عباس افلاطونی

در بسیاری از تحقیقات تجربی که رابطه بین ارزش بازار سهام و متغیرهای حسابداری (مانند ارزش دفتری و سود هر سهم) را بررسی کرده اند، رابطه مذکور به صورت یک تابع خطی در نظر گرفته شده است. با این حال، شواهدی تجربی با فرض مذکور چندان سازگار نیست. این موضوع بدان معنا خواهد بود که اگر در تحقیقات تجربی و کاربردهای عملی، رابطه بین ارزش بازار سهام و دو متغیر ارزش دفتری سهام و سود هر سهم به صورت یک رابطه خطی در نظر گرفته شود، نتایج ناصحیحی استخراج خواهد شد. در مقاله حاضر، تاثیر رشد شرکت را بر رابطه بین ارزش بازار سهام و دو متغیر ارزش دفتری و سود هر سهم در 149 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهند که وقتی سودآوری شرکت افزایش می یابد، تاثیر رشد شرکت بر رابطه بین ارزش بازار و سود هر سهم از منفی به مثبت و تاثیر رشد شرکت بر رابطه بین ارزش بازار سهام و ارزش دفتری سهام از مثبت به منفی تغییر جهت می دهد. نتایج حاصله در کل وجود رابطه غیر خطی بین ارزش بازار سهام و متغیرهای ذکر شده را تایید می نماید. Abstract The most empirical researches that investigate the relation between the stock market value and accounting variables (such as book value and earnings per share), the mentioned relation are assumed to be linear. However, the empirical evidences are not compatible to this assumption. This means, if it is assumed that the relationship between stock market value, book value and earnings per share be a linear relationship, the incorrect results will be extracted for empirical researches and applied usage. This paper investigates the effect of firms' growth on the relation between stock market values; book value and accounting earnings in 149 firms listed in Tehran Stock Exchange. The research results show that when firms' profitability increases, the effect of firms' growth on the relation between stock market value and earnings per share switches from negative to positive; and the effect of firms' growth on the relation between stock market value and book value switches from positive to negative. Overall, the research results show that the relation between the stock market value and the mentioned variables are non-linear.

برخی مدل های ارزشگذاری که برای محاسبه ارزش ذاتی سهام به کار می روند از سود حسابداری و برخی دیگر از جریان وجو ه نق د ب ه عنوا ن درو نداد استفاده می کنند. شواهد تجربی نشان می دهد که عملکرد مدل های مبتنی بر سود به طور معمول بالاتر از مدل های غیر مبتنی بر سود است. به علاوه، شواهد تجربی بیان می کند مدیریت سود که با استفاده از اقلام تعهدی و یا دستکاری فعالیت های واقعی صورت می گیرد، موجب تغییراتی در کیفیت سود حسابداری می شود و استفاده از سود های مدیریت شده در مدل های ارزشگذاری مبتنی بر سود، نتایج نادرستی به دنبال دارد. در مرحله اول این پژوهش که روی 116 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1382 تا پایان 1392 انجام شده، عملکرد مدل های سود باقیمانده و جریان وجوه نقد تنزیل شده در تخمین ارزش بازار سهام مقایسه گردیده است. در مرحله دوم، عملکرد مدل های ذکر شده در شرکت های مشکوک و غیر مشکوک به مدیریت سود مقایسه شده و برای کنترل تاثیر برخی متغیر ها روی نتایج، تحلیل رگر سیون نیز به کار رفته است. با اینکه در کل نمونه آماری، نتایج بیانگر عملکرد بالاتر مدل سود باقیمانده نسبت به مدل جریان وجوه نقد تنزیل شده است، یافته های پژوهش نشان می دهد که در شرکت های مشکوک به مدیریت سود، عملکرد مدل سود باقیمانده به صورت معناداری کمتر از مدل جریان وجوه نقد تنزیل شده است.

