مطالب مرتبط با کلیدواژه

انقلاب اسلامی


۲۸۱.

تأثیر انقلاب اسلامی بر مناسبات عربستان با ایران در دهه نخست نظام جمهوری اسلامی (1368-1358)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۵۰ 99-116

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی شیعیان عربستان سیاست خارجی تحولات منطقه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۴۷۲
وقوع انقلاب اسلامی در ایران، آغازگر فصل جدیدی در روابط سیاسی دو کشور ایران و عربستان سعودی شد. این رویداد به دلیل برخورداری از زیربنای ایدئولوژیک انقلابی شیعه، حاوی پیامی بود که موجب برهم زدن وضع موجود در منطقه شد. در این پژوهش تأثیرات انقلاب اسلامی بر مناسبات عربستان با ایران در دهه اول انقلاب اسلامی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. روابط دو کشور در دهه نخست انقلاب اسلامی، متأثر از عوامل مختلفی چون تلاش ایران جهت صدور انقلاب اسلامی، جنگ ایران و عراق، شورای همکاری خلیج فارس، رقابت در اوپک، مس ئ له حجاج ایرانی و تحرکات شیعیان منطقه شرقی عربستان قرار داشت که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند. نتیجه پژوهش بیانگر این است که دولت عربستان برای جلوگیری از بازتاب انقلاب اسلامی در جامعه خود، سیاست اصلاح و سازگاری را در پیش گرفت، ولی به دلیل تضاد فکری با تشیع، همواره سیاست تقابل با دولت انقلابی شیعه را اعمال نموده است ."
۲۸۲.

راهبردهای امت اسلامی برای مقابله با نظام سلطه از دیدگاه امام خمینی+(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۵۰ 141-162

کلیدواژه‌ها: امام خمینی انقلاب اسلامی امت اسلامی نظام سلطه استکبارستیزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۵ تعداد دانلود : ۷۹۵
ساختار نظام جهانی در واقع تسلط ظالم بر مظلوم و یک رابطه ظالمانه و غیرانسانی است. سلطه گر در این نظام به دنبال تأمین منافع خویش از طریق چپاول کردن ثروت بومی و منابع تحت سلطه است و به غیر از این نیز راضی نمی شود. امام خمینی + با شناخت چهره واقعی نظام سلطه، امت اسلامی را با فریاد بیدار باش به هوشیاری در برابر نظام سلطه فرا خواند و با ارائه راهبردهایی آنها را به مقابله با سلطه گران دعوت کردند. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به این پرسش، پاسخ خواهد داد که امام خمینی + چه راهبردهایی را برای امت اسلامی، جهت مقابله با نظام سلطه بیان کرده است؟ چهار راهبرد معنوی، سیاسی و اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و دفاعی و یازده شاخص به عنوان مهم ترین پاسخ این پرسش است که امت اسلامی می تواند با اتکا و اهتمام به آن زندگی شرافتمندانه و عزتمندانه داشته باشند."
۲۸۳.

نتایج سیاسی انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۱ 7-24

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی مردم سالاری دینی نهادهای سیاسی امت گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۸ تعداد دانلود : ۸۶۵
انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از انقلاب های بزرگ، تأثیرات بسیاری را از خود برجای نهاده است. تحقیق حاضر از میان بازتاب های بسیار گسترده انقلاب اسلامی، به برخی دستاوردها و نتایج سیاسی آن پرداخته است که از دو ویژگی مهم برخوردارند؛ اول اینکه این دستاوردها در ایران پس از انقلاب نهادینه شده اند. دوم آنکه چنین دستاوردهایی به گونه ای هستند که برای همه کشورهای مسلمان الهام بخش اند. پژوهش حاضر به لحاظ روش تحلیل، رویکردی کلان نگر دارد و مسئله اصلی تحقیق این است که نتایج سیاسی انقلاب اسلامی شامل چه مواردی می شود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد مهم ترین نتایج سیاسی انقلاب اسلامی شامل استقلال سیاسی، ایجاد نهادهای سیاسی جدید، مردم سالاری دینی و وحدت گرایی در جهان اسلام است. انقلاب سبب شد رهبری دینی و رهبری سیاسی تلفیق شود و این مساله به نوعی احیای پدیده ای بود که در صدر اسلام و به ویژه در دوران حکومت پیامبر | وجود داشت."
۲۸۴.

