فاطمه آزادی ده بیدی

به دلیل نقش محوری اخلاق در تعلیم و تربیت نوجوانان، طی دهه های گذشته منش اخلاقی به طرز چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص های روان سنجی فرم کوتاه مقیاس منش اخلاقی نوجوانان انجام شد. فرم کوتاه مقیاس منش اخلاقی نوجوانان دارای شش مؤلفه (آداب گرایانه/گستاخانه، پارسایانه/انکارورزانه، وظیفه گرا/تساهل گرا، بخشش گرا/تقابل گرا، تبعیت گرا/طغیان گرا و وارستگی/دلبستگی) و همچنین 18 گویه است. این مقیاس با اقتباس از مقیاس منش اخلاقی بزرگسالان (خرمائی و قائمی، 1397) تهیه شده است. فرم بلند مقیاس منش اخلاقی با مطالعه مهم ترین منابع اخلاق اسلامی و همچنین مصاحبه با صاحب نظران و دانشجویان استخراج شده است. به منظور بررسی شاخص های روان سنجی فرم کوتاه مقیاس منش اخلاقی نوجوانان، تعداد 540 دانش آموز (256 پسر و 284 دختر) مقطع متوسطه اول و دوم شهر شیراز به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به مقیاس منش اخلاقی پاسخ دادند. به منظور تعیین روایی این ابزار از روش های تحلیل عامل تأییدی و روایی ملاکی استفاده شد. نتایج تحلیل عامل تأییدی ساختار 6 عاملی مقیاس منش اخلاقی نوجوانان را مورد تأیید قرار داد. نتایج روایی ملاکی نیز همبستگی نمره کل مقیاس منش اخلاقی ونمره زیر مقیاس های آن را با نمره کل مقیاس رفتارهای آسیب زای تحصیلی و زیر مقیاس های آن و همچنین نمره مقیاس رفتارهای مدنی تحصیلی تأیید کرد. همچنین، برای بررسی پایایی این مقیاس از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ برای تمام زیر مقیاس ها و نمره کل مناسب بود. بنابراین، مقیاس منش اخلاقی نوجوانان در فرهنگ ایرانی قابلیت کاربردی دارد و می تواند در پژوهش های مرتبط با روان شناسی و اخلاق نوجوانی مورد استفاده قرار گیرد.

هـدف ایـن پژوهـش تعییـن رابطه جـو اخلاقـی مدرسـه بـا رفتارهـای مدنـی تحصیلـی بـا واسـطه‌گری تحـول مثبـت نوجوانـی بـود. طـرح پژوهـش از نـوع همبسـتگی و جامعه آمـاری دانشآمـوزان دوره متوسـطه اول و دوم شـهر شـیراز بـود. 671 دانشآمـوز (293 پسـر و 378 دختـر) بـا اسـتفاده از روش نمونه‌بـرداری تصادفـی خوشـه‌ای چندمرحلـه‌ای انتخـاب شـدند و مقیاس‌هـای جـو اخلاقـی مدرسـه (شـولت و دیگـران، 2002)، تحـول مثبـت نوجوانـی (گلـدوف و دیگـران، 2014) و رفتارهـای مدنـی تحصیلـی (گلپـرور، 2011) را تکمیـل کردنـد. تحلیـل داده‌هـا بـا اسـتفاده از مدل‌یابـی معـادلات سـاختاری نشـان داد جـو اخلاقـی مدرسـه و تحـول مثبـت نوجوانـی بـر رفتارهـای مدنـی تحصیلـی اثـر مسـتقیم مثبـت و جـو اخلاقـی مدرسـه اثـر مسـتقیم مثبـت بـر تحـول مثبـت نوجوانـی دارد. نتایـج آزمـون بـوت اسـتراپ نیـز نشـان داد تحـول مثبـت نوجوانـی در رابطه جـو اخلاقـی مدرسـه بـا رفتارهـای مدنـی تحصیلـی نقـش واسـطه‌ای دارد. بـه ایـن معنـا کـه جـو اخلاقـی مدرسـه بـا واسـطه‌گری تحـول مثبـت نوجوانـی، رفتارهـای مدنـی تحصیلـی را به‌صـورت مثبـت پیش‌بینـی می‌کنـد. بـر ایـن اسـاس می‌تـوان گفـت جـو اخلاقـی مدرسـه می‌توانـد بـا ارتقـاء مولفه‌هـای تحـول مثبـت فراگیـران، موجـب افزایـش رفتارهـای مدنـی تحصیلـی شـود.

