حوزویان، پزشکی مدرن و بیماری های همه گیر سنخ شناسی مقدماتی الگو های مواجهه حوزویان با بیماری های همه گیر در دوره قاجار و پهلوی اول (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
پس از انقلاب میکروب شناختی در پزشکی و تغییر در مواجهه با بیماری های همه گیر، چالش هایی میان دستورات پزشکی جدید و احکام دینی به وجود آمد. چالش ها، طیف مختلفی از واکنش ها را به همراه داشتند: از تقابل کامل تا تبعیت و از تلفیق پذیرش- سرکشی تا حمایت و هم افزایی. بررسی الگوهای تعاملی و تقابلی این دو نهاد، اهمیت جامعه شناختی فراوان دارد. پژوهش حاضر تلاش می کند تا با رویکردی کیفی و با استفاده از روش مطالعه اسنادی و سنخ شناسی وبری، یکی از مهم ترین لحظات رویارویی حوزویان با پزشکی مدرن، یعنی دوره قاجار و پهلوی اول را بررسی کند. این پژوهش تلاش می کند تا پاسخی برای پرسش های ذیل بیابد: انواع سنخ های مواجهه حوزویان با شیوع بیماری های واگیردار کدامند؟ معنای ذهنی روحانیت به مثابیه یک گروه اجتماعی درباره مداخله در امر بهداشت عمومی چه بوده است؟ هرکدام از اشکال پذیرش یا ستیز با پزشکی مدرن، در چه شبکه ای از ارزش ها جای گرفته است؟ بر اساس یافته های پژوهش، واکنش های حوزویان به بیماری های همه گیر، ذیل شش سنخ توصیفی قابل توضیح است. این موارد نسبت به سه متغیر «امر اجتماعی»، «پزشکی مدرن» و «جایگاه ماوراءالطبیعه در تفسیر» برساخت شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سنخ غالب مواجهه با پزشکی مدرن، «طب جدیدپذیر» بوده و هرچه پیش تر می آییم، درک بیماری به مثابه امری فردی، به سوی درک اجتماعی از بیماری حرکت می کند. به تناسب آن نیز حوزویان در رساله های علمیه میانجی های اجتماعی را در نظر می گیرند. جایگاه ماوراءالطبیعه نیز به طور بنیادین متزلزل نشده، بلکه تنها از علت نزدیک به علت دور تبدیل شده است.Seminarians, modern medicine and epidemic diseases Preliminary genealogy of the patterns of encounter of seminarians with epidemic diseases in the first Qajar and Pahlavi periods
After the microbiological revolution in medicine and the change in dealing with epidemics, challenges arose between new medical orders and religious orders. Challenges brought a variety of reactions: from complete opposition to compliance, and from acceptance-defiance combination to support and synergy. Examining the interactive and confrontational patterns of these two institutions has great sociological importance.
The present study tries to investigate one of the most important moments of seminarians' confrontation with modern medicine, namely the Qajar and Pahlavi period, with a qualitative approach and using the method of documentary study and Weberian genealogy. This research tries to find an answer to the following questions: What are the types of exposure of seminarians to the spread of infectious diseases? What has been the mental meaning of the clergy as a social group about intervention in public health? Each form of acceptance or opposition to modern medicine is placed in what network of values?
Based on the findings of the research, seminarians' reactions to epidemics can be explained under six descriptive lines. These items are constructed in relation to three variables: "social matter", "modern medicine" and "the place of the supernatural in interpretation". The results of this research show that the dominant way of encountering modern medicine is "modern medicine" and the more we advance, the understanding of the disease as an individual thing moves towards the social understanding of the disease. Accordingly, seminarians consider social mediators in their theological treatises. The position of the supernatural has not been fundamentally shaken, but has only changed from a close cause to a distant cause.
تبلیغات