بررسی نقش و جایگاه سینمای ایران در سیر تحولات فرهنگی و سیاسی منتهی به انقلاب اسلامی ایران در دوره پهلوی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۱ 93-116

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی سینما فرهنگ پهلوی دوم تحولات فرهنگی و سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۸ تعداد دانلود : ۷۱۶
حکومت پهلوی سعی داشت ساختار سینما را در جهت خواست ها ی خود، مصادره به مطلوب کند و به خدمت گیرد، البته تا اندازه زیادی نیز موفق شد. از این رو در این پژوهش تلاش شده است بر اساس نظریه نقش اجتماعی رسانه های جمعی و تأثیر آن ها بر دگرگونی ارزش های جوامع، سینمای ایران در تحولات سیاسی و فرهنگی دوران منتهی به انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. در همین راستا، فرضیه تحقیق نیز بر این امر استوار است که سینما، به عنوان رسانه ای حکومتی، متولی سیاست گذاری های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی است و تصاویری کاریکاتورگونه و ناقص از تحولات و شرایط ایران ارائه می داد که سرانجام نیز عواملی مانند شیوع ابتذال در بدنه سینمای فارسی و حمایت این رسانه از حکومت، موجب شد تا در دوران انقلاب، سینما به عنوان یکی از عناصر اصلی ساختار فرهنگی، سیاسی و اجتماعی پهلوی، باعث سرخوردگی مردم از سیاست های فرهنگی حکومت شود و در جریان اعتراضات و مخالفت های مردمی بر علیه ابزار تبلیغی حاکمیت پهلوی و شکل گیری انقلاب، جایگاهی ویژه بیابد."
۲۸۵.

تاریخ هنر پوستر در دهه نخست انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۱ 117-140

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی پوستر تاریخ هنر فرهنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۰ تعداد دانلود : ۷۰۷
از تحولات انقلاب اسلامی بر فرهنگ جامعه ایران، به وجود آمدن هنرمندانی با دغدغه اسلامی است و آثاری همچون پوسترهای آن دوران که در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی تاثیر شایانی داشت، خلق شد. پژوهش پیش رو به دنبال شناخت نقش و ابعاد معنایی پوسترهای دوران انقلاب اسلامی از زمان شکل گیری تا پایان جنگ تحمیلی با رویکردی فرهنگی و تاریخی است. مسئله اصلی تحقیق، شناسایی و طبقه بندی موضوعی انواع پوسترهای مطرح شده در تاریخ انقلاب است. این مسئله با دو سؤال پیگیری خواهد شد. سؤال اول، مؤلفه های محتوایی فرهنگی تاریخی پوسترهای دهه اول انقلاب در چند گروه قابل تقسیم است؟ سؤال دوم، ویژگی های بصری پوسترهای دهه اول انقلاب اسلامی به عنوان یک عنصر تبلیغی بیدارکننده، چگونه ارزیابی می شوند؟ در این تحقیق از روش تحلیل محتوا و برای جمع آوری اطلاعات از شیوه کتابخانه ای استفاده شده است. یافته مهم تحقیق، طبقه بندی و تحلیل مضامین موجود، در پوسترهای انقلاب اسلامی است."
۲۸۶.

