مسعود جعفری نژاد

عدالت همواره مورد توجه جدی بشر قرار داشته است (تاریخچه)، اما بیشتر در عالم نظر، نه در دنیای عمل و به صورت کلی، نه به شکل مقایسه ای و تنها در سطوح خرد، آن را جست وجو کرده است (پیشینه)؛ ازاین رو، نباید تعجب کرد که مقایسه ای از عدالت در نگاه لیبرالی و اسلامی بر پایه نگاه امام خامنه ایa در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، در دسترس نباشد(مسئله)، بنابراین،نوشتار پیش رو  در صدد پاسخ گویی به این سؤال است:«عدالت در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و الگوهای لیبرالی توسعه و در قالب آراء آیت الله خامنه ایa از چه جایگاه و تفاوت هایی برخوردار است؟»(سؤال). از دیدگاه ما،این تفاوت ها، ماهوی و در ابعاد هستی، معرفت و روش شناسانه قابل تحلیل است(فرضیه). نویسندگان این مقاله می کوشند تا با روش توصیفی،تحلیلی و تطبیقی و با استنباط از منابع معتبر اسلامی و بیانات حضرت آیت الله خامنه ایa(روش) به تمایزات الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت با الگوهای لیبرالی توسعه در مقوله عدالت دست یابند(هدف). در الگوهای لیبرالی، توجه به حیات دنیوی، موجب نادیده گرفتن نقش عدالت در توسعه می شود، عدالت در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و در قالب آراء آیت الله خامنه ایa به معنای پرهیز از تبعیض است و پیشرفت مبتنی بر عدالت، زمینه ساز دستیابی به حیات طیبه تلقی می گردد(یافته).

از زمان آغاز بحران سوریه درسال 2011 تاکنون بسیاری این بحران را ناشی از توطئه ای می دانند که از خارج از این کشور و به وسیله امریکا و انگلیس و متحدان منطقه ای آن ها؛ یعنی اسرائیل و عربستان برنامه ریزی و اجرا شده است. اما علی رغم هدایت بحران از خارج، وجود برخی شکاف های اجتماعی در جامعه سوریه مانند: شکاف های قومی ومذهبی که در قالب تعارض های درون گروهی شیعه- سنی و برون گروهی کردی– عربی بروز نموده بود، نیز بر افزایش دامنه بحران و رشد سریع تر گروه های رادیکال تأثیر گذاشته است. پرسش اصلی پژوهش عبارت است از اینکه شکاف های اجتماعی موجود در کشور سوریه بویژه شکاف های قومی و مذهبی چه تأثیری در شکل گیری و رشد افراط گرایی در این کشور داشته است؟ فرضیه مقاله این است که  به نظر می رسد وجود دو شکاف عمده قومی و مذهبی در کشور سوریه و نا توانایی دولت در مدیریت دخالت های گسترده خارجی باعث بالارفتن شدید سطح تعارض ها و نارضایتی های اجتماعی در این کشور شده است. لذا با آغاز بحران در سال 2011 و پس از هجوم گسترده شورشیان خارجی به سوریه، شکاف های قومی و مذهبی نیز بشدت فعال شده است و بر رشد و قدرت گیری گروه های افراطی تأثیر زیادی گذاشته است.

در حال حاضر قریب به 5 سال از آغاز بحران در کشور سوریه می گذرد و در تمام این سال ها نظریات و تئوری های مختلفی در خصوص علل آغاز بحران در این کشور مطرح شده است. یکی از مسائلی که در زمینه علل وقوع بحران در سوریه می بایستی مد نظر قرار گیرد بحث شکاف های اجتماعی است که مهم ترین این شکاف ها عبارتند از شکاف های قومی و مذهبی که در قالب تعارضات درون گروهی شیعه سنی و برون گروهی کردی عربی قابل بحث و بررسی است. سؤال اصلی مقاله عبارت است از اینکه شکاف های اجتماعی موجود در کشور سوریه به خصوص شکاف های قومی و مذهبی چه تأثیری در شکل گیری و رشد رادیکالیسم در این کشور داشته است؟ فرض مقاله نیز این است که به نظر می رسد وجود دو شکاف عمده قومی و مذهبی در کشور سوریه و عدم توانایی دولت در مدیریت آن ها و دخالت های گسترده خارجی باعث بالارفتن شدید سطح تعارضات و نارضایتی های اجتماعی در این کشور شد. لذا با آغاز بحران در سال 2011 ، شکاف های قومی و مذهبی نیز به شدت فعال شده و بر رشد و قدرت گیری گروه های رادیکال تأثیر زیادی گذاشت. برای اثبات فرضیه نیز تلاش شده تا از نظریه شکاف های اجتماعی منزا و بروکز بهره گرفته شود. همچنین روش مورد استفاده در این تحقیق با توجه به ماهیت نظری آن، مبتنی بر رویکرد توصیفی تحلیلی است. یافته های تحقیق حاکی از این است که شکاف های قومی و مذهبی موجود در کشور سوریه، ریشه در تاریخ این کشور دارد. این شکاف ها بعد از کسب استقلال سوریه از فرانسه در سال 1946 و در ادامه روی کار آمدن حزب بعث در سال 1963 و درنهایت تسلط علویان بر حکومت سوریه در سال 1970 بیشتر و عمیق تر گردید و به رغم اینکه بخش عمده ای از این تعارضات و نارضایتی ها در تقابل با دولت علوی عربی سوریه بود، اما با پاسخ مناسبی از سوی دولتمردان این کشور روبه رو نشد که این موضوع درنهایت منجر به حرکت شکاف های اجتماعی به سمت تخاصم و شکل گیری و رشد گروه های رادیکال ضد دولت در سوریه گردید.

