شکوه تفرشی

مقدمه: ارتباط به عنوان مهم ترین ویژگی لازم برای افراد شاغل توصیف شده است و حرفهی کتابداری به دلیل ماهیت خود، نیازمند مهارت های ارتباطی کامل در کتابخانه ها است. شاید مهم ترین درسی که دانشجویان کتابداری باید در مورد توقعات استفاده کنندگان فرا گیرند، این است که چگونه بتوانند در روابط متقابل بین خود و جامعه نقش درستی ایفا کنند. اگر اینگونه باشد، نتیجه رضایت شغلی و خدمات رسانی مطلوب به استفاده کنندگان خواهد بود. بدین منظور، پژوهش حاضر به شناسایی میزان و نحوه ی به کارگیری مهارت های ارتباطی در میان کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان پرداخته است. روش بررسی: این مطالعه به روش توصیفی- پیمایشی انجام شد و جامعهی این پژوهش شامل کلیه ی دانشجویان و کتابداران دانشگاه های دولتی شهر اصفهان در سال تحصیلی 89-1388 بود. حجم نمونه ی محاسبه شده برای دانشجویان 780 نفر و برای کتابداران 136 نفر بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، متناسب با جامعه ی آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات چک لیست مشاهدات محقق و پرسش نامه ی بسته پاسخ محقق ساخته برای یافتن نظرات دانشجویان بود که روایی آن با نظر اعضای هیأت علمی دانشگاه تصویب و پایایی آن نیز تأییدگردید. به منظور تحلیل استنباطی یافته های به دست آمده از ابزارهای گردآوری، از روش آماری t تک متغیره استفاده شد. یافته ها: میزان به کارگیری مهارت های ارتباط کلامی و غیر کلامی توسط دانشجویان به ترتیب 31/3 و 15/3 بود و بر اساس نتایج پرسش نامه ی گروه نمونه ی دانشجویان، میزان به کارگیری مهارت های ارتباط کلامی کتابداران 21/3 و مهارت های غیر کلامی آن ها 32/3 بود که نشان میدهد مهارت های ارتباطی کتابداران دانشگاه های دولتی شهر اصفهان در حد متوسط میباشد و در حد مطلوب و عالی نیست و نیاز به تقویت بیشتری دارد. نتیجه گیری: میزان به کارگیری مهارت های ارتباطی توسط کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان در حد مطلوب نمیباشد. بیتوجهی به این مسأله کاهش میزان استفاده از کتابخانه را به همراه خواهد داشت. بنابراین توصیه میشود نهادهایی که وظیفه ی آموزش کتابداران را بر عهده دارند، با برگزاری دوره های آموزشی و همایش ها یا گنجاندن آن در منابع درسی و سایر اقدام هایی از این دست، مهارت های ارتباطی را به کتابداران آموزش دهند و کتابداران نیز در این زمینه حساسیت داشته باشند و مطالعات خود را گسترش دهند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش آموزشهای غیر رسمی کتابخانه های صدا و سیما در ارتقاء سطح سواد اطلاعاتی کاربران انجام شده است. روش: روش این تحقیق پیمایشی، جامعه آماری 400 نفر از کاربران و شیوه نمونه گیری آن تصادفی با طبقه بندی می باشد. یافته ها:یافته های این تحقیق نشان می دهدکه 43 درصد کاربران در حد « خیلی زیاد و زیاد » و 57 درصد درحد «کم وخیلی کم » سواد اطلاعاتی دارند. نتایج حاکی از آن است که 9/36 درصد کاربران درحد «خیلی زیاد و زیاد»و1/63 درصد در حد «کم وخیلی کم» کتابخانه را در کسب مهارتهای بازیابی اطلاعات موثر می دانند.از نظر کاربران مهمترین عامل افزایش توانایی مراجعان در کسب مهارت های بازیابی اطلاعات « خودفراگیری (آزمون و خطا )»(4/51 درصد) بوده است. 84 درصد کاربرانی که سواد اطلاعاتی بالایی دارند میزان تاثیر کتابخانه را در رفع نیازهای اطلاعاتی اشان در حد« خیلی زیاد و زیاد» دانسته اند. یافته ها بیانگر آن است که مهمترین اولویت های آموزشی سواد اطلاعاتی کاربران «آشنایی با منابع مرجع الکترونیکی » (3/74 درصد)و مهمترین موانع دستیابی به اطلاعات در کتابخانه «نداشتن ارتباط با سایر مراکز علمی » ( 3/46 درصد ) بوده است. نتیجه گیری: تحلیل نتایج پژوهش نشان می دهد که کاربرانی که « 4بار و بیشتر»، به کتابخانه مراجعه می کنند(2/56 درصد)، بیشتر از سایرین و افرادی که «اصلاً» به کتابخانه مراجعه نمی کنند(7/14 درصد) کمتر از سایرین در حد «خیلی زیاد و زیاد» دارای سواد اطلاعاتی هستند. همچنین می توان گفت با افزایش تعداد دفعات مراجعه به کتابخانه بر میزان سواد اطلاعاتی کاربران در حد «خیلی زیاد و زیاد» افزوده می شود.