حجم اطلاعات موجود درباره ی شرکت ها معمولاً زیاد است و بیشتر سرمایه گذاران، توانایی محدودی برای پردازش اطلاعات حجیم دارند. در این شرایط، آنان برای گرفتن تصمیم های سرمایه گذاری وقت بیشتری صرف کرده، اطلاعات بیشتر و دقیق تری گردآوری می کنند. این موضوع موجب می شود تا اطلاعات با تأخیر زمانی در قیمت های سهام انعکاس یابد. کیفیت نازل اطلاعات منتشرشده و نبودتقارن اطلاعاتی نیز به ابهام اطلاعات می افزاید و سرعت انعکاس اطلاعات را در قیمت های سهام کاهش می دهد. این پژوهش، تأثیر کیفیت گزارشگری مالی و نبودتقارن اطلاعاتی را بر واکنش تأخیری قیمت سهام در بازه ی زمانی 1382 تا پایان 1392، در نمونه ای متشکل از 112 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی می کند. برای آزمون فرضیه های پژوهش از رگرسیون های چند متغیره با رویکرد داده های ترکیبی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که افزایش در کیفیت گزارشگری مالی و کاهش در میزان نامتقارن بودن اطلاعات، کاهش واکنش تأخیری قیمت سهام را به دنبال دارد.

مدیران با انگیزه های متفاوتی به نگهداری وجه نقد در شرکت اقدام می کنند. یکی از انگیزه های آنان برای نگهداشت وجه نقد، انگیزه احتیاطی است. بر مبنای انگیزه احتیاطی و برای مقابله با بحران های مالی پیش بینی نشده و نااطمینانی های آتی، شرکت ها همواره بخشی از دارایی های خود را به شکل وجه نقد نگهداری می کنند. این پژوهش، رابطه دو معیار سنجش نا اطمینانی های آتی شرکت، شامل 1. نوسان های کلی بازده سهام و اجزای سیستماتیک (عادی) و ویژه (غیرعادی) آن و 2. ریسک ورشکستگی، را با میزان وجه نقد نگهداری شده در 193 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1381 تا 1392 بررسی می کند. نتایج نشان می دهد با افزایش میزان نوسان های بازده سهام (به خصوص نوسان های ویژه) و افزایش ریسک ورشکستگی، مانده وجه نقد نگهداری شده در شرکت نیز افزایش می یابد. یافته های این پژوهش با مفاهیم مطرح در نظریه توازن ایستا سازگاری دارد.

این پژوهش، تاثیر بی قاعدگی تقویمی ایام مذهبی را بر میزان احتمال استفاده از اطلاعات محرمانه در معاملات سهام در بازه زمانی 1387 تا پایان 1392 در 112 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی کرده است. بدین منظور، با استفاده از مدل های ریزساختار بازار سرمایه، میزان احتمال استفاده از اطلاعات محرمانه در معاملات سهام به صورت ماهانه محاسبه شده و با استفاده از تحلیل رگرسیون با داده های تابلویی، نتایج ماه های محرم و رمضان با نتایج سایر ماه های سال مقایسه گردیده است. نتایج نشان می دهد که احتمال استفاده از اطلاعات محرمانه برای معاملات سهام، در ماه محرم نسبت به سایر ماه ها کاهش معناداری دارد؛ ولی احتمال استفاده از اطلاعات محرمانه در ماه مبارک رمضان تفاوت معناداری با سایر ماه های سال ندارد. این موضوع، تاثیر بی قاعدگی تقویمی ایام مذهبی را بر میزان استفاده از اطلاعات محرمانه در معاملات سهام مورد تایید قرار می دهد.

در این پژوهش ، رابطه بین کیفیت سود حسابداری (سنجیده شده با معیارهای کیفیت اقلام تعهدی و پایداری سود) و سرعت انعکاس اطلاعات در قیمت سهام، در بازه زمانی 1382 تا 1391، در 112 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده و رابطه عامل های ریسک سرعت انعکاس اطلاعات حسابداری و غیر حسابداری با صرف ریسک بررسی گردیده است. در برآورد الگو ها از رویکرد داده های ترکیبی و نیز رگرسیون دو مرحله ای فاما- مک بث (1973) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که هر چه کیفیت اقلام تعهدی بیشتر و میزان پایداری سود حسابداری بالاتر باشد، اطلاعات با سرعت بیشتری در قیمت های سهام انعکاس می یابد. همچنین، نتایج بیانگر وجود رابطه مثبت و معنادار بین عامل های ریسک سرعت انعکاس اطلاعات حسابداری و غیر- حسابداری با صرف ریسک است. این موضوع بدان معناست که با کاهش کیفیت سود، سرعت انعکاس اطلاعات در قیمت های سهام کاهش یافته و بازده مطالبه شده توسط سهامداران افزایش پیدا می کند.

