مطالب مرتبط با کلیدواژه

آلودگی


۶۱.

چالش های اجرای اصل پرداخت آلوده ساز در قانون هوای پاک ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوقی دوره دوزادهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 275 - 306

کلیدواژه‌ها: آلودگی اصل پرداخت آلوده ساز خسارت قانون هوای پاک مصوب 1396

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۵ تعداد دانلود : ۴۷۶
اصل پرداخت آلوده ساز از اصول پیشرو در حقوق محیط زیست به شمار می آید. این اصل درصدد است مفهوم «مسئولیت مدنی» و «خسارت» را متناسب با ظرفیت های این حوزه مورد بازخوانی قرار دهد؛ به نحوی که بین میزان «خسارت» و «مسئولیت» رابطه منصفانه و عادلانه برقرار کند. نوشتار حاضر، با درک چنین اهمیتی تلاش می کند چالش های مسئولیت مدنی اشخاص را در چارچوب قانون هوای پاک، مصوب 1396 به بحث بگذارد. لذا به این سؤال پاسخ داده می شود که: چالش های اجرای اصل پرداخت آلوده ساز در قانون هوای پاک ایران چیست؟ با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، این نتایج حاصل شده است که نخست، باوجود سابقه زیاد و ادبیات گسترده فقهی و حقوقی راجع به نهاد مالکیت و اموال و قدمت اصول فقهی همچون اصل لاضرر، سنت حقوقی ما تحت تأثیر فضای فقهی، در خصوص دارایی های غیرمادی، فاقد ادبیات غنی بوده است. این ضعف البته در قانون هوای پاک، بیش از پیش بارز بوده و قانون مزبور به لحاظ ضعف نظری نتوانسته است سازوکارهای حقوقی و ضمانت اجراهای شایسته ای در خصوص پاسداری از این دارایی عمومی داشته باشد. دوم اینکه، برای برون رفت از چنین ضعفی به نظر می رسد بنیان قانون، نیازمند بازبینی در خصوص مفهوم دارایی (مالکیت و حق) در حوزه هواست. سوم، قانون گذار پدیده حقوق عمومی (هوا) را با ادبیات حقوق خصوصی به بحث گذاشته است. در چنین وضعیتی نمی توان انتظار زیادی از این قانون داشت؛ بنابراین نوشتار پیش رو، نشان می دهد که تا چه حد این سند به مثابه یک سند مادر در حوزه هوا، از نقصان ها و خلأها رنج می برد.
۶۲.

ارزیابی مسیر بهینه رشد اقتصادی، آلودگی و انباشت سرمایه: رویکرد الگوی سیستم پویا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های کاربردی اقتصاد سال هفتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 53-76

کلیدواژه‌ها: شبیه سازی انرژی و محیط زیست سیستم پویا رشد اقتصادی آلودگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۳۱۲
وجود تعارض میان افزایش رفاه ناشی از تولید و کاهش رفاه ناشی از پیامدهای منفی زیست محیطی عقیده به وجود آمدن حداکثر رفاه در نتیجه افزایش تولید را زیر سوال برده است و زمینه مطالعات بیشتر در این زمینه را فراهم ساخته است. هدف مطالعه حاضر ارزیابی مسیر رشد اقتصادی به کمک الگوی سیستم پویا است زمانی که آلودگی به عنوان یک محصول جانبی تولید می باشد. در این الگو فرض بر این است که بخشی از درآمد برای کاهش آلودگی هزینه می شود. اثر مثبت مطلوبیت مصرف و اثر منفی آلودگی در تابع رفاه منعکس می شود. در مطالعه حاضر روند متغیرها در بازه زمانی 50 ساله مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج شبیه سازی حاکی از آن است که با وجود افزایش سرمایه گذاری روی بهبود کیفیت محیط زیست جهت کاهش آلودگی، آلودگی افزایش یافته و ارزش حال خسارت آلودگی بر محیط زیست افزایش و ارزش حال مطلوبیت کاهش و نهایتاً رفاه انباشته کاهش پیدا می کند. بنابراین سیاست گذاران بایستی توجه خاصی روی آلودگی محیط زیست و خسارتهای زیست محیطی آنها داشته باشند و نرخ سرمایه گذاری بر کنترل آلودگی محیط زیست را افزایش دهند. زیرا نرخ افزایش آلودگی بیشتر از نرخ افزایش سرمایه گذاری ها روی کنترل آلودگی می باشد.
۶۳.

ارزیابی تاثیرات احتمالی تغییرات کاربری اراضی بر کیفیت آب تالاب شادگان به کمک داده های دورسنجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال هفتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 33-48

