علی سبحانی متین

توجه به ارزش ها و باورهای دینی کارکنان امری ضروری در طراحی الگوهای بومی ارزشیابی برای آن هاست و بدون شک دین مبین اسلام دارای آموزه ها و اصولی در این زمینه است. در این پژوهش به منظور شناسایی الگوی ارزشیابی کارکنان از منظر منابع اسلامی، قرآن کریم و نهج البلاغه که از منابع دست اول بوده و صحیفه امام خمینی (ره) و بیانات مقام معظم رهبری که از رهبران و اندیشمندان اسلامی هستند مورد بررسی قرار گرفت. روش شناسی انجام شده در پژوهش روش شناسی کیفی، از نوع توصیفی- اکتشافی است. شیوه گردآوری داده ها از نوع بررسی اسناد و مدارک بوده و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد و مدل پارادایمی استراوس و کوربین که بر سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی متکی است، صورت پذیرفت. پس از کدگذاری باز 182 مفهوم و در کدگذاری محوری 20 مقوله به دست آمد و در قالب مدل پارادایمی که دارای 6 بعد اصلی است، الگوی مورد نظر تشریح گردید. ابعاد اصلی و مؤلفه های الگو شامل 1- شرایط علی (مؤلفه ها: مهارت های انسانی، مهارت های ارتباطی، مهارت های ادراکی، ویژگی های تشکیلاتی)، 2- پدیده محوری (مؤلفه: کارکنان متعهد متخصص)، 3- راهبردها (مؤلفه ها: گزینش، آموزش، انگیزش، نظارت)، 4- شرایط مداخله گر (مؤلفه ها: ویژگی های شخصیتی، ویژگی های اعتقادی)، 5- شرایط زمینه ای (مؤلفه ها: تجربه، دانش) و 6- پیامدها (مؤلفه ها: فردی، سازمانی) است.

برای دستیابی مساجد به جایگاه راهبردی و واقعی خود در جامعه، پرداختن به منابع انسانی مسجد یعنی کسانی که وظیفه اداره مسجد را برعهده دارند، دارای اولویت اساسی است. مهم ترین رکن مدیریتی مسجد، امام جماعت آن است. دراین راستا، مقام معظم رهبری می فرمایند: «امام جماعت مدیر طبیعی مسجد است». با وجود این اهمیت، متأسفانه تعریف کامل و درستی از امام جماعت طراز، وجود ندارد، نیازمندی های لازم برای امامت در مسجد طراز اسلامی تعریف نشده است و مراجع متولی مسجد از خلأ جدی در داشتن یک چارچوب مناسب برای جذب، آموزش و توانمندسازی ائمه جماعت رنج می برند. باتوجه به این توضیحات، هدف اصلی این پژوهش، طراحی چارچوب سابقه موفقیت امام جماعت مسجد است. در این پژوهش داده های مصاحبه با 20 تن از ائمه جماعت موفق با کمک روش تحلیل مضمون و با استفاده از نرم افزار MAXQDA تحلیل شد. درنهایت، چارچوب سابقه موفقیت امام جماعت مسجد مشتمل بر 7 بعد، 46 مؤلفه و 174 شاخص استخراج شد. ابعاد اصلی سابقه موفقیت ائمه جماعت شامل شایستگی ها، ویژگی های شخصی، تجربه، دانش، محرک ها، فضائل و زمینه ها هستند.

اگرچه با تأسیس مدارس و مراکز آموزشی، کارکرد تعلیمی مساجد کم رنگ شده است اما باتوجه به نقش مهمی که مسجد در رشد و تعالی افراد دارد، باید برای تکمیل رشد و تربیت نوجوانان، تعامل و ارتباط استوار بین مدرسه و مسجد ایجاد شود. این پژوهش با روش تحلیل مضمون به دنبال شناسایی الزامات مورد نیاز مسجد در ایجاد ارتباط پایدار و اثرگذار با مدرسه است. برای این پژوهش با مسئولان تربیتی 14 مسجد از سراسر کشور ازجمله تهران، اصفهان، اهواز، قزوین، قم، اسلامشهر و ورامین مصاحبه شد که در زمینه ارتباط با مدرسه موفق عمل کرده بودند. نتایج در قالب 48 مضمون پایه ، ده مضمون سازماندهنده و چهار مضمون فراگیر گزارش شده است. در پایان تحلیلها، چهار بعد و ده مؤلفه به دست آمد که درواقع همان مضمونهای سازماندهنده و فراگیر است. ابعاد عبارت است از بعد تعامل، بعد برنامه ، بعد نیروی انسانی و بعد قالبهای ارتباطی. در نتیجه اگر تشکیلات فرهنگی مسجد در این چهار بعد، که هر کدام مؤلفه هایی دارد، موفق باشد و آنها را مورد توجه قرار دهد به ایجاد ارتباط مناسب و مستمر با مدرسه موفق خواهد شد.