پیش بینی جریان های نقدی یکی از اهداف مهم گزارشگری مالی است زیرا اطلاعات مهمی برای استفاده کنندگان درون و برون سازمانی فراهم می کند. بیشتر محققان اعتقاد دارند که می توان از داده های حسابداری برای پیش بینی جریان های نقدی آتی استفاده نمود. هدف اصلی این مطالعه آزمون توان داده های حسابداری شامل سود، جریان های نقدی و اقلام تعهدی برای پیش بینی جریان های نقدی آتی است. به منظور بررسی قابلیت پیش بینی اقلام مذکور از ضریب همبستگی پیرسون و تجزیه و تحلیل رگرسیون با داده های ترکیبی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که جریان های نقدی در مقایسه با سود، پیش بینی کننده بهتری از جریان های نقدی آتی بوده و علاوه بر این، تفکیک سود به جریان های نقدی و اقلام تعهدی و نیز افزودن اجزای تشکیل دهنده اقلام تعهدی به مدلی که به طور ضمنی شامل اطلاعات تعهدی در قالب سودها می باشد، باعث افزایش قدرت پیش بینی مدل ها می گردد. در نهایت، افزودن اقلام تعهدی کوتاه مدت (تغییر در حساب های دریافتنی، تغییر در حساب های پرداختنی و تغییر در موجودی کالا) در مقایسه با اقلام تعهدی بلندمدت (استهلاک) به مدل سود، قابلیت پیش بینی جریان های نقدی آتی را بیشتر افزایش می دهد.

" در این مطالعه، انگیزه‌های مدیریت سود مدیران شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از اقلام تعهدی اختیاری و اقلام تعهدی اختیاری سرمایه در گردش برای دوره زمانی 1379 تا پایان 1384 مورد بررسی قرار گرفته است. انگیزه‌های مورد بررسی شامل اندازه شرکت، نسبت بدهی به کل دارایی‌ها، نسبت سودآوری، انحراف در فعالیت‌های عملیاتی و تغییرپذیری سود است. به منظور بررسی رابطه بین مدیریت سود و هر یک از این انگیزه‌ها از تحلیل رگرسیون چند متغیره با داده‌های تجمعی استفاده شده است. مدل اقلام تعهدی اختیاری، تنها نسبت سودآوری را به عنوان انگیزه مدیریت سود معرفی می‌کند، در حالی¬که مدل اقلام تعهدی اختیاری سرمایه در گردش، علاوه بر نسبت سودآوری، متغیرهای اندازه شرکت و تغییرپذیری سود را نیز به عنوان انگیزه‌های مدیریت سود در ایران معرفی می‌کند. مقایسه نتایج دو مدل یاد شده، کارایی بیشتر مدل اقلام تعهدی اختیاری سرمایه در گردش را نسبت به مدل اقلام تعهدی اختیاری تأیید می‌کند.

هدف از این مطالعه، بررسی انگیزه های مدیران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به منظور هموارسازی سود با استفاده از اقلام تعهدی اختیاری است. انگیزهای مورد بررسی شامل اندازه شرکت، مالیات بر درآمد، نسبت بدهی به کل دارایی ها (قرار دادهای بدهی)، انحراف در فعالیت های عملیاتی، و نوسان پذیری سود می باشد. برای آزمون مدل ارتباط بین رفتار هموارسازی سود و پنج عامل که فرض می شود روی رفتار هموارسازی سود تاثیر می گذارند، از تحلیل رگرسیون استفاده شده است. برای دوره تحقیق داده های جمع آوری شده به دو صورت 1) مقطعی برای هر یک از سال های 1380 تا 1383 و 2) تجمعی چهار ساله برای سال های 1380 تا 1383 مورد آزمون قرار گرفته است.