کلیدواژه‌ها: ماهواره landsat تالاب آلودگی دورسنجی شادگان کاربری اراضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۳۸۷
در این تحقیق ارزیابی تاثیرات احتمالی تغییر کاربری اراضی بر کیفیت آب تالاب شادگان به کمک داده های دورسنجی به عنوان هدف اصلی قرار داده شده است. هدف از انجام این تحقیق بررسی و مقایسه تغییرات کاربری در سال 2000 و 2015 با استفاده از تصاویر ماهواره لندست( با سنجنده ETM,OLI) از محدوده مطالعاتی و پردازش آنها در محیط نرم افزار ERDAS به کمک روش طبقه بندی نظارت نشده در طی یک دوره 15 ساله بررسی گردیده است. برای تعیین علت تغییرات رخ داده در تالاب، کیفیت آب تالاب به کمک مدلسازی های تعیین شده مورد بررسی قرار گرفت. پوشش گیاهی در تالاب به سرعت رو به افزایش بوده که نشان از آلودگی آب، افزایش پدیده تغذیه گرایی و از بین رفتن زود به هنگام این تالاب بین المللی دارد. توسعه زمین های کشاورزی در اطراف تالاب شادگان از سال 2000 تا 2015، باعث افزایش روزافزون آلودگی در منطقه شده است. طبق اسناد موجود، پساب های حاصل از کشاورزی که حاوی مقادیر زیادی علف کش و آفت کش است موجب بالا رفتن رشد جلبک در تالاب شده که بدنبال آن افزایش دما و در نهایت مرگ تالاب و آبزیان رو به همراه داشته است. بنابراین پس از انتخاب، تصاویر و تعیین آنها در 5 کلاس، نقشه های تغییر کاربری تالاب در طی یک بازه 15 ساله بدست آمد. از منابع مختلفی جهت بررسی بهترین مدل رگرسیونی برای تعیین تغییرات کیفیت آب استفاده شد. در ادامه، تصاویر در مدل ها قرار گرفتند و میانگین و انحراف معیار آنها بدست آمد. نتایح تحقیقات نشان داد که، سنجنده Landsat، کیفیت آب را به خوبی نشان می دهد و می توان از آن در جهت تعیین تغییرات استفاده کرد. توسعه زمین های کشاورزی باعث افزایش پدیده یوتریفیکاسیون در تالاب و در نهایت باعث افت کیفیت شاخص های آب می شود. در این راستا جلوگیری از ورود انواع آلودگی ها و تضمین کیفیت آب تالاب شادگان از طریق کنترل و نظارت های مکرر، پیشنهاد می شود.
۶۴.

مسئولیت دولت ساحلی در آلودگی زیست محیطی با تاکید بر اصل مشارکت در کنوانسیون حقوق دریاها

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل بهمن ۱۳۹۹ شماره ۶۱ 67-90
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۵۳۹
محیط زیست دریایی از اهمیت اقتصادی، اجتماعی و غیره برخوردار است و حفاظت از آن برای جامعه امروزی ضروری می باشد. حفاظت از محیط زیست دریایی منع برخی از رفتارهای آلوده کننده و تلاش در جهت بهبود و بهسازی محیط آلوده می باشد که یکی از راه های حفاظت تصویب مقررات داخلی و بین المللی می باشد. لذا با ارائه مفاهیم مرتبط و بیان اهمیت محیط زیست دریایی به معرفی و تحلیل کنوانسیون ها و معاهدات بین المللی و جرم انگاری آلوده کردن محیط زیست دریایی پرداخته شده است. از این رو، مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی این سوال می پردازد که مسئولیت دولت ساحلی در آلودگی زیست محیطی با تاکید بر اصل مشارکت در کنوانسیون حقوق دریاها چیست؟ مسئولیت آلوده کنندگان دریا در راستای محدودیت آن مدنظر قرار گرفته و آلوده کنندگان الزام به جبران خسارت مادی یا معنوی وارده بر تابعان حقوق بین الملل هستند. نتیجه اینکه با کنوانسیون های متعدد بین المللی جرمی با عنوان آلوده کردن محیط زیست دریایی وجود ندارد و در آنها صرفاً به الزام دولت های متعاهد به جرم انگاری این عمل اکتفا شده است که در حقوق داخلی این جرم از دو طریق مواد نفتی و غیرنفتی صورت می پذیرد، که در مورد مواد نفتی قوانین کارآمدی وضع شده. اما در مورد مواد غیرنفتی قوانین بسیار ضعیفی تصویب شده است.
۶۵.

شدّت «زیان زیست محیطی» قابل مطالبه در حقوق فرانسه و چالش های مفهوم «آلودگی محیط زیست» در حقوق ایران

نویسنده:
منبع: دانشنامه های حقوقی دوره سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۶ 155 - 183

کلیدواژه‌ها: زیان چشم ناپوشیدنی آلودگی آب خاک هوا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۳۱۷
زیان به عناصر یا به کارکرد اکوسیستم ها یا به بهره مندی جمعی انسان از محیط را در حقوق فرانسه، زیان زیست محیطی دانسته اند. شدت این زیان در حقوق این کشور باید چشم ناپوشیدنی باشد تا مطالبه شدنی شود. در معنای این زیان و نیز در برخورد این قید قانون با اطلاق اصل لزوم جبران خسارات زیست محیطی اختلاف پدید آمده و موضوع به اظهارنظر شورای قانون اساسی محول شده است. در حقوق کشور ما گرچه مطالعاتی درباره زیان زیست محیطی انجام شده، ولی بیشتر هنجارهای تقنینی به مفهوم و مصداق آلودگی نظر دارند تا جایی که می شود گفت که حقوق ما به سوی حقوق آلودگی محیط زیست به جای حقوق جبران خسارات زیست محیطی و تسهیل دادخواهی و اثبات، پیش رفته است افزون براین، بر موانع جبران زیان زیست محیطی مانند عدم قطعیت، ابهام و زمان بر بودن بروز نتایج اقدامات مخرب یا آلاینده که موانع درونی هستند، باید موانع بیرونی مانند تفاوت ماهیت مسئولیت در حقوق عمومی و حقوق خصوصی، دشواری احراز رابطه سببیت و همخوان نشدن مفهوم آلودگی با مصداق بسیاری از زیان ها را باید افزود.
۶۶.

