیفیت خدمات (شواهد فیزیکی، قابلیت اطمینان، تضمین، همدلی و پاسخگویی) بین وضع موجود و ایده آل تفاوت معنی داری وجود دارد.

زمینه و هدف: وظیفه اصلی ستاد فرماندهی فراجا، حفظ امنیّت افراد در جامعه است. بر همین اساس، نیازمند نیروهایی است که با تکیه بر خرد خود بتوانند این امر را تحقق ببخشند. توجه به اهمیت خردمندی در بحث امنیّت عمومی جامعه، این پژوهش با هدف تبیین مدل ساختاری خرد سازمانی و پیشایندها و پیامدهای آن در ستاد فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران انجام شد.روش: روش پژوهش برحسب هدف، کاربردی؛ از نظر روش گردآوری داده ها، توصیفی همبستگی؛ و همین طور از نظر نوع داده، کمّی بود. جامعه آماری شامل کارکنان ستاد فرماندهی انتظامی شهر تهران بود که با استفاده از فرمولهای تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 371  نفر به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. به منظور گردآوری داده ها برای سنجش متغیرهای رضایت شغلی، رفتار شهروندی سازمانی، رهبری تحول آفرین، فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش از پرسش نامه های ترکیبی استفاده شد، همچنین به منظور سنجش خرد سازمانی از پرسش نامه استاندارد اشمیت و همکاران (2012) استفاده شد. برای محاسبه روایی پرسش نامه ها از روایی محتوا و سازه استفاده شد. همچنین، پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی محاسبه شد. مقادیر این دو ضریب برای همه سازه های پژوهش بالای 7/0 به دست آمد که نشان دهنده پایا بودن ابزار اندازه گیری بود. داده های حاصل از پرسش نامه با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (مدل سازی معادلات ساختاری) و نرم افزار اس پی اس اس و لیزرل تجزیه وتحلیل شد.یافته ها: یافته ها نشان داد بر اساس مبانی نظری عوامل اثرگذار بر خرد سازمانی عبارت اند از: رهبری تحول آفرین، فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش و همچنین عوامل اثرپذیر از خرد سازمانی عبارت اند از: رضایت شغلی و رفتار شهروندی سازمانی؛ بر اساس عوامل اثرگذار و اثرپذیر شناسایی شده حاصل از مبانی نظری و پیشینه پژوهش مدل پژوهش ارائه شد؛ درجه تناسب مدل ارائه شده با توجه به عوامل شناسایی شده مناسب بود؛ همچنین یافته ها نشان داد رهبری تحول آفرین (72/0)، فرهنگ سازمانی (47/0) و مدیریت دانش (65/0) بر خرد سازمانی تأثیر دارد و خرد سازمانی نیز  بر رضایت شغلی (53/0) و رفتار شهروندی سازمانی (60/0) تأثیر دارد.نتیجه گیری: خرد سازمانی، نه تنها توانایی انتخاب مؤثر و به کارگیری دانش مناسب در یک موقعیت خاص را بیان می کند، بلکه توانایی جمع آوری، یکی کردن و ارتباط این دانش با ابزارهای قابل قبول سازمانی را نیز در بردارد.

