فرزانه شریفی

بازی های دیجیتال با مخاطب سه میلیاردی در دنیا و 34 میلیونی در ایران مهم ترین رسانه عصر حاضر برای انتقال پیام به شمار می روند. چه ازنظر نرخ رشد پذیرش این رسانه در میان مردم و چه از منظر شیب فزاینده درآمدزایی آن در میان صنایع خلاق و فرهنگی توجه به بازی های دیجیتال به عنوان ابزاری برای سرگرمی حیاتی است. بازی های جدی یا بازی های هدفمند دسته ای از بازی های دیجیتال هستند که با اهدافی فراتر از سرگرمی و به منظور اهدافی مانند آموزش، سلامت یا تبلیغات تولید می شوند. این بازی ها که تبدیل به موج پژوهشی جدیدی از ابتدای سال 2000 در دنیا شدند، مبتنی بر تحقیق و توسعه ساخته می شوند، تعامل قابل توجهی را با انسان برقرار کرده که به وی در زیست بهتر کمک می کنند. بازی های جدی به عنوان شبیه سازی از دنیای واقعی، طی دو دهه گذشته بسیار موردتوجه قرار گرفته اند. هدف از این پژوهش مروری بر مطالعات صورت گرفته درزمینه بازی های جدی به ویژه در حوزه آموزش، سلامت، تبلیغات و اثرات اجتماعی است که چگونه به انسان برای تغییرات مثبت کمک کرده اند. روش این پژوهش کتابخانه ای است و داده ها از طریق فیش برداری تهیه و تحلیل و توصیف شده اند. نتایج مطالعات نشان داد که بر اساس اهداف موردنظر توسعه دهندگان بازی های جدی، گروه مخاطبان هدف و زمینه کاربردی بازی ها با یک رسانه غیرقابل انکار، جذاب، تعاملی و سرگرم کننده مواجه هستیم که از قدرت بسیار بالایی برای القای مفاهیم آموزشی برخوردار است. تعداد بازیکنان در ایران و جهان نشانگر یک جامعه بزرگ مبتنی بر فناوری، همراه با خرده فرهنگ های متعلق به خود است که می توان از قابلیت های مثبت بازی برای آموزش، فرهنگ پذیری و توانمندسازی این نسل به درستی استفاده کرد. این پژوهش به مرور و بررسی مهم ترین و اثرگذارترین بازی های جدی تولیدشده در جهان در زمینه های آموزش، درمان و سلامتی و همچنین تبلیغات پرداخته و سعی بر اشاره به نیازهای جدید ایجادشده در این حوزه ها دارد. 

پس از حادثه 11 سپتامبر، موج گسترده ای در رسانه های دنیا مبنی بر بازنمایی غیرواقعی از غرب آسیا (غرب آسیا (خاورمیانه)) و اسلام ایجاد شد. در این میان، بازی های دیجیتال از جمله رسانه هایی بودند که هم زمان با ورود به عصر جدیدِ بازنمایی، شرق را به عنوان یک غیریت به مخاطبان در سراسر جهان معرفی کردند. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که شرق، به عنوان یک سوژه، چگونه در رسانه ی بازی، بازنمایی شده است؟ ازاین رو، به مطالعه مهم ترین بازی ایدئولوژیک و بازنمایی کننده که مبتنی بر یک روایت واقعی از جنگ های دو دهه اخیر آمریکا در منطقه غرب آسیا (غرب آسیا (خاورمیانه)) بوده است، پرداخته شد تا نحوه بازنمایی شرق را در این بازی واکاوی گردد. با روش تحلیل محتوای کیفی چهار بازی از مجموعه کال آف دیوتی[1] تحلیل شدند و مهم ترین ابعاد بازنمایی غرب آسیا (غرب آسیا (خاورمیانه)) و مسلمانان به همراه ویژگی های آن استخراج شد. پس از استخراج مقوله ها و طبقه بندی آنها در 7 مقوله اصلی، یافته های حاصل از تحلیل محتوا را ذیل هر یک از مقوله های اصلی توصیف و تحلیل شد. این مطالعه نشان می دهد که دیپلماسی عمومی و به عبارت دقیق تر دیپلماسی عمومی آمریکا به طور هدفمندانه در این بازی ها به صورت مضامینی آشکار و ضمنی طراحی شده و در فرامتن بازی قابل تحلیل است. کال آف دیوتی با: 1)استیلا یا هژمونی 2)سوءبازنمایی 3)ملی گرایی4)خشونت 5)قدرت 6)فناوری 7)سیاست های خصمانه، به بازنمایی غیرمتعارف و غیرمنصفانه از شرق پرداخته است.

