مهران مهدی زاده

کارآفرینی استراتژیک به عنوان محرکی جهت دستیابی به مزیت رقابتی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه عمل می-کند، زیرا در آن کارآفرینی، به شناسایی فرصت ها و مدیریت استراتژیک به عنوان عاملی جهت تبدیل فرصت ها به مزیت رقابتی درک می شود. مطالعات نشان داده اند که کارآفرینی استراتژیک دارای ابعادی است که به واسطه آنها در جستجوی فرصت های کارآفرینانه و کسب مزیت رقابتی می باشد. هدف این مقاله، بررسی روابط میان ابعاد مزبور و مزیت رقابتی می-باشد. در این راستا، مدلی که نشانگر رابطه بین ابعاد کارآفرینی استراتژیک با مزیت رقابتی باشد، ارایه شده است. برای دستیابی به اهداف پژوهش علاوه بر مطالعات کتابخانه ای، مطالعات میدانی در کلیه نهادهای متولی صنعت ساختمان ایران با استفاده از ابزار پرسشنامه صورت گرفت. روایی پرسشنامه به روش اعتبار محتوی توسط اساتید دانشگاه و تحلیل عاملی بررسی و تأیید شد و پایایی آن با آلفای کرونباخ 95 درصد مورد تأیید قرار گرفت. پس از دسته بندی شاخص ها با تحلیل عاملی، با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری (نرم افزار AMOS)، روابط ساختاری مدل آزمون شد. یافته ها نشان داد که مقادیر شاخص های برازش مدل، مناسب بوده و از 5 فرضیه، 1 فرضیه رد شد که این امر بیانگر تأثیر معنی دار ابعاد کارآفرینی استراتژیک بر مزیت رقابتی می باشد. نتایج پژوهش، مدیران عالی را به پیاده سازی مفهوم کارآفرینی استراتژیک که علاوه بر شناسایی و بهره برداری از فرصت های بالقوه، راه را برای صنعت جهت دستیابی به مزیت رقابتیِ بیشتر هموار می-سازد، ترغیب می کند.

دستیابی به عملکرد مطلوب از سوی شرکت ها در شرایط رقابتی امروز، به ویژه در صنایعی که دارای ماهیتی پویاست و محیط عملیاتی و فناوری های به کارگیری در ساخت وساز آن با سرعت فزاینده ای در حال تغییر است، دشوار بوده و مستلزم مجهز شدن شرکت ها به قابلیت های محوری و اتخاذ راهبرد رقابتی است؛ زیرا قابلیت های محوری مجموعه مهارت های متمایزکننده اند که مبنایی برای ظرفیت های رقابتی شرکت و عملکرد مطلوب در یک کسب وکار فراهم می کنند. همچنین راهبرد رقابتی به نحوه رقابت یک شرکت در یک کسب وکار خاص بر می گردد و به شرکت ها کمک می کند مزیت رقابتی را از طریق یک روش متمایز رقابتی به دست آورد. بنابراین در پژوهش حاضر، الگویی مفهومی مربوط به قابلیت محوری و راهبرد رقابتی که می توانند تاثیر معناداری بر عملکرد شرکت داشته باشند، ارائه و قرار شد هم تاثیرات قابلیت محوری و راهبرد رقابتی بر عملکرد و هم تناسب بین قابلیت محوری، راهبرد رقابتی و عملکرد مورد بررسی قرار گیرد. روش پژوهش حاضر براساس هدف از نوع کاربردی و براساس نحوه جمع آوری داده ها توصیفی و پیمایشی است. الگوی پژوهش به وسیله نرم افزار SPSS و با داده های جمع آوری شده از 232 شرکت کوچک و متوسط ساختمانی استان تهران به روش نمونه گیری خوشه ای مورد آزمون قرار گرفت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد برخورداری از قابلیت های محوری و اتخاذ راهبرد رقابتی بر عملکرد شرکت ها تاثیر بسزایی می گذارند. از دیگر یافته های پژوهش به واسطه تحلیل خوشه ای K میانگین این بود که میزان همبستگی بین ابعاد راهبرد رقابتی و عملکرد شرکت های ساختمانی کوچک و متوسط به طور معناداری در خوشه های مختلف قابلیت محوری، متفاوت است.