چارچوبی برای تحلیل انقلاب اسلامی در اندیشه امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۱ 185-202

کلیدواژه‌ها: امام خمینی انقلاب اسلامی حکمت متعالیه چارچوب سه لایه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۴۷۳
مقاله حاضر درصدد است با نگاهی به آرای امام خمینی & و به منظور تحلیل انقلاب اسلامی بحثی را طرح نماید که نگاهی جامع به مهم ترین پدیده قرن بیستم است. شهرت امام خمینی & به فقاهت و مرجعیت سبب شده است نگاه های حکمی فلسفی، اخلاقی عرفانی و قرآنی تفسیری در تحلیل انقلاب اسلامی کمتر مورد توجه قرار گیرد و مغفول واقع شود. سؤال اصلی این است که چگونه می توان در چارچوبی پژوهشی، ابعاد مختلف تحلیل انقلاب اسلامی در اندیشه امام خمینی & مورد بررسی قرار گیرد تا محقق دچار نگاه تک بعدی نشود؟ مدعا این است که می توان در تحلیل انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی & نگاهی جامع را شاهد بود. چارچوب سه لایه ای که در آثار امام خمینی & نیز مورد توجه است می تواند تحلیل جامعی نسبت به پدیده انقلاب اسلامی ارائه نماید."
۲۸۷.

تاریخ نگاری انقلاب اسلامی؛ ضرورت ها و بایستگی ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 75-96

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی تاریخ نگاری تاریخ شفاهی سندپژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۰۱۲
انقلاب اسلامی ایران از مهم ترین رویدادهای اواخر قرن بیستم در جهان، دگرگونی های گسترده ای را در حوزه های سیاسی و اجتماعی ایران به همراه داشته است. تاریخ نگاری نیز از این دگرگونی ها بی نصیب نماند. تاریخ نگاری امری مهم، پیچیده و حاصل تعامل آگاهانه ذهن مورخ با واقعه تاریخی است و در هر عصری برخاسته از اندیشه ها و گفتمان های نسل معاصر خود است که در پرتو آن، دوره های تاریخ نگاری متفاوتی شکل گرفته اند. چنان که نمی توان پذیرفت تاریخ نگاری انقلاب اسلامی در سبک، روش و نگرش، ادامه تاریخ نگاری عصر پهلوی باشد. آنچه در تاریخ نگاری اهمیت دارد، شناخت روند رخداد تاریخی، نگرش و تفکر مورخ، پیرامون آن است. به این خاطر مورخان در تاریخ نگاری انقلاب اسلامی و تحلیل رخدادهای تاریخی ضروری است بر مقدمات و بایسته هایی در این امر توجه نمایند تا زمینه های شکل گیری تاریخ نگاری جامع و مستندی را فراهم سازند. در این پژوهش سعی شده است ضمن اشاره به سیر تکوین تاریخ نگاری انقلاب اسلامی، با روشی تحلیلی و مسئله محور، مهم ترین ضرورت ها، بایستگی ها و آسیب های تاریخ نگاری نقد و بررسی شود."
۲۸۸.

بررسی تفسیر سیاسی مفاهیم قرآنی در دوران انقلاب اسلامی از منظر آیت الله خامنه ای(دام عزّه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 97-116

کلیدواژه‌ها: آیت الله خامنه ای تفسیر سیاسی قرآن انقلاب اسلامی مفاهیم قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۸ تعداد دانلود : ۵۳۴
پژوهش حاضر به تفسیر سیاسی مفاهیم قرآنی از منظر آیت الله خامنه ای در انقلاب اسلامی پرداخته است. هدف آن، آشنایی با رویکرد تفسیر سیاسی آیت الله خامنه ای از قرآن و تأثیر آن، در انقلاب اسلامی است. روش این پژوهش، توصیفی تحلیلی است. در تفسیر سیاسی قرآن، متن معتبر (آیات قرآن) و تأثیر زمینه های سیاسی، اجتماعی و فکری در پدید آمدن تفسیر سیاسی مفاهیم قرآن و کاربرد آن در انقلاب اسلامی، نقش داشته است. در این رویکرد، دین پاسخ گوی تمام نیازهای فردی، اجتماعی و سیاسی است. آیت الله خامنه ای قبل از انقلاب اسلامی به تفسیر سیاسی مفاهیم اعتقادی (نظیر توحید، نبوت و امامت) از قرآن کریم، در راستای حرکت، مبارزه و انقلاب علیه وضع موجود (استبداد داخلی و سلطه خارجی)، استفاده کرده است. تفاسیر سیاسی بعد از انقلاب، ناظر به ساختار نظام سیاسی، مبارزه با نظام سلطه و وحدت مسلمین معطوف است."
۲۸۹.

