ساخت، اعتباریابی و تحلیل عاملی پرسش نامه التزام عملی به آداب باطنی نماز بر اساس منابع اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
التزام عملی به آداب باطنی نماز، از مسائل مهمی است که در دین مبین اسلام و آیات و روایات تأکید فراوانی بر آن شده و آثار ژرفی در ابعاد گوناگون زندگی انسان دارد. هدف پژوهش حاضر، ساخت و اعتباریابی پرسش نامه ای برای سنجش التزام عملی به آداب باطنی نماز، مبتنی بر آموزه های اسلامی بود. این مطالعه به روش ترکیبی و در دو مرحله انجام شد. در مرحله نخست، با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی بر پایه الگوی سیه و شانون (2005) از نوع قرارداری، مؤلفه ها و گویه های اولیه پرسش نامه از آیات و روایات اسلامی استخراج شدند. در مرحله دوم، برای بررسی روایی و پایایی ابزار، پژوهش به روش پیمایشی و با نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر روی ۲۶۰ نفر از طلاب و دانشجویان انجام گرفت. روایی محتوایی ابزار با شاخص های CVR (≥ 0.99) و CVI (≥ 0.79) توسط پنج متخصص علوم اسلامی و روان شناسی تأیید شد. تحلیل عاملی اکتشافی، روایی سازه را با استخراج دو عامل «آداب باطنی مقدمات نماز» و «آداب باطنی مقارنات نماز» مورد بررسی قرار داد. ضریب آلفای کرونباخ کل ابزار 0.888 و ضریب دو نیمه سازی گاتمن 0.867 برآورد شد. یافته ها حاکی از آن است که این ابزار از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار بوده و قابلیت کاربرد در مطالعات علمی مربوط به آموزه های دینی نماز را داراست.Construction, Validation, and Factor Analysis of a Questionnaire on Practical Commitment to the Inner Etiquettes of Prayer (Salat) Based on Islamic Sources
Practical adherence to the inner etiquettes of prayer is a central concept in Islam, extensively emphasized in the Qur'an and Hadith due to its profound impact on various aspects of human life. This study aimed to develop and validate a questionnaire designed to assess practical commitment to the inner etiquettes of prayer, grounded in Islamic teachings. A mixed-methods design was employed across two phases. In the first phase, qualitative content analysis following the conventional model by Hsieh and Shannon (2005) was conducted to extract components and generate preliminary items from Islamic texts, including Qur'anic verses and Prophetic traditions. In the second phase, the questionnaire was administered to a stratified random sample of 260 seminary and university students to evaluate its psychometric properties. Content validity was assessed by five experts in Islamic studies and psychology using the Content Validity Ratio (CVR ≥ 0.99) and the Content Validity Index (CVI ≥ 0.79). Exploratory factor analysis supported the construct validity, identifying two main components: "Inner Etiquettes of Preparatory Acts of Prayer" and "Inner Etiquettes of Concurrent Acts of Prayer." The instrument demonstrated strong internal consistency, with a Cronbach’s alpha of 0.888 and a Guttman split-half coefficient of 0.867. These findings suggest that the instrument possesses robust psychometric characteristics and can be effectively employed in academic research exploring the religious dimensions of Islamic prayer.
تبلیغات