چکید ه اکنون قریب به پنج سال از آغاز بحران در کشور سوریه می گذرد و در تمام این سال ها نظریات و تئوری های مختلفی در خصوص علل وقوع بحران در این کشور مطرح شده است. یکی از این تئوری ها بحث وجود اختلافات و تعارضات گسترده قومی و مذهبی است که در قالب تعارضات درون گروهی شیعه - سنی و برون گروهی کردی – عربی بحث و بررسی شده است. پرسش اصلی مقاله عبارت است از اینکه وجود اختلافات قومی و مذهبی در سوریه چه تأثیری در شکل گیری و رشد رادیکالیسم در این کشور داشته است؟ و فرض مقاله نیز این است که به نظر می رسد وجود اختلافات گسترده قومی و مذهبی در کشور سوریه و ناتوانی دولت در مدیریت آنها، باعث بالارفتن شدید سطح تعارضات و نارضایتی های اجتماعی در این کشور شده است. این اختلافات و تعارضات پس از کسب استقلال سوریه از فرانسه( 1946) و در ادامه روی کار آمدن حزب بعث( 1963) و درنهایت، تسلط علویان بر حکومت سوریه(1970) بیشتر و عمیق تر شده و درنهایت، به تبدیل شدن اختلافات و تعارضات به تخاصم و شکل گیری و رشد گروه های رادیکال ضد دولت در سوریه منجر شده است.

مقاله حاضر با رویکرد عاملیت اجتماعی و با تمرکز بر یک مجموعه نمونه از بیانات مقام رهبری در زمان قبل و بعد از انتخابات سال 1388 به عنوان یکی از پرحاشیه ترین رخدادهای سیاسی پس از انقلاب اسلامی در ایران، در صدد بررسی این مسئله است که آیا رخدادهای سیاسی برهه انتخابات 1388 بر رویکرد سیاسی شخصیت رهبری تاثیر داشته است؟ فرضیه تحقیق این است که ساختار و کنش سیاسی متاثر از عاملیت اجتماعی شخصیت رهبری است و نه بالعکس. در مطالعه از روش تحلیل گفتمان و تحلیل مضمون مجموعه 30 سخنرانی مقام رهبری قبل و بعد از انتخابات سال 1388 استفاده شده است. مقاله در نهایت اثبات کرده است از نظرِ مبانی تغییری در گفتمان رهبری رخ نداده است و مواضعِ رهبری قبل از انتخابات و پس از آن با یک رویکرد واحد دنبال شده است و بنابراین، فرضیه تحقیق تائید شده است. با این حال مطالعه نشان دهنده وجود تفاوت هایی در روش واکاوی مسائل و نه در شیوه مواجهه با خود موضوع در گفتار رهبری در این دو برهه زمانی رخ داده است.

