محسن حاجی تبار فیروزجایی

پژوهش حاضر میزان همخوانی برنامه درسی قصد شده، اجرا شده و کسب شده مطالعات اجتماعی سال اول دبیرستان در شهر تهران را مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی- تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه این پژوهش شامل، اعضای شورای برنامه ریزی مطالعات اجتماعی، مدیران، معلمان، سرگروه های آموزشی و دانش آموزان سال اول دبیرستان بوده است. حجم نمونه پژوهش شامل 20 مدیر، 200 دانش آموز، 19 سرگروه آموزشی مطالعات اجتماعی شهر تهران، 60 دانش آموز به عنوان نمایندگان گروه های دانش آموزان و 52 معلم بودند. برای معلمان و مدیران، دانش آموزان و نمایندگان دانش آموزان از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. داده های مورد نیاز بر اساس مطالعه و تحلیل کلیه اسناد مربوطه به برنامه ریزی مطالعات اجتماعی، نظر سنجی از اعضای شورای برنامه ریزی مطالعات اجتماعی، مدیران، معلمان، سرگروه های آموزشی، دانش آموزان، اجرای آزمون دانشی، مهارتی و نگرشی، میانگین نمرات مستمر و پایانی و مشاهده 20 کلاس درس مطالعات اجتماعی در شهر تهران گردآوری شده است. نتایج این پژوهش، ضمن ارائه تصویری روشن از برنامه درسی مطالعات اجتماعی در سه مرحله یاد شده حاکی از آن است، با آن که برنامه درسی مطالعات اجتماعی طرح نسبتاً مناسبی دارد، اما در مرحله اجرا با مشکلات متعددی مانند ناکافی بودن آموزش معلمان، عدم دسترسی به امکانات مورد نیاز برای آموزش، سنگینی محتوا و ... روبه رو است. همچنین بر اساس بررسی نمرات دانش آموزان در طول سال تحصیلی و نتایج سه آزمون دانشی، مهارتی و نگرشی، عملکرد دانش آموزان در آزمون دانشی خوب بوده، اما آزمون مهارتی در حد رضایت بخش بوده عملکرد دانش آموزان در آزمون نگرشی ضعیف بوده است. بنابراین با توجه به ضعف های مشاهده شده در اجرا و همچنین تحقق نیافتن هدف های نگرشی و مهارتی، لازم است شورای برنامه ریزی مطالعات اجتماعی، مدیران و معلمان با تلاش بیشتر، راهکارهای مناسب در زمینه کاهش ناهماهنگی ها موجود در سه برنامه درسی قصد شده، اجرا شده و کسب شده مطالعات اجتماعی سال اول دبیرستان ارائه دهند.

این پژوهش به منظور تعیین اثربخشی نمایش خلاق بر تحول اجتماعی کودکان پیش دبستانی انجام شد. با استفاده از روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای، از بین کودکان 6-5 ساله منطقه 3 تهران، 30 کودک (16 دختر، 14 پسر) انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه مداخله (15 نفر) و کنترل (15 نفر) تقسیم شدند. گروه مداخله طی پنج هفته (دو جلسه یک ساعته در هفته) در فعالیت های نمایش خلاق شرکت داده شد. تحول اجتماعی دو گروه در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری (بعد از گذشت دو ماه از مداخله گری) با استفاده از مقیاس رشد اجتماعی واینلند (1984) اندازه گیری شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان دادند که نمایش خلاق، تحول اجتماعی کودکان را به طور معناداری افزایش داد. همچنین، نتایج آزمون t نشان دادند که تأثیر مداخله تا مرحله پیگیری دوام نیافت. چگونگی تأثیر فعالیت های نمایش خلاق بر تحول اجتماعی کودکان مورد بحث قرار گرفت