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی پیاده سازی نظام فایو اس در مخزن ها و بخش مرجع کتابخانه ملی ایران به انجام رسیده است. روش تحقیق: در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش مخزن ها و بخش مرجع کتابخانه ملی ایران است. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی می باشد. برای سنجش داده ها از روش خی دو و آزمون میانه استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در 9/14 درصد موارد، اصلا نظام فایو اس در مخزن ها و بخش مرجع کتابخانه ملی رعایت نمی شود، در 04/12 درصد به میزان ضعیف، 8/13 درصد به صورت قابل قبول، 8/20 درصد خوب و در 3/38 درصد موارد به میزان کامل در مخزن ها و بخش مرجع کتابخانه ملی ایران نظام فایو اس رعایت می شود. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد وضعیت مخزن ها و بخش مرجع کتابخانه ملی ایران در وضعیت مطلوبی می باشد و امکان پیاده سازی نظام فایو اس در این بخش ها وجود دارد. همچنین مدیران بخش باید نسبت به آموزش کارکنان در درک مفاهیم فایو اس علی الخصوص s5 اهتمام بیشتری نمایند.    

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان نقش کتابخانه های عمومی تحت نظر نهاد، در مهندسی فرهنگ جامعه در شهر تهران انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر پیمایشی - تحلیلی است.جامعه آماری شامل 117 کتابدار 37 کتابخانه عمومی تحت نظر نهاد کتابخانه های عمومی کشور در شهر تهران است. به علت محدود بودن جامعه، کل جامعه برای بررسی در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است.  به منظور انجام تحلیل های آماری از آزمون t تک متغیری، آزمون مجذور کا و آزمون فریدمن استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از دیدگاه کتابداران، کتابخانه های عمومی در زمینه ارتقاء دانش اطلاعاتی، نگرش اجتماعی، شکل گیری هنجارهای اجتماعی، جهان بینی، علاقه و عادت به مطالعه، غنای فرهنگی، ارتقاء آموزش و فعالیت های اجتماعی میان افراد جامعه نقش مؤثری داشته و در زمینه نگرش سیاسی، آیین های فرهنگی، نگرش اقتصادی افراد جامعه، نقش چندانی ندارند. نتیجه گیری: با جمع بندی نهایی نقش کتابخانه ها در مؤلفه های فرهنگی می توان نتیجه گیری کرد که کتابخانه های عمومی شهر تهران از دیدگاه کتابداران بیش از حد متوسط در مهندسی فرهنگ جامعه دارند و از بین مؤلفه های فرهنگی نام برده شده، «ارتقاء دانش اطلاعاتی» با میانگین رتبه 47/10 و «نگرش اقتصادی» با میانگین 92/1 درصد به ترتیب بالاترین و پایین ترین رتبه ها را به خود اختصاص داده اند.

هدف: پژوهش حاضربه مقایسه دیدگاه کاربران و کتابداران درباره کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی درجه یک شهر تهران پرداخته  است. روش پژوهش: ارزیابی عملکرد و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه لایب کوال می باشد. جامعه پژوهش شامل 89 کتابدار و تعداد 40556 نفر از کاربران است که 381 نفر از کاربران به صورت تصادفی بر اساس فرمول جولی انتخاب شدند. یافته ها:در پاسخ به پرسش های اساسی نشان داده شد که در هر سه بعد لایب کوال (تأثیرگذاری خدمات، کنترل اطلاعات، مکان) از دیدگاه کاربران و کتابداران در وضع موجود و مطلوب تفاوت معناداری وجود داشته و هیچ کدام از ابعاد در وضعیت موجود نتوانسته است به حد مورد انتظار آنان دست یابد.همچنین میزان کیفیت ارائه خدمات کتابخانه های عمومی بالاتر از حد مطلوب است. نتیجه گیری:  در پاسخ به فرضیات پژوهش، یافته ها حاکی از آن هستند که در زمینه ابعاد سه گانه پرسشنامه لایب کوال مورد استفاده در کتابخانه های مورد مطالعه، از دیدگاه هر دو گروه کاربران و کتابداران، بعد تأثیرگذاری خدمات نسبت به دیگر ابعاد از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.همچنین از دیدگاه کتابداران زن مورد مطالعه کاربران بیش از حد، از کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی انتظار دارند. مقایسه دیدگاه های کتابداران و کاربران مورد مطالعه در زمینه کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی حاکی از آن بود که مابین دیدگاه کتابداران و کاربران مورد مطالعه در زمینه میزان کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی در وضع موجود تفاوت معناداری وجود داشته و کتابداران به صورت معناداری بیشتر از کاربران از کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی دروضعیت موجود رضایت داشته اند.  