تحلیل رفتار متقابل در داستان رستم و اسفندیار بر اساس نظریه اریک برن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 275 - 302

کلیدواژه‌ها: تحلیل رفتار متقابل رستم و اسفندیار آلودگی شاهنامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۷ تعداد دانلود : ۴۷۰
   تحلیل رفتار متقابل (به اختصار TA)، یکی از نظریه های مطرح در روان شناسی نوین است که به موضوع سامان دهی رفتار در ارتباطات انسانی می پردازد. کاربرد این نظریه در تحلیل داستان ها می تواند راه کاری علمی و مؤثر برای بهره گیری از آثار گران سنگ ادبی باشد. از آن جا که داستان های شاهنامه مضامین و موقعیت های مربوط به روابط انسانی را به خوبی انعکاس داده است، جای آن دارد که از منظر این نظریه نیز به آن نگریسته شود. در این پژوهش، داستان رستم و اسفندیار از شاهنامه فردوسی در چارچوب روش توصیفی-تحلیلی و با سود جستن از روی کرد «TA» مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که دلیل شکستِ روابط و شکل گیری پایان غم انگیز در این ماجرا، وجود آسیبِ آلودگی در ساختار روانی اسفندیار و نیز مهارها و سوق دهنده های موجود در پیش نویس زندگی او بوده است که عدم استقلال و ضعف در تصمیم گیری وی و نهایتاً پایان تراژیک داستان را در پی داشته است.
۶۷.

ملاحظات زیست محیطی در قراردادهای نفتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق انرژی دوره ۶ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 231 - 246

کلیدواژه‌ها: آلودگی ایران قراردادهای نفتی محیط زیست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۵ تعداد دانلود : ۳۳۵
کشورهای جهان سوم، به ویژه ایران و عراق، با وجود داشتن منابع غنی نفتی در دنیا، توجه کمتری به آلودگی های ناشی از این منابع داشته اند. به نظر می رسد مشکلات پیش آمده در دنیا و تحریم ها علیه ایران باعث شده بود که تنها بر کشف، حفاری و استخراج تمرکز شود. البته به تازگی ایران و دیگر کشورهای جهان سوم، نیز به این مهم توجه و تأکید دارند؛ زیرا با مشکل آلودگی، پیامدها و هزینه سنگین آن برای کشور و شهروندان روبه رو شده اند؛ اما معضلات آلودگی ناشی از استخراج معادن، تنها به انسان ها بازنمی گردد. آلودگی نفتی، زندگی آبزیان و چرخه اکوسیستم را با خطر جدی روبه رو کرده است. این پژوهش، با بیان ملاحظات قانونی و قراردادی حفاظت از محیط زیست در قراردادهای مختلف نفتی ایران، به بررسی قواعد و الزامات محیط زیستی در برخی کشورهای نفت خیز جهان همچون نروژ، تایلند، اندونزی و کردستان عراق پرداخته و با واکاوی قراردادهای منعقده و قوانین و مقررات الزام آور زیست محیطی، مطالعه ای تطبیقی درباره رعایت یا عدم رعایت الزامات قانونی و قراردادی در زمینه مقابله با آلودگی در صنعت نفت وگاز آن کشورها و ایران داشته و به این نتیجه دست یافته است که در طول زمان، مقررات و قواعد محیط زیستی بهتر و بیشتری از جانب دولت های میزبان برای شرکت های فعال در زمینه اکتشاف، استخراج و حمل مواد هیدروکربنی وضع و اجرا شده است.
۶۸.

تأثیر مالیات های محیط زیستی بر کاهش انتشار آلودگی در کشورهای توسعه یافته با درآمد متوسط

نویسنده:
منبع: اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی سال سوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴ 1 - 24

کلیدواژه‌ها: مالیات های محیط زیستی محیط زیست آلودگی گازهای گلخانه ای روش FMOLS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۳۴۴
آلودگی محیط زیست یکی از مسائل مهم اغلب کشورها است و به همین دلیل در اکثر سیاست گذاری ها و تصمیم گیری ها، حفاظت از محیط زیست در اولویت قرار گرفته است. یکی از راهکارهای کنترل آلاینده ها و بهبود کیفیت محیط زیست، برقراری مالیات های محیط زیستی است. هدف این تحقیق بررسی تجربه کشورها در زمینه تأثیر مالیات های محیط زیستی بر کاهش انتشار گازهای گلخانه ای است. بدین منظور از داده های کشورهای منتخب توسعه یافته در زمینه انتشار گازهای گلخانه ای به طور کل و انتشار گاز دی اکسید کربن به طور خاص در کنار سایر متغیرها ازجمله تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی و ارزش افزوده بخش صنعت طی سال های 2012- 1995 استفاده شد. برای آزمون هم انباشتگی، آزمون هم انباشتگی پدرونی و کائو و برای بدست آوردن بردارهای هم انباشتگی، روش حداقل مربعات کاملاً تعدیل شده (FMOLS) به کار گرفته شد. نتایج نشان داد، در کشورهای منتخب، اثر درآمدهای مالیات محیط زیستی و ارزش افزوده بخش صنعت بر انتشار گازهای گلخانه ای، منفی و معنادار و اثر مصرف انرژی بر انتشار گازهای گلخانه ای، مثبت و معنادار است. همچنین فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس برای این کشورها تأیید شد.
۶۹.