هویت فرهنگی انقلاب اسلامی ایران؛ فرصت ها و چالش ها، چشم انداز آینده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 137-158

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی هویت هویت فرهنگی بیداری اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۴ تعداد دانلود : ۷۳۳
مهم ترین چالش جهان اسلام در دوره معاصر، چالش فکری و فرهنگی متاثر از هجوم آموزه ها و ارزش های تمدن غرب و متعاقب آن بروز بحران هویت است. در چنین شرایطی وقوع انقلاب اسلامی برپایه مبانی اصیل اسلامی، هویت فرهنگی جدیدی که از آن می توان با عنوان «هویت اسلامی انسانی » ی اد کرد را به ارمغان آورد و نقطه عطف تاریخی و سرآغاز دوران جدید از حکومت اسلامی در تاریخ جهان اسلام شد و مفاهیم ناب الهی – انسانی در چارچوب آموزه های دین مبین اسلام احیاء گردید. تاثیرگذاری انقلاب اسلامی در جهان اسلام از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر تلاش دارد پیوندهای هویتی انقلاب اسلامی با تحولات معاصرجهان اسلام را تحلیل و اثبات نماید هویت خواهی که از عوامل شکل گیری انقلاب اسلامی بود؛ به دلیل ظرفیت فرهنگی ایجاد شده و غنای محتوایی، موجب احیای هویت در جهان اسلام گشت. لذا با پیوند دو مقوله هویت و فرهنگ، رفتارها، کنش و واکنش های جوامع اسلامی را بر اساس هویت فرهنگی ایجاد شده توسط انقلاب اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و بر همین اساس ضمن احصاء فرصت ها و چالش های پیش آمده، به ترسیم چشم انداز آینده پرداخته می شود."
۲۹۰.

صورت بندی مفهوم پیشرفت در رویکردهای هگلی، پست مدرن و الگوی اسلامی ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 159-180

کلیدواژه‌ها: پیشرفت هگل پست مدرن انقلاب اسلامی الگوی اسلامی ایرانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۵۵۰
با توجه به تفاوت مفهوم پیشرفت متناسب با مبانی معرفتی و فلسفی، نگرش های فکری گوناگونی در ایران نسبت به صورت بندی این مسئله مبادرت ورزیده اند. بر این اساس مقاله حاضر با استناد به نگرش های فوکو، هگل و درنهایت نگرش های بومی به بررسی صورت بندی مفهوم پیشرفت در رویکردهای هگلی و پست مدرن و اسلامی ایرانی پرداخته و در تلاش برای پاسخ به این سؤال است که چه ارتباطی میان رویکردهای هگلی و پست مدرن با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت وجود دارد؟ نگرش های هگلی در ایران، نگاهی خطی به پیشرفت داشته و تنها الگوی ثابت در این امر را اخذ تجربه غرب می داند، در حالی که نگرش های پست مدرن، دیدگاهی غیرخطی (گسست تاریخ) به پیشرفت داشته و الگوی معیار در امر پیشرفت را الگوهای غیر خطی می داند. نگارندگان بر این باورند که الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، علی رغم تلاش برخی برای ارتباطش با رویکرد پست مدرن، ارتباط چندانی با این رویکرد به مفهوم پیشرفت نداشته و رویکردی مبتنی بر هستی شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی متفاوت را ارئه می دهد."
۲۹۱.

