مرزبان ادیب منش

پژوهش حاضر به طراحی، تبیین و اعتبار بخشی الگوی برنامه درسی معنوی  در دانشگاه فرهنگیان پرداخته است. پژوهش حاضر، ترکیبی از نوع اکتشافی است. بخش اول پژوهش، کیفی و روش آن توصیفی و شامل؛ تحلیل اسنادی با رویکرد کاربردی است. جامعه تحلیلی شامل کلیه ی متون و منابع مرتبط با حوزه برنامه درسی معنوی بود. حجم نمونه هم شامل متون و منابع مرتبط با حوزه برنامه درسی معنوی بود که به صورت هدفمند انتخاب شدند  که در این بین، 15 منبع داخلی و خارجی  که با مبانی دینی و فلسفی حاکم بر نظام تعلیم و تربیت همخوانی بیشتری داشتند، شناسایی و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری، فرم فیش برداری و  نیز سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بود. برای تحلیل داد ها از روش مقوله بندی و کد گذاری موضوعی استفاده شد. در بخش کمی هم حجم نمونه شامل یکصد و پنجاه نفر از اساتید دانشگاه فرهنگیان بودند که به صورت تصادفی منظم انتخاب شدند. ابزار گرداوری این بخش پرسشنامه بود که با استفاده از مقوله های به دست آمده در بخش کیفی تهیه گردید. یافته های پژوهش نشان داد که الگوی برنامه درسی معنوی در دانشگاه فرهنگیان، از مبانی هستی شناسی(جهان شناسی و انسان شناسی)، ارزش شناسی و معرفت شناسی و مقوله های اصلی، ماورالطبیعه، تجربه گرایی، زیبا شناسی، جامعیت، خودشناسی و خرد گرایی تشکیل شده است . همچنین یافته ها نشان داد که الگوی به دست آمده از اعتبار کافی برای اجرا در دانشگاه فرهنگیان برخوردار است.

پژوهش حاضر با هدف، کیفیت سنجی برنامه درسی رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان انجام شده است. پژوهش از نوع کمی و با روش توصیفی پیمایشی انجام شده است. جامعه موردمطالعه، دانشجویان سال اول و دوم رشته آموزش ابتدایی مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1401- 1400 بودند که جمعیت 300 نفری را تشکیل می دادند و بر اساس جدول مورگان 170 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه تعیین شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بود، برای برآورد روایی پرسش نامه، از روایی محتوایی و صوری استفاده شد. پایایی پرسش نامه نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ در حد 94/0 تعیین گردید. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که هدف ها و محتوای برنامه درسی، تا حدودی توانسته اند نیازها و انتظارات دانشجویان را برآورده سازند؛ اما در ارتباط با راهبردهای تدریس و ارزشیابی، نتایج  حاکی از آن بود که این راهبردها نتوانسته اند نیازها و انتظارات دانشجویان را برآورده سازند که این امر در مورد عنصر ارزشیابی قابل ملاحظه تر است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی محتوای کتاب های درسی فارسی و نگارش دوره ابتدایی از منظر توجه به ساحت های شش گانه تربیتی است. روش پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا بود. جامعه پژوهش شامل کتب «فارسی» و «نگارش» دوره ابتدایی در سال تحصیلی 1403-1402 بودند. داده های پژوهش با استفاده از شیوه تحلیلی آنتروپی شانون، تحلیل و توصیف شدند. نتایج حاکی از آن است که از بین کتاب های درسی فارسی شش پایه، بیشترین توجه به ابعاد و مؤلفه های ساحت های شش گانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در کتاب فارسی سال پنجم با 40/19 درصد و کمترین توجه در کتاب فارسی سال دوم با 85/11 درصد می باشد. همچنین در کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی، بیشترین توجه به بُعد اعتقادی، عبادی و اخلاقی با 18/29 درصد و زیستی- بدنی با 35/22، و کمترین توجه به بعد اقتصادی و حرفه ای با 50/8 درصد بوده است. از بین کتاب های درسی نگارش شش پایه، بیشترین توجه به ابعاد و مؤلفه های ساحت های شش گانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در کتاب «نگارش» سال ششم با 80/18 درصد و کمترین توجه در کتاب «نگارش» سال دوم با 50/15 درصد می باشد. در کتاب های درسی نگارش دوره ابتدایی، بیشترین توجه به بُعد اعتقادی و عبادی با 80/28 درصد و کمترین توجه به بُعد اقتصادی و حرفه ای با 37/11 درصد بوده است. در مجموع در هر دو کتاب مورد مطالعه، بیشترین توجه به ساحت اعتقادی و عبادی، و کمترین توجه به ساحت اقتصادی و حرفه ای بوده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب فیزیک پایه دهم با استفاده از نظریه نمایش اجزای دیوید مریل انجام شد. روش: روش پژوهش مقاله حاضر اسنادی و مبتنی بر تحلیل محتوا با رویکرد کمی و کیفی بود و جامعه آماری آن تمام فصول کتاب فیزیک پایه دهم بود. برای جمع آوری داده ها از چک لیست استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که: در ارائه محتوا توجه لازم به تمام انواع مختلف محتوا (حقایق، مفاهیم، اصول و روش کار) مبذول شده است اما بیشتر ارزیابی های صورت گرفته از سطوح مختلف عملکردی مربوط به سطوح عملکردی یادآوری و کاربرد است و سطح عملکرد کشف و ابداع به ندرت ارزیابی شده است. مولفین کتاب در عرضه محتوای آموزشی از بیشتر انواع ارائه های اولیه، بجز تعمیم سوالی، استفاده کرده اند و ارئه محتواهای آموزشی را با انواع مختلف ارائه های ثانویه تقویت کرده اند.نتیجه گیری: با مقایسه نتایج پژوهش و اهادف مدنظر مولفین کتاب نشان داد که کتاب نقد عمده وارد بر کتاب عدم استفاده از تعمیم سوالی و عدم ارزیابی از سطح عملکرد کشف و ابداع است که این رویه با شایستگی های مورد انتظار از فراگیر، که در ابتدای کتاب درسی ذکر شده است، مغایر می باشد.