نقش صیانتی فرماندهان و مدیران نیروی انتظامی در کاهش جرایم کارکنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت انتظامی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ 476 - 495

کلیدواژه‌ها: آلودگی جرایم کارکنان سالم سازی فرماندهان و مدیران صیانت مجازات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۴۶۳
زمینه و هدف: سالم نگهداشتن نیروی انتظامی، همواره ازسوی فرماندهی معظم کل قوا (مدظله العالی) مورد سفارش قرارگرفته است. براساس آموزه های دینی و تأکیدهای فراوان ائمه معصومین (علیه السلام)، مراقبت از کارگزاران و حفظ قداست نظام اسلامی به عنوان بخش مهمی از مسئولیت فرماندهان و مدیران به حساب می آید. فرماندهان و مدیران نیروی انتظامی در سه بخش مراقبتی، ممانعتی و مقابله ای، نقش اساسی و مهمی در سالم سازی این نهاد مقدس و کاهش حجم جرائم کارکنان برعهده دارند. این پژوهش باهدف «شناخت نقش صیانتی فرماندهان و مدیران نیروی انتظامی در کاهش جرایم کارکنان» انجام شد. پژوهشگر در این پژوهش به دنبال آن است تا سهم و اولویت هریک از نقش های مراقبتی، ممانعتی و مقابله ای فرماندهان را در صیانت کارکنان و کاهش سطح ارتکاب جرم در نیروی انتظامی تبیین کند. روش: این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- پیمایشی است. ابزار جمع آوری پژوهش پرسش نامه محقق ساخته بوده و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مقدار 9/0 برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار «اس.پی.اس.اس» و آزمون های خی دو و فریدمن، استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل 230 نفر از کارکنان نیروی انتظامی بوده که وضعیت خدمتی آنان در هیئت رسیدگی به تخلفات مطرح شده و برابر محاسبه ها، حجم نمونه پژوهش تعداد 106 نفر تعیین شد. یافته ها و نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده؛ «ناکارآمدی و تسلط ناکافی کارکنان بر حیطه وظایف و اختیارات قانونی» بالاترین دلیل مبنی بر ضرورت اعمال نقش مراقبتی؛ «وجود برخی ضعف ها و خلاءهای قانونی زمینه ساز جرم» بیشترین دلیل برای اعمال نقش ممانعتی و «وادارکردن کارکنان به انجام برخی اقدام های خلاف» بالاترین دلیل ضرورت اعمال نقش مقابله ای فرماندهان و مدیران در کاهش جرم توسط کارکنان هستند و در نتیجه گیری نهایی براساس مقایسه کای مربع فریدمن هریک از پرسش ها، مشخص شد که بیشترین نقش مؤثر فرماندهان و مدیران در کاهش ارتکاب جرم توسط کارکنان نقش مراقبتی (58.113)، نقش ممانعتی (52.747) در مرحله دوم و نقش مقابله ای (25.229) پایین ترین تأثیر را دارد.
۷۰.

تهیه نمونه آزمایشگاهی در ترشویی منسوجات تاریخی(پنبه) با تأکید بر ارزیابی میزان، وسعت و یکنواختی آلودگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مرمت و معماری ایران سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴ ۱۲۶-۱۱۷

کلیدواژه‌ها: منسوجات تاریخی پنبه شستشو آلودگی سیلک اسکرین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۲۳۲
از دغدغه های متولیان و محققین مرتبط با منسوجات تاریخی، حفاظت و پاک سازی از آن ها است. به واسطه ساختار و ساختمان این آثار، شناخت بستر، آلودگی، و روش های مواجه با آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا محققین زیادی طی مطالعه بر روی آلودگی های منسوجات تاریخی، آن ها را شناسایی، طبقه بندی و معرفی کردند. اما برای طراحی مهندسی معکوس و به منظور دست یافتن به نتیجه ی عملکرد عوامل متغیر، ارزیابی یک شوینده یا مکانیزم شستشو، لازم است، آلودگی با ویژگی های یکسان در دست باشد. هدف از نوشتن این مقاله، ارزیابی روش های متداول انتقال آلودگی و ارائه شیوه هایی مناسب بر روی نمونه ی آزمایشگاهی است. به این منظور مؤلفه های وسعت، میزان و یکنواختی مورد نظر می باشد. از اینرو با مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی و انجام آزمایش ها، داده های گردآوری شده، به روش توصیفی و تجربی، تحلیل محتوا، و به صورت کمی و کیفی گزارش گردیده است. به طوری که سه مؤلفه میزان، وسعت و یکنواختی سطح آلودگی، اندازه گیری و بررسی شده اند. در فرایند تحقیق، پس از آماده سازی پارچه و آلودگی، با بهره مندی از شیوه سیلک اسکرین تخت غیر خودکار، آلودگی به پارچه سلولزی، انتقال داده شد که میزان آلودگی نمونه ها با محاسبه حجم عبوری توری بکار گرفته شده، تعیین گردید. وسعت آلودگی با تهیه استنسیل، مشخص شد و میزان یکنواختی سطح آلودگی به وسیله اسپکتروفتومتر انعکاسی اندازه گیری و گزارش گردید. نتایج به دست آمده به صورت کمی در سه مؤلفه مذکور، نشان داد که روش چاپ سیلک اسکرین می تواند راه مناسبی برای انتقال آلودگی به سطح پارچه به منظور دست یابی به تهیه نمونه های یکسان و آماده سازی آن برای انجام آزمایش های بعدی باشد.
۷۱.