درگیری تحصیلی به عنوان یکی از موضوعات مهم در حوزه روان شناسی در سال های اخیر ذهن پژوهشگران این حیطه را به خود مشغول ساخته است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه ی حمایت تحصیلی با درگیری تحصیلی با واسطه گری خود تنظیمی تحصیلی انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل دانش آموزان شهرستان سپیدان بود. به این منظور 292 دانش آموز دوره متوسطه شهرستان سپیدان (115پسر و 177 دختر) با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس های حمایت تحصیلی ساندز و پلانکت، درگیری تحصیلی ریو و تسینگ و خودتنظیمی تحصیلی بوفارد و همکاران را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از نرم افزار AMOS و در قالب الگوی معادلات ساختاری (SEM) تحلیل شدند. نتایج تحلیل داده ها نشان داد، مدل این پژوهش از برازش مناسبی برخوردار است. با توجه به یافته ها، حمایت تحصیلی و خود تنظیمی تحصیلی اثر مستقیم و مثبت بر درگیری تحصیلی داشتند. همچنین حمایت تحصیلی اثر مستقیم و مثبت بر خودتنظیمی تحصیلی داشت. نتایج آزمون بوت استراپ نیز حاکی از آن بود که خودتنظیمی تحصیلی، نقش واسطه ای در رابطه حمایت تحصیلی با درگیری تحصیلی دارد. به این معنا که حمایت تحصیلی با واسطه گری خود تنظیمی تحصیلی، درگیری تحصیلی را به صورت مثبت پیش بینی می کند. بر این اساس می توان گفت منابع حمایتی می توانند با ارتقاء سطح خود تنظیمی فراگیران، موجب اشتیاق و بهبود عملکرد تحصیلی شوند.

هدف:هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش مؤلفه های صبر(متعالی شدن، شکیبایی، استقامت، رضایت و درنگ) به عنوان سازه ای دینی- اخلاقی در پیش بینی اهمال کاری تحصیلی در میان دانشجویان بود. روش:روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. مشارکت کنندگان پژوهش، 250 دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه شیراز (140 پسر و110 دختر) بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند و به مقیاسهای اهمال کاری تحصیلی و صبر پاسخ دادند. پایایی این ابزارها به وسیله ضریب آلفای کرونباخ و روایی آنها به وسیله همبستگی درونی تعیین شد. نتایج حاکی از روایی و پایایی قابل قبول ابزارها بود. یافته ها:نتایج تحلیل مسیر با استفاده از مدل معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS نشان داد که مؤلفه صبر پیش بینی کننده معنادار و منفی اهمال کاری تحصیلی بود. نتیجه گیری:در مجموع، نتایج حاکی از تأثیر سازه دینی- اخلاقی صبر بر اهمال کاری دانشجویان است. بنابر این، با برنامه های آموزش صبر به دانشجویان می توان اهمال کاری آنان را کاهش داد

برخی از پژوهش ها نشان داده است که سبک های تفکر و یا سبک های یادگیری بیش از هوش تبیین کننده کیفیت و میزان یادگیری دانشجویان است. سبک تفکر و یا اصطلاحات همپوش آن مانند سبک شناختی تفکر و سبک یادگیری به برتری های فرد در یادگیری اشاره دارد. با توجه به این که شناسایی روش های ترجیحی فراگیران، نقش مهمی در برنامه ریزی درسی و آموزشی رشته های دانشگاهی دارد، هدف این پژوهش مقایسه سبک های تفکر دانشجویان بر حسب رشته تحصیلی و جنسیت آنان بوده است. بدین منظور 350 دانشجوی رشته های علوم انسانی، علوم پایه و فنی- مهندسی (188 پسر و 162 دختر) دانشگاه شیراز با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند و به پرسش نامه سبک تفکر (گراشا و ریچمن،1996) پاسخ دادند. پایایی ابزار پژوهش به وسیله ی آلفای کرونباخ و روایی آن به وسیله ی تحلیل عامل تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از تحلیل واریانس چند متغیره استفاده گردید. نتایج نشان داد که دانشجویان علوم پایه در مقایسه با دانشجویان علوم انسانی و مهندسی بیشتر از سبک های تفکر مسؤولیت پذیر و همکاری خواه استفاده می کنند. همچنین یافته ها روشن ساخت که پسران دانشجو در مقایسه با دختران بیشتر از سبک های تفکر مستقل و اجتناب کننده استفاده می کنند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی بین مؤلفه های فضیلت اخلاقی صبر و اهمال کاری تحصیلی با واسطه گری مؤلفه های هدف گرایی در دانشجویان بود. بدین منظور260 دانشجو (150 پسر و 110 دختر) دانشگاه شیراز با استفاده از نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند و به مقیاس صبر، مقیاس هدف-گرایی و مقیاس اهمال کاری تحصیلی پاسخ دادند. پایایی ابزارهای پژوهش به وسیله ی ضریب آلفای کرونباخ و روایی آن ها به وسیله همبستگی درونی تعیین شد. برای تحلیل داده ها از تحلیل مسیر در مدل معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که از بین مؤلفه های صبر، مؤلفه های شکیبایی، متعالی شدن، رضایت و استقامت پیش بینی کننده منفی اهمال کاری تحصیلی بوده است. علاوه بر این هدف یادگیری در رابطه بین مؤلفه های صبر و اهمال کاری تحصیلی نقش واسطه ای را ایفا کرد. بر اساس نتایج این پژوهش و با توجه به این که صبر پیش بینی کننده منفی اهمال کاری تحصیلی می باشد، بنابر این پیشنهاد می شود، برای کاهش اهمال کاری تحصیلی دانشجویان برگزاری کارگاه های آموزش صبر مورد توجه قرار گیرد

