فریده سادات حسینی

به دلیل وجود تفاوت های فردی زیاد در خلاقیت، حوزه خلاقیت - شخصیت همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است، خلاقیت مستلزم تعامل رگه های ناهمسازی است که بتوانند در رابطه بین خلاقیت - شخصیت نقش واسطه ای را ایفا می کنند. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش شاخص های شخصیتی و شناختی/ انگیزشی در خلاقیت دانشجویان انجام گردید. بدین منظور تعداد 364 (215دختر و 149پسر) نفر از دانشجویان دانشکده های مختلف دانشگاه خلیج فارس که به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی مرحله ای انتخاب شده بودند، پرسش نامه پنج عامل بزرگ شخصیتی (NEO) گلدبرگ (1999)، آزمون خلاقیت عابدی (1372)، مقیاس تحمل ابهام مک لین (1993) و مقیاس نیاز به شناخت کاسیوپا و دیگران (1984) را تکمیل نمودند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار مدل یابی معادلات ساختاری (Lisrel)، مدل شاخص های شخصیتی و انگیزشی/ شناختی در خلاقیت دانشجویان را که تطابق مطلوبی با داده های تجربی داشت، تأیید نمود. بر طبق نتایج حاصل از پژوهش حاضر می توان گفت که خلاقیت را می توان به صورت یک نشانگان یا مجموعه ای در نظر گرفت که متأثر از نقش شاخص های شخصیتی، انگیزشی/ شناختی است.

تعلل ورزی، با توجه به پیچیدگی و مؤلفه های شناختی، عاطفی و رفتاری آن، تظاهرات گوناگونی دارد که متداول ترین شکل آن به صورت، تعلل ورزی تحصیلی است. هدف از انجام این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش مدیریت تعلل بر افزایش خودکارآمدی و راهبردهای یادگیری و کاهش اجتناب از شکست و تعلل ورزی بود. تعداد 30 دختر دانشجوی دانشگاه خلیج فارس بوشهر در این پژوهش شرکت کردند و به پرسشنامه گرایش تعلل ورزی تحصیلی (APOQ)، پرسشنامه انگیزشی- شناختی (MCQ) و پرسشنامه انگیزش و التزام تحصیلی (MES) پاسخ دادند. نتایج نشان دادند که آموزش مدیریت تعلل باعث افزایش معنادار در انتظار موفقیت، ارزش تکلیف، سازماندهی، مرور، خودتنظیمی فراشناختی، و خودکارآمدی می شود. هم چنین نتایج نشان داد که آموزش مدیریت تعلل موجب کاهش معنادار در تعلل ورزی و اجتناب از شکست می شود. بیشترین میزان تفاوت بین دو گروه آزمایش و کنترل در متغیرهای تعلل ورزی، خودکارآمدی و فراشناخت بود. جهت بررسی ماندگاری مداخله پژوهش، نتایج نشان داد که اثرات آزمایش در پیگیری نیز حفظ شد. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که آموزش مدیریت تعلل از کارایی لازم جهت افزایش راهبردهای شناختی و انگیزشی برخوردار است و درمانگران و متخصصین امور آموزش می توانند از این مداخله جهت بهبود راهبردهای یادگیری و اصلاح تعلل ورزی استفاده نمایند.

اخیراً باب جدیدی در مطالعات هیجان ها، تحت عنوان هیجان های خود آگاه، مطرح شده است؛ اما تحقیقات کمی درباره معنا،رشد و مکانیزم های اثرگذاری آن ها، انجام شده است. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سبک های اسنادی در هیجان های خودآگاه شرم و گناه کودکان انجام شد. نمونه پژوهش شامل 565 نفر از دانش آموزان پایه های چهارم، پنجم و ششم شهر گله دار بودند؛ که بر اساس نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و دو پرسش نامه، آزمون هیجان خودآگاه برای کودکان (TOSCA-C) و نسخه تجدید نظر شده پرسش نامه ی سبک اسناد کودکان (CASQ–R) را تکمیل نمودند. اعتبار و پایایی این ابزارها مورد بررسی قرار گرفت که در حد مطلوب ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که از ابعاد سبک اسنادی منفی به ترتیب سه بعد پایدار منفی، درونی منفیو کلی منفی به صورت مستقیم و از ابعاد سبک اسنادی مثبت، بعد پایدار مثبت به صورت معکوس، شرم را پیش بینی می نمایند. به علاوه، از ابعاد سبک اسنادی منفی به ترتیب دو بعد پایدار منفی و کلی منفی به صورت معکوس و از ابعاد سبک اسنادی مثبت، بعد پایدار مثبت به صورت مستقیم، هیجان گناه را پیش بینی نمود. لذا الگوی اسناددهی متفاوتی در هیجان شرم و گناه کودکان مشاهده گردید. یافته های پژوهش در راستای اهمیت نحوه اسناد دهی دانش آموزان در تجربه هیجان های خودآگاه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