تحلیل اقتصادی-زیست محیطی اصلاح سیاست پرداخت یارانه نهاده های کشاورزی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد کشاورزی و توسعه سال بیست و نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۱۵ 43-71

کلیدواژه‌ها: یارانه مدل تعادل عمومی قابل محاسبه تولید بخش کشاورزی آلودگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۳۲
در مطالعه حاضر، اثرات کاهش یارانه اختصاص یافته به بخش کشاورزی در قالب الگوی تعادل عمومی بر متغیرهای اقتصادی و زیست محیطی ارزیابی شد. در این راستا، کاهش یارانه بخش کشاورزی در پنج سطح در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اصلاح و کاهش یارانه های بخش کشاورزی به کاهش تولیدات داخلی، رشد قیمت ها و کاهش تقاضای نهایی محصولات کشاورزی به ویژه محصولات اساسی برای خانوارها می انجامد و از این رو، امنیت غذایی را به مخاطره می اندازد؛ همچنین، با حرکت به سمت سناریوی کاهش هشتاد درصدی این یارانه ها، کاهش در مخارج واقعی دولت معادل 87/5- درصد می شود. نتایج برآوردها حاکی از آن بود که در پی کاهش یارانه های بخش کشاورزی، محصولات گندم بیشترین و جو کمترین کاهش تولید را خواهند داشت؛ همچنین، با اعمال سناریوهای مورد نظر، زیربخش شیلات بیش از زیربخش های دام و جنگل ومرتع کاهش تولید را تجربه می کند، به گونه ای که با کاهش ده درصدی یارانه بخش کشاورزی، میزان کاهش در تولید محصولات دام، شیلات و جنگل ومرتع، به ترتیب، 4/2- ، 4/10- و 8- درصد ارزیابی شد. افزون بر این، کاهش یارانه های بخش کشاورزی، در آینده، منجر به کاهش آلودگی های زیست محیطی خواهد شد، به گونه ای که میزان کاهش در تولید گاز دی اکسید کربن (CO2) در سناریو اول، 92/0- درصد و در سناریو پنجم، 90/22- درصد محاسبه شد. با توجه به ضرورت بازنگری در نظام پرداخت یارانه ها، شایسته است که اجرای سیاست کاهش یارانه نهاده های کشاورزی به صورت تدریجی و با ترکیب بهینه و اجرای هم زمان چند ابزار سیاستی متناسب با ساختار تولید و ساختار بازار هر محصول انجام شود.
۷۲.

ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت قزوین با استفاده از روش DRASTIC-AHP مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 145 - 160

کلیدواژه‌ها: آب زیرزمینی آلودگی آب زمین شناسی تحلیل سلسله مراتبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۲۲۹
آلودگی آبهای زیرزمینی به دلیل فعالیت های بشری یکی از جدی ترین مشکلات زیست محیطی در مناطق صنعتی و کشاورزی است. آب زیرزمینی یکی از منابع اصلی آب شرب در کشور ما است لذا بررسی آسیب پذیری این منابع اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق روش اصلاح شده DRASTIC براساس سیستم اطلاعات جغرافیایی برای مطالعه آسیب پذیری آب زیرزمینی در دشت قزوین استفاده شده است. با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی ضرایب مربوط به هر پارامتر از روش DRASTIC تعیین شدند. از تحلیل رگرسیون خطی برای ارزیابی ارتباط آماری بین غلظت آلاینده های آب زیرزمینی و مناطق آسیب پذیر آن استفاده شد. نقشه ی آسیب پذیری حاصله نشان می دهد که مقادیر بدست آمده از روش DRASTIC با شاخص های کیفی مورد نظر تطابق نسبی دارد و نتایج مشابه برای روش DRASTIC-AHP نیز بدست آمد. مقایسه نتایج بدست آمده با شاخص های کیفی آب زیرزمینی نشان داد که در شرق منطقه آسیب-پذیری و پتانسیل آلودگی هر دو سطح بالایی داشته و خطر آلودگی آب زیرزمینی در این مناطق از سایر نقاط بیشتر است. با برقراری رابطه رگرسیون میان شاخص های کیفی آب زیرزمینی و روش های ارزیابی آسیب پذیری به تفکیک میزان دقت روش ها بررسی شد. مشخص گردید که روش DRASTIC-AHP از دقت بالاتری نسبت به روش سنتی آن برخوردار است و تطابق بیشتری با شاخص های کیفی واقع شده در منطقه دارد.
۷۳.

ارزیابی آلودگی هوا و صوت در منطقه گردشگری کوه سنگی مشهد(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هفدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 71 - 89

کلیدواژه‌ها: گردشگری کوهستان آلودگی کوه سنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۲۳۱
امروزه کوهها یکی از پرتقاضاترین کانون های گذران اوقات فراغت محسوب می شوند.هدف از مطالعه حاضر بررسی وضعیت بررسی پراکنش آلاینده ها در منطقه گردشگری کوه سنگی مشهد می باشد.این تحقیق به لحاظ زمان اجرا از نوع مقطعی و به لحاظ خروجی ها از نوع کاربردی است و به لحاظ تجزیه و تحلیل از نوع توصیفی – تحلیل و نیز تطبیقی است. داده های مربوط به ۶ آلاینده شاخص هوا (منواکسید کربن، دی اکسید گوگرد، دی اکسید ازت، ازن و ذرات معلق) و آلودگی صوت در سطح محدوده تحقیق جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفت. طراز فشار صوت در منطقه در نوبت های مختلف ثبت گردید برای بررسی وضعیت ازروش ارزیابی ریسک آلودگی در منطقه ازتکنیک ارزیابی ریسک کمی – روش ویلیام فاین استفاده شد.یافته نتایج نشان داد که آلودگی هوا و آلودگی صوت در منطقه گردشگری کوهسنگی مشهد در حد نامناسب قرار دارد و این زنگ خطری برای مسئولان منطقه کوهسنگی می باشد . بنابراین گردشگری کوهستان کوهسنگی از پتانسیلهاى لازم برخوردار است ولی در مجموع یکسرى موانع وجود دارد که با تشکیل کمیته طبیعت گردى و ارائه راهکارهاى منطقی براى توسعه این صنعت با تشکیل جلسات منظم با عضویت کارشناسان جغرافیا، مشکلات منطقه کوهسنگی، قابل حل خواهد بود.
۷۴.