پرونده ی هسته ای جمهوری اسلامی ایران در طول 13 سال اخیر  به یکی از مهم ترین موارد در معادلات خاورمیانه بدل شده است. در این میان ایالات متحده آمریکا، ایران و کشور های حاشیه ی خلیج فارس بازی گرانی هستند که به طور مستقیم در معرض پیامد های امنیتی پرونده هسته ای هستند. با توجه به موضع چالشی آمریکا و کشورهای عرب حاشیه ی خلیج فارس نسبت به برنامه ی صلح آمیز هسته ای ایران پرسش اساسی این مقاله این است که چرا ایالات متحده می کوشد با تمرکز بر تهدید آمیز جلوه دادن این برنامه به« معضل امنیت» در میان بازی گران منطقه ی ای دامن می زند؟ فرضیه ی پژوهش حاضر نیز بر این مطلب استوار است که امنیتی کردن پرونده هسته ای ایران به موازات پروژه ی ایران هراسی، ضامن منافع استراتژیک آمریکا در منطقه ی خاورمیانه به ویژه خلیج فارس بوده و برداشت کشور های حوزه ی خلیج فارس از این پرونده تحت تأثیر همین القائات است. در این مقاله چارچوب نظری مورد استفاده، رئالیسم تهاجمی است.

مبانی و مفاهیم امنیت ملی به عنوان مقوله ای ارزشمند و با اهمیت در روابط بین الملل مورد توجه دولتها است .قدرت به عنوان تضمین کننده امنیت ملی به دو نوع نرم و سخت تقسیم بندی می شود به دلیل معایب و مشکلات به کارگیری قدرت سخت که صورت بالفعل آن با نام جنگ سخت می توان از آن یاد نمود منتج به لشکر کشی و نظامی گری وتحمیل هزینه های گزاف به دولتها می شود اما محاسن و مزایای به کارگیری قدرت نرم که از شاخص های این قدرت فضای سایبر و مجازی می باشد موید این موضوع است که مفاهیم قدرت و جنگ نرم پس از یک دوره انباشت مفاهیم ومعانی آنها در طول جنگ سرد در اواخر قرن بیستم و اوایل هزاره جدید به پارادیم غالب حوزه های مختلف تبدیل شد ه است .مفهوم قدرت از حالت سخت افزاری به کنش های نرم افزاری گرایش پیدا کرده است آرایش های نظامی وسیاسی پیرو مقولات فرهنگ واندیشه گردیده اند .توسعه فزاینده فناوری اطلاعات و ارتباطات و مشکلات روشهای سخت و تاثیر گذاری سریع و عمیق قدرت نرم در ابعاد مختلف اقتصادی اجتماعی ، سیاسی ،نظامی و دیپلماسی با ظهور عصر مجازی ، بیتها و بایتها . سایتها و... که فاصله بین میدان عمل و هدف نبرد را بسیار کم کرده است از مواردی است که باید مدنظر دولتها قرار گیرد. اگر در گذشته این سازمان های بین المللی بودند که نقش حاکمیتی دولت ها را کمرنگ می کردند ولی امروزه رسانه ها پای را فراتر نهاده و نه تنها نقش حاکمیتی دولت های ملی را مورد تعرض قرارداده اند بلکه در صدد یکسان سازی و هموانی بین المللی از گونه لیبرال آن هستند. لذا با فرض اینکه اکثر ملل شرایط مناسبی جهت استفاده از فضای سایبر را بعد از چند دهه از راه اندازی این فناوری دارند، به طرح سوال و چگونگی تاثیر فضای سایبر بر امنیت ملی و اثر گذاری آن بر ابعاد مختلف امور داخلی و خارجی یک کشور می پردازیم .

انتخابات یکی از مهم ترین مظاهر مردم سالاری در جوامع معاصر است و بزرگ ترین نمود حضور مردم برای تعیین سرنوشت سیاسی و اجتماعی تلقی می شود. انتخابات در کشور ما با سابقه ای حدود یکصد سال، حالا به عنوان بزر گ ترین نماد حرکت سیاسی و اجتماعی برای تعیین یک نفر به عنوان بالاترین مقام اجرایی و نفر دوم کشور به شمار می آید. تحلیل رفتار انتخاباتی به عنوان کنشی سیاسی مورد توجه متفکران اخیر علم سیاست و جامعه شناسی قرار گرفته است، در این راستا الگوهای نظری متفاوتی ارائه گردیده که از بین آنها الگوی جامعه شناختی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این الگو توجه بیشتری به نقش ساختارهای اجتماعی و فرهنگی بر تصمیمات سیاسی فرد می شود. این تحقیق در پی نشان دادن تأثیر فرهنگ سنتی بر رفتارهای انتخاباتی در حوزه ی انتخابیه ی هریس می باشد. علاوه بر آن بررسی متغیرهای دیگری چون طبقه ی اجتماعی، دینداری، تبلیغات، جنسیت، سن و نقش آنها در تعیین گرایشات و رفتارهای سیاسی مورد توجه بوده است. نوع تحقیق کاربردی – توسعه ای است و روش مطالعه توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است نتایج بدست آمده در این تحقیق حاکی از آن است: - مردم حوزه ی انتخابیه ی هریس متأثر از فرهنگ سنتی نظیر هم زبانی، هم قومی و ... می باشند که موجب ایجاد رفتار سیاسی خاص می شود و این عوامل در رأی دادن آنها بسیار مؤثر است. - بین رفتار سیاسی رأی دهندگان در حوزه ی انتخابیه ی هریس و دینداری رابطه وجود دارد و رفتار رأی دهندگان تحت تأثیر دینداری و مذهب قرار دارد. - تبلیغات نقش ناچیزی نسبت به سایر عوامل در ایجاد رفتار سیاسی رأی دهندگان ایفا می کند و با مطالعه ی شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی رأی دهندگان به آسانی می توان جهت گیری های سیاسی آنها را پیش بینی کرد.

