امکان تقریری غایت گرا از اخلاق اسلامی
آرشیو
چکیده
یکی از مباحث مهم در فلسفه اخلاق، اخلاق هنجاری نظری است که به بحث ملاک و معیار ارزش اخلاقی می پردازد. با آشنایی متفکران مسلمان با نظریه های اخلاقی در فلسفه اخلاق غرب از جمله غایت گرایی، برخی از آنان سعی کردند تقریری غایتگرا از نظریه اخلاق اسلامی ارائه کنند. آیه اللّه مصباح یزدی نخستین کسی است که تقریری غایت گرایانه از اخلاق اسلامی ارائه داده است که البته عنوان خاصی برای نظریه خود که سودگرایانه است یا خودگرایانه انتخاب نکرده است. برخی تقریری سودگرایانه از نظریه اخلاق اسلامی به دست داده و آن را «برین سودگرایی» نام نهاده اند، برخی نیز با پذیرش سودگرایی بنتام، معیارهای هفت گانهٔ او را بر قرآن کریم عرضه کرده و به جرح و تعدیل معیارهای او پرداخته اند و در مقابل، برخی تقریری خودگرایانه ارائه دادند و برخی نیز منظر قرآن را در این زمینه واکاوی کرده و آیات قرآن را سازگار با غایت گرایی و خودگرایی یافتند. به نظر می رسد، پیش از ارائهٔ تقریری غایت گرایانه از اخلاق اسلامی، این پرسش مهم مطرح است که آیا اساساً می توان اخلاق اسلامی را غایت گرایانه تقریر کرد و آیا غایت گرایی اخلاقی با برخی مبانی و آموزه های اسلامی سازگار است؟ در این مقاله، امکان ارائهٔ تقریری غایت گرایانه از اخلاق اسلامی در تفکر اسلامی و آموزه های دینی بررسی شده است.The Possibility of a Teleological Interpretation of Islamic Ethics
Normative ethics is a significant branch of moral philosophy that delves into the discussion of criteria and standards for ethical value. Following the acquaintance of Muslim thinkers with Western ethics, some of them endeavored to present a teleological/consequential interpretation of Islamic ethics. Ayatollah Misbah Yazdi was the first to offer a teleological interpretation of Islamic ethics, although he did not choose a specific title or name for his theory and did not explicitly define it as either consequentialist or egoist. One contemporary ethicist has developed an egoistic / self-centered interpretation of Islamic ethics, naming it “Super utilitarianism,” while another contemporary ethicist, while embracing a consequential interpretation, has critiqued and modified J. Bentham's seven criteria based on the teachings and principles of the Quran. In fact, many Muslim ethicists, after examining the verses of the Quran, have deemed the Islamic ethical theory compatible with teleologism / consequentialism and have even presented egoistic interpretations of Islamic ethics. There is no doubt the before offering a teleological or egoistic interpretations of Islamic ethics, it is crucial to address the important question of whether teleologism / consequentialism is compatible with the foundations and teachings of Islam. This article examines the possibility of presenting a teleological interpretation of Islamic ethics.
تبلیغات