مکان یابی محل دفن پسماند شهر ساری با کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی و سامانه تصمیم گیری چند معیاره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۹ 167 - 180

کلیدواژه‌ها: آلودگی محل دفن پسماند شهر ساری تصمیم گیری چند معیاره سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۳ تعداد دانلود : ۱۶۴
آلودگی می تواند به شکل مواد شیمیایی باشد یا در شکل انرژی برای نمونه، صدا، گرما یا نور محیط را آلوده کند. مواد آلوده کننده ای که در پی رویدادهای طبیعی پدید می آیند زمانی به عنوان آلاینده شناخته می شوند که میزان آن ها از حدّ طبیعی بگذرد. جنگل های اُرس در منطقه چهاردانگه ساری در جوار کمربند پارک ملی کیاسر، جنگل با پوشش گیاهی غنی و زیبا با چشم اندازی بی نظیر و با شکوه از اُرس هایی که همانند زمرد بر دامنه ها و یالها می درخشند، هم اکنون اما درکمال تأسف محل دفن زباله های شهرستان ساری شده است. در همین حال به دلیل وجود معیارها و عوامل گوناگون، وابسته در این مساله و احتیاج به تحقیق و مطالعه همزمان معیارهای ارزیابی شده در قالب نقشه تغییرات پی در پی آن ها ابزار اثربخش بودن را برای مدیریت و بکارگیری داده های مکانی مختلف بدست می دهد، که با صرف زمان و هزینه ای به مراتب کمتر و همچنین با روشی دقیق تر می توان از عهده آن برآمد. مدیریت عملیات یک محل دفن بهداشتی شامل مکان یابی مناسب محل دفن، آماده سازی محل دفن و عملیات اجرایی و مهندسی در محل دفن می باشد. اولین گام در طراحی محل دفن، انتخاب محل مناسب است. معیار های تاثیرگذار در مکان یابی محل دفن زباله های شهرستان ساری که شامل شهرهای ساری، پائین هولار، فریم و کیاسر می شود با بررسی پژوهش های مرتبط صورت گرفته از گذشته تا کنون و مطابق با دیدگاه صاحبنظران تعیین گردید. پس از آن وزن دهی به این لایه ها با مدل تصمیم گیری چند معیاره انجام شد و دلیل آن انتخاب از میان چندین گزینه بوده است. پس از وزن دهی به معیارها در محیط GIS، مناطق مناسب معرفی شدند.
۷۵.

انتشار آلاینده ها از مصرف انرژی: تجزیه شدت انتشار و عوامل تعیین کننده (مطالعه موردی: ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۵ 97 - 129

کلیدواژه‌ها: شدت انتشار آلودگی تحلیل تجزیه ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۲۰۲
شدت انتشار آلاینده ها در ایران که بیشتر ناشی از مصرف انرژی است، فراتر از متوسط جهانی قرار دارد. در این راستا، مطالعه حاضر با هدف شناخت عوامل تعیین کننده شدت انتشار در اقتصاد ایران صورت گرفت. برای این منظور، ابتدا با استفاده از روش تحلیل تجزیه (تکنیک تجزیه شاخص)، شدت انتشار به اجزای آن تفکیک شد. سپس با استفاده از یک مدل رگرسیونی، نقش عوامل تعیین کننده در شدت انتشار ارزیابی شد. آلاینده های منتخب شامل اکسیدنیتروژن، دی اکسیدسولفور، مونواکسیدکربن و دی اکسیدکربن و دوره مطالعه شامل سال های 96-1367 است. یافته ها نشان داد برای تمام آلاینده ها، ضریب انتشار (انتشار به ازای هر واحد انرژی) و شدت انرژی بخش های خدمات و صنعت به عنوان مهم ترین عامل افزایش شدت انتشار است. براساس نتایج، بخش صنعت در افزایش شدت انتشار دی اکسیدسولفور نقش مهم تری دارد و یک درصد افزایش در ضریب انتشار و شدت انرژی در این بخش به ترتیب بیش از 6/0 و 5/0 درصد موجب افزایش شدت انتشار خواهد شد. بخش خدمات که در انتشار سه آلاینده باقیمانده نقش محوری دارد در ازای یک درصد افزایش ضریب انتشار، فراتر از 8/0 درصد، شدت انتشار را افزایش خواهد داد و برای متغیر شدت انرژی نیز نقش بخش خدمات در دامنه 9/0-45/0 درصد قرار دارد. همچنین اثر متغیر شهرنشینی بر شدت انتشار، فزاینده بود و اثر متغیر درجه بازبودن اقتصاد، چندان حائز اهمیت نبود.
۷۶.

