سکینه زارع نژاد

الإقبال المتزاید على التعلیم فی البیئه الافتراضیه، یتطلب ضروره الاهتمام بها، على ضوء متطلبات التربیه والتعلیم الحالیه التی ترکز على تنمیه المهارات المیتامعرفیه والاهتمام بتعلم الدماغ الطبیعی وتفعیل کلا جانبی الدماغ، کعنصر مهم فی التعلیم والتعلم. انطلاقاً من ذلک، یستهدف هذا البحث توظیف مبادئ التعلم المستند إلى الدماغ، والتی ترکز على عمل الدماغ والمؤثرات فی التعلم الطبیعی للدماغ، کالإستراتیجیات التعلیمیه والمناهج الدراسیه والمحتوى والعوامل البیئیه فی صفوف الأونلاین لمهاره المحادثه العربیه، لتکشف عن مدى فاعلیه هذه المبادئ فی تطویر مهاره المحادثه فی البیئه الافتراضه. استخدم البحث المنهج شبه التجریبی بالمجموعتین الضابطه والتجریبیه، وخطه الاختبار القبلی والبعدی. المجتمع الإحصائی تکوّن من طلبه اللغه العربیه وآدابها فی الفصل الجامعی الأول لماده المحادثه العربیه بجامعات طهران. تم سحب العینات من المجتمع عشوائیاً، فتکونت من 3۴ طالبه فی الفصل الأول لمرحله البکالوریوس، سنه 2022م، بجامعه الخوارزمی الحکومیه نموذجاً. تم تقسیم العینه إلى المجموعتین الضابطه 17 طالبه، والمجموعه التجریبیه 17 طالبه، على طریقه أخذ العینات العشوائیه، ترکیزاً على أرقامهم الطلابیه. تم تحلیل البیانات الحاصله من الاختبارین القبلی والبعدی عبر البرنامج الإحصائی (spss). من أجل تقدیر وتعمیم النتائج الحاصله من حجم العینه على المجتمع الإحصائی، وکذلک تقییم بیانات البحث ودراسه السؤال المطروح، تم استخدام تحلیل التباین المشترک أو اختبار المقاییس المتکرره (GLMRM). تشیر النتائج إلى التأثیر ذی المعنى لمبادئ وطرق ثلاثه التعلم المستند إلى الدماغ فی صفوف الأونلاین لمهاره التحدث العربی. نسبه تأثیر التعلم المستند إلى الدماغ لمهاره التحدث فی المجموعه التجریبیه، تساوی 80%، مما یعنی أنه هناک فروق کبیره بین المجموعتین، حیث لوحظ تطور کبیر فی مهارات التکلم بالعربی، والطلاقه، والمقدره التواصلیه، والمهارات الاجتماعیه التی تعد من مؤکدات التعلم المستند إلى الدماغ.

توجه به انواع مختلف سطوح یادگیری و بویژه سطوح یادگیری پیشرفته مثل تحلیل، تفکر، نقد و خلاقیت از مبانی مهمی است که امروزه در برنامه ریزی و طراحی محتوای آموزشی زبان خارجی بر آن تاکید می شود. این جستار نیز کوششی است تا میزان توجه به سطوح مختلف یادگیری و تناسب آنها را با مراحل مختلف زبان آموزی در دو مجموعه آموزشی صدی الحیاةو العربیة بین یدیکبه عنوان دو مجموعه مشهور و پرکاربرد آموزش زبان عربی در ایران و کشورهای عربی، بررسی کند. برای این منظور طبقه بندی بازنگری شده بلوم توسط اندرسون وکراثول در حیطه شناختی انتخاب شد و بر اساس آن تمارین این مجموعه ها مورد بررسی قرار گرفت تا میزان توجه آنها به گنجاندن تمارین متناسب با سطوح مختلف یادگیری و بویژه سطوح بالای شناختی که مهارت های ذهنی و تفکر را در بر می گیرد، بررسی شود. روش پژوهش تحلیل محتوا و جامعه آماری پژوهش شامل تمارین 21 جلد کتاب زبان آموز و دفتر تمرینات مجموعه آموزشی صدی الحیاةو سه جلد مجموعه آموزشی العربیة بین یدیکاست. از مجموع 1910 تمرین کتاب العربیة بین یدیک320 نمونه و از مجموع 2806 تمرین صدی الحیاة، 339 نمونه بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران انتخاب شد. نتایج پژهش نشان می دهد که در هر دو مجموعه، توجه به سمت اهداف سطوح پایین یعنی یادآوری، فهمیدن و به کاربستن بوده است و لذا در این دو مجموعه چندان به تقویت مهارت های تحلیل، تفکر، ارزیابی و خلاقیت توجه نشده است.