هدف: این پژوهش، با هدف بررسی هزینه– سودمندی منابع اطلاعاتی الکترونیکی کتابخانه مرکزی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال 2011 به انجام رسیده است.   روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است و از روش پیمایشی بهره گرفته است. برای گردآوری اطلاعات از دو شیوه بسامد استفاده و تحلیل هزینه–سودمندی که دو شیوه علمی در ارزیابی منابع می باشند استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، منابع اطلاعاتی الکترونیکی اشتراکی کتابخانه مرکزی دانشگاه بوعلی سینا همدان، شامل مجلات الکترونیکی و پایگاه های اطلاعاتی دسترس پذیر از طریق سرورهای مرکزی دوازده پایگاه اطلاعاتی اسپورت دیسکاس [1] ، انجمن مکانیک آمریکا [2] ، انجمن عمران آمریکا [3] ، انجمن شیمی آمریکا [4] ، پروکوئست [5] ، ساینس دایرکت [6] ، اکنلیت [7] ، امرالد [8] ، اسکوپوس [9] ، انجمن ریاضی آمریکا [10] ، مؤسسه فیزیک [11] ، آکسفورد ژورنال [12] در سال 2011 می باشد.  یافته ها: این تحقیق نشان داد که فراوانی میزان استفاده بر اساس شاخص های سما [13] (تعداد دانلود مقاله با فرمت پی دی اف و اچ تی ام آل و تعداد دانلود چکیده) در پایگاه های مختلف اختلاف معناداری دارند.  نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در بین دوازده پایگاه موردمطالعه پایگاه ساینس دایرکت با 91 درصد دارای بالاترین میزان استفاده و پایگاه اکُنلیت با 0008/0 درصد دارای پایین ترین میزان استفاده بود. هزینه–سودمندی پایگاه های مورد مطالعه نیز با یکدیگر تفاوت داشتند و مشخص شد که هزینه–سودمندی پایگاه آکسفورد ژورنال با 2201 ریال از همه بالاتر هست و هزینه–سودمندی پایگاه اکُنلیت با 24795147 ریال از همه پایین تر است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه عملکرد کتابخانه های عمومی نهادی و مشارکتی استان قم از نظر به کارگیری شیوه ی آمیخته بازاریابی p4 است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی به روش « پیمایشی» است. برای توصیف و تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی و استنباطی (آزمونT) استفاده شده است. جامعه مورد پژوهش کتابخانه های عمومی استان قم مشتمل بر 55 کتابخانه هستند، که از این تعداد 22 کتابخانه به صورت نهادی اداره می شوند و 33 کتابخانه به صورت مشارکتی با نهاد کتابخانه های عمومی همکاری می کنند. گردآوری اطلاعات از طریق سیاهه وارسی و مراجعه حضوری صورت گرفته است که سیاهه وارسی 4 کتابخانه عودت نشده است، و جامعه مورد بررسی به 21 کتابخانه نهادی و 30 کتابخانه مشارکتی تقلیل یافت. برای سنجش روایی سیاهه وارسی از نظر خواهی اساتید و مدیران کتابخانه ها استفاده شده است، و برای سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شده است که از پایایی قابل قبولی 90/0 برخوردار است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که محصول، بها، مکان و فعالیت های تشویقی و ترغیبی کتابخانه های نهادی به ترتیب با میانگین های (82/0)، (72/0)، (2/1)، (07/1)نسبت به محصول، بها، مکان و فعالیت های تشویقی و ترغیبی کتابخانه های مشارکتی به ترتیب با میانگین های (50/0)، (46/0)، (77/0)، (74/0) وضعیت بهتری دارند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که بین میانگین سه عنصر محصول، بها و مکان در کتابخانه های نهادی و مشارکتی تفاوت معنادار وجود دارد. اما، بین میانگین فعالیت های تشویقی و ترغیبی این دو کتابخانه تفاوت معناداری وجود ندارد. هم چنین بین میزان به کارگیری شیوه ی آمیخته بازاریابی 4 پی در کتابخانه های عمومی نهادی و مشارکتی تفاوت معناداری وجود دارد، و وضعیت کتابخانه های نهادی از نظر میزان به کارگیری شیوه ی آمیخته بازاریابی چهار پی با میانگین (90/53) مطلوب تر از کتابخانه های مشارکتی (67/35) است. اصالت/ارزش:نتایج این پژوهش می تواند اطلاعاتی را فراهم آورد که زمینه ساز برنامه ریزی های آینده باشد.