زهرا پازوکی نژاد

در عصر حاضر، اعتماد به موضوعی حیاتی برای جوامع انسانی تبدیل شده و نقش اساسی در سیاست های مقابله با مشکلات اجتماعی به وی ژه در زمینه خطرهای محیط زیستی دارد. مقابله با خطرهای محیط زیستی مانند تغییر آب وهوا، نیازمند آگاهی است؛ آگاهی و آمادگی برای مقابله با مخاطرات برای همه گروه های اجتماعی لازم و ضروری است از جمله زنان که قشر آسیب پذیری در مقابل مخاطرات محیط زیستی هستند. این آگاهی معمولاً از سوی نهادهای اصلی و مرتبط همچون دولت، سازمان های خصوصی محیط زیستی و دانشمندان به دست می آید. بنابراین، پذیرش این آگاهی و اعتماد به آنها، مستلزم اعتماد مردم به نهادهای مرتبط با آن است. در این بررسی، میزان اعتماد دانشجویان نسبت به منابع اطلاعات (دولت، سازمان های خصوصی محیط زیستی و دانشمندان) و تفاوت آن برمبنای جنسیت و دانشکده بررسی شده است. برای انجام این پژوهش از روش پیمایش استفاده شده و با نمونه گیری طبقه ای، 411 نفر از دانشجویان انتخاب شدند. یافته ها حاکی از آن است که اعتماد دانشجویان به منابع اطلاعات کمی بیشتر از متوسط بود و گروه های حامی محیط زیست، معتمدترین منبع اطلاعات تغییر آب وهوا بودند. همچنین تفاوت محسوس فقط در اعتماد براساس جنسیت به دانشمندان مربوط است. علاوه بر این، نتایج پژوهش نشان داد که میزان اعتماد دانشجویان پسر به منابع اطلاعات بیش از دانشجویان دختر بود. منابع اعتماد برمبنای دانشکده نیز متفاوت بود. به عبارت دیگر، دانشکده هایی که برنامه درسی شان ارتباط نزدیک تری با موضوع های محیط زیستی داشته است اعتماد بیشتری به دانشمندان و سازمان های خصوصی داشتند. در پایان، براساس تفاوت های جنسیتی در اعتماد به منابع اطلاعات و دانشکده، پیشنهادهایی ارائه شد.

هدف از این پژوهش، بررسی میزان شناخت دانشجویان از تغییر اقلیم و عوامل اجتماعی موثر بر آن است. چارچوب نظری این پیمایش، تئوری پارادایم نوین زیست محیطی می باشد. برای انجام این تحقیق، 816 نفر از دانشجویان مراکز آموزش عالی استان مازندران ( شامل دانشگاه مازندران، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه علوم کشاورزی ساری،دانشگاه علوم پزشکی بابل و دانشگاه دامپزشکی آمل) با روش نمونه گیری طبقه ای برگزیده شدند. پس از بررسی اعتبار و روایی پرسشنامه، اطلاعات لازم با استفاده از روش پیمایشی جمع آوری و سپس با استفاده از نرم افزار آماری SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به مدل نظری تحقیق، 3 فرضیه کلی تدوین و مورد بررسی تجربی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که سطح شناخت دانشجویان از پدیده ی تغییرات جهانی اّب و هوا، پایین است و بین دانشکده محل تحصیل، گروه آموزشی، پارادایم نوین زیست محیطی، کارایی ادراک شده ی شخصی، رفتارهای زیست محیطی و منابع اطلاعاتی رابطه مستقیم و مثبت با دانش تغییر اقلیم وجود دارد. علاوه بر این، نتایج تحقیق نشان داده است که بین جنسیت، محل سکونت ودانش تغییر اقلیم رابطه ایوجود ندارد. در خاتمه مقاله، به منظور ارتقاء سطح شناخت دانشجویان از روند تغییر اقلیم و گرم شدن جهانی و با توجه به نتایج تحقیق حاضر پیشنهاد شده است تا آموزش زیست محیطی برای همه ی گروه های آموزشی صورت پذیرد

تغییر آب و هوا پدیده ای است که به سرعت درحال وقوع است و پیامدهای زیان بار گسترده ای دارد. بهره گیری از دانش تغییر آب وهوا و یقین داشتن از وقوع آن، در توانمندسازی گروه های آسیب پذیر در برابر پیامدهای این تغییر بسیار مؤثر و حیاتی است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نقش دانش و باور کشاورزان به تغییر آب وهوا در حمایت شان از سیاست های سازگاری در کشاورزی است. جامعه آماری این تحقیق را 7861 نفر از کشاورزان شهرستان بابلسر تشکیل می دهند که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 140 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری برگزیده شدند. ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته بود و میزان پایایی پرسش ها بیش از 60 درصد به دست آمد. یافته های تحقیق نشان می دهند که میزان دانش تغییر آب و هوا، باور به وقوع آن و نیز سطح حمایت کشاورزان از سیاست های مقابله، بیش از متوسط بوده است. براساس تحلیل رگرسیون، متوسط زمین زراعیِ دراختیار و باور به وقوع تغییر آب وهوا مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر حمایت کشاورزان از سیاست های مقابله بودند. درحالی که متغیرهای سن، درآمد حاصل از کشاورزی، و دانش تغییر آب وهوا بر عامل حمایت تأثیری نداشتند. براساس نتایج این تحقیق، پیشنهادهایی برای توانمندسازی کشاورزان و حمایت های اجتماعی، روانی، و اقتصادی ارائه شده است.