از وظایف مدیران سازمان هاست که با اتخاذ راهبردهایی زمینه تغییر و تحولات مثبت در نگرش، احساسات و عملکرد کارکنان فراهم آورند؛ در غیر این صورت برخی مشاغل به دلیل نداشتن آزادی عمل و تنوع در وظایف منجر به تغییر نگرش کارکنان نسبت به شغل و سازمان در جهت منفی، آسیب های روحی-روانی و در نهایت کاهش عملکرد شغلی می گردند. از اهداف این پژوهش، شناسایی علل ریشه ای این مشکلات و تبیین مزایای راهبرد تصمیم گیری مشارکتی بوده و در این راستا مدلی مفهومی که نشانگر رابطه میان راهبرد تصمیم مشارکتی با سایر متغیرهاست، ارائه شده است. برای پژوهش حاضر، علاوه بر مطالعات کتابخانه ای، پرسشنامه ای تدوین و در کلیه شعب بانک مسکن شهرستان رشت توزیع و پس از تکمیل عودت داده شده است (151 نفر). روایی آن با روش اعتبار محتوا و عاملی و پایایی آن با آلفا کرونباخ 7/88% ، مورد تأیید قرار گرفته است. سپس، فرضیات پژوهش با استفاده از نرم افزارهای آماری تحلیل گردیده و یافته ها حاکی از آن است که مشارکت در تصمیم گیری به واسطه نگرش و عواطف، عملکرد کارکنان را بهبود می بخشد؛ بنابراین 4 فرضیه تأیید و یک فرضیه رد شده و مدلی که به وسیله معادلات ساختاری برای پژوهش طراحی گردیده، براساس شاخص های برازش مدل، که همگی مقادیر بالای 90 درصد را کسب کرده اند، مورد قبول واقع شده است.

هدف این پژوهش، ارائه الگویی مبتنی بر معیارهای اساسی جهت گزینش کارکنان کارآمد در بانک انصار و برآورد عملکرد براساس معیارهای منتخب در نظر گرفته شد. بدین منظور، نخست، مطالعات کتابخانه ای صورت گرفت و براساس آن 90 معیار گزینش کارکنان شناسایی شد؛ دوم، معیارها با بهره گیری از رویکرد مفهوم سازی بنیادی در 7 طبقه اصلی قرار گرفتند؛ سوم، به کمک روش دلفی فازی و تحلیل داده های حاصل از مطالعات میدانی(پرسشنامه) 67 معیار اساسی تعیین و درنهایت الگوی معیارهای اساسی ارائه شد. سپس به روش تحلیل رگرسیون، تأثیر معیارهای اساسی بر عملکرد، مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد بیش از 50 درصد عملکرد بانک به این معیارها بستگی دارد و مابقی تحت تأثیر عوامل دیگری است. این یافته، اهمیت منابع انسانی و شایستگی های آنها را نسبت به سایر منابع، تأیید کرده و بیان می دارد گزینش هدف مند کارکنان، به شدت بر کاهش هزینه های منفی حاصل از اتخاذ تصمیم های نادرست و هزینه های آموزش و از طرفی افزایش توان رقابتی و عملکرد آتی سازمان، تأثیرگذار است.