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش صبر در پیش بینی دشواری در نظم بخشی هیجانی دانشجویان بود. مشارکت کنندگان در پژوهش، 400 دانشجوی کارشناسی دانشگاه شیراز ( 155 پسر و 245 دختر) بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چند مرحله ای از دانشکده های دانشگاه شیراز انتخاب شدند و به مقیاس دشواری در نظم بخشی هیجانی ( (DERS و مقیاس صبر پاسخ دادند. پایایی این ابزارها به وسیله ی ضریب آلفای کرونباخ و روایی آن ها به وسیله تحلیل عاملی تعیین شد. نتایج تحلیل مسیر با استفاده از مدل معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS نشان داد که صبر پیش بینی کننده منفی و معنادار دشواری در نظم بخشی هیجان است و با افزایش نمره صبر و مؤلفه های آن نمره دشواری در نظم بخشی هیجان کاهش می یابد. بر این اساس پیشنهاد می شود که آموزش صبر و مؤلفه های آن به عنوان کانون عمده ی کنترل هیجانی مورد استفاده قرار گیرد. این آموزش ها علاوه بر تقویت این فضیلت اخلاقی در دانشجویان، کمک مؤثری در تسهیل نظم بخشی هیجانات خواهد بود.

اضطراب آزمون هیجانی است منفی که عملکرد دانشجویان را در موقعیت آزمون تحت تاثیر قرار می-دهد. نقش عوامل شناختی و انگیزشی در بروز این هیجان مورد توجه محققان بوده است. لذا پژوهش حاضر، در قالب یک مدل علّی، نقش سبک های تفکر و اهداف پیشرفت را به عنوان عوامل شناختی و انگیزشی در اضطراب آزمون مورد بررسی قرار داد. در مدل مذکور اهداف پیشرفت به عنوان یک واسطه انگیزشی، در رابطه سبک های تفکر و اضطراب آزمون در نظر گرفته شد. بدین منظور350 دانشجوی مقطع کارشناسی(188 پسر و 162 دختر) دانشگاه شیراز با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه سبک تفکر، پرسشنامه هدف گرایی و مقیاس سنجش اضطراب آزمون پاسخ دادند. پایایی این ابزارها به وسیله ی ضریب آلفای کرونباخ و روایی آن ها به وسیله تحلیل عاملی تعیین شد. نتایج حاکی از روایی و پایایی قابل قبول ابزارها بود. نتایج تحلیل مسیر مدل پیشنهادی نشان داد که سبک های تفکر مستقل و همکاری خواه به صورت مستقیم اضطراب آزمون را پیش بینی می نماید. همچنین سبک های تفکر مسؤلیت پذیر، همکاری خواه، مستقل، وابسته، رقابت طلب و اجتناب کننده به واسطه اهداف تبحرگرایی، تبحرگریزی و عملکردگرایی بر اضطراب آزمون تأثیر دارند. همچنین هدف تبحرگرایی به صورت منفی و اهداف تبحرگریزی و عملکردگرایی به صورت مثبت پیش بینی کننده اضطراب آزمون بودند. این نتایج نشان داد که نه تنها سبک های تفکر پیش بینی کننده اضطراب آزمون است بلکه به واسطه اهداف پیشرفت نیز پیش بینی کننده این نوع اضطراب است. بنابراین با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد می شود، که نظام تعلیم و تربیت بیش از پیش به سبک های تفکر و اهداف پیشرفت به عنوان عوامل مؤثر بر اضطراب آزمون توجه نماید.