دیپلماسی عمومی از آن جهت که تلاش دارد مردم را اقناع کند تا به نحو خاصی فکر کنند، شبیه تبلیغات سیاسی است، اما از طرف دیگر چون دیپلماسی عمومی به حرف هایی که مردم برای گفتن دارند نیز گوش فرا می دهد، اساساً با تبلیغات سیاسی متفاوت است در این مقاله تلاش می شود ضمن بررسی مبانی ،کارکرد و ابعاد دیپلماسی عمومی به این سوال اصلی پاسخ داده شود که  ایا مبانی دیپلماسی عمومی امریکا با به کارگیری جنگ نرم قابل جمع است و قدرت نرم چه تعاملی با این شکل از دیپلماسی دارد؟  بر این مبنا فرض  پژوهش بر این اساس است : تفاوت میان دیپلماسی عمومی و جنگ نرم در الگوی ارتباط نهفته است ،از این رو قدرت نرم در یک تعامل هم افزا ، بسترساز اجرای دیپلماسی عمومی محسوب می شود . هدف اصلی در این  مقاله تاکید بر وجه قدرت  نرم دیپلماسی عمومی است دراین راستا مبانی دیپلماسی عمومی با به کارگیری جنگ نرم  قابل جمع نیست افزون بر این، دیپلماسی عمومی در سه بعد قابل تعریف است که محیط توان بخشی را برای سیاست های  خارجی حکومت ها فراهم می کند دیپلماسی عمومی مخالف جنگ نرم است چرا که جنگ نرم در فضای واقع گرا فکر می کند و درصدد است با استفاده از تبلیغات و عملیات روانی بر مخاطبان به نحو ناخودآگاه اثر بگذارد.

دهیاری یکی از نهاد های جدید در توسعه ی روستایی است که در دهه ی اخیر جهت اداره و مدیریت توسعه ی روستایی ایجاد شده است. اگر توسعه بر مبنای نیاز مردم انجام شود، مناسب تر و صحیح تر خواهد بود که این کار در سطح محلی توسط دهیاری ها انجام گیرد. از این رو دهیاری به عنوان نماینده ی دولت در روستاها نقش بسزایی در حل و فصل مشکلات و مسایل روستاییان به دولت بر عهده دارد. سؤال اصلی این تحقیق بررسی جایگاه دهیاری ها به عنوان نهاد میانجیگری دولت و روستاییان در شهرستان نجف آباد است. روش مورد استفاده در این تحقیق روش تحقیق کمی است که در آن رابطه ی روستاییان با دهیاری با استفاده از پرسشنامه ی سنجیده شده است. برای تحلیل رابطه ی بین روستاییان با دهیاری از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که روستاییان با وجود اینکه رضایت نسبتاً بالایی از دهیاران دارند، از سازمان های متولی توسعه ی روستایی که در روستاها به فعالیت می پردازند، رضایت نسبتاً خوبی ندارند. همچنین براساس ضریب همبستگی r پیرسون، رضایت از دهیاریها با رضایت از دولت رابطه ی معناداری دارد و این رابطه قابل تعمیم به جامعه ی آماری می باشد که رضایت از دهیاریها باعث افزایش رضایت از دولت می گردد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که دهیاران در برخی از وظایف سازمان های متولی توسعه ی روستایی، می توانند به عنوان نهاد میانجیگری بین روستاییان و دولت بکار روند.