سبک زندگی مجموعه ای از سلیقه ها، باورها، رفتارها، دستاوردهای رفتاری یک فرد، یک گروه یا یک فرهنگ است. نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی گوناگون برای تبیین سبک زندگی دینی و پیاده سازی مؤلفه های آن در جامعه دینی در تلاش هستند تا با نهادینه سازی این مهم، ارزش ها را تبیین و با ضدارزش ها مقابله کنند. هدف از نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی حفظ حیات روحی و روانی و امنیت جامعه و تحکیم بخشیدن به کانون خانواده ها، تربیت نسل مؤمن و انقلابی و خنثی سازی توطئه های فرهنگی است. تبیین رابطه سبک زندگی اسلامی به عنوان یک باور و رفتار و امنیت اجتماعی به عنوان یک نیاز، اهمیت به سزایی داشته و در نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی و به تبع آن، رسیدن به امنیت اجتماعی تأثیر قابل توجهی خواهد داشت. لذا بررسی موردی این مهم در شهر اراک مدنظر این پژوهش بوده که به همین منظور با روش تحقیق پیمایشی و کتابخانه ای و به شیوه توصیفی و با اخذ نظر نخبگان و صاحب نظران نهادهای امنیّتی و اطلاعاتی، به بررسی نقش سبک زندگی دینی و تأثیر آن در امنیّت اجتماعی شهر اراک پرداخته شده است. درنهایت به این نتیجه رسیده ایم که اتخاذ سبک زندگی اسلامی و زیست مطابق با الگوی زندگی اسلامی، ارتباطی سالم و به دوراز عوامل مخرب را موجب شده و باعث برقرار شدن نظم و امنیت در جامعه می شود؛ حقیقتی که آمارهای میدانی حاصل شده از واقعیت شهر اراک بر آن صحه می گذارند.        

زمینه و هدف: شهر ساوه طی چند دهه اخیر شاهد توسعه فیزیکی، افزایش جمعیت شهری، مهاجرت بی رویه و حاشیه نشینی شده است اما ایجاد زیرساخت ها به خصوص در بخش حمل و نقل شهری، متناسب با این تحولات صورت نپذیرفته است. پژوهش حاضر با درک اهمیت موضوع و با توجه به جایگاه شهر ساوه و عدم مطالعات منسجم در این خصوص به هدف تحلیل فضایی تصادفات شهر ساوه و اولویت بندی مناطق حادثه خیز انجام شد.روش: در این پژوهش ضمن نمایش تصادفات دو ساله 1400 و 1401 روی نقشه با در نظر گرفتن نوع تصادفات اقدام به تحلیل فضایی تصادفات با استفاده از تابع تراکم کرنل، شاخص نزدیک ترین همسایه، شاخص موران جهانی، آماره عمومی G (ضریب گری) شده است و در پایان با استفاده از شاخص موران محلی انسلین اقدام به دسته بندی معابر با توجه به نوع تصادف، می کنیم.یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش چهار ناحیه شامل میدان آزادی، میدان شهرداری، بلوار بهشتی و بلوار سپاه دارای بالاترین میزان تصادفات شهری هستند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج مشخص شد تصادفات خسارتی بیش تر در معابر اصلی و معابر پُرتردد شامل بازار و مراکز تجاری و درمانی رخ می دهند و بیش ترین تصادفات فوتی و جرحی شهرستان در کمربندی های شهر که هم سرعت وسایل نقلیه بیش تر است و هم ترکیب تردد وسایل نقلیه سنگین و سبک وجود دارد رخ می دهد. بهترین راه کار برای کاهش تلفات و خسارات در شهر ساوه احداث کمربندی شمال به شرق به جهت جداسازی ترافیک خودروهای سبک و سنگین و هم چنین هوشمندسازی نظارت پلیس بر معابر شهری است.