براساس تئوری مبتنی بر قابلیت، شرکت ها می توانند از طریق قابلیت هایی نظیر قابلیت بازاریابی که به برتری در شناسایی نیازهای مشتریان و درک عوامل تأثیرگذار بر رفتار آنها منجر می شود، به مزیت رقابتی دست یابند. در این رابطه مهم است که بدانیم بازاریابی الکترونیک به عنوان فعالیت فناوری محور نوآورانه، چقدر می تواند تأثیر قابلیت های بازاریابی بر عملکرد را تعدیل کند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر قابلیت های بازاریابی بر عملکرد با احتساب متغیر تعدیلگر بازاریابی الکترونیکی است. برای دستیابی به هدف پژوهش، علاوه بر مطالعات کتابخانه ای، مطالعات میدانی صورت گرفت. برای مطالعات میدانی پرسشنامه ای تدوین شد و پس از تأیید روایی محتوا، در اختیار مدیران بازاریابی/ فروش شرکت های صادرکننده پسته قرار گرفت. بعد از گردآوری داده ها، پایایی پرسشنامه نیز با آلفای کرونباخ بیشتر از 7/0، به لحاظ علمی پذیرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری صورت گرفت. یافته ها نشان داد مقادیر شاخص های برازش مدل مناسب اند و نتایج حاصل از تحلیل مسیر، مؤید آن است که قابلیت های بازاریابی تأثیر مثبت معناداری بر عملکرد شرکت ها دارد و بازاریابی الکترونیکی، تأثیر قابلیت های بازاریابی بر عملکرد را تعدیل می کند.

توسعه و مقاوم سازی زنجیره های ارزش محصولات کشاورزی می تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند در راستای کاهش فقر و مبارزه با چالش امنیت غذایی و تاب آوری در مواقع بحرانی و شوک آور به ویژه در کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گیرد و به اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی مبنی بر درون زا و برون نگر بودن کمک کند و بی توجهی به آن باعث کاهش سرمایه گذاری و از بین رفتن فرصت های شغلی شود. در این راستا، اهداف پژوهش شناسایی عوامل مؤثر داخلی و خارجی زنجیره ارزش محصول استراتژیک چای و ارائه راهبردهایی برای توسعه پایدار زنجیره ارزش این محصول جهت رونق تولید در نظر گرفته شد؛ زیرا این موضوع به لحاظ تحقق سیاست های کلان نظام از نظر اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، رقابتی و سیاسی- امنیتی از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا پژوهش بلحاظ هدف کاربردی، از نوع پیمایشی- تحلیلی و در آن از رویکرد کیفی بهره گرفته شد. بدین ترتیب ابتدا مروری بر مبانی نظری و پیشینه پژوهش انجام گرفته و با بهره گیری از رویکرد تحلیلی مقایسه ای، زنجیره های ارزش چای کشورهای برتر بررسی شد؛ سپس برای گردآوری داده ها، ابتدا نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدها طی جلسات هم اندیشی انفرادی و گروهی (طوفان ذهنی) احصاء و به منظور جمع بندی عوامل داخلی و خارجی، فرم های نظرسنجی میان خبرگان صنعت چای توزیع گردید. پس از گردآوری فرم ها، 12 نقطه قوت، 24 نقطه ضعف، 21 فرصت و 24 تهدید جمع بندی و در راستای ساماندهی و توسعه آن،راهبردهای یکپارچگی استراتژیک/ بهینه سازی بخشهای تولیدی و راهبردهای تولید صادراتمحور و رسوخ در بازار ارائه گردید.

هدف این مقاله، گزینش بهترین استراتژی نوآوری برای بهبود عملکرد پروژه های ساختمانی بوده و برای انجام مطالعه میدانی، شرکت مدیریت پروژه های ساختمانی ایران که تعداد کلیه مدیران، گروه مشاوران ارشد و کارکنان آن چهل نفر بودند، برای جامعه مورد بررسی قرار گرفت. پانزده نفر از تصمیم گیران اصلی شرکت به روش تصادفی برای نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش از رویکرد ترکیبی دلفی فرایند تحلیل شبکه ای استفاده شد که مرحله اول آن، برای مرور ادبیات پژوهش، شناسایی معیارهای کلیدی عملکرد پروژه های ساختمانی، شناسایی دسته بندی های مختلف استراتژی نوآوری و سرانجام انتخاب معیارها و دسته بندی مناسب طی نشست های هم اندیشی با متخصصان و درپی آن، تهیه و توزیع پرسش نامه تخصصی میان متخصصان و مرحله دوم، برای گزینش بهترین استراتژی نوآوری با توجه به معیارهای عملکرد بود. یافته ها نشان داد که به ترتیب استراتژی های پیشرو و واردکننده فناوری به منزله استراتژی های نوآوری، با توجه به شرایط فعلی و آتی شرکت، از ارجحیت بالاتری برخوردار هستند. این رویکرد به لحاظ اینکه تصمیم های پیچیده را برای تصمیم گیرندگان اصلی شرکت برای انتخاب بهترین استراتژی آسان می کند، از ویژگیِ کاربردی بالایی برخوردار است.