مضامین شعر، دگرگونی های مختلفی را تجربه کرده و آنچه به نحوی کامل دور نشده، مضامین عرفانی است. ازآنجاکه دوره بازگشت ادبی یکی از دوره های مهم در ادوار شعر و حلقه اتصال ادب کلاسیک با دوره معاصر است، توجه ویژه به بازتاب مضامین مختلف شعری آن مهم بوده. تعیین رویکردها و نگرش شاعران برتر دوره قاجار مشروطه در حیطه مضامین عرفانی به روش توصیفی - تحلیلی هدف این پژوهش است. شاعران منتخب این تحقیق تحت نفوذ سبک های کهن و نیز شاعران برتر دوره های مختلف بوده اند و تقلید هرچند استادانه هم انجام شود، بازهم ارزش اثر اصلی را ندارد. تقلید از سکون و ایستایی شخص و جامعه مقلد روایت دارد اما مضامین عرفانی، به نحوی کامل از شعر این شاعران دور نشده و آنان سبک شخصی خود را نیز به حیطه اشعارشان وارد کرده اند. هرچند این مضامین در خدمت زیبایی و پر مفهوم شدن شعر استفاده شده اما به گونه ای جداگانه شعر سبک عارفانه محسوب نمی شوند. این شاعران به تعالیم هر دو مکتب خراسانی و بغدادی واقف بوده اند. توجه به همراهی همیشگی شور، محبت و عشق در مراحل عرفانی است و عرفان عملی بر عرفان نظری ارجحیت می یابد.

خلافت عثمانی یکی از ادوار مهم و تأثیرگذار در گذشته تاریخی جهان اسلام است که با وجود بحث و بررسی های گسترده پیرامون آن به دلیل اهمیت این دوره همچنان جای بحث و بررسی تفصیلی تر از زوایای مختلف خالی است. حیطه علمکرد چهره های شاخص سلاطین عثمانی مسأله ایی است که می تواند در شفاف سازی سمت و سوی سیاستگذاریهای این حاکمیت نقش مؤثری داشته باشد. از جمله چنین شخصیتهائی سلطان سلیم یکم (حک. 918-926ه.ق.) نهمین پادشاه عثمانی است که پس از کودتا علیه پدرش به قدرت رسید. کسی که به عنوان یک چهره سیاسی رعب آور در تاریخ عثمانی توصیف شده است و توانست در مدت هشت ساله حاکمیت خود، مساحت قلمرو عثمانی را تا حدود سه برابر توسعه دهد. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی سیر قدرت گیری سلیم عثمانی و اقدامات غیر عادی ایشان در راستای تثبیت قدرت خود و تلاش او در جهت تغییر زاویه سیاست خارجی خلافت عثمانی به سوی شرق و جهان اسلام را توصیف نموده است رویکردی که تاریخ ایران و مناطق غربی جهان اسلام مانند مصر و شام را نیز متأثر ساخت و در اوراق تاریخ اسلام جنگهای داخلی مانند جنگ چالدران با سلطان اسماعیل صفوی و نبرد مرج دابق با ممالیک را رقم زد و موازنه قدرت در جهان اسلام را متحول نمود.