این پژوهش با هدف بررسی نقش ابعاد فرزندپروری خانواده و ویژگیهای شخصیتی در خودخاموشی و خودنقدی نوجوانان صورت گرفته است. روش تحقیق این پژوهش از نوع توصیفی و همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، تمام دانش آموزان مقاطع سوم راهنمایی و اول دبیرستان شهرستان دیر هستند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چند مرحله ای، 501 نفر با توجه به جامعه آماری انتخاب شده اند. به منظور بررسی متغیرهای پژوهش، هر یک از شرکت کنندگان پرسشنامه فرزندپروری (استینبرگ و همکاران، 1992)، پرسشنامه شش عاملی شخصیت (اشتون و لی، 2000)، مقیاس خود خاموشی (جک و دیل، 1992) و پرسشنامه تجربه افسرده ساز (بلات و همکاران، 1979) را تکمیل نمودند. داده های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و روش آماری رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که از میان ویژگیهای شخصیتی، متغیرهای برونگرایی، صداقت فروتنی و وظیفه شناسی پیش بینی کننده های مثبت و معنادار و متغیرهای گشودگی به تجربه و هیجان پذیری پیش بینی کننده های منفی و معنادار خودنقدی است. از میان ابعاد فرزندپروری، متغیر نظارت و سختگیری می تواند خودانتقادی نوجوانان را به صورت مثبتی پیش بینی کند. هم چنین متغیرهای هیجان پذیری، سازگاری و وظیفه شناسی از ابعاد ویژگیهای شخصیتی و گرمی و پذیرش و اعطای استقلال از ابعاد فرزندپروری می تواند خود خاموشی نوجوانان را پیش بینی کند. الگوی متفاوتی از متغیرها را باید برای تبیین خود خاموشی و خود انتقادی نوجوانان بر اساس ویژگیهای شخصیتی و فرزندپروری به کار برد که به تفکیک مورد بحث قرار گرفت.

هدف این پژوهش، پیش بینی صمیمیت زناشویی در دوران میانسالی براساس ویژگیهای شخصیتی بود؛ بدین منظور 153 زوج از بین معلمان و افراد عادی که به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند، پرسشنامه صمیمیت زناشویی MIQ و نسخه کوتاه پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت (FFM) را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از روش آماری رگرسیون تحلیل شد. براساس نتایج تحلیل رگرسیون، با وظیفه شناسی و توافق پذیری مرد و وظیفه شناسی، توافق پذیری و برونگرایی زن، می توان ابعاد صمیمیت زناشویی مردان در دوران میانسالی را پیش بینی کرد. برای تبیین ابعاد صمیمیت زناشویی زنان میانسال لازم است به توافق پذیری، گشودگی نسبت به تجربه و روان نژندی زن و وظیفه شناسی مرد، توجه نمود. هم چنین نقش شباهت شخصیتی زوجین در ابعاد صمیمیت زناشویی زنان و مردان میانسال معنادار بود. بر اساس نتایج این پژوهش نیمرخ شخصیتی هر یک از زوجین در تجربه صمیمیت زناشویی در میانسالی تأثیرگذار است. هم چنین نقش شباهتها و تفاوتهای شخصیتی در صمیمیت زناشویی زوجین مورد بحث و تبیین قرار گرفته است

هدف: بیش از یک میلیارد کاربر از شبکه اجتماعی فیس بوک استفاده می کنند. این شبکهمجازی، استفاده های مفید فراوانی دارد. اماتعداد افراد وابسته و معتادبه آن رو به افزایش است؛ به طوری که این افراد دچار نوعی اختلال در روابط اجتماعی خود شده اند. با توجه به فراگیر شدن استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در بین دانشجویان،این پژوهش به بررسی نقش عزّت نفس واحساس تنهایی در پیش بینی اعتیاد به فیس بوک پرداخته است. روش: نمونه پژوهش، 300 نفر ازدانشجویان دانشگاههای علوم پزشکی اهواز و بوشهر بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، مقیاس احساس تنهایی، مقیاس عزّت نفس موقعیتی ومقیاس اعتیاد به فیس بوک بود که دارای شواهد روان سنجی مطلوبی بودند.برای تحلیل آماری داده ها ازضریب همبستگی تحلیل رگرسیون استفاده شد.یافته ها: یافته های تحلیل رگرسیون چندمتغیّری، نشان داد از میان ابعاد مختلف احساس تنهایی، مؤلفه احساس تنهاییِ خانوادگی و همچنین از بین ابعاد عزّت نفس، عزّت نفس عملکردی می تواند به صورت معناداری اعتیاد به فیس بوک را در بین دانشجویان پیش بینی کند.نتیجه گیری: احساس تنهایی خانوادگی و عزّت نفس موقعیتی عملکردی عامل مهمی برای پیش بینی اعتیاد به فیس بوک بین دانشجویان است. نتایج این پژوهش در پرتو زندگی دانشجویی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