نهاد آموزش عالی نهادی است که انتظار می رود با ارایه آموزش های مناسب، آگاهی لازم برای تغییر نگرش و رفتار دانشجویان جهت حمایت از محیط زیست را فراهم نماید. از آنجا که هرگونه برنامه ریزی صحیح و ارایه آموزش های مفید، نیازمند شناخت و آگاهی از وضع موجود است، این پژوهش به ارزیابی سطح دانش زیست محیطی دانشجویان و رابطه آن با عوامل اجتماعی پرداخته است. در این پیمایش 415 نفر از دانشجویان با روش نمونه گیری طبقه ای از 7 دانشگاه دولتی استان مازندران انتخاب شده اند. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی و نیز با بهره گیری از تکنیک پرسشنامه انجام پذیرفت. داده های حاصله با استفاده از نرم افزار آماری SPSS استخراج و پردازش شد. یافته های توصیفی تحقیق نشان می دهد که سطح دانش زیست محیطی دانشجویان نسبتاً بالا است، ولی میزان این دانش بر حسب نوع دانشکده متفاوت است. به طوری که دانشجویان دانشکده های علوم مهندسی، علوم پزشکی و منابع طبیعی از رتبه های بالاتری در زمینه دانش زیست محیطی برخوردارند. هم چنین، نتایج تحقیق نشان داد که سطح دانش زیست محیطی برحسب جنسیت نیز متفاوت بوده و دانشجویان پسر بیش از دانشجویان دختر از دانش زیست محیطی برخوردارند. علاوه براین، یافته های تحلیلی تحقیق نشان می دهد که بین طرز تلقی خانواده از محیط زیست، منابع اطلاعاتی(تلویزیون) و پایگاه اجتماعی و اقتصادی دانشجویان ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.

با افزایش مسایل و مشکلات زیست محیطی، نیاز به تغییر نگرش و رفتار افراد در بین گروه های مختلف اجتماعی به خصوص دانش آموزان اجتناب ناپذیر می باشد. در این مطالعه، میزان آگاهی، نگرش و رفتار زیست محیطی دانش آموزان دوره متوسطه و عوامل مؤثر بر آن مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام تحقیق حاضر از روش پیمایش استفاده شده است. نمونه آماری شامل 386 نفر از دانش آموزان دوره متوسطه شهر سنندج (استان کردستان) در سال 1391 می باشد که به روش خوشه ای چند مرحله ای، نمونه گیری شده اند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نزدیک به 68 درصد از دانش آموزان دارای رفتارهای مسئولانه نسبت به محیط زیست بوده اند. علاوه بر این، یافته ها حاکی از بالا بودن آگاهی زیست محیطی دانش آموزان مورد مطالعه است. نزدیک به 55 درصد از دانش آموزان دارای نگرش زیست- محور هستند و مابقی دارای نگرش تکنو- محور هستند. نگرش زیست -محور بیش ترین تأثیر را بر رفتارهای زیست محیطی دارد و پیش بینی کننده قوی برای رفتارهای زیست محیطی است. علاوه بر این، نتایج تحقیق نشان می دهد که بین آگاهی و رفتار زیست محیطی رابطه ای ضعیفی وجود دارد. در خاتمه، دلایل احتمالی رابطه ضعیف بین آگاهی و رفتارهای زیست محیطی تبیین شده است.  

 امروزه، صنعت گردشگری به میزان بیست و یک درصد در تولید کربن ناشی از سوختن سوخت های فسیلی (بخش انرژی) نقش دارد. ضرورت مشارکت بخش های مختلف اجتماعی در حمایت از سیاست های مقابله با تغییرات آب و هوا، سبب شد تا بخش گردشگری از طریق بیانیه داووس، متعهد شود که به یکی از پیشگامان پاسخ جهانی به تغییرات آب و هوا تبدیل شود. در این راستا، شناخت تغییر آب و هوا و  حمایت از سیاست های مقابله در این صنعت از اهمیت فزاینده ای برخوردار شده است. از آنجا که اجرای سیاست های مقابله در صنعت گردشگری مستلزم همکاری و مشارکت ذینفعان است، تحقیق حاضر، برای نخستین بار در ایران، در صدد بررسی میزان حمایت صاحبان اقامتگاه های گردشگری از سیاست های مقابله با تغییر آب و هوا و عوامل موثر بر آن می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر را صاحبان 121 اقامتگاه گردشگری در شهرهای نور، محمودآباد و بابلسر در استان مازندران تشکیل می دهند. برای انجام این تحقیق از روش بررسی پیمایش و برای جمع آوری داده های آن از پرسش نامه استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که صاحبان اقامت گاه های گردشگری حامی سیاست های مقابله با تغییر آب و هوا بوده و کاهش گردشگر به عنوان مهم ترین پیامد شغلی تغییر آب و هوا معرفی شده است. علاوه بر این، نتایج تحقیق نشان داد که افزایش هزینه های تهیه ی وسایل سرمایشی در تابستان، به عنوان مهم ترین پیام محلی تغییر آب و هوا در گردشگری بیان شده بود. هم چنین، نگرش صاحبان اقامتگاه های گردشگری نسبت به تغییر آب و هوا مثبت بوده است. درنهایت، پیام های محلی تغییر آب و هوا و نگرش نسبت به آن از مهم ترین عوامل تبیین کننده ی حمایت از سیاست های مقابله در شهرهای مورد بررسی بود.