خلافت عثمانی یکی از ادوار مهم و تأثیرگذار در گذشته تاریخی جهان اسلام است که با وجود بحث و بررسی های گسترده پیرامون آن به دلیل اهمیت این دوره همچنان جای بحث و بررسی تفصیلی تر از زوایای مختلف خالی است. حیطه علمکرد چهره های شاخص سلاطین عثمانی مسأله ایی است که می تواند در شفاف سازی سمت و سوی سیاستگذاریهای این حاکمیت نقش مؤثری داشته باشد. از جمله چنین شخصیتهائی سلطان سلیم یکم (حک. 918-926ه.ق.) نهمین پادشاه عثمانی است که پس از کودتا علیه پدرش به قدرت رسید. کسی که به عنوان یک چهره سیاسی رعب آور در تاریخ عثمانی توصیف شده است و توانست در مدت هشت ساله حاکمیت خود، مساحت قلمرو عثمانی را تا حدود سه برابر توسعه دهد. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی سیر قدرت گیری سلیم عثمانی و اقدامات غیر عادی ایشان در راستای تثبیت قدرت خود و تلاش او در جهت تغییر زاویه سیاست خارجی خلافت عثمانی به سوی شرق و جهان اسلام را توصیف نموده است رویکردی که تاریخ ایران و مناطق غربی جهان اسلام مانند مصر و شام را نیز متأثر ساخت و در اوراق تاریخ اسلام جنگهای داخلی مانند جنگ چالدران با سلطان اسماعیل صفوی و نبرد مرج دابق با ممالیک را رقم زد و موازنه قدرت در جهان اسلام را متحول نمود.

پس از حادثه 11 سپتامبر، موج گسترده ای در رسانه های دنیا مبنی بر بازنمایی غیرواقعی از شرق و مسلمانان ایجاد شد. در این میان، بازی های دیجیتال ازجمله رسانه هایی بودند که هم زمان با ورود به عصر جدیدِ بازنمایی، شرق را به عنوان یک غیریت به مخاطبان در سراسر جهان معرفی کردند. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که شرق به عنوان یک سوژه، چگونه در رسانه بازی بازنمایی شده است؟ ازاین رو، به مطالعه مهم ترین بازی های بازنمایی کننده شرق که مبتنی بر یک روایت واقعی از جنگ های دو دهه اخیر آمریکا در منطقه خاورمیانه بوده اند، پرداختیم تا نحوه بازنمایی شرق را در این بازی واکاوی نماییم. برای این منظور، بازی های انتخاب شده به صورت پیوسته و به مدت 120 ساعت بازی شدند و از بازی ها، فیلم ضبط شد. با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی سه عنوان بازی از مجموعه بازی های ندای وظیفه با عنوان «جنگاوری مدرن»، «جنگاوری مدرن 2» و «جنگاوری مدرن 3» تحلیل شدند و مهم ترین ابعاد بازنمایی شرق به همراه ویژگی های آن استخراج شد. ندای وظیفه با 1. سوءبازنمایی سیاسی-نظامی، 2. سوءبازنمایی فرهنگی، 3. سوءبازنمایی دینی (اسلام هراسی)، 4.سوءبازنمایی نژادی، 5. استیلای فرهنگی بر شرق و 6. استیلای سیاسی-نظامی بر شرق، به بازنمایی منفی از این سوژه پرداخته است.

شخصیت یا کاراکتر در بازی های دیجیتال، هسته اصلی پیش برد رویدادها و چالش ها در بازی محسوب می شود. وجود شخصیت های متنوع همراه با هویت ها و جنسیت های تغییرپذیر می تواند در انتخاب و ادامه بازی مؤثر واقع شود. این شخصیت ها با ویژگی های خاصی که در طراحی بازی برای آن ها در نظر گرفته شده قادر به بازسازی خود خواهند بود. از طرفی این بازسازی به گونه ای است که عناصر هویتی و جنسیتی مرتبط با کاراکترها به گونه ای متفاوت از دنیای واقعی به تصویر کشیده شده و تغییر می یابند. این تفاوت ها بین دنیای بازی و جهان خارج بازی هم بر شخصیت پردازی و تحلیل بازی ها و هم بر ارتباط کاربر با کاراکترها اثرگذار خواهد بود. در این مقاله سعی نویسندگان بر آن است تا ویژگی های هویتی و جنسیتی فرامدرن را در شخصیت های بازی تحلیل کرده و روند پردازش شخصیت ها در بازی و چگونگی تغییرپذیری ساختار کاراکتر در بازی را شناسایی کنند.