وقتی فیلسوف بزرگی همچون ملاصدرا را دارای دستگاهی فلسفی بدانیم، نمی توانیم وی را بدون فلسفه سیاسی بدانیم، حتی اگر صدرا هیچ سخنی هم در سیاست نگفته باشد « با توجه به سخنان بسیار زیاد وی در این موضوع » ما می توانیم بر اساس فضای تفکر و افقی که برای ما باز می کند به تفکر سیاسی بپردازیم، در این فضا تمامی اصـولی که اساس فلسفه صدرا را تشکیل می دهند حضور دارند، در نتیجه بر اساس دستور زبـان مفهومی این دستگاه که بر گرفته از اصول راستـین در حقیقت وجود می باشد می توان حقایقی را در خصوص سیاست و حکومت به دست داد. فلسفه ملاصدرا دارای چنان قوتی است که می توان بر اساس آن تعریف حکومت، جامعه، فرهنگ رفتاری، تربیت سیاسی، حقوق، قوانین، قدرت، مرجعیت، مشروعیت، حقوق بشر، آزادی، برابری، عدالت و سایر موضوعات مطرح در فلسفه سیاست را از نو در جهان اسلام نشان داد. در نوشتار حاضر این موضوع مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت که چگونه می توان موضوعات فلسفه سیاسی را در فلسفه ملاصدرا به دست داد؟

"مشارکت سیاسی عملی ارادی و آگاهانه است که بطور مستقیم از راههای قانونی و مسالمت آمیز به منظور تاثیر گذاری بر تصمیم گیری های مربوط به اداره جامعه انجام می شود امروزه مشارکت سیاسی به عنوان یک روش سیاسی دارای منافع عملی ویژه ای است که فقدان آن به سامان سیاسی و اهداف بلند مدت حکومت صدمه وارد می کند. زنان به عنوان یک گروه تاثیرگذار در مشارکت و بالاخص مشارکت سیاسی نقش مهمی در تصمیم گیری های سیاسی دارند، این پژوهش نیز با هدف بررسی میزان مشارکت سیاسی زنان شاغل در آموزش و پرورش در صدد پی بردن به میزان مشارکت این گروه و مقایسه این میزان مشارکت از نظر تأهل، سن، دوره تحصیلی، سابقه کار، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، اعتقادات مذهبی، خانواده، آگاهی ومهارت سیاسی می باشد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه است که توسط محقق ساخته شده است و در دو بخش ویژگیهای دموگرافیک و سوالات در قالب طیف پنج درجه ای لیکرت (خیلی کم - کم...) تهیه شده است. ضریب پایایی پرسشنامه نیز 0.85 برآورد گردید. جامعه آماری پژوهش را زنان شاغل در آموزش و پرورش ناحیه یک شهر شهرکرد تشکیل می دهد که تعداد آنها بالغ بر 815 نفر بوده و از بین آنان به شیوه تصادفی طبقه ای متناسب با حجم تعداد 342 نفر بعنوان نمونه انتخاب گردید. تحلیل آماری نشان داد که میزان مشارکت سیاسی زنان مورد مطالعه در فعالیتهای سیاسی بیش از حد متوسط می باشد. و زنان فرهنگی در زمینه هایی چون شرکت در انتخابات مجلس، کسب اطلاعات و اخبار سیاسی، شرکت در راهپیمایی ها بیشترین میانگین پاسخ را به خود اختصاص داده اند. اما در زمینه مشارکت سیاسی خاص (عضویت در احزاب، نمایندگی مجلس...) کمتر از حد متوسط بوده اند. در این پژوهش مشخص شد که دین، آگاهی و مهارت سیاسی از عوامل مهم مشارکت سیاسی زنان محسوب می شود یعنی در حقیقت هر چقدر آگاهی و مهارت سیاسی زنان بالاتر باشد میزان مشارکت سیاسی آنان نیز بالاتر خواهد بود. متغیر مدرک تحصیلی نیز بر میزان مشارکت سیاسی زنان فرهنگی مورد مطالعه موثر بوده است. یعنی با بالاتر رفتن مدرک تحصیلی میزان مشارکت سیاسی کاهش می یابد. زنان فرهنگی دارای سنین 51 سال به بالا و افراد مجرد و افراد دارای درآمد زیر دویست هزار تومان دارای مشارکت بالاتری نسبت به سایرین هستند ولی این تفاوت معنادار نیست. همچنین رابطه معنا داری بین مشارکت سیاسی زنان فرهنگی و متغیرهایی چون رشته تحصیلی، سابقه کار، دوره تحصیلی، محل زندگی آنان مشاهده نشد"