ارزیابی و پهنه بندی مناطق توسعه یافته و مستعد آلودگی کارستیک (مطالعه موردی: حوضه آبریز روانسر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و سوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۶۸ ۳۲۶-۳۱۳

کلیدواژه‌ها: حوضه آبریز روانسر کارست آلودگی OWA ANP

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۳۰۴
در سال های اخیر، رشد جمعیت وکمبود منابع آب شرب، اهمیت مطالعه مناطق کارستیک را دو چندان نموده است.در تحقیق حاضر به ارزیابی و پایش مناطق کارستیک توسعه یافته و پتانسیل آلودگی منابع کارستیک در حوضه روانسر پرداخته شده است که به منظور بررسی عوامل توسعه کارست و پتانسیل آلودگی منابع کارستیک در حوضه روانسر از 7 معیار دو روش OWA و ANP استفاده شده است. روش کار به این صورت است که پس از پردازش های لازم، با استفاده از روش OWA و با اعمال اوزان بدست آمده تصاویر ماهواره ای 2007 و 2015 روند توسعه نواحی انسان ساخت در مناطق کارستیک توسعه یافته مورد ارزیابی قرار گرفته شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که بخش عمده ای از حوضه مورد مطالعه بخصوص در مناطق شمالی و غربی در کلاس توسعه یافتگی زیاد و نسبتا زیاد قرار دارد. محاسبه مساحت نواحی انسان ساخت بیانگر این است که در سال 2007 حدود 6/2 کیلومترمربع از مناطق کارستیک توسعه یافته را نواحی انسان ساخت(مستعد آلودگی) اشغال کرده است با توجه به روند رو به رشد جمعیت این مقدار در سال 2015 به 8/3 کیلومترمربع افزایش یافته است.
۷۷.

چالش های حقوقی جلوگیری از آلودگی زیست محیطی ناشی از آزمایش سلاح های هسته ای در فضای ماورای جو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق عمومی دوره ۵۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 1027 - 1050

کلیدواژه‌ها: آلودگی حقوق بین الملل فضا سلاح هسته ای عهدنامه قطب جنوب محیط زیست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۲۴۹
آزمایش سلاح های هسته ای در فضا از علل ایجاد آلودگی زیست محیطی در فضای ماورای جو و به تبع آن کره زمین است. ماده 9 عهدنامه فضای ماورای جو (1967) بر جلوگیری از آلودگی محیط زیست زمین از طریق ورود مواد فرازمینی تصریح کرده است، لکن ماده 4 این عهدنامه فقط استقرار سلاح های کشتار جمعی در فضا را منع کرده و قاعده ای درباره منع آزمایش سلاح های هسته ای ندارد. البته عهدنامه منع محدود آزمایش ها (1963)، آزمایش هر گونه سلاح هسته ای را در فضا منع کرده است، اما فاقد هرگونه مقرراتی برای راستی آزمایی است. عهدنامه منع جامع آزمایش های هسته ای هم ممنوعیت آزمایش انفجارهای هسته ای در همه محیط ها را پیش بینی کرده، ولی تاکنون لازم الاجرا نشده است. این مقاله با بهره مندی از روش توصیفی- تحلیلی مبادرت به بررسی تعهدات دولت ها طبق اسناد فضایی، محیط زیستی و هسته ای هنگام انجام آزمایش سلاح هسته ای در فضا می کند. با توجه به منافع متفاوت و متنوع کشورهای دارای توانمندی انجام این آزمایش ها، اصلاح اسناد فضایی موجود قابل تصور نیست. از همین رو به نظر می رسد، می توان از شیوه اتخاذی در عهدنامه قطب جنوب بهره برد و دستورالعمل رفتاری زیست محیطی در قالب پروتکل الحاقی لازم الاجرا را تدوین و به عهدنامه فضای ماورای جو ضمیمه کرد.
۷۸.

تاثیر صنایع نفت بر آلودگی هوا و مکان یابی بهینه آن با رویکرد زیست محیطی در کلان شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره هجدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 285 - 315

کلیدواژه‌ها: آلودگی صنعت نفت محیط زیست مکان یابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۲۲۷
آلودگی هوا، یکی از مشکلات مهم شهرهای صنعتی است. وجود کارخانجات بزرگ صنعتی، تأسیسات اداری و صنعتی، شرکت مناطق نفت خیز جنوب، شرکت ملی حفاری ایران، لوله سازی، و... اهواز را به یکی از مراکز مهم صنعتی و آلوده ایران تبدیل کرده است. تماس با میکروارگانیسم های هوای آزاد با دامنه وسیعی از آثار مضر بر سلامتی باعث می شود. این پژوهش با هدف تاثیر صنایع نفت بر آلودگی هوا و مکان یابی بهینه آن با رویکرد زیست محیطی در کلان شهر اهواز صورت گرفت. در این تحقیق برای بررسی پراکنش آلاینده هایSOx ،NOx ، CO از نرم افزار SCREEN3 استفاده و داده ها مورد بررسی شد. در این پژوهش با توجه به نظر کارشناسان، معیارهای اصلی شامل اقلیم، عوامل طبیعی، عوامل زیست محیطی، عوامل اقتصادی و اجتماعی مشخص شد. پس از محاسبه وزن ها بر اساس مدل AHP و تهیه لایه های اطلاعاتی، از قابلیت های نرم افزار GIS به منظور تلفیق و هم پوشانی نقشه ها استفاده شد، و در نهایت نقشه مکان یابی بهینه صنایع نفت با رویکرد زیست محیطی در کلان شهر اهواز تهیه شد. طبق نتایج به دست آمده باید حداقل تا فاصله 5000 متری که مقدار غلظت قابل توجه است هیچ گونه فعالیتی مبنی بر سکونت وجود نداشته باشد. یعنی در این فاصله موجودات زنده و غیرزنده بیشترین آسیب را خواهند دید. مناطق کاملاً مناسب برای استقرار مکان های بهینه صنایع نفت در قسمت غرب، جنوب، جنوب غربی و قسمت هایی از شرق و شمال منطقه مورد مطالعه قرار گرفت.
۷۹.