صنعت گردشگری، صنعتی جهانی بوده و به عنوان یک کسب و کار بزرگ تلقی شده و امروزه از توسعه آن با توجه به نقش مهمی که در توسعه اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و تقویت تعاملات بین المللی یک کشور دارد، استقبال می شود؛ همچنین این صنعت برای ایران که علیرغم داشتن جاذبه های متنوع گردشگری، به درآمدهای نفتی وابسته است، مهم و ضروری است. با این حال، گردشگری ایران در رقابت با کشورهای آسیای میانه، قفقاز و خاورمیانه با تهدید جدی مواجه است؛ به طوری که براساس گزارش مجمع جهانی اقتصادی در سال 2017، ایران در بین کشورهای خاورمیانه رتبه 7 از 10 و در بین کشورهای آسیای میانه و قفقاز رتبه 7 از 9 و به طور کلی رتبه جهانی 93 از 136 کشور را کسب کرد. بنابراین هدف پژوهش حاضر تبیین جایگاه رقابتی گردشگری ایران در بین کشورهای رقیب همسایه بر اساس شاخص های جهانی رقابت پذیری گردشگری و ارائه راهکارهای بهبود جایگاه ایران، در نظر گرفته شد. بر این اساس، ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، شاخص های جهانی رقابت پذیری گردشگری از گزارش مجمع جهانی اقتصاد احصاء گردید؛ دوم با بهره گیری از رویکرد تحلیلی، جایگاه گردشگری ایران در بین کشورهای مورد مطالعه بر اساس 5 شاخص اصلی و 14 شاخص فرعی تبیین؛ و در نهایت، راهکارهایی برای بهبود گردشگری ایران مبتنی بر استراتژی های توسعه ارائه شد.

انتقال فناوری به عنوان یکی از پارادایم های عصر جدید، فرایندی است که به کشورهای در حال توسعه جهت بهره برداری بهینه از منابعشان در اجرای پروژه ها کمک می کند، دستیابی به موفقیت در رقابت با سایر کشورها را تسهیل و امکان توسعه اقتصادی و رشد کشورهای کم تر توسعه یافته از نظر تکنولوژیکی را فراهم می کند. بنابراین هدف از این پژوهش تعیین استراتژی انتقال فناوری در صنایع بالادستی نفت (توسعه میادین نفتی) جمهوری اسلامی ایران با استفاده از مدل اثربخشی مشروط انتقال فناوری در نظر گرفته شد. بدین منظور، به بررسی دیدگاه ها و نگرش های 30 نفر از مدیران و کارشناسان خبره حوزه انتقال فناوری شامل عوامل انتقال فناوری در توسعه میادین نفتی کشور پرداخته شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزار SPSS و آزمون های رگرسیون و فریدمن استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که از میان عوامل انتقال فناوری در توسعه میادین نفتی موضوع انتقال در بالاترین اولویت قرار دارد که از بین زیرمعیارهای آن دانش علمی و فناوری فیزیکی بیشترین اولویت را دارد. در ارزیابی فناوری موجود در شرکت استفاده از ماشین آلات و تجهیزات با دقت بالا بیشترین درصد و استفاده از تکنیک های برنامه ریزی و هماهنگی تولید، کپی سازی تجهیزات و قطعات مورد نیاز و همچنین امکان اعمال تغییرات طراحی جهت استفاده بهینه از موارد موجود در پایین ترین سطح قرار دارند.