زمینه و هدف: جرائم خشن تأثیرات مهلکی بر حیات اجتماعی جامعه داشته و به نسبت سایر جرائم، پیامدهای مخرب تر و شدیدتری به همراه دارند. عوامل اقتصادی و اجتماعی مختلفی در بروز این گونه جرائم مؤثر هستند. هدف این مقاله مطالعه تأثیر این عوامل در بروز جرائم خشن در استان مرکزی در ده سال گذشته است.روش: در این پژوهش از روش کمّی (با رویکرد تحلیل ثانویه) بهره برده ایم. جامعه آماری این پژوهش شامل داده های اقتصادی و اجتماعی و داده های برخی جرائم خشن در استان مرکزی است. شیوه نمونه گیری به صورت تمام شمار است. برای تخمین تأثیر عوامل اقتصادی - اجتماعی مؤثر بر جرائم خشن در استان مرکزی، طی دوره زمانی 1392 تا 1401، از مدل داده های پانل پویا و روش حداقل مربعات معمولی، استفاده شد.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که افزایش نرخ بیکاری، شاخص قیمت مصرف کننده، ضریب جینی و جمعیت، تأثیر مثبت و معنادار و افزایش تحصیلات تأثیر منفی و معناداری بر جرائم خشن دارد.نتیجه گیری: نتیجه این پژوهش نشان می دهد که جرائم موجود در یک جامعه، ارتباط وثیقی با وضعیت اجتماعی و اقتصادی یک جامعه داشته و با نامتعادل شدن وضعیت اقتصادی و اجتماعی یک جامعه، میزان جرائم نیز دست خوش تغییر خواهد شد.

زمینه و هدف: با توسعه بسترهای سخت افزاری و نرم افزاری؛ سطح پیچیدگی جرایم نیز به طور چشم گیری بالا رفته است. مسأله قابل تأمل، گستردگی دامنه وظایف فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و تعدد پلیس های تخصصی است که به طور ویژه در راستای مقابله و پیشگیری از جرائم فعالیت دارند. بنابراین در این پژوهش، به بررسی بایسته های مدیریت انتظامی یکپارچه پلیس های تخصصی در پیشگیری از جرم، پرداخته شده است.روش: این تحقیق، یک پژوهش کیفی از نوع تحلیل محتوای جهت دار است که از نظر هدف، کاربردی است. مشارکت کنندگان در این پژوهش 20  نفر هستند که در ابتدا 18 نفر از مدیران ارشد پلیس های تخصصی و نیز معاونت عملیات فراجا از حوزه مرکزی به روش نمونه گیری هدفمند تا اشباع نظری انتخاب شده اند. سپس برای اتقان نظری بیشتر، 2 نفر از کارشناسان خبره قضایی خارج از مجموعه فراجا نیز مشارکت داده شدند. روش گردآوری داده ها میدانی و ابزار آن مصاحبه نیمه ساختاریافته است. داده ها به روش صوری و تکرارپذیری از نظر روایی و پایایی تأیید و همچنین برای تحلیل داده ها از نرم افزار مکس کیودا استفاده شده است. یافته ها: با تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های نیمه ساختار، در مجموع 136 مورد از بایسته های مدیریت انتظامی یکپارچه پلیس های تخصصی ذیل 24 محور اصلی در راستای پیشگیری از جرم شناسایی شدند که برخورداری از بینش راهبردی، اشراف اطلاعاتی جامع، اطلاعات محوری، شبکه دانش و اطلاعات، اصلاح ساختار و بهبود فرایندها، خدمات رسانی مطلوب، پیشگیری مردم پایه، گفتمان سازی، تعامل فرا فعال، وحدت فرماندهی و هدایت عملیات انتظامی، برنامه ریزی، سازمان دهی و هماهنگی یکپارچه عملیات انتظامی، طرح ریزی یکپارچه عملیات انتظامی، پیشگیری فناورانه یکپارچه، هوشمندسازی فرایندها  از جمله شناسه های محوری آن هستند.نتیجه گیری: مدیریت انتظامی یکپارچه پلیس های تخصصی در پیشگیری از جرم؛ مستلزم هماهنگی حداکثری پلیس های تخصصی فراجا  در گام های مختلف برنامه ریزی، سازماندهی، هماهنگی، پیاده سازی و اجرای فرایندهای پیشگیرانه از جرم است که توجه به شناسه ها و بایسته های شناسایی شده در این پژوهش می تواند فرماندهان، مدیران و رؤسای پلیس های تخصصی را در صحنه سیاست گذاری و میدان اجرای سیاست ها و تدابیر اتخاذ شده راهنما و کمک کار باشد.