ارزیابی آسیب پذیری آب های زیرزمینی با مدل های دراستیک و سینتکس در محیط GIS (مطالعه موردی: شهرستان کارون)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۰ 35 - 50

کلیدواژه‌ها: آلودگی آبخوان پهنه بندی مدل هیدروژئولوژیکی نیترات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱
وجود منابع مهم آلاینده های انتشاری و نقطه ای ناشی از فعالیت های انسانی در سطح زمین و نفوذ این آلاینده ها به آبخوان ها، سبب کاهش کیفیت آب زیرزمینی می شود، بنابراین در مدیریت منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از آلودگی این آب ها ضروری است. آب های زیرزمینی شهرستان کارون در استان خوزستان، به علت رونق فعالیت های کشاورزی و صنعتی در آن منطقه، همواره در معرض آلودگی هستند. لذا هدف این مطالعه، ارزیابی و پهنه بندی آسیب پذیری آبخوان منطقه با استفاده از مدل های دراستیک و سینتکس می باشد. با نقشه سازی و تلفیق پارامترهای هیدروژئولوژیکی مؤثر در انتقال آلودگی به آبخوان، نقشه های آسیب پذیری دو مدل مذکور در محیط نرم افزار GIS تهیه شدند. جهت صحت سنجی مدل های به کاربرده شده از مقادیر اندازه گیری شده نیترات موجود در چاه های منطقه استفاده شده و ضریب همبستگی پیرسون بین مدل ها و لایه نیترات، محاسبه و مشخص شد. نتایج نشان داد که شاخص آسیب پذیری مدل دراستیک، بین 68 تا 215 و شاخص آسیب پذیری مدل سینتکس بین 52 تا 195 متغیر است. در روش دراستیک، 2/485 هکتار از منطقه بدون خطر آلودگی، 6/751 هکتار با آسیب پذیری خیلی کم، 5/3305 هکتار با آسیب پذیری کم، 7/12411 هکتار با آسیب پذیری متوسط، 2/11191 هکتار با آسیب پذیری متوسط تا زیاد،  3/9427 هکتار با آسیب پذیری زیاد، 1/5861 هکتار با آسیب پذیری خیلی زیاد و 5/478 هکتار کاملاً مستعد آلودگی می باشد. در روش سینتکس، 4/455 هکتار از منطقه بدون خطر آلودگی، 1/789 هکتار با آسیب پذیری خیلی کم، 5/3281 هکتار با آسیب پذیری کم، 7/12426 هکتار با آسیب پذیری متوسط، 4/11169 هکتار با آسیب پذیری متوسط تا زیاد، 3/9449 هکتار با آسیب پذیری زیاد، 2/5844 هکتار با آسیب پذیری خیلی زیاد و 7/495 هکتار کاملاً مستعد آلودگی می باشد. همچنین، میزان همبستگی نقشه نیترات آب زیرزمینی با مدل های دراستیک و سینتکس به ترتیب 68/0 و 51/0 بوده که بیانگر قابلیت بالاتر مدل دراستیک نسبت به مدل سینتکس برای آبخوان منطقه موردمطالعه دارد.
۸۰.

تحلیل مکانی ویژگی های فیزیکوشیمیایی آب های زیرزمینی در جنوب و جنوب غربی حوضه آبریز دالکی استان بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 125 - 145

کلیدواژه‌ها: آلودگی آب زیرزمینی زمین آمار پهنه بندی حوضه آبریز دالکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۶۱
پایش مکانی ویژگی های فیزیکوشیمیایی آب های زیرزمینی به منظور حفظ و اصلاح کیفیت آن ها به عنوان فاکتوری مهم در مباحث هیدرولوژیکی به شمار می آید. بدین منظور در این پژوهش به بررسی ساختار مکانی و تخمین مقادیر ویژگی های فیزیکوشیمیایی آب های زیرزمینی یکی از مهم ترین حوزه های جنوبی کشور یعنی حوضه آبریز دالکی استان بوشهر به کمک زمین آمار و تحلیل واریوگرافی پرداخته شده است. برای انجام این پژوهش، داده های مربوط به پراسنجه های کلر، کلسیم، سدیم، سولفات، کل مواد جامد و منیزیم در 109 ایستگاه نمونه برداری مربوط به سال 1395 مورد تحلیل قرار گرفت. همچنین برای انجام بررسی های تغییرات مکانی پراسنجه های مورد مطالعه از تغییرنگار تجربی استفاده شد. برای رسم نقشه های پهنه بندی پراسنجه ها از روش زمین آماری کریجینگ معمولی با برازش مدل های دایره ای، نمایی، گوسی، کروی و درجه دو منطقی استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار پراسنجه ها در قسمت غربی و جنوب غربی منطقه دارای بیش ترین میزان خود بوده و با حرکت به سمت بخش های شرقی از مقدار آن ها کاسته شده است. دلیل محتمل چنین رخدادی را می توان به کشاورزی غیر اصولی در این منطقه و به تبع آن کاهش آب های زیرزمینی نسبت داد.