هدف: با توجه به اهمیت حوزه تاب آوری خانواده و گستردگی کاربردهای ناشی از تمرکز بر مقاوم نمودن خانواده ها، پژوهش حاضر، معرفی سازه تاب آوری خانواده را یک نیاز ضروری تحقیقاتی تشخیص داده است. تاب آوری خانواده به عنوان توانایی خانواده برای مواجهه با تغییرات در موقعیت های بحرانی، توانایی احیای مجدد و دوباره فعال نمودن تعادل خود بعد از یک بحران، تعریف می شود. بر همین اساس پژوهش حاضر به منظور بررسی شواهد روایی و پایایی مقیاس تاب آوری خانواده فراهم آمده است. روش: تعداد320 نفر (182 دختر و 138 پسر) از دانشجویان دانشگاه سلمان فارسی کازرون با روش نمونه گیری خوشه ایی تصادفی انتخاب شدند و مقیاس تاب آوری خانواده، مقیاس آبدیدگی و مقیاس معنای زندگی را تکمیل نمودند. جهت بررسی شواهد روایی مقیاس تاب آوری خانواده، روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی با دو شیوه اکتشافی و تأییدی بررسی گردید و جهت بررسی روایی همگرا، از ضرایب همبستگی تاب آوری خانواده با معنای زندگی و آبدیدگی استفاده شد. پایایی مقیاس تاب آوری خانواده با استفاده از دو روش آلفای کرنباخ و دو نیمه سازی بررسی گردید. یافته ها:براساس یافته های تحلیل عوامل، الگوی سه عاملی پرسشنامه تاب آوری خانواده، برازش مطلوبی با داده های تجربی نشان می دهد. لذا پرسشنامه تاب آوری خانواده با سه عامل فرآیندهای ارتباط و حل مسئله، منابع مذهبی/ اجتماعی و باور خانواده به عنوان یک واحد کلی در پذیرش مشکل، می تواند کیفیت بازگشت پذیری خانواده ها در فرهنگ ایرانی را اندازه گیری نماید. همچنین شواهد روایی همگرای این پرسشنامه، با مقیاس های مرتبط تأیید گردید. پایایی مقیاس تاب آوری خانواده با دو شاخص پایایی سنجی، ضریب آلفای کرنباخ و ضریب تنصیف تأیید شد. نتیجه گیری: براساس شواهد این پژوهش، مقیاس تاب آوری خانواده ابزاری مناسب و دارای شواهد روان سنجی مطلوب برای سنجش تاب آوری خانواده در جامعه ایرانی محسوب می شود.