ویژگی های شخصیتی و فعالیت های شهید حسن باقری در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 201-220

کلیدواژه‌ها: حسن باقری دفاع مقدس انقلاب اسلامی تاریخ معاصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۳۴ تعداد دانلود : ۱۲۰۰
سؤال اصلی پژوهش حاضر آن است که ویژگی های شخصیتی و فعالیت های شهید حسن باقری در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس چیست؟ برای پاسخ به این سؤال، با استفاده از روش تحلیلی، اسناد و مدارک مربوطه مورد بررسی قرار گرفت. یافته های تحقیق حاکی از آن است که شهید حسن باقری دارای ویژگی هایی مهم در زمینه های مختلف شخصیتی و انقلابی است. ازجمله ویژگی های شخصیتی، اخلاص، نماز اول وقت، شجاعت و دلیری، روحیه جهادی، ساده زیستی و... است. در حوزه فعالیت های انقلابی ایشان در دوره شکل گیری انقلاب، می توان به فعالیت در دانشگاه، فعالیت انقلابی در دوره خدمت سربازی، فرار از پادگان رژیم وقت، عضویت در روزنامه جمهوری و عضویت اطلاعات سپاه اشاره نمود. همچنین در دوره دفاع مقدس، ایشان فرماندهی عملیات شکست محاصره سوسنگرد، امام مهدی # ، ثامن الائمه، طریق القدس، تثبیت تنگه چزابه، فتح المبین، بیت المقدس، رمضان، مسلم بن عقیل و محرم، را بر عهده داشته و در مأموریت های محوله با موفقیت عمل نموده است."
۲۹۲.

گونه شناسی تحلیل انقلاب اسلامی ایران مبتنی بر نظریه کاریزماتیک ماکس وبر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۳ 7-22

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی اقتدار فرهمندانه ماکس وبر گونه شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳۰ تعداد دانلود : ۷۴۶
تحلیل گران انقلاب اسلامی بر اساس نظریه ها و رویکردهای مختلف، تاکنون تحلیل های بسیاری را ارائه کرده اند. در این بین گروهی در تحلیل انقلاب اسلامی از نظریه اقتدار فرهمندانه «کاریزماتیک»؛ «ماکس وبر» بهره گرفته اند و بر این مبنا از امام خمینی نیز به عنوان رهبری کاریزما نام برده اند. پژوهش حاضر با هدف گونه شناسی انواع تحلیل هایی که از انقلاب اسلامی بر اساس نظریه کاریزماتیک وبر ارائه شده؛ به دنبال پاسخ به این سئوال است که «انواع تحلیل ها از انقلاب اسلامی مبتنی بر کاریزماتیک وبر چندگونه است؟» طی تحقیق تحلیل های ارائه شده از انقلاب اسلامی بر اساس نظریه کاریزماتیک وبری بر مبنای دیدگاه شخصیت های محوری در هرگونه مورد بررسی قرارگرفته و در سه گروه انطباقی، ترمیمی و انتقادی، گونه شناسی و تبیین شده است. این پژوهش با روش ترکیبی، توصیفی تحلیلی و تفهمی ا نجام گرفته است .
۲۹۳.

تحلیل و بررسی اثرگذاری انقلاب اسلامی بر شیعیان هند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۳ 23-42

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی شیعیان هند نظریه پخش هویت دینی اسلام سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۳ تعداد دانلود : ۵۲۷
انقلاب اسلامی با هویتی دینی، مبتنی بر اهداف و برنامه های فرا مرزی و قومی، ایده صدور انقلاب اسلامی را از همان ابتدای پیروزی انقلاب در برداشت. یکی از نمونه ها برای صدور انقلاب اسلامی، شیعیان هند است که علی رغم داشتن پیشینه علمی و فرهنگی، امروزه در نظام سیاسی و اجتماعی هند جایگاه شایسته ای ندارند. این نوشتار در صدد پاسخ به این پرسش است که عوامل تأثیرگذاری انقلاب اسلامی بر شیعیان هند و در برخی موارد ناکامی های این مؤلفه ها چیست؟ برای پاسخ به این پرسش، بر اساس مؤلفه های نظریه پخش به عنوان چارچوب نظری، مهم ترین علل تأثیر انقلاب ایران بر شیعیان هند در پیشینه روابط سیاسی و فرهنگی و تشابهات سیاسی و فرهنگی شیعیان هند با ایران بررسی شده است. در مقابل مهم ترین موانع تأثیر، عبارتند از تأخر فرهنگی اجتماعی حوزه های علمیه، ضعف خودباوری، سطحی بودن شخصیت دینی و خلأ رهبری دینی. در پایان نیز راهبردهای تاثیر انقلاب بر شیعیان هند در قالب بیان «ایجاد و ارتقای خودآگاهی دینی» و «ایجاد جامعه خودبنیاد» بیان می شود.
۲۹۴.