هدف: توجه جدّی و برنامه ریزی دقیق و جامع از سوی مسئولان ملی و استانی برای غنی سازی اوقات فراغت دانشجومعلمان به علت حساسیت این قشر در تعلیم و تربیت آیندگان، لازم و ضروری است؛ لذا هدف این پژوهش، ارائه مدلی اثربخش در راستای غنی سازی اوقات فراغت با تأکید بر فعالیتهای فرهنگی و دینی به منظور تحقق راهبردهای منشور فرهنگی- دینی دانشگاه فرهنگیان بود. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، توسعه ای-کاربردی است. در پژوهش حاضر برای مرور مبانی نظری و پیشینه پژوهش، از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و برای گردآوری داده های میدانی از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته بهره گرفته شد. جامعه آماری پژوهش متشکل از سه دسته کارکنان ستادی دانشگاه فرهنگیان، اساتید و اعضای هیئت علمی و دانشجومعلمان بود که از بین آنها 30 نفر با استفاده از روشهای نمونه گیری غیر احتمالی قضاوتی و گلوله برفی انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش آمار توصیفی برای تبیین اطلاعات جمعیت شناختی مصاحبه شوندگان و از روش نظریه داده بنیاد و مدل پارادایمی استراوس و کوربین برای کدگذاری باز، محوری و گزینشی و طراحی مدل استفاده شد. یافته ها: پس از تحلیل داده ها، مدل اثربخش غنی سازی اوقات فراغت دانشجومعلمان مبتنی بر 31 عامل علّی در پنج دسته(عوامل روان شناختی، فردی- شخصیتی، ارتباطی و تعاملی، جمعیت شناختی و نگرشی- اعتقادی)؛ 15 عامل زمینه ای در سه دسته(عوامل سازمانی و آموزشی، مدیریتی و زیرساختی)؛ 17 عامل مداخله گر در چهار دسته(فرهنگی و اجتماعی، فنّاورانه، نهادی- سیاسی و اقتصادی- مالی)؛ 30 راهبرد در شش دسته(اقدامات راهبردی مدیریتی و ساختاری، تعاملی، پشتیبان و تسهیلگر، توسعه گرا و زیرساختی، دانشی، فنّاورانه و آینده نگر و مشورتی و ترویجی) و 30 پیامد خُرد و کلان در دو دسته(پیامدهای شغلیِ فردی و اجتماعی) طراحی شد. نتیجه گیری: مدل نهایی ارائه شده می تواند مبنایی برای مدیران ارشد ملی و استانی دانشگاه فرهنگیان برای غنی سازی اوقات فراغت دانشجومعلمان در عصر حاضر باشد و مدیران بر اساس راهبردهای شش گانه تعریف شده در این پژوهش، می توانند اقداماتی متناسب برای غنی سازی اوقات فراغت دانشجومعلمان با تکیه بر فعالیتهای فرهنگی و دینی ارائه دهند.

منطقه قفقاز جنوبی، فارغ از چالشهای سیاسی- امنیتی؛ بعنوان دریچه ای برای تعاملات فرهنگی، اقتصادی-تجاری و جغرافیای سیاسی به شمار می آید و بسیاری از کارشناسان بر اهمیت ژئوپلوتیک، ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک این منطقه صحه گذاشته و بر این موضوع که جهت بهره برداری از مزیتهای این منطقه باید حوزه نفوذ خود را از جهات گوناگون افزایش دهند، تأکید کرده اند. در این راستا، هدف مقاله بررسی و تبیین جایگاه ایران در مقایسه با نفوذ گسترده بازیگران جهانی و ماهیت نقش آفرینی هریک از آنها در منطقه راهبردی قفقاز جنوبی در نظر گرفته شد. برای این منظور، با بهره گیری از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، ابتدا از بین بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای 12 کشور، نهاد، سازمان یا اتحادیه شناسایی و طبق گزارش ها و پژوهشهای مختلف نقشها و اقداماتی که هر یک بازیگران در این منطقه ایفا می کنند، تشریح و ماهیت آنها تبیین گردید. یافته ها نشان داد که 12 نقش فرعی و اقدام شناسایی شده از سوی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای در 3 دسته کلی اقتصاد-تجاری؛ نظامی-راهبردی-امنیتی-اطلاعاتی؛ و ژئوپلوتیک قرار می گیرد. از طرفی تحلیل تبادلات تجاری کشورهای منطقه قفقاز جنوبی نشان داد که جایگاه ایران بعنوان یک کشور منطقه ای که با 2 کشور اصلی قفقاز جنوبی یعنی «ارمنستان» و «جمهوری آذربایجان» مرز مشترک دارد نسبت به روسیه و ترکیه بعنوان بازیگران منطقه ای؛ و آمریکا، چین، کشورهای اروپایی و رژیم اشغالگر قدس بعنوان بازیگران فرامنطقه ای که عمدتاً عضو جی20 هستند، کمرنگ تر شده و نیازمند تقویت جایگاه خود در منطقه است.

هدف: انتخاب مربیان زبده مستلزم شناسایی معیارهای اساسی مربیگری است تا با استفاده از آن ها مناسب ترین فرد برای هدایت یک تیم برگزیده شود. لذا هدف پژوهش حاضر حول دو محور یعنی تعیین معیارهای اساسی گزینش مربی و انتخاب بهترین مربی برای تیم های ورزشی قرار گرفت. روش شناسی: جهت دستیابی به اهداف پژوهش؛ ابتدا با مطالعات کتابخانه ای، بیست معیار به عنوان معیارهای انتخاب مربی شناسایی گردید و سپس با استفاده از روش دلفی فازی و نظرخواهی از طریق پرسشنامه ای با طیف پنج گانه ی لیکرت از 32 نفر از اعضای هیأت علمی و دانشجویان دکتری تربیت بدنی دانشگاه گیلان و بر اساس قانون پارتو، یازده معیار که نمره بالای 80/0 کسب کردند به عنوان معیارهای اساسی تعیین شدند؛ سپس پرسشنامه ای تخصصی بر اساس معیارهای اساسی و 3 گزینه موردنظر مربیگری از سوی باشگاه داماش گیلان تهیه و میان 5 نفر از تصمیم گیران اصلی انتخاب مربی باشگاه توزیع و پس از جمع آوری با استفاده از تکنیک تاپسیس (TOPSIS) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در پژوهش حاضر پس از شناسایی معیارهای گزینش مربی و تعیین معیارهای اساسی نظیر مهارت های فنی، مدیریتی و رهبری، ذهنی- روانی، اجتماعی، ارتباطی، ورزشی، انگیزشی، توانایی برنامه ریزی، ابتکار و خلاقیت و هوش، سوابق و ویژگی های شخصیتی؛ ساختار تصمیمی در سه سطح طراحی شد و بر اساس آن فرایند گزینش مربی با بهره گیری از تکینک تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس توسعه یافته انجام گرفت و نتایج نشان داد که گزینه مربیگری اول باشگاه (A1) به عنوان بهترین مربی انتخاب گردید. نتیجه گیری: از ویژگی های رویکرد پیشنهادی به حداقل رساندن دخالت قضاوت های ذهنی در گزینش مربی می باشد؛ همچنین این رویکرد می تواند تصمیم گیران و مدیران باشگاه را در شناسایی و تعیین معیارهای اساسی پیش از گزینش مربی یاری رساند و اتخاذ تصمیم جهت گزینش بهترین مربیِ ورزشی بر اساس معیارها و گزینه های چندگانه را، میسر نماید. همچنین روش پژوهش پیشنهادی را می توان در سایر تیم های ورزشی نیز به کار گرفت.