تحقیق حاضر نقش جهت گیری های مذهبی در پیش بینی سبک های هویت را بررسی کرده است. یکی از مباحث اصلی در روان شناسی اجتماعی و شخصیت در چند دهه گذشته بحث هویت است. امروزه، جهت گیری مذهبی به یک دیدگاه مرکزی در روان شناسی مذهب تبدیل شده است. بر همین اساس این تحقیق به منظور بررسی نقش جهت گیری های مذهبی (جهت گیری درونی، بیرونی و سؤال) در سبک های پردازش هویت برزونسکی، انجام شده است. بدین منظور تعداد 195 نفر ( 98 نفر دختر و 97 نفر پسر) از دانشجویان دانشکده های مختلف دانشگاه شیراز به روش نمونه گیری خوشه ایی تصادفی چند مرحله ایی، انتخاب شدند و مقیاس جهت گیری مذهبی، جهت گیری سؤال، و سبک هویت را تکمیل کردند. نتایج حاصل از رگرسیون نشان دهنده این است که جهت گیری مذهبی درونی و سؤال، سبک هویتی اطلاعاتی را به صورت مثبت پیش بینی می کند. جهت گیری مذهبی درونی، سبک هویتی هنجاری را به صورت مثبت و جهت گیری مذهبی سؤال این سبک را به صورت منفی پیش بینی می کند همچنین جهت گیری مذهبی سؤال، سبک هویتی سردرگم - اجتنابی را به صورت منفی پیش بینی می کند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش متغیرهای مرتبط با معلم در هیجانات تحصیلی ریاضی و تنظیم هیجانی دانش آموزان است. امروزه روانشناسان تربیتی معتقدند که دانش آموزان در طی آموزش رسمی (مدرسه ای) نه تنها به کسب دانش و مهارت های شناختی نایل می شوند، بلکه هیجانات خوشایند و ناخوشایند مرتبط با یادگیری و پیشرفت را رشد می دهند. اما تحقیق بر روی هیجانات در بافت های آموزشی به آرامی در حال ظهور است و به ویژه هیجانات خوشایند به وسیله ی محققان تعلیم و تربیتی نادیده گرفته شده است. بر همین اساس پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه پیش بینی کنندگی حمایت عاطفی و کیفیت تدریس معلم در هیجانات مثبت و منفی تحصیلی ریاضی و تنظیم هیجانی دانش آموزان فراهم آمده است. بدین منظور تعداد 270 نفر (127 دختر و 143 پسر) از دانش آموزان سال اول دبیرستان شهر شیراز با روش نمونه گیری خوشه ایی تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه حمایت عاطفی معلم، مقیاس کیفیت تدریس معلم، پرسشنامه هیجانات پیشرفت- ریاضیات و پرسشنامه ی تنظیم هیجانی را تکمیل نمودند. میانگین سنی گروه نمونه 25/15 و انحراف معیار 14/1 بود. یافته ها با استفاده از روش آماری تحلیل رگرسیون چندمتغیره به شیوه ی همزمان بررسی شد. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که متغیر کیفیت تدریس معلم می تواند هیجانات مثبت ریاضی و تنظیم هیجانی را به صورت مثبت و معناداری پیش بینی نماید و متغیر حمایت عاطفی معلم، هیجانات منفی ریاضی را به صورت منفی و معنادار پیش بینی می کند. بر طبق نتایج این پژوهش معلم نقش مهمی در ایجاد هیجانات مثبت و منفی ریاضی و تنظیم هیجانی دانش آموزان داراست.

هـدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت و نیاز بـه شناخت بود. بدین منظور 191 دانشجـو (109 دختر و 82 پسر) از دانشگـاههای مختلف شیـراز به پـرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت (گلـدبرگ، 1999) و مقیاس نیاز به شناخت (کاسیوپا، پتی و کائو، 1984) پـاسخ دادند. نتایج نشان دادند که نیاز به شناخت با گشودگی نسبت به تجربه، وظیفه شناسی و بـرون گردی، ارتباط مثبت، با نورزگرایی ارتباط منفی دارد و با مقبولیت رابطـه ای ندارد. اما فقط گشودگی نسبت به تجربه توانست نیاز به شناخت را پیش بینی کند (18/0 = 2r). استلزامهای پژوهشی درباره نیاز به شناخت به بحث گذاشته شد.

"در این پژوهش، تاثیر خودمهاری دانش آموزان بر جو روانی- اجتماعی کلاس های دختران و پسران بررسی شده است. امروزه، پژوهش های پرورشی و آموزشی، به جای تمرکز بر پی آمدهای آزمودنی و استاندارد شده مانند هوش و استعداد تحصیلی، بر جنبه های پیرامونی فرآیند یادگیری متمرکز شده است. به گونه ای که پژوهش های فراوانی نقش و تاثیر فرآیندهای شناختی و عاطفی فراگیر آن را بر جو روانی- اجتماعی چیره بر کلاس کرده اند. توانایی دانش آموزان در خودمهاری، از متغیرهای مهم تاثیرگذار بر جو روانی- اجتماعی چیره بر کلاس است که در این پژوهش تاثیر آن بر ابعاد برخورد (اصطکاک)، همبستگی، انضباط، و رقابت در جو روانی کلاس بررسی شده است. برای این کار، 494 دانش آموز دوره راهنمایی (240 پسر و 254 دختر) در شیراز به شیوه تصادفی گزیده شدند و به پرسش نامه های جو روانی کلاس و مقیاس خودمهاری پاسخ گفتند. یافته ها نشان داد که تاثیر دادوستدی خودمهاری و جنسیت بر جو روانی- اجتماعی چیره بر کلاس معنادار است "