تاریخمندی انقلاب اسلامی؛ بررسی تاثیر اندیشه های کانونی انقلاب اسلامی بر حیات اجتماعی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۴ (پیاپی ۵۴) 9 - 38

کلیدواژه‌ها: جنبش های اجتماعی انقلاب اسلامی تاریخمندی حبات اجتماعی نظام روابط اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۸ تعداد دانلود : ۶۱۶
این مقاله با طرح دو مفهوم تاریخمندی و حیات اجتماعیِ برآمده از انقلاب اسلامی درصدد فهم نسبت دو مفهوم مزبور با تحولات اجتماعی ایران پس از انقلاب است. ادعای مقاله این است که انقلاب اسلامی از طریق خلق تاریخمندی و سپس ایجاد حیات اجتماعی نوین بر تحولات اجتماعیِ ایران تأثیر بنیادین گذاشته است. رهیافت مقاله برگرفته از نظام روابط اجتماعی (نظام کنش) و روش آن مبتنی بر جامعه شناسی تاریخی (فردیت تاریخی وبر) است. براساس تحلیل و تبیین ارائه شده در مقاله، انقلاب اسلامی حیات اجتماعی ایرانیان را در سه بُعد ذهنی، عینی و کنشی تغییر داد. در بُعد ذهنی، حق حاکمیت ملی به مثابه حق تعیین سرنوشت  به مردم واگذار شد. در بُعد عینی (ساختاری)، بافت های نهادی جدید ایجاد شد. و در بُعد کنشی، زمینه ها و شرایط کنش گری در عرصه عمومی فراهم شد. به طور کلی، با وقوع انقلاب اسلامی، امکان تحقق امر سیاسی، امر اجتماعی، امر دینی و زندگی روزمره، با تفسیری ویژه، بازتولید شد
۲۹۵.

تطورات تصور مشروعیت دولت در فضای پسامشروطه (بررسی موردی تلقی روحانیت از سلطنت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال چهارم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱۳ 69 - 104

کلیدواژه‌ها: تلقیِ دولت خِرَد حکومتی مشروطه انقلاب اسلامی سلطنت روحانیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۳۳۵
تحلیل سیاسی جامعه ی معاصرِ ایران، نشان می دهد شناخت تاریخ تحولات خِرَد حکومتی(تصور معقول از دولت) در فهم ذهنیت نیروهای اجتماعی در قبال حکومت تأثیر جدی دارد. مشروطه ی ایرانی توانست اولین تردیدها را درباره ی دولت سلطنتی به وجود آورد و نگره های سنتی را درباره ی مشروعیت دولت زیر سئوال ببرد. با این وجود، بی نظمی/آشوب های اجتماعی و سیاسی پدیدارشده در جامعه ی ایرانیِ پسامشروطه، موجب هویدا شدن دوباره ی «بحران حکمرانی» و اُفت گرایشِ تحول خواهی در عقلانیت حکومتی سنتی و حرکت به سوی خِرد حکومتی جدید گردید. این خِرَد جدید شرایط را برای بازتولید ساختار اقتدارگرای نوینی چون رضاشاه در واکنش به بحران حکمرانی پسامشروطه ای فراهم ساخت. از این رو در این مقطع، موج جدیدی از تلقی ها در میان روحانیت رسوخ یافت که با همان اشتیاقی که پیشتر در جستجوی آزادی و حکومت قانون بودند، به جستجوی حکومت مطلقه اهتمام ورزیدند و عملاً به بازتولید روحِ استبداد قاجاری در کالبد دولت مطلقه ی پهلوی کمک کردند. به این ترتیب، نمودار تحولات سیاسی- اجتماعی ایران، نموداری سینوسی می نماید که مشحون از افت وخیزهای متناوب از تغییر یا پذیرش دولت استبدادی است. پرسش اصلی مقاله آن است که تلقی روحانیت از سلطنت،  به عنوان دولت مشروع، در فضای پسامشروطه چه تحولاتی را پشت سر گذاشته است؟ فرضیه ی اصلی در چارچوب مفهوم «حکومت مندی» فوکو آن است که تصور روحانیت از سلطنت طیفی از مشروعیت پنداری دولت سلطنتی تا انتقاد و مخالفت با آن را تجربه کرده است. بر این اساس، هدف اصلی مقاله کشف تحول در تصور روحانیت در قبال پروبلمه ی سلطنت در فضای پسامشروطه تا انقلاب اسلامی است.
۲۹۶.

تحلیل گفتمان انتقادی کیهان بچه ها در مواجهه با پدیده اجتماعی و سیاسی انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات کودک سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 113-134

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان کیهان بچه ها انقلاب اسلامی گفتمان ایدیولوژیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۳۳۷
پیدایش نشریه های کودکان و نوجوانان در ایران به دوران مشروطه باز می گردد. این نشریه ها از راه اشنا کردن مخاطبان با چگونگی زندگی و اموزش کودکان در کشورهای پیشرفته غربی ، نگاه سنجشی به زندگی خود و دیگران را در کودکان تقویت می کرد. بخش بزرگی از ادبیات داستانی این نشریات از منابع خارجی گزینش و ترجمه می شد و پرکتیس های گفتمانی ان ها از جمله کیهان بچه ها در ارتباط با ساختارهای اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی و بویژه منا سبات قدرت و سلطه شکل می گرفت و با تغییر این مناسبات تغیر شکل می داد . براین بنیاد این پژوهش در نظر دارد با تحلیل انتقادی متن مجله کیهان بچه های منتشر شده در بازه زمانی 5 سال قبل پدیده اجتماعی و سیاسی انقلاب اسلامی و 5 سال بعد ان به عنوان یک پرکتیس گفتمانی در ساحتی سنجشی نسبت به چگونگی تولید این اثر ،چگونگی مصرف ان ، چیستی نظم گفتمانی حاکم بر اثر و چگونگی فعال شدن گفتمان ها به شکل متن به جهت دستیابی به تفسیر خاص و تقویت ان در دو برهه زمانی یاد شده و ابعاد تاثیرپذیری و یا شاید تاثیرگذاری این اثر در رخداد اجتماعی و سیاسی انقلاب در سطح جامعه و گفتمان های حاکم در ان ، بصیرتی به دست اورد.
۲۹۷.

جایگاه شاهنامه فردوسی در نخستین دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۷۸ 111-134

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی فردوسی شاهنامه نظریه زیبایی شناسی دریافت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۰ تعداد دانلود : ۴۷۹
انس رابرت یاوس نظریهپرداز آلمانی معتقد بود که تاریخ یک شاهکار ادبی تنها تاریخ خلق آن نیست، بلکه بخش مهمی از تاریخ حیات آن متن وابسته به درجه مقبولیت آن در سالهای پس از آفرینش آن است. بیشک نگریستن از این منظر به شاهکارهای ادب فارسی، میتواند فصلی تازه را در مطالعات تاریخ ادبیات ایران باز نموده و منجر به پدید آمدن نسلی خواندتیتر از کتابهای تاریخ ادبیات در ایران گردد. در جستار حاضر و با بهرهگیری از همین دیدگاه، بخشی از تاریخ شاهنامه در دهه نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق نشان خواهیم داد چگونه شاهنامه که متنی پر اهمیت و بازتابنده سیاست ناسیونالیسم باستانگرا در عصر پهلوی بود، با پیروزی انقلاب اسلامی برای مدتی جایگاه خود را از دست داد و مورد بیتوجهی قرار گرفت و چگونه پس از ده سال این متن ادبی به این دلیل که توانست آیینه بازتابنده ایدیولوژی حاکم بر ایران اسلامی پس از انقلاب باشد، مجدداً مورد توجه قرار گرفت. نیز خواهیم گفت که چگونه برپایی گنگره جهانی شاهنامه در سال 1369 و نامگذاری آن سال به نام سال فردوسی از سوی یونسکو، نویدگر آغاز دورهای جدید در تاریخ حیات این شاهکار ادبی در دوران معاصر شد.
۲۹۸.

تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره عاشورایی امام سجاد (ع) (از آغاز تا دوره معاصر)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 103 - 122

کلیدواژه‌ها: واقعه کربلا امام سجاد (ع) تاریخ نگاری عاشورا انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۵۹۳
در شکل گیری و رونق تاریخ نگاری عاشورا از ابتدا تا دوره معاصر، عوامل زیادی نقش داشته است. تاریخ نگاری عاشورا عامل حفظ و تداوم جریان نهضت حسینی تا دوره معاصر شده است. تأکید و تشویق ائمه (علیهم السلام)  بخصوص امام سجاد(ع) در پاسداشت و نگهداری واقعه کربلا، بیشترین تأثیر را بر تاریخ نگاران عاشورا از ابتدا تا عصر حاضر داشته است. در قرون نخستین اسلامی و همچنین پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تاریخ نگاری عاشورا بیشترین تأثیر را از خطبه ها و روایات امام سجاد (علیهم السلام) پذیرفته است. لذا این پژوهش به تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره تبلیغی و سیاسی امام سجاد (علیهم السلام)، از آغاز تا عصر حاضر می پردازد. این پژوهش  با دیدی توصیفی تحلیلی به تأثیرپذیری تاریخ نگاری عاشورا از سیره امام سجاد (علیهم السلام) می پردازد.<br />  
۲۹۹.

چالش های اقتصادی و فرهنگی پیش روی انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال ششم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی چالش اقتصادی رفاه اقتصادی نظام اقتصاد مقاومتی فرهنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱۳ تعداد دانلود : ۱۲۰۷
در دین مبین اسلام به اهمیت تأمین معیشت به عنوان رکن دینداری و حفظ کشور اشاره شده است. پس جزءنکاتی است که هم دانشمندان امروزی علم اقتصاد و صدر اسلام همواره با آن دست و پنجه نرم می کنند و همچنان ادامه دارد. چالش های اقتصادی پیش روی ایران را به طور کلی می توان به دو دسته ی داخلی و خارجی تقسیم کرد که داخلی شامل اسراف، تک محصولی بودن و خارجی تحریم را نام برد. بخشی دیگر از چالش هایی که جمهوری اسلامی با آن روبروست مربوط به بخش فرهنگ می شود که لازم است به دلیل موقعیت ویژه ایران در مبارزه با استکبار جهانی مسولان توجه بیشتری به مواردی مثل جنگ نرم تلاش درجهت گسترش بازتاب جهانی انقلاب اسلامی داشته باشند.
۳۰۰.

همراهی حکومت ها و عالمان شیعی، زمینه ساز نگارش منابع حدیثی جریان ساز

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۷۳
تاریخ پُرفراز و فرود حدیث شیعه، شاهد دوره های ویژه ای با حرکت پُرشتاب علمی بوده است. شکل گیری این دوره ها نیازمند شرایط گوناگونی بود که معمولا همه آن در یک زمان گرد هم نمی-آمد. یکی از زمینه های مناسب برای رشد نگاشته های حدیثی دانشمندان، سخت گیرنبودن حکومت ها و یا حتّی در شرایطی بهتر، همراهی حکومت ها بوده است. عالمانی که قدر این زمینه ها را دانسته اند، بهترین و بیشترین بهره را برای تدوین و نشر معارف نموده و ثمره تلاش های آنان امروزه در اختیار جامعه علمی است. در ادامه چند نمونه